Οι «άνθρωποι του Ζεν» λένε: «Εκφράσου με τις ζωντανές λέξεις, όχι με τις νεκρές». Οι νεκρές λέξεις είναι εκείνες που δεν μεταδίδουν πια άμεσα και χειροπιαστά τα γεγονότα. Εχουν καταντήσει διανοητικές αφαιρέσεις. Και σε αυτή τη «νεκρή» κατηγορία ανήκουν μάλλον οι λέξεις «παρόν, παρελθόν, μέλλον» για τους φυσικούς. «Μια πεισματάρα αυταπάτη» χαρακτήρισε αυτήν ειδικά την τριχοτόμηση του χρόνου ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς φυσικούς που υπήρξαν ποτέ, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν, ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Και σε μια από τις πλέον συζητημένες εργασίες που παρουσιάστηκαν μόλις αυτή τη χρονιά αμφισβητείται ακόμη και η παλιά κλασική άποψη πως υπάρχει ένα «βέλος χρόνου» που δείχνει από το παρόν στο μέλλον. Από την άλλη πλευρά, για λόγους πρακτικούς έχουμε επινοήσει για τη φευγαλέα νοητική σύλληψη που είναι ο χρόνος πολυάριθμές διαιρέσεις, με μονάδες που τα ονόματά τους – όπως γιόκτο, φέμτο, γιότα, έξα – θυμίζουν πιο πολύ πόλεμο των άστρων. Στις επόμενες σελίδες μπορείτε να γνωρίσετε με συντομία τις πιο καινούργιες από αυτές αλλά και τις πιο ριζοσπαστικές και επιθετικές αντιλήψεις περί χρόνου.Γεννιόμαστε και κανένας δεν μας μιλάει για αυτόν αλλά ξαφνικά εμφανιζόμαστε να προχωρούμε στη ζωή έχοντας αποκτήσει απόλυτη εξοικείωση μαζί του. Σου είπαν κάποτε οι μεγαλύτεροι: είναι ώρα για ύπνο, για φαγητό, για παιχνίδι και η συνεννόηση έγινε σχεδόν ακαριαία (το ίδιο στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο ακόμη). Από εκεί και πέρα είναι σαν να υπάρχει πάντα εκεί δίπλα, λίγο πίσω ή μπροστά. Αν και είναι άυλος, τον έχουμε κόψει σε πολυάριθμα και διαφορετικά κομμάτια, ανάλογα με το τι μας βολεύει, στην επιστήμη, στη θρησκεία, στο εμπόριο, στην καθημερινή ζωή, και έχουμε φτιάξει συσκευές που έχουμε την αίσθηση ότι τον μετρούν, και μάλιστα με σχεδόν απόλυτη ακρίβεια. Είναι κάπως σαν τον Αϊ-Βασίλη! Δεν υπάρχει, ισχυρίζονται μερικοί επιστήμονες, άλλοι λένε πως δεν παλιώνει αλλά βοηθάει τους ανθρώπους σε ορισμένες περιπτώσεις αν κάνουν σαν να υπάρχει.

«Ο Μικέλε άφησε τον παράξενο κόσμο μας λίγο πριν από εμένα. Αυτό δεν λέει κάτι. Ανθρωποι όπως εμείς που πιστεύουν στη Φυσική ξέρουν ότι η διάκριση που γίνεται σε σχέση με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια επίμονη, πεισματάρα αυταπάτη».  Αυτό έγραφε στην αδελφή ενός πολύ καλού του φίλου, που μόλις είχε πεθάνει, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν. Και όποιος δεν το ξέρει, υπήρχε και υπάρχει εδώ και αιώνες μια διαμάχη ανάμεσα στους φιλοσόφους και στους φυσικούς για το ποιος έχει την αρμοδιότητα αλλά, κυρίως, τις γνώσεις, για να εξιχνιάσει τη φύση του χρόνου. Από τον Καντ με τις τέσσερις «Αντινομίες» του στην «Κριτική του ορθού λόγου», τον Χάιντεγκερ και τους οπαδούς του ως και τον Ρέιμοντ Τάλις, τακτικό αρθρογράφο στο «Philosophy Now», το ίδιο παράπονο και η γκρίνια των φιλοσόφων κατά όσων επιμένουν… θετικά. Δηλαδή να εξηγούν το τι είναι χρόνος και κατά πόσον υπάρχει με βάση τα μαθηματικά και τις άλλες θετικές επιστήμες. Ενώ είναι πλέον αρκετές και οι αλληλοσυγκρουόμενες για το θέμα θεωρίες των φυσικών, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ως και σήμερα.

Το σαλάμι και ο χρόνος κόβονται σε όσο λεπτές ή και όσο χοντρές φέτες θέλει ο… πελάτης-καταναλωτής. Για τη διαίρεση του χρόνου μάλιστα, αν και κάτι άυλο, υπάρχει και ο πολύ αποτελεσματικός τρόπος με τις δυνάμεις του 10, και τις ως και απροσδόκητες ονομασίες τους. Για όποιον δυσκολεύεται με τις δυνάμεις αυτές υπάρχει η απαραίτητη… καθοδήγηση σε ξεχωριστό  πλαίσιο με τίτλο «Το 10 και οι δυνάμεις του».

Ακόμη και σήμερα ο χρόνος στα ρολόγια και στα ημερολόγιά μας δεν βασίζεται στις δυνάμεις του 10 αλλά σε διαχωρισμούς που είχαν επιβληθεί από τον καιρό των Βαβυλωνίων και των αρχαίων Αιγυπτίων. Η ημέρα, από την ανατολή ως τη δύση του ηλίου, είχε χωριστεί σε 12 «ώρες» (που προφανώς ανάλογα με την εποχή του έτους είχαν διαφορετική διάρκεια), γιατί, όπως εικάζεται, στα δάχτυλα του κάθε χεριού μας έχουμε 12 φάλαγγες εξαιρώντας αυτές του αντίχειρα και ακριβώς δείχνοντας τις φάλαγγες με τη βοήθεια αυτού του δαχτύλου μπορούσαν εύκολα να μετρούν ως το 12, ενώ 12 είναι μέσα στον χρόνο και οι περίοδοι μεταβολής των φάσεων της Σελήνης, όπως αυτή φαίνεται από τη Γη. Στη συνέχεια με τη βοήθεια των αστέρων στον βραδινό ουρανό χώρισαν και τη νύχτα σε 12 «ώρες», οπότε ήδη στο χρονικό διάστημα 1550-1070 π.Χ. είχαν 24ωρη ημέρα. Οι Σουμέριοι από το 2000 π.Χ. και στη συνέχεια οι Βαβυλώνιοι δούλευαν με τον αριθμό 60 που έχει… μαθηματικά προσόντα. Δηλαδή το να διαιρείται με όλους αυτούς τους αριθμούς: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30, κάτι πολύ βολικό για τους υπολογισμούς. Και σχεδόν φυσιολογικά έχουμε ακόμη τη διαίρεση σε 60 λεπτά και 60 δευτερόλεπτα. Ετσι, στη φαινομενικά παράξενη ερώτηση αν το εκκρεμές, που έδωσε το πρώτο αξιόπιστο ρολόι, έφτιαξε το δευτερόλεπτο ή το δευτερόλεπτο το εκκρεμές, η απάντηση είναι απλή: Τίποτε από τα δυο. Την κίνηση του εκκρεμούς μελέτησε ο Γαλιλαίος από το 1602 και είχε βρει ότι οι ταλαντώσεις του είναι σχεδόν ισόχρονες. Φθάνοντας σχεδόν να κατασκευάσει ένα ρολόι το 1637, αλλά δεν πρόλαβε, και έτσι ο Ολλανδός Κρίστιααν Χόιγκενς πιστώνεται με την κατασκευή του πρώτου εκκρεμούς. Οπότε με βάση τον τύπο του εκκρεμούς, όπου ο χρόνος ταλάντωσης εξαρτάται από το μήκος του, έχουμε ότι ταλάντωση με χρόνο 1 sec επιτυγχάνουμε όταν αυτό έχει μήκος περίπου 1 μέτρο (99,4 εκατοστά για την ακρίβεια).

Συνεχίστε την ανάγνωση