Η 27η Ιανουαρίου καθιερώθηκε διεθνώς ως Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, με ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών το 2005, εξήντα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε προηγηθεί, το 2002, ανάλογη απόφαση των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, με πρωτοβουλία των Υπουργών Παιδείας.
Η ημερομηνία είναι συμβολική. Στις 27η Ιανουαρίου του 1945 ο σοβιετικός στρατός έφθασε στο Άουσβιτς. Οι ελευθερωτές αντίκρισαν μονάχα 7-8.000 οι οποίοι ανέλπιστα είχαν επιζήσεις, ενώ λίγες μέρες νωρίτερα το στρατόπεδο είχε εκκενωθεί από 58.000 κρατούμενους που σε μια πορεία θανάτου οδηγήθηκαν σε άλλα στρατόπεδα στο εσωτερικό της Γερμανίας. Την 27η Ιανουαρίου μνημονεύεται, λοιπόν, η απελευθέρωση του τόπου καταναγκαστικής εργασίας και εξόντωσης όπου συντελέστηκε η δολοφονία σχεδόν 1.000.000 Εβραίων, αλλά και κομμουνιστών άλλων αντιφρονούντων, Τσιγγάνων, αιχμαλώτων πολέμου και ομοφυλοφίλων. Στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου λειτούργησαν τεράστιοι θάλαμοι αερίων και κρεματόρια στα οποία, από το 1942 και μετά, εξοντώθηκαν Εβραίοι από όλη την κατεχόμενη Ευρώπη και ανάμεσά τους, από την άνοιξη του 1943, οι Εβραίοι της Ελλάδας.
