Στα πλαίσια του πολιτιστικού προγράμματος που εκπονείται στο σχολείο μας με θέμα  «Γειτονιές του Κρουσώνα την εποχή της τουρκοκρατίας», πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη των μαθητών/-τριών της Στ’ τάξης στη Δημοτική Πινακοθήκη Mαλεβιζίου «Μπότης Θαλασσινός» στην Τύλισο και στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο.

Στο πρόγραμμα αυτό οι μαθητές/μαθήτριες έχουν αναλάβει το ρόλο του/της ερευνητή/ερευνήτριας με στόχο να συλλέξουν πληροφορίες για τον Κρουσώνα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο σε γειτονιές, σοκάκια, από γονείς και κατοίκους του χωριού, βιβλία, χάρτες και διαδίκτυο. Κλείνοντας τον κύκλο των ερευνών, υλοποιήθηκε επίσκεψη στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και έγινε μελέτη της μακέτας που αναπαριστά την πόλη του Ηρακλείου στα μέσα του 17ου αιώνα και στις μόνιμες συλλογές «Οθωμανική και Νεότερη Περίοδος» και «Νομισματική Συλλογή» του  ΙΜΚ.

Ακόμα οι μαθητές/μαθήτριες στο πλαίσιο του προγράμματος κλήθηκαν να μπουν στη θέση ενός καλλιτέχνη και να αποδώσουν εικαστικά -στο επίπεδο της τάξης αλλά και της μικρότερης ομάδας- την καθημερινή ζωή, τα γεγονότα και τις γειτονιές του Κρουσώνα την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έτσι οργανώθηκε συνδυαστικά επίσκεψη στη Δημοτική Πινακοθήκη Μαλεβιζίου όπου φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση έργων του ζωγράφου Μπότη Θαλασσινού και η περιοδική έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα II – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης».

Οι μαθητές/μαθήτριες απόλαυσαν το όμορφο τοπίο στη διαδρομή αλλά και την πολύ ενδιαφέρουσα ξενάγηση στο Μουσείο και τη Δημοτική Πινακοθήκη. Η βιωματική προσέγγιση του θέματος κινητοποίησε τους μαθητές/τις μαθήτριές μας και τους ευαισθητοποίησε σε θέματα τοπικής ιστορίας, τέχνης και όχι μόνο. Ελπίζουμε ότι με τις δράσεις αυτές θα κρατηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον τους για την ιστορία και τον τόπο τους.

Οι μαθητές/-τριες συνοδευόμενοι από την εκπαιδευτικό της τάξης, Αγγουρίδη Χαρά, τον εκπαιδευτικό του Τμήματος Ένταξης, Τσιντίκη Ιωάννη και την εικαστικό του σχολείου, Λουκίδη Χριστίνα, φτάσανε στο κέντρο του χωριού Τύλισος. Μετά από ένα μικρό περίπατο μέχρι το χώρο της πινακοθήκης απολαύσανε το πρωινό τους με θέα το υπέροχο τοπίο. Στη συνέχεια τούς/τίς καλωσόρισε η επιμελήτρια της πινακοθήκης, Χρύσα Βαθιανάκη, και αφού αφήσανε τα πράγματα τους στον προθάλαμο ξεκινήσανε την ξενάγηση.

Αρχικά περιηγήθηκαν στα έργα του Μπότη Θαλασσινού ακούγοντας τις πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες από την επιμελήτρια της πινακοθήκης για τη ζωή του, τους ανθρώπους που τον επηρέασαν αλλά και τις τεχνικές που χρησιμοποίησε στα έργα του. Στη συνέχεια οι μαθητές/-τριες εξέφρασαν τις απορίες τους, φωτογράφισαν τα έργα που τους άρεσαν και σημείωσαν τις ιδέες τους.

Έπειτα μεταφέρθηκαν στην περιοδική έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα II – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης» στην οποία μάλιστα είχαν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με μέλη του ΚΑΠΗ Τυλίσου. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, κολλάζ και εγκαταστάσεων  πολλών καλλιτεχνών και διοργανώνεται με την επιμέλεια του Δρ Κωνσταντίνου Β. Πρώιμου, του Ιωάννη Ν. Αρχοντάκη καθώς και της επιμελήτριας της Δημοτικής Πινακοθήκης, Χρύσας Βαθιανάκη. Εδώ οι μαθητές/-τριες ήρθαν σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη και συγκεκριμένα την ιδιοποίηση. «Ιδιοποίηση σημαίνει ότι κάνω χρήση ενός ήδη αναγνωρισμένου καλλιτεχνικού έργου ή επιμέρους τμήματός του με δική μου στοχοθεσία που δεν έχει σχέση με τους πρωταρχικούς σκοπούς του έργου. Ορισμένοι θεωρούν ότι κάθε ανάγνωση της ιστορίας της τέχνης και των έργων ενός καλλιτέχνη είναι μια ιδιοποίηση. Από την άλλη πλευρά η εκτεταμένη χρήση της ιδιοποίησης ως καλλιτεχνικής πρακτικής τα τελευταία σαράντα χρόνια στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης και της Αμερικής δείχνει ότι αυτή η μέθοδος εργασίας όχι μόνο είναι ιδιαίτερα προσφιλής αλλά έχει υψηλή προστιθέμενη αξία και νόημα στο σύγχρονο κόσμο στον οποίο δεδομένα και εικόνες καταναλώνονται και ανακυκλώνονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα». Έτσι πήραν ακόμα περισσότερα ερεθίσματα και δημιούργησαν νέες ιδέες για να υποστηρίξουν την εικαστική τους δράση στη συνέχεια του προγράμματος. Ολοκληρώνοντας την επίσκεψή τους οι μαθητές/-τριες απόλαυσαν τα έργα που δημιούργησαν μαθητές/μαθήτριες άλλων σχολείων στο πλαίσιο των εργαστηρίων της πινακοθήκης για το χαμόγελο της Τζοκόντα  και άφησαν τις δικές τους δημιουργίες που είχαν κάνει με την εικαστικό τους, τις προηγούμενες μέρες, ώστε να αναρτηθούν στην πινακοθήκη.

Ο επόμενος σταθμός της επίσκεψης ήταν το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο οποίο ξεναγήθηκαν από τους/τις συνοδούς εκπαιδευτικούς. Στην αρχή οι μαθητές/μαθήτριές είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν τη βενετσιάνικη Κάντια σε μια εντυπωσιακή μακέτα έκτασης 15 περίπου τετραγωνικών μέτρων που αναπαριστά υπό κλίμακα 1:500 την πόλη λίγο πριν την οθωμανική επίθεση. Περιμετρικά στους τοίχους, σχέδια, φωτογραφίες και υπομνήματα παρουσιάζουν συγκεκριμένα μνημεία και σημεία της πόλης τα οποία οι μαθητές/-τριες είχαν τη δυνατότητα να εντοπίσουν στη μακέτα με τη χρήση του ειδικού συστήματος φωτισμού και με την προβολή σχετικού εικονογραφικού υλικού με συνδυασμένη εστίαση φωτεινών δεσμών  στα μνημεία της. Έτσι τα παιδιά αντλήσανε πληροφορίες για το γενικότερο πλαίσιο ζωής στην Κρήτη πριν την επίθεση των Τούρκων.

Στη συνέχεια οι μαθητές/-τριες ανέβηκαν στο δεύτερο όροφο του μουσείου και επισκέφτηκαν τη μόνιμη συλλογή «Οθωμανική και Νεότερη Περίοδος». Εκεί είχαν την δυνατότητα να απολαύσουν και να εξερευνήσουν αντικείμενα από την κοσμική και θρησκευτική ζωή (τοιχογραφίες, επιγραφές, αρχιτεκτονικά μέλη από μουσουλμανικά θρησκευτικά ιδρύματα, έγγραφα και μικροαντικείμενα) που σκιαγραφούν κυρίως τη μουσουλμανική παρουσία στο νησί κατά την πρώιμη φάση της Οθωμανικής κυριαρχίας αλλά και πλούσιο ιστορικό υλικό όπως σημαίες, λάβαρα, όπλα, έγγραφα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, έπιπλα, προσωπογραφίες, φωτογραφίες, τα οποία αφηγούνται την επαναστατική δράση και την καθημερινότητα την περίοδο της ανάπτυξης της εθνικής συνείδησης και του επαναστατικού αναβρασμού κατά τον 19ο αιώνα που καταλήγει στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913. Ακόμα, σε μια μεγάλη οθόνη αφής ένα αφιέρωμα στον Τύπο – ελληνόγλωσσο και ξενόγλωσσο – των χρόνων εκείνων, επέτρεψε στους/στις μαθητές/-τριες να κατανοήσουν πληρέστερα την ατμόσφαιρα και την απήχηση των γεγονότων στην Ευρώπη. Μάλιστα συνέλεξαν πληροφορίες για τον επαναστατικό αγώνα και την καθημερινή ζωή στον Κρουσώνα και γενικότερα στο Μαλεβίζι.

Τέλος μεταφέρθηκαν στην αίθουσα «Νομισματική Συλλογή» στην οποία προβάλλεται η νομισματική ιστορία της Κρήτης και αποσκοπεί στην παρουσίαση όχι μόνο της οικονομικής ζωής στη Μεγαλόνησο αλλά και του πολιτικού, θρησκευτικού και ιδεολογικού περιβάλλοντος σ’ όλες τις περιόδους του ιστορικού της βίο, λόγω των συμβολισμών που δηλώνουν τα νομισματικά αντικείμενα ως έκφραση της εκάστοτε εξουσίας αλλά και ως έργα τέχνης. Η έκθεση διαρθρώνεται χρονολογικά σε οκτώ ενότητες που αντιστοιχούν σε ισάριθμες ιστορικές περιόδους από τους τελευταίους προχριστιανικούς αιώνες ως την εποχή του ευρώ.  Η παρουσίαση των νομισματικών αντικειμένων γίνεται με ευρηματικό τρόπο σε ειδικές θυρίδες – φινιστρίνια, ενώ σε συμπληρωματικές προθήκες εκτίθενται νομισματικά σύνολα («θησαυροί») σε συνδυασμό με συναφές αρχειακό και εποπτικό υλικό (έγγραφα, χάρτες κ. ά.). Επίσης μια ψηφιακή εφαρμογή επέτρεψε στους/στις μαθητές/-τριες να επιλέξουν το αντικείμενο που τούς/τίς ενδιαφέρει και να το μελετήσουν σε κάποια από τις υπερκείμενες οθόνες που υπάρχουν στην αίθουσα. Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά κατάφεραν να συγκρίνουν τα νομίσματα της εποχής που μας ενδιαφέρει με τα υπόλοιπα της έκθεσης και να φτάσουν σε συμπεράσματα τα οποία βοηθούν την έρευνα τους.

Ολοκληρώνοντας αυτή την όμορφη εκδρομή και περιμένοντας το λεωφορείο για την επιστροφή, στο πάρκο απέναντι από το μουσείο, αρπάξαμε την ευκαιρία για μια ομαδική φωτογραφία με θέα τη θάλασσα.

ΠΗΓΕΣ: 

Ιστορικό Μουσείο Κρήτης

Δημοτική Πινακοθήκη Μαλεβιζίου “Μπότης Θαλασσινός”