.

Πριν λίγες μέρες ένας συνάδελφος μου έστειλε την παραπάνω εικόνα. Στην αρχή γέλασα, αλλά μετά προβληματίστηκα.  Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε από σχόλια για το επάγγελμά μας.  Και τι δεν έχουμε ακούσει: “Τι καλά, έχετε ελεύθερο όλο το καλοκαίρι”, “τυχερούλα, εκδρομούλα”, “πόσες ώρες μάθημα έχετε;” κλπ. Σε όλα αυτά τα σχόλια, προσπαθώ να συγκρατηθώ, δεν δίνω και πολύ μεγάλη σημασία (φυσικά με ενοχλούν), αλλά προσπαθώ να τους δείξω με τον τρόπο μου (όχι, να τους πω)  πόσο δύσκολο και  υπεύθυνο έργο προσφέρουμε. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος βλέπει το επάγγελμά μας αρκετά άνετο και εύκολο (δηλ. θα μπορούσε να το κάνει και η περιπτερού, χωρίς να έχω κάτι με τους περιπτεράδες), δίνει συμβουλές και ιδέες για το πως θα έπρεπε να είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, τι θα έκανε αν ήταν δασκάλα κλπ. Φυσικά οι δικοί μας άνθρωποι που βλέπουν τον μισθό μας να συρρικώνεται από την μια, και τη δουλειά μας από την άλλη, γνωρίζουν την αλήθεια. Έτσι λοιπόν, κάθε διαμαρτυρία για τον μισθό μας, τις συνθήκες εργασίας ή τις ριζικές αλλαγές που απαιτεί το εκπαιδευτικό σύστημα, δεν βρίσκει κανέναν σύμμαχό μας, παρά μόνο αυτούς που γνωρίζουν καλά το επάγγελμα. Όσο για τους μαθητές μας; πιστεύουν ότι μόνο φωνάζουμε, βάζουμε διαγωνίσματα, τιμωρούμε και αναγνωρίζουν τον καλό εκπαιδευτικό μόνο στον εκπαιδευτικό που προσφέρει απλόχερα βαθμούς. Λίγοι είναι οι μαθητές που έχουν κριτήριο την γνώση που παίρνουν και την ποιότητα μάθησης. Σε όλο αυτό το σκηνικό εμείς καθόμαστε στο θρόνο μας, πολλές φορές δεν ακούμε τη βοή γύρω μας, και νομίζουμε ότι αλλάζουμε τον κόσμο. Στην πραγματικότητα όμως, όταν ο κόσμος όλος αλλάζει, και το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει το ίδιο τότε δεν θα προσφέρουμε τίποτα περισσότερο από την εκπαίδευση που προσφέρει ένας θηριοδαμαστής στο τσίρκο. Γιατί μή μου πείτε ότι μερικά τμήματα, δεν είναι κυριολεκτικά τσίρκο;

Σε παλιότερο άρθρο με τίτλο “Αλλάξτε τα σχολεία, τώρα”, ανέφερα πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη αλλαγών. Ο δάσκαλος σε πράσινο ή μαύρο πίνακα ή έστω άσπρο, με κιμωλία ή μαρκαδόρο, είναι αδύναμος να πείσει τον μαθητή για μάθηση. Σήμερα όμως, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή της ελληνικής κοινωνίας, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να πάρουν τα ερεθίσματα των αλλαγών, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και των απαιτήσεων και να δουλέψουν για μια παιδεία που θα βοηθήσει τα νέα παιδιά να σταθούν γερά στα πόδια τους. Η αλλαγή που θέλουμε δεν αφορά μόνο την παιδεία, αλλά αυτή είναι η βάση της.

Συμφωνείτε;

Ένας σπουδαίος εκπαιδευτικός πέρα από τη διδασκαλία, μπορεί να κάνει πολλά. Οφείλει να κάνει. Οι εκπαιδευτικοί που έχουν στόχο την επιτυχία οφείλουν να αυξήσουν τα προσόντα τους σε ευρύ πεδίο.

Η ζωή των εκπαιδευτικών μπορεί να διαφοροποιείται αρκετά, ανάλογα με το αντικείμενο και την βαθμίδα εκπαίδευσης που διδάσκουν. Σ΄ όλους τους εκπαιδευτικούς όμως που επιθυμούν να προσφέρουν στους μαθητές τους,  υπάρχει ένα κοινό σημείο: η εκπαιδευτική τους εργασία δεν τελειώνει με το χτύπημα του κουδουνιού λήξης του σχολείου. Συνεχίζεται όλο το 24ωρο και επεκτείνεται  στις δραστηριότητές τους, στις εκδρομές τους, στις διακοπές τους. Φυσικά, δεν εννοώ ότι συνεχώς διαβάζει ή σχεδιάζει πλάνα μαθήματος αλλά εμπνέεται και τροφοδοτείται από τα καθημερινά του ερεθίσματα, με  ιδέες  που θα χρησιμοποιήσει στην τάξη, για να εξιτάρει την φαντασία των μαθητών του.

Μία από τις μεγαλύτερες ευθύνες ενός εκπαιδευτικού είναι ότι η συμπεριφορά του επηρεάζει άμεσα την ζωή των μαθητών, τις οικογένειές τους και κατ΄ επέκταση την κοινωνία. Ένας σπουδαίος εκπαιδευτικός βρίσκεται σε πραγματική επικοινωνία με τους μαθητές και τις οικογένειές τους. Ενημερώνεται για τις νέες εκπαιδευτικές εξελίξεις, τις νέες παιδαγωγικές, ανταλλάσσει ιδέες με άλλους συναδέλφους και πάνω από όλα παραμένει ο ίδιος  δια βίου μαθητής.

Ένας σπουδαίος εκπαιδευτικός  ανυπομονεί να μοιραστεί με τους μαθητές του νέες ιδέες και να δει τις εντυπώσεις στα πρόσωπά τους.  Αυτός που θέλει, μπορεί να γίνει.

Θυμάμαι πολλές φορές όταν ξεκίνησα την διδασκαλία, τις πρώτες μου μέρες στην τάξη. Ήμουν αγχωμένη, φοβισμένη και αρκετά διστακτική. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο προετοιμαζόμουν πολύ καλά, έκανα σχεδιαγράμματα των μαθημάτων έτσι ώστε να καλυφθεί ολόκληρη η ώρα. Αργότερα, όταν φοίτησα στην ΣΕΛΕΤΕ, νομίζω ότι βρήκα το φως το αληθινό για την διδασκαλία. Τα άπειρα σχεδιαγράμματα αντικαταστάθηκαν από σχέδια μαθήματος, σκοπούς και διδακτικούς στόχους. Η συνεχής αναζήτηση & επιμόρφωση (είτε μέσω σεμιναρίων του υπουργείου, είτε με προσωπική πρωτοβουλία), η γνώση που πήρα, σε συνδυασμό με την εμπειρία 20 χρόνων  μου τροφοδοτούν τις σκέψεις και την όρεξη να γράψω μερικά χρήσιμα πράγματα για τους νέους εκπαιδευτικούς ή μάλλον για όσους θέλουν να μάθουν.

Την πρώτη χρονιά, ενώ ξεκίνησα δυναμικά, άρχισα να «μαζεύομαι» γιατί δεν ένιωθα να πατώ γερά στα πόδια μου. Μέσα από λάθη και γκάφες όμως έμαθα. Η αλήθεια είναι ότι οι εκπαιδευτικοί, όσον αφορά την διαχείριση της τάξης τα μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους. Αλλά θεωρώ ακόμη πιο έξυπνο να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας συμβουλές των εκπαιδευτικών που παραδέχονται τα λάθη τους και μας μεταφέρουν τον τρόπο με τον οποίο τα διόρθωσαν.

Επειδή μου αρέσει να κάνω λίστες, παρακάτω θα αναφέρω μερικά σημεία που πιστεύω ότι βοηθούν στην διαχείριση της τάξης.

1)    Ύψος φωνής.

Θυμάμαι πάντα ότι τα πρώτα χρόνια, ύψωνα υπερβολικά την φωνή μου, ακόμα κι όταν δεν χρειαζόταν. Χωρίς να το καταλάβω αυτήν την ένταση που είχα, την μετέδιδα και στους μαθητές μου, χωρίς να χρειάζεται. Το αποτέλεσμα είναι μετά από μερικά χρόνια να έχω προβλήματα φαρυγγίτιδας. Επίσης, παρατήρησα ότι όταν χρησιμοποιώ την κανονική μου φωνή, τότε και οι μαθητές μου είναι πιο χαλαροί.  Δεν μπορείς να ζητάς από τους μαθητές να συμπεριφέρονται ήρεμα και εσύ και είσαι στην ένταση. Δοκιμάστε και θα δείτε ότι οι μαθητές σας χρησιμοποιούν το ίδιο ύψος φωνής με σας.

Πολλές φορές φωνάζω πιο δυνατά για να δώσω μια διευκρίνιση, ή μια εντολή και θέλω να βεβαιωθώ ότι θα την ακούσουν όλοι (νομίζω ότι επειδή είναι απασχολημένοι στους υπολογιστές, δεν με ακούν). Μια φορά χρησιμοποίησα ένα τέχνασμα που μου ήρθε στιγμιαία κάτι σαν παράδειγμα, ή χιούμορ σύντομο, και χωρίς να φωνάξω, τους τράβηξα την προσοχή.

2)    Αναστατωμένο τμήμα

Όταν μπαίνω σε ένα τμήμα που είναι αναστατωμένο, περιμένω να ηρεμήσουν και μετά να ξεκινήσω να μιλάω. Πολλές φορές δείχνω μεγάλη υπομονή, μέχρι να ηρεμήσουν αλλά υπάρχουν και μαθητές που ηρεμούν τους υπόλοιπους. Θα μπορούσα φυσικά να φωνάξω  και να ησυχάσουν αμέσως όλοι. Δεν το θέλω όμως. Τους διδάσκω με τον τρόπο μου την υπομονή, το μάθημα ξεκινά ήρεμα αλλά το κυριότερο δεν χάνω απόθεμα φωνής.

3)    Γλώσσα του σώματος.

Οι χειρονομίες, η κίνησή μας μέσα στον χώρο, μας βοηθά να κρατάμε την οπτική επαφή με τους μαθητές και να τους τραβάμε το ενδιαφέρον. Ας μην ξεχνάμε ότι οι μαθητές μας είναι παιδιά της σύγχρονης τεχνολογίας, που χρησιμοποιούν στα παιχνίδια τους ήχο, εικόνα, χρώμα, κίνηση. Είναι δύσκολο λοιπόν, γι αυτούς να εστιάσουν την προσοχή τους σε έναν άχαρο εκπαιδευτικό μπροστά σε έναν πίνακα.

4)    Θέματα συμπεριφοράς.

Η καλύτερη αντιμετώπιση για τα θέματα συμπεριφοράς, είναι να καταλάβει ο μαθητής ότι είστε συνεργάτες και όχι αντίπαλοι. Το θέμα όσο πιο γρήγορα αντιμετωπιστεί, τόσο καλύτερα για όλους. Μη χρησιμοποιείτε ποτέ τη θέση σας για να επιβληθείτε. Έτσι κι αλλιώς εσείς έχετε το πάνω χέρι. Δώστε τους να καταλάβουν πότε κάνουν λάθος με λίγα λόγια, χωρίς να επιμένετε στο ίδιο θέμα γιατί κουράζεται η τάξη και μην το ξανασυζητάτε στα επόμενα μαθήματα. Επίσης, μην αγνοήσετε θέμα αντιπαράθεσης μεταξύ των συμμαθητών. Πάρτε θέση ήρεμα και παρακολουθήστε το θέμα διακριτικά. Καλέστε τους σε ένα διάλειμμα για να λυθεί το θέμα.

5)    Μην καλείτε άλλους να λύσουν το δικό σας θέμα.

Πολλές φορές καλούμε τον διευθυντή να χειριστεί ένα θέμα συμπεριφοράς στην τάξη μας. Για μένα αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Ο Διευθυντής εννοείται ότι θα πρέπει μαζί με τους διδάσκοντες να καθορίσει την πολιτική του σχολείου σε θέματα συμπεριφοράς, αλλά με το να τον φωνάζουμε δηλώνουμε την αδυναμία μας. Ο Διευθυντής θα πρέπει να καλείται σε πολύ σημαντικές υποθέσεις και μόνο, άλλωστε δεν έχει μόνο το δικό σας τμήμα.

Επίσης, πολλοί εκπαιδευτικοί συνηθίζουν να λένε στους γονείς «π.χ. κάνει πολύ φασαρία, κάντε κάτι». Οι γονείς την ώρα εκείνη που εσείς κάνετε μάθημα, βρίσκονται στις δουλειές τους, στο σπίτι τους τέλος πάντων κάπου αλλού. Εσείς είστε ο κυρίαρχος της τάξης. Σε μια διάλεξη, μια γνωστή εκπαιδευτική ψυχολόγος, μας ανέφερε το εξής χαρακτηριστικό παράδειγμα. Μια εκπαιδευτικός έστειλε σημείωμα στην μητέρα γράφοντας: «Ο γιός σας δεν δείχνει ενδιαφέρον για τα μαθήματα, πολλές φορές ζωγραφίζει την ώρα της παράδοσης, κάντε κάτι γι αυτό». Η μητέρα την άλλη μέρα έστειλε σημείωμα στην δασκάλα, γράφοντας: «Πράγματι ο γιός μου δεν δείχνει ενδιαφέρον για το σχολείο, γυρνά στο σπίτι, πετά την τσάντα του, κάθεται πολλές ώρες στον υπολογιστή. Επίσης δεν τρώει τις φακές. Κάντε κάτι γι αυτό».

Όταν ζητάτε από τον γονιό ή τον διευθυντή να σας βοηθήσει στην τάξη, τότε να ξέρετε ότι του δίνετε τον λόγο και για άλλα θέματα. Π.χ. για τον τρόπο που κάνετε μάθημα κλπ.

6)    Καλοσχεδιασμένο μάθημα.

Αυτή νομίζω πως είναι η πιο σημαντική συμβουλή. Πρέπει πάντα να υπάρχει ένα καλοσχεδιασμένο μάθημα που να περιλαμβάνει και επιπλέον δραστηριότητες ή ασκήσεις, για την περίπτωση που μας μείνει χρόνος. Κάπου διάβασα «αν δεν έχετε ένα σχέδιο μαθήματος για τους μαθητές, θα πρέπει να έχετε ένα για εσάς». Είναι καλύτερα να μην σας φτάσει ο χρόνος για όλες τις ασκήσεις που έχετε προγραμματίσει, παρά να μείνουν οι μαθητές σας χωρίς δραστηριότητα.

Από την εμπειρία μου μετά από πολλές παρατηρήσεις μέσα σε τάξεις, κατάλαβα ότι μαθητές που βαριούνται ισοδυναμούν με μεγάλο πρόβλημα. Επιβραβεύστε τους με την πρώτη ευκαιρία, έτσι ώστε να τους βάλετε και αυτούς στο παιχνίδι της μάθησης. Τονώστε τους το ενδιαφέρον με μια δραστηριότητα που να είναι ισάξια των δυνατοτήτων τους, έτσι ώστε να προσπαθήσουν, ενθαρρύνετέ τους  να την ολοκληρώσουν και έτσι θα νιώσουν ικανοί. Αν η δραστηριότητα είναι εκτός των δυνατοτήτων τους θα εγκαταλείψουν, με αποτέλεσμα να συνεχίσουν να βαριούνται. Μια σχεδιασμένη διδασκαλία, μπορεί να αναπροσαρμοστεί και να βελτιωθεί πολλές φορές, έτσι ώστε να μειωθεί χρόνος από τον εκπαιδευτικό και να αυξηθεί ο χρόνος των μαθητών για συμμετοχή, δραστηριότητες και ασκήσεις.

7)    Σύγχρονη τεχνολογία.

Φυσικά, σήμερα θεωρείται απαραίτητο να χρησιμοποιήσει κάποιος την σύγχρονη τεχνολογία. Βιντεοπροβολείς, διαδραστικοί πίνακες, netbooks, εργαστήρια πληροφορικής και μια πληθώρα εκπαιδευτικών προγραμμάτων μπορούν να υποστηρίξουν την διδασκαλία μας αλλά σε καμιά περίπτωση δεν την αντικαταστήσουν. (Τα εκπαιδευτικά  εργαλεία web 2.0  που  ένας εκπαιδευτικός πρέπει να έχει στην τσάντα του, θα τα αναφέρω σε άλλη ανάρτηση).

Με τις συμβουλές σαφώς δεν γίνεται κανείς καλύτερος από αυτό που είναι. Να θυμάστε ότι πάνω από όλα υπερισχύει ο χαρακτήρας μας, η όρεξη για τη δουλειά μας και φυσικά ο επαγγελματισμός μας. Αυτό που μας κάνει καλύτερους είναι η ανατροφοδότηση και η διάθεση να βελτιωθούμε. Αν υπάρχει το τελευταίο, τότε έχετε όλες τις προδιαγραφές να γίνεται ένας σπουδαίος εκπαιδευτικός.

Μοιραστείτε μαζί μου τις εμπειρίες σας σχετικά με την διαχείριση της τάξης. Ποιες τακτικές λειτουργούν καλύτερα με εσάς; Ποιες στρατηγικές ακολουθείτε;