Μετά από το ατέλειωτο ταξίδι της μουσικής, ο J.J.Cale έφυγε χθες από την Καλιφόρνια για το μεγάλο ταξίδι χωρίς επιστροφή.

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Οσο και αν οι ουτοπίες ανήγγελλαν κατά καιρούς την αλλαγή της κοινωνίας, την εξάλειψη του πόνου και της πείνας, της αδικίας, της ανασφάλειας, του φόβου, των ασθενειών και ακόμη του θανάτου, όσο κι αν είχαν ως προτεραιότητα την εκπλήρωση της λαχτάρας και της επιθυμίας ή της αρμονικής συμβίωσης, η πραγματικότητα παρέμενε αγέρωχα αυτεξούσια, μάλλον κινιόταν πάντα όχι από τον απόηχο των ουτοπιών, παρά από τη διαστρέβλωση που προκαλούσε σε αυτήν η ετερογονία των σκοπών, αυτός ο χαοτικός μεν, υπαρκτός δε μηχανισμός.

Εμείς γι” αλλού κινήσαμε κι αλλού η ζωή μάς πάει. Δεν μας ρωτάει καν, αδιαφορεί για τη θέλησή μας. Κι αυτό επειδή η εξουσία έχει κάτι τζιμάνια στη δούλεψή της που εργάζονται πυρετωδώς, με τη βοήθεια του εξουσιαστικού πλέγματος, να της κάνουν όλα τα χατίρια, ήγουν λακέδες της, τα πρωτοπαλίκαρα του δόλου της κολακείας, του ραγιαδισμού, της διαφθοράς. Ξέρω, ξενίζει η λέξη ραγιάς. Θυμίζει υποταγή, δουλεία, απώλεια ελευθερίας – αξιοπρέπειας – ανεξαρτησίας. Προτάσσει τον κατακτητή που μ” έναν βούρδουλα στο χέρι επιβάλλει την εργασία και την τάξη στους υποταγμένους. Δυσάρεστο συναίσθημα για τους τελευταίους τούτη η ζωή, ανυπόφορο. Μόνη λύση φαίνεται η εξέγερση. Αλλά πώς να εξεγερθείς όταν είσαι διάσπαρτος και πένης; Κάνεις μια-δυο ερευνητικές συναντήσεις με τους ομοίους και τελικά συναποφασίζετε ότι δεν είναι καιροί για εξεγέρσεις.

Καλύτερα να ανεχτείτε τη σκλαβιά και να προσπαθήσετε με την κουλτούρα σας και την οικονομία σας να αλώσετε τον πορθητή. Υπάρχουν και μερικοί λοξίες που δεν συμφωνούν μαζί σας· ξεσηκώνονται σε ανώριμες συνθήκες και η στάση τους πνίγεται στο αίμα. Και όχι μόνο αυτό· τα όποια προνόμια είχαν κατακτήσει με τη δουλική τους συμπεριφορά αφαιρούνται από τον κατακτητή, ο οποίος ξανασκληραίνει την πολιτική του. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Αρα, μια τρύπα στο νερό η εξέγερση. Τους τα “λεγαν οι συνετοί αλλά πού να ακούσουν οι λοξίες. Ο θυμός υπερίσχυε της λογικής τους και τους πήρε και το κεφάλι. Φρίκη. Βγαίνουν από τα ρούχα τους οι ορθολογιστές. Ακούς εκεί, να ακολουθούμε τα χνάρια της Μήδειας που θεωρούσε τον θυμό της ανώτερο από τη λογική της και παρότι το γνώριζε πολύ καλά γιατί το διαλαλούσε (θυμός κρείσσων των εμών βουλευμάτων), εντούτοις λειτούργησε υπό την επήρεια του θυμού και διέπραξε το ειδεχθές έγκλημά της. Ξανά φρίκη. Αλλά, για σιγά. Πότε απελευθερώθηκε ένας λαός έχοντας ως πρόταγμα τον ορθό λόγο; Στους αγώνες εθνικής ανεξαρτησίας, ποτέ. Κάποιοι παλαβοί (Παπαφλέσσας, Αρης Βελουχιώτης, λίγοι στο Πολυτεχνείο) ξεκίνησαν κι όπου βγει. Να που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, βγήκε στην ελευθερία, κόντρα στην άρνηση των συνετών. Η σύνεση, βέβαια, δεν οβελίζει τον θυμό από την ανθρώπινη ύπαρξη. Εκείνο που τον οβελίζει είναι η δειλία και ο εθισμός στο να διοικείσαι από άλλους, μέτριους και ξένους, παραδείγματος χάριν, ή κακούς και εθελόδουλους.

Αλλο η ουτοπία και άλλο η εξέγερση· τελείως άλλο η επανάσταση. Να, όμως, που η κοινωνία μπορεί σήμερα να γεννήσει μια ουτοπία-πραγματικότητα, όχι ιδανική, να εκδιώξει, απλώς, από την εξουσία αυτούς που επέβαλαν την πραγματικότητα της εξουσίας, πετάγοντας στον Καιάδα κάθε τι κοινωνικό. Πώς γίνεται η εκδίωξη; Ψηφίζοντας διαφορετικό κόμμα, θα πουν οι εχέφρονες, οι συνετοί. Ναι. Εάν μη έλπηται, ανέλπιστον ουκ εξευρήσει. Καλά ακούγεται πάντως αυτό με την ψήφο. Θα φύγει ο ένας, μαζί κι η πραγματικότητά του, θα “ρθει ο άλλος, με ποια καινούργια πραγματικότητα όμως; Πότε θα προλάβει να τη γεννήσει, να την νταντέψει, να τη μεγαλώσει, να μας την παρουσιάσει; Αποστροφή και θλίψη. Αλλά κι ελπίδα και κουράγιο και σθένος. Κυρίως μετά τις διακοπές.

gstamatopoulos@efsyn.gr

Μία από τις κορυφαίες ταινίες όλων των εποχών, που κέρδισε το ειδικό βραβείο Όσκαρ για καλύτερη ξένη ταινία 7 χρόνια πριν καθιερωθεί αυτή η κατηγορία, επανακυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα, στις Κινηματογραφικές Αίθουσες. Του Γιώργου Ρούσσου.

Ο Ανδρέας Μπαρτζώκας, πατέρας του προπονητή του Ολυμπιακού, Γιώργου, μιλάει στο gazzetta.gr για τη θρυλική απόδραση των Βούρλων, στην οποία πρωτοστάτησε πριν από 58 ακριβώς χρόνια!

Η πιο κινηματογραφική απόδραση που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα έλαβε χώρα στις 17 Ιουλίου του 1955, λίγο μετά τη λήξη του εμφύλιου, με 27 Κομμουνιστές πολιτικούς κρατούμενους να δραπετεύουν από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας των Βούρλων στη Δραπετσώνα, σκάβοντας ένα τούνελ κάτω από το κρεβάτι του Ανδρέα Μπαρτζώκα! Οι περισσότεροι ήταν φυλακισμένοι για παράβαση του νόμου 375 περί κατασκοπίας. Όλοι μέλη του ΚΚΕ, οργάνωσαν το μεγάλο τους εγχείρημα με πενιχρά μέσα, χωρίς να έχουν τη στήριξη του κόμματος και με τα μάτια των φυλάκων στραμμένα πάνω τους! Η απόδραση τους, όπως τονίζει στο gazzetta.gr ο Ανδρέας Μπαρτζώκας, ήταν εκείνη που ενέπνευσε την αμερικανική ταινία «η μεγάλη απόδραση», μιας και η φήμη της ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα. Παρότι ξεκίνησε με μόλις ένα κοπίδι… 

Green Day : like a rolling stone (Bob  Dylan)

Yeah, Once upon a time, you dressed so fine,
you threw the bumps a dime in your prime, didn’t you?
Yeah, People’d call, say “Beware doll, you’re bound to fall”,
they thought they were just-a kiddin’ you.
You used to laugh about – everybody that was hangin’ out,
and now you don’t walk so proud, now you don’t talk so loud
about having to be scrounging – a your next meal.

How does it feel? How does it feel, to be on your own with no direction
home, a complete unknown, just like a rolling stone? Comeon!

Hey, You were to the finest schools all right, Miss Lonely,
but you know you only used to get juiced in it.
Nobody taught you how to live out on the street,
but now you’re gonna have to get used to it.
You said you never compromise
with the mistery tramp, but now you realize
that he’s not selling any alibis,
as you stare up into the vacuum of his eyes,
and say “Do you want to make a deal?”

How does it feel? A-How does it feel, to be on your own, with no
direction home, like a complete unknown, just like a rolling stone?

(Harmonica Solo)

How does it feel? How does it feel, to be on your own, with no direction
home, a complete unknown, just like a rolling stone?

Yeah, the princess on the steeple, all the pretty people,
drinkin’, thinkin’ that they got it made.
Exchanging all kinds of precious gifts,
you better take that diamond ring, you better pawn it babe.
You used to be so amused
at Napoleon in rags with the language that he used,
Now, go to him now, he calls you, you can’t refuse,
when you got nothing, you got nothing to lose,
you’re invisible now, you got no secret to conceal.

How does it feel? How does it feel to be on your own, with no direction
home, like a complete unknown, just like a rolling stone? Come on!

Η ουτοπία στους δρόμους της Βραζιλίας

του Κριτωνα Ηλιοπουλου

Την αποκάλεσαν και «εξέγερση των βουτυρόπαιδων», έγιναν συγκρίσεις με άλλες εξεγέρσεις, βγήκαν συμπεράσματα για την οικονομία και την πολιτική. Μάλιστα ορισμένα συμπεράσματα βγαίνουν τόσο εύκολα, που μάλλον είναι έτοιμα από πριν και απλώς επιβεβαιώνονται ανεξαρτήτως εάν η πραγματικότητα συμφωνεί. Καθώς η Βραζιλία επί μία δεκαετία έχει ανάπτυξη αντί για οικονομική κρίση, «κλασικές» κοινωνιολογικές προγνώσεις που συνδέουν αυτόματα τις κρίσεις του καπιταλισμού με τις εξεγέρσεις των καταπιεσμένων θα προέβλεπαν το ξέσπασμα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, κατά τα ειωθότα.

Με αφορμή τις μετακινήσεις

Το κίνημα των εκατομμυρίων που ξεχείλισε στους τεράστιους δρόμους της Βραζιλίας έλειπε εδώ και χρόνια και φαινόταν αδιανόητο ακόμα και δέκα μέρες προτού ξεσπάσει. Οι Βραζιλιάνοι θεωρούνταν «απολίτικοι», παρά τις συχνές δυναμικές κινητοποιήσεις και τις εξεγέρσεις μικρής κλίμακας, διότι πράγματι η μεσαία τάξη ήταν «απολίτικη». Επίσης, με την ίδια αφορμή, δηλαδή το εισιτήριο των λεωφορείων, γίνονταν συνέχεια κινητοποιήσεις, η μεγαλύτερη το 2005. Από τότε το εισιτήριο έχει διπλασιαστεί. Στις αχανείς πόλεις η συγκοινωνία είναι ιδιωτική, οι εταιρείες άκρως κερδοφόρες και ληστρικά κερδοσκοπικές. Οι ιδιώτες εισπράττουν ακέραιο το αντίτιμο του εισιτηρίου που διαμορφώνεται με κριτήριο το μέγιστο κέρδος και επιπλέον επιδοτούνται από το δημόσιο. Επειδή το κόστος μετακίνησης των εργαζομένων φτάνει περίπου στο 20% του μηνιαίου μισθού, το καταβάλει ο εργοδότης και αποτελεί αντικείμενο συνδικαλιστικής (ή ατομικής) διαπραγμάτευσης. Οι αποστάσεις είναι τεράστιες και καθημερινά χάνεις 3-4 ώρες σε μετακινήσεις που δεν είναι διόλου άνετες. Οι φτωχογειτονιές είναι αποκλεισμένες. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Σάο Πάουλο, εκτός από πολλούς άστεγους, βλέπεις εκατοντάδες να κοιμούνται στο δρόμο επειδή απλώς δεν μπορούν να γυρίσουν σπίτι από τη δουλειά και να ξανάρθουν την επόμενη μέρα.

Το MPL (Κίνημα για Δωρεάν Μετακίνηση) είναι η οργάνωση που κάλεσε σε κινητοποιήσεις κατά της αύξησης του εισιτηρίου. Έχει «μέλη» λίγες δεκάδες νέους με αντικαπιταλιστικές ιδέες –κάποιοι είναι φοιτητές ή επιστήμονες αστικού περιβάλλοντος– και δεν ταυτίζεται με κανένα κόμμα. Ωστόσο στο MPL δεν είναι καθόλου ρεαλιστές, ή μάλλον είναι τόσο ρεαλιστές που «διεκδικούν το αδύνατο». Στόχος τους είναι η δωρεάν μετακίνηση με αληθινά δημόσια μέσα μεταφοράς για όλους τους πολίτες — αρκετοί τους θεωρούσαν γραφικούς ή ρομαντικούς. Στις άφθονες σελίδες των κειμένων τους τεκμηριώνουν τόσο καλά το αίτημα, που πράγματι αποδεικνύεται παραλογισμός το εισιτήριο και όχι η δωρεάν μεταφορά. Τα προηγούμενα χρόνια στις διαδηλώσεις τους συμμετείχαν διακόσια-τριακόσια άτομα και σχεδόν πάντα η αστυνομία χτυπούσε και έκανε συλλήψεις. Όμως δεν το έβαλαν κάτω και τώρα εύλογα πρέπει να θεωρούν δικαίωση όχι μόνο την ακύρωση της αύξησης στο εισιτήριο («το αδύνατο») αλλά και το ότι η πρόεδρος της Βραζιλίας τους κάλεσε να συζητήσουν το «ουτοπικό» τους αίτημα. Τι συνέβη;

Αρχές Ιουνίου αμέτρητοι νέοι βγήκαν στο δρόμο διαμαρτυρόμενοι «για το μηδαμινό ποσό» αύξησης στο εισιτήριο. Τα ΜΜΕ, απόλυτο μονοπώλιο 2-3 οικογενειών, έδωσαν εντολή στην κυβέρνηση της πολιτείας του Σάο Πάουλο να «ανακαταλάβει» τις λεωφόρους από τους «τεμπέληδες» και «τσαμπατζήδες». Στην πολιτεία του Σάο Πάουλο (η Βραζιλία είναι ομοσπονδία) κυβερνάει η δεξιά με επικεφαλής τον ακροδεξιό Αλκμίν. Η Στρατιωτική Αστυνομία, διαμορφωμένη στη δικτατορία για να αντιμετωπίζει τον εχθρό λαό, έδειξε πρωτόγνωρη βία, εφαρμόζοντας μεθόδους ακραίες, συλλήψεις με απομόνωση, «απαγωγές» χωρίς δικαίωμα σε δικηγόρο, τροφή, επικοινωνία κ.λπ. Η καταστολή πυροδότησε την έκρηξη. Σ’ αυτό συνέβαλε το μαζικό πλέον ίντερνετ, αλλά και το MPL, που είναι απαλλαγμένο από τις αγκυλώσεις, τις ταλαντεύσεις, το ρεαλισμό και τους σχεδιασμούς των «επαγγελματιών» του κινήματος, καθώς και από τη λογική των αυτόκλητων πολιτικών καθοδηγητών, οι οποίοι συχνά την κρίσιμη στιγμή αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων και αναζητούν το δάσος ανάμεσα στα εκατομμύρια δέντρα.

Η επιχείρηση χειραγώγησης και η ακροδεξιά

Μετά την τέταρτη συγκλονιστική μέρα διαδηλώσεων, οι «από πάνω» αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και αλλάζουν στρατηγική. «Από το βράδυ ως το πρωί γίναμε εθνικοί ήρωες», λέει το κύριο άρθρο της αντεξουσιαστικής διαδικτυακής εφημερίδας Passa Palavra. Τα αντιδραστικά μέσα ενημέρωσης έπλεξαν εγκώμια και καλούσαν στις διαδηλώσεις. Οι πρωτεργάτες του κινήματος διαπίστωσαν πολύ ανησυχητικά φαινόμενα. Οργανωμένες ομάδες διαδηλωτών έσχιζαν σημαίες αριστερών οργανώσεων, έδιωχναν βιαίως συνδικάτα που συμμετείχαν από την πρώτη στιγμή στον αγώνα. Εμφανίστηκαν εθνικιστικά και καθαρά φασιστικά κείμενα υπέρ της στρατιωτικής κυβέρνησης, υπέρ της ελεύθερης οπλοφορίας, για πιο αυστηρό ποινικό σύστημα, κατά των αμβλώσεων και των ομοφυλόφιλων, «κλασικά» της βραζιλιάνικης ακροδεξιάς. Την έκτη μέρα των διαδηλώσεων «εμείς απλώς κάναμε μπούγιο στη διαδήλωση που ήταν δική τους», λέει ένας από τους πρωτεργάτες. Τώρα η μάχη είναι ιδεολογική. Τα ΜΜΕ επιλεκτικά διαλέγουν και προβάλλουν τα συνθήματα που είναι ανώδυνα ή συμφέρουν την εξουσία και γενικότητες κατά της «διαφθοράς». Επιδιώκουν τη φθορά της προέδρου, Ντίλμα Ρουσέφ, καθώς οι εκλογές είναι του χρόνου και διαφαίνεται ότι τις κερδίζει άνετα και ανανεώνει την πενταετία. Η Ντίλμα και οι συντηρητικοί του κυβερνώντος κόμματος προσπαθούν με ελιγμούς, με διάλογο και επισείοντας το φόβο της ακροδεξιάς να πετύχουν αν όχι συμμαχία με τις μαχητικές αντικαπιταλιστικές δυνάμεις τουλάχιστον την ανοχή τους.

Τι έπεται;

Έγινε μια πρωτόγνωρη σύσκεψη 80 πολιτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων της αριστεράς, από το κυβερνητικό ΡΤ μέχρι τους πιο σκληρούς επικριτές του, καθώς και κινηματικών οργανώσεων όπως το MST (Κίνημα Ακτημόνων Εργατών Γης). Επικράτησε η άποψη να συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις, να γίνει προσπάθεια ένταξης των εργατών και των χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων στο κίνημα, για να δοθεί στους δρόμους η μάχη για τον αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό. Επίσης, στόχος είναι να πιεστεί η κυβέρνηση «να συμμαχήσει με το λαό και όχι με τους καπιταλιστές», όπως τόνισε ο Ζ.Π. Στέντιλε, ηγέτης του MST (Kίνημα Ακτημόνων Εργατών Γης). Να φτιάξει σχολεία και νοσοκομεία «με προδιαγραφές FIFA», όπως λέει ένα σύνθημα καυστικό για το όργιο κερδοσκοπίας με το Μουντιάλ.

Όπως αποδείχτηκε, σε ανάλογες περιστάσεις (Αργεντινή, Βολιβία, Βενεζουέλα) εάν η κυβέρνηση θέλει να ανακόψει τη δεξιά επίθεση και να ενισχύσει τον αριστερό προσανατολισμό της έχει δύο εργαλεία: πρώτο, «καταστολή της καταστολής» με απόσυρση της αστυνομίας και κάθε ποινικοποίησης των αγώνων και δεύτερο, υιοθέτηση αιτημάτων που στρέφονται κατά των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και των διασυνδέσεών τους με τα ΜΜΕ.

Το σύνθημα «Ο λαός ξύπνησε» θύμισε σε πολλούς το παλιότερο «Ο γίγαντας ξύπνησε» που ακούγονταν στις πολυπληθέστατες διαδηλώσεις «Για την Οικογένεια, με το Θεό και Ελευθερία» που έφεραν τη στρατιωτική δικτατορία το 1964. Όμως τώρα η μαζική απαίτηση είναι μάλλον για περισσότερη δημοκρατία. Μολονότι «χωρίς πρόγραμμα», το κίνημα αντιτίθεται στον έλεγχο της ζωής των πολλών από ελάχιστους και οι νέοι που βγήκαν να συγκρουστούν με τη φοβερή στρατιωτική αστυνομία νιώθουν την ανάγκη να αποφασίζουν οι ίδιοι για τη ζωή τους. Έπεται συνέχεια.

30-6-2013