sine qua non
Μαθηματικά και …άλλα πολλά! Και όχι μόνον!
Γενετική κληρονομιά…
και μαθησιακές δυσκολίες. Η γενετική βάση της δυσλεξίας και άλλων μαθησιακών προβλημάτων είναι αποδεδειγμένη. Καθώς όμως δεν υπάρχουν γενετικά τεστ ούτε απόλυτες συνταγές θεραπείας,αυτό που απαιτείται είναι μεγάλη υπομονή και εξειδικευμένη διδακτική προσπάθεια για την κατάκτηση της γνώσης. Η δυσλεξία χαρακτηρίζεται από αργό, βασανιστικό, μεγαλόφωνο διάβασμα και φτωχή κατανόηση του κειμένου. H συχνότητα των δυσλεκτικών είναι μεγαλύτερη σε οικογενειακό επίπεδο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό· κατάσταση που υποδηλώνει κληρονομική συμβολή. Η πιθανότητα, λ.χ., διάγνωσης ενός ομοκύτταρου διδύμου, αυτού που προέρχεται από το ίδιο ωάριο με το αδελφάκι του, είναι 68% να έχει και αυτό δυσλεξία, ενώ στην περίπτωση ετεροκυττάρων διδύμων (από διαφορετικό ωάριο) είναι 38%. Αν ο ένας γονιός έχει δυσλεξία, τότε η πιθανότητα για το παιδί να είναι δυσλεκτικό είναι 20%-25%. Το ότι, λ.χ., ένα παιδί δεν μπορεί να διαβάσει ή να συλλαβίσει δεν είναι επαρκής λόγος διάγνωσης της δυσλεξίας. Σχετικές μελέτες σε δωρηθέντες εγκεφάλους δυσλεκτικών παιδιών που είχαν πεθάνει έδειξαν ότι μια περιοχή του εγκεφάλου στο αριστερό ημισφαίριο είχε το ίδιο μέγεθος με την αντίστοιχη του δεξιού, ενώ στις φυσιολογικές καταστάσεις η πρώτη είναι μεγαλύτερη της δεύτερης. Νευροαπεικονιστικές μέθοδοι, που εστιάζονται στη μελέτη του εγκεφάλου εν λειτουργία, έχουν δείξει επίσης μειωμένη δραστηριότητα των κύριων μορφωμάτων του αριστερού ημισφαιρίου, στοιχεία που αφορούν τη διεργασία ανάγνωσης και ομιλίας. Μια άλλη ανατομική εγκεφαλική διαφορά αφορά το στρώμα της λευκής ουσίας- της μυελίνης δηλαδή που επικαλύπτει τους νευράξονες- και είναι λεπτότερο στους δυσλεκτικούς. Στο πλαίσιο αυτό τα παιδιά, επιστρατεύοντας τις γενικές τους ικανότητες (προσοχή, νοημοσύνη λ.χ.) για τις οποίες μπορεί να είναι και προικισμένα, μπορούν να μορφοποιήσουν ένα εσωτερικό λεξικό γραπτών τύπων λέξεων, κάτι που δεν είναι εύκολο διότι πρέπει να θυμούνται και να μαθαίνουν παπαγαλίστικα πολλές λέξεις. Για τον σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί σχετικά μνημονικά προγράμματα και προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών που συμβάλλουν μαζί με την προσπάθεια διδασκαλίας και μάθησης στο καμουφλάρισμα των δυσκολιών· κάτι που μπορεί να γίνει λόγω της ευπλαστότητας του εγκεφάλου. Αδιαμφισβήτητος παράγοντας βοήθειας του μικρού παιδιού είναι βέβαια η αγάπη των γονιών και του δασκάλου για να ξεπεράσει το όποιο πρόβλημά του.
Στην μέχρι τώρα πορεία μου στα σχολεία, τις βάσιμες υποψίες που είχα, ότι κάποιοι μαθητές μου, ίσως να είναι δυσλεξικοί, με ελάχιστους γονείς μπόρεσα να συνεννοηθώ. Εντύπωση μου κάνει πάντα, πόσο αρνητικοί είναι πολλοί γονείς, όχι μόνο στο να δεχθούν την πιθανότητα υπάρξης κάποιου μαθησιακού προβλήματος, αλλά ακόμα και να εξεταστούν τα παιδιά τους απο ειδικούς.
Ο κ. Σ. Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.
12/01/2009 στις 3:39 μμ
Καταντάει ενοχλητικό το να μην παραδέχονται οι γονείς τις δυσκολίες των παιδιών τους και να μην μπορείς να συννενοηθείς μαζί τους, κι εμείς αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζουμε πάντα. Προτιμούνε το παιδί τους να χάσει εντελώς την αυτοπεποίθησή του, να στερηθεί την δυνατότητα να αναπτύξει μηχανισμούς μάθησης, παρά να αποδεχθούνε ότι έχει δυσκολίες… Με αποτέλεσμα, να μην μπορεί και το σχολείο να βοηθήσει. Μας έχουν τύχει πολλές φορές παιδιά με σοβαρές δυσκολίες που όμως θα τα πηγαίνανε πολύ καλά αν είχανε κάποια βοήθεια, και οι γονείς τους να κωφεύουνε στο προφανές.. Έχω αρχίσει σοβαρά να σκέφτομαι τον Συνήγορο του Παιδιού για τέτοιες περιπτώσεις.
12/01/2009 στις 6:06 μμ
Ο Συνήγορος του Παιδιού, είναι ένας φορέας που δεν είχα σκεφτεί! Φοβάμαι, όμως μήν και δεν δικαιοδοτούμαστε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Μιάς και όπως είναι προφανές, καλούμαστε να βγάλουμε τα κάστανα απο τη φωτιά και να είμαστε και…υπόλογοι. Πάντως, το θέμα έχει πάρει διαστάσεις “θύελλας”. Σ΄ευχαριστώ για το σχόλιό σου.