ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΑΘΗ, Η ΟΠΕΡΑ ΑΝΤΙΓΟΝΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του LEE BREUER
Μετάφραση συνέντευξης
Κατά την Αναγέννηση στην Ιταλία, όταν οι Ιταλοί ανακάλυψαν την αρχαία ελληνική τραγωδία, προσπάθησαν να τη μιμηθούν, αλλά αυτό που δημιούργησαν ήταν η όπερα, που ήταν διαφορετική, γιατί οι κανόνες ήταν διαφορετικοί. Η όπερα είχε περισσότερο μελωδία και μουσική και το ενδιαφέρον ήταν στη μουσική.
Στην αρχαία ελληνική τραγωδία υπήρχε πολύ μουσική, αλλά ήταν διάλογος με μουσική, ποίηση με μουσική. Δεν ήταν άριες, δεν υπήρχε αρμονία, δεν είχες τη σύνθετη δυτική αρμονία που έχεις στην όπερα. Έχεις ένα διαφορετικό είδος μουσικής. Εννοώ ότι ακούμε να γίνονται πολλές προσπάθειες να αναβιώσουν την αρχαία ελληνική μουσική του 400 π.Χ., 500 π.Χ., όμως είναι σχεδόν ανύπαρκτες οι σημειώσεις. Έτσι οι επιστήμονες κάνουν υποθέσεις για το πώς ηχούσε η αρχαία ελληνική μουσική.
Επίσης τα όργανα ήταν πολύ διαφορετικά. Υπήρχε η άρπα τα κρουστά , καμπανάκια και τέτοια και το φλάουτο, αλλά δεν είχαν το βιολί, δεν είχαν το κοντραμπάσο, δεν είχαν τα πνευστά, δεν είχαν τίποτα από τα όργανα μιας σύγχρονης ορχήστρας. Άλλο ένα πράγμα που δεν είχαν βρει ακόμα ήταν η αρμονία. Και δεν είχαν την ίδια αίσθηση με μας για την αρμονία και το μέτρο.
Στην Αρχαία Ελληνική τραγωδία η μουσική μοιάζει περισσότερο με ρετσιτατίβο* συνοδευόμενο από μουσική παρά τραγούδι αρμονίας και αριών. Είναι λοιπόν εντελώς διαφορετική. Οι Ιταλοί νόμιζαν ότι αναβίωναν την Αρχαία Ελληνική τραγωδία, αλλά δεν ήταν έτσι. Δημιούργησαν κάτι νέο από την ιδέα που είχαν για το πώς ήταν η αρχαία ελληνική τραγωδία. Αυτό που γνώριζαν ήταν ότι η αρχαία ελληνική τραγωδία τραγουδιόταν, αλλά δεν γνώριζαν το πώς. Και στον καιρό των Ιταλών τραγουδιστών όπερας και ανάπτυξης του στυλ, το τραγούδι είναι πολύ διαφορετικό, οι φωνές πολύ μεγαλύτερες, έχουν βιμπράτο* –πιθανόν αυτό δεν υπήρχε στην Ελλάδα. Και ο χορός στην Ελλάδα, όσο γνωρίζω, δεν ήταν αρμονία. Έτσι η μουσική ηχούσε πολύ διαφορετικά. Ηχούσε σαν να διαβάζεται ποίημα με μουσική, αντί για το πολύπλοκο μέτρο και αρμονία, στην οποία έχεις γράψει αυτή την όπερα, Θοδωρή (Στάθης). Ήταν πιο πολύ σαν να διαβάζεις ένα ποίημα με μουσική. Έτσι, νομίζω, όλη η μορφή ήταν εντελώς διαφορετική. Αν και οι Ιταλοί νόμιζαν ότι μιμούνταν την Αρχαία ελληνική τραγωδία, δεν το έκαναν. Βρήκαν κάτι καινούριο. Η όπερα του Θοδωρή ανήκει στη σύγχρονη παράδοση. Δεν είναι αρχαία ελληνική τραγωδία. Είναι μια σύγχρονη όπερα που βασίζεται στην αρχαία ελληνική τραγωδία.
- Το ρετσιτατίβο (recitativo) είναι μια μορφή μουσικής σύνθεσης, περισσότερο μουσικής επένδυσης, περιορισμένης χρονικής διάρκειας, ιδιαίτερα όμως συνηθισμένη στην όπερα, το ορατόριο ή την καντάτα. Αποτελεί ένα είδος μελωδικής αφήγησης για φωνή, την οποία συνοδεύει ένα μικρό μουσικό σύνολο (recitativo secco), συνήθως με την παρουσία τσέμπαλου και βιολοντσέλου, ή μια ορχήστρα (recitativo accompagnato), ακολουθώντας όμως τις διακυμάνσεις του λόγου.
- Βιμπράτο (vibrato) είναι η ελαφρά διακύμανση ενός ήχου ή ενός μουσικού φθόγγου, που προκαλεί την αίσθηση ενός παλλόμενου ήχου ή μουσικού φθόγγου, χωρίς να μεταβάλλεται η ταυτότητά του. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στη φωνητική μουσική ή στη μουσική τζαζ
Κάμερα -Μοντάζ: Χρήστος Ραχιώτης
Μετάφραση: Δρ. Ουρανία Μολυβιάτη