Σαρακοστή είναι μια χρονική περίοδος που έχει καθοριστεί από την εκκλησία σαν περίοδος νηστείας.
Λέγεται αλλιώς και Τεσσαρακοστή ή Μεγάλη Σαρακοστή και είναι η νηστεία που κάνουμε πριν από το Πάσχα. Πήρε το όνομα της από τον αριθμό τεσσαράκοντα (σαράντα) γιατί αρχικά είχε διάρκεια 40 ημερών (6 εβδομάδων)και γίνεται σε ανάμνηση των 40 ημερών του Χριστού στην έρημο.

Για την ακρίβεια ήταν οι 40 μέρες πριν την Μεγάλη Εβδομάδα. Αργότερα προστέθηκε στη Σαρακοστή και η Μεγάλη Εβδομάδα κι έτσι η Σαρακοστή πλέον διαρκεί 48 μέρες.

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η μεγαλύτερη περίοδος νηστείας της Ορθόδοξης εκκλησίας όχι από άποψη διάρκειας, αλλά από άποψη σημαντικότητας.

Ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και λήγει μετά την Ανάσταση το Μεγάλο Σάββατο. Κατά τη διάρκεια της τρώμε νηστήσιμα φαγητά που έχει επικρατήσει να τα λέμε σαρακοστιανά.

  Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι ένα από τα πολλά παραδοσιακά έθιμα που σχετίζονται με την Μεγάλη Σαρακοστή.

Στις μέρες μας, το παλιό αυτό έθιμο έχει όσο να να ‘ναι εκλείψει, ωστόσο τα παλαιότερα χρόνια το συναντούσαμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας με διάφορες τοπικές παραλλαγές.

Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, η κυρά-Σαρακοστή ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά που απεικόνιζε μια γυναίκα που έμοιαζε με καλόγρια, με 7 πόδια, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει και γιατί δεν λέει άσχημα λόγια για τους συνανθρώπους της. Παλιά οι άνθρωποι έφτιαχναν την κυρά Σαρακοστή γιατί ήταν ένα είδος ημερολογίου. Μετρούσαν δηλαδή τις εβδομάδες ως την Ανάσταση, αφαιρώντας κάθε εβδομάδα ένα πόδι.

Κυριακή της Ορθοδοξίας

  Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, είναι η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής.  Η Κυριακή της Ορθοδοξίας συνδέεται με την αναστήλωση των αγίων εικόνων στην Κωνσταντινούπολη από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842 μ.Χ. και τον θρίαμβο της Ορθοδόξης Πίστης κατά της αιρέσεως των Εικονομάχων, των αιρετικών εκείνων που δε δέχονταν να τιμούν τις άγιες εικόνες.

  Η Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι μία ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της πιο αυστηρής νηστείας όλου του χρόνου η οποία γίνεται προς τιμήν του Χριστού και ιδίως του Πάθους Του για εμάς. Ως εκ τούτου είναι ημέρα νηστείας.

Ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιμα για τη σαρακοστή και το Πάσχα είναι η Κυρά Σαρακοστή, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής, η επίσημη έναρξη της οποίας είναι η Καθαρά Δευτέρα.

Το ημερολόγιο αυτό, στα περισσότερα σπίτια το έφτιαχναν με χαρτί. Ζωγράφιζαν μια γυναίκα με φαρδιά φούστα, μ’ έναν σταυρό στο κεφάλι, με σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, χωρίς στόμα λόγω νηστείας, και με επτά πόδια- ένα για την κάθε εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής.

Ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα, κάθε Σάββατο που περνούσε, της έκοβαν και από ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο της πόδι και το κομμάτι αυτό χαρτί το έκρυβαν σ’ ένα ξερό σύκο από αυτά που είχαν αποξηράνει το καλοκαίρι ή στο ψωμί που έψηναν για το βράδυ της Ανάστασης.

Όποιος έβρισκε το χάρτινο πόδι της Κυράς Σαρακοστής στη φέτα του ψωμιού που τού αναλογούσε ή στο σύκο που έπιανε από το καλάθι, πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος, θα του έφερνε τύχη, γούρι.

Εκτός από χαρτί, σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας έφτιαχναν την Κυρά Σαρακοστή από ζυμάρι, με αλεύρι, αλάτι και νερό.

Η συνταγή

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή ο Θεολόγος, γνωστός και
ως Γρηγόριος της Ναζιανζού, ήταν Έλληνας, Καππαδόκης , που
διατέλεσε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Θεωρείται ευρέως ως ο πιο ταλαντούχος ρήτορας μεταξύ των
Πατέρων της Εκκλησίας προσόν πο του έδωσε το χαρακτηρισμό
"Θεολόγος". Γεννήθηκε το 329 μ.Χ., στην πόλη Ναζιανζό της
Καπαδοκίας. Σπούδασε στα πιο ονομαστά πνευματικά κέντρα της
εποχής του, στην Καισάρεια, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα, όπου
είχε συμμαθητή τον Μέγα Βασίλειο.
Μετά τις σπουδές του γύρισε στη Ναζιανζό, σε ηλικία 30 ετών.
Αφού βαπτίστηκε, έφυγε για την έρημο, όπου έγινε μοναχός.
Αργότερα, ο Μέγας Βασίλειος, που ήταν αρχιεπίσκοπος στην
Καισάρεια, τον χειροτόνησε επίσκοπο, παρά τη θέλησή του.
Ο Γρηγόριος δεν έμεινε για πολύ στη θέση αυτή. Μετά τον θάνατο
του πατέρα του προτίμησε να φύγει και πάλι στην έρημο.
Το πλούσιο συγγραφικό του έργο χωρίζεται σε:
1. Λόγους (αντιαιρετικούς, εόρτιους, εγκωμιαστικούς κλπ)
2. Επιστολές (διασώζονται 246)
3. Ποιήματα (θεολογικά και ιστορικά)

Το θρησκευτικό δράμα «Χριστός Πάσχων», που αποδιδόταν σ’
αυτόν, είναι έργο αρκετά μεταγενέστερο.
Υπήρξε σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα και ένας από
τους Τρεις Ιεράρχες. Ήταν καρδιακός φίλος του Μεγάλου
Βασιλείου.Η μνήμη του γιορτάζεται σε Ανατολή και Δύση στις 25
Ιανουαρίου, αλλά γιορτάζει και στις 30 Ιανουαρίου ως ένας από
τους τρεις Ιεράρχες.Την ημέρα της μνήμης του, γιορτάζουν όσες
και όσοι φέρουν το όνομα Γρηγόριος και Γρηγορία.

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κοιμήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 390,
σε ηλικία 61 ετών. Στις 25 Ιανουαρίου κάθε χρόνο, γιορτάζεται η
μνήμη του.

Κάθε χρόνο στις 15 Δεκεμβρίου, η εκκλησία μας τιμά τον Άγιο Ελευθέριο και τη μητέρα του την Αγία Ανθία.

Ο Άγιος Ελευθέριος γεννήθηκε τον 2o αιώνα στην Ελλάδα (πολλοί λένε στην Ρώμη) από πλούσιους γονείς. Μεγάλωσε χωρίς πατέρα και ανατράφηκε από την ευσεβή και φιλάνθρωπο μητέρα του, Ανθία η οποία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό ακούοντας κήρυγμα από μαθητές του Αποστόλου Παύλου.

Σε ηλικία 15 ετών έγινε διάκονος και 20 ετών έγινε επίσκοπος. Όταν ο αυτοκράτορας Σεπτίμιος Σεβήρος πληροφορήθηκε τη δράση του Ελευθερίου, διέταξε την σύλληψή του. Έπειτα από πολλά βασανιστήρια ο Ελευθέριος οδηγήθηκε στην αρένα της Ρώμης. Τα άγρια ζώα όμως δεν τον άγγιξαν, γι’ αυτό και αποκεφαλίσθηκε μαζί με την μητέρα του

Πολλές γυναίκες επικαλούνται τη βοήθειά του και ακουμπούν το εικονισματάκι του Αγίου πάνω τους. “Αϊ-Λευτέρη, λευτέρωσέ με” απευθύνονται στον `Αγιο προστάτη και ποτέ τη μέρα της γιορτής του, δεν πιάνουν βελόνα στα χέρια τους.

Ο Άγιος Ελευθέριος είναι πολύ θαυματουργός. Ελευθερώνει τους φυλακισμένους, αλλά και τις έγκυες. Θεωρείται ο προστάτης του τοκετού και θεωρείται μέχρι σήμερα ο προστάτης και ο ευεργέτης για τις επίτοκες γυναίκες, τις εγκύους, οι οποίες πάντοτε τον επικαλούνταν, προκειμένου να φτάσουν να «ελευθερωθούν» με τον καλύτερο τρόπο.

Σήμερα γιορτάζει η Αγία Λουκία η Παρθένος, μία Αγία,  λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου σημαντική, αφού μαρτύρησε την εποχή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού . Κατέφυγε με τη μητέρα της Ευτυχία, στο Ναό της Αγίας Αγάθης στην Κατάνη, για να θεραπευτεί μητέρα της. Εκεί είδε όραμα που τη διαβεβαίωσε ότι η μητέρα της θα θεραπευτεί και η ίδια θα έχει μαρτυρικό τέλος. Ετσι και έγινε. Αφού παρέβλεψε το γεγονός ότι ήταν αρραβωνιασμένη με έναν ειδωλολάτρη, ασπάστηκε το χριστιανισμό και μοίρασε την περιουσία της στους φτωχούς. Μαρτύρησε μετά από φρικτά βασανιστήρια και το όνομά της προέρχεται από το λατινικό lux- lukis που σημαίνει φως και κατ’ επέκταση Φωτεινή. Γιορτάζει κάθε χρόνο στις 13 Δεκεμβρίου.

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ

Σήμερα 12 Δεκεμβρίου είναι η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνος. Ο Άγιος Σπυρίδων είναι ο προστάτης άγιος της πόλης της Κέρκυρας.

Ο Άγιος Σπυρίδων ο θαυματουργός (περ. 270–348) είναι άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ήταν επίσκοπος της κωμοπόλεως Τριμυθούντος. Αποτελεί προστάτη άγιο των τσαγκάρηδων – υποδηματοποιών.

Γεννήθηκε περί το 270 στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια της Κύπρου. Στα νεανικά του χρόνια ζούσε ως απλός αλλά ενάρετος βοσκός Παντρεύτηκε και απόκτησε μια κόρη, την Ειρήνη. Μετά τη χηρεία του ασπάσθηκε το μοναχικό βίο, μελέτησε πολύ, απόκτησε μεγάλη σοφία.

Ο ναός ο οποίος στεγάζει σήμερα το σκήνωμα του αγίου, στην Κέρκυρα, κτίστηκε στα 1589 και ανήκει στο ρυθμό της μονόκλιτης βασιλικής. Το ψηλό και πυργωτό καμπαναριό, ως συμπλήρωμα του ναού, κτίστηκε το 1620. Το σημερινό τέμπλο του ναού, είναι ένα πραγματικό έργο τέχνης, όπως και ολόκληρος ο ναός.

Η λάρνακα φιλοτεχνήθηκε στη Βιέννη το 1867. Είναι από σκληρό ξύλο με εξωτερική ασημένια επένδυση. Βρίσκεται τοποθετημένη μέσα στην κρύπτη, η οποία δημιουργήθηκε ειδικά για να δεχθεί το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα, το οποίο επισκέπτονται χιλιάδες ξένοι και ντόπιοι επισκέπτες. Είναι ένα από τα τρία άφθορα λείψανα στο Ιόνιο, του Άγιου Σπυρίδωνα, του Άγιου Γεράσιμου και του Αγίου Διονυσίου.

Στην Κέρκυρα το σκήνωμα του Αγίου Σπυρίδωνος λιτανεύεται τέσσερις φορές το χρόνο. Την Κυριακή των Βαΐων για την απαλλαγή του νησιού από επιδημία πανώλης το 1629. Το Μεγάλο Σάββατο γιατί το έτος 1533 το νησί επλήγη από μεγάλη καταστροφή της σοδιάς των σιτηρών. Την 11η Αυγούστου για την διάσωση του νησιού από σφοδρή επιδρομή των Τούρκων το 1716 και την πρώτη Κυριακή του μηνός Νοεμβρίου για δεύτερη επιδημία πανώλης το 1673.

Ο Άγιος Σπυρίδων απέθανε το 348 μ.Χ.

Σήμερα ξεκινά το τριήμερο των εορτών που ονομάζονται Νικολοβάρβαρα, επειδή με τη σειρά τιμούμε τη μνήμη των Αγίων : Αγία Βαρβάρα, στις 4 Δεκεμβρίου, Άγιος Σάββας στις 5 Δεκεμβρίου και Άγιος Νικόλαος στις 6 Δεκεμβρίου.

Το τριήμερο αυτό είναι  ταυτισμένο με το κρύο που έρχεται  λόγω της έλευσης του χειμώνα. Χαρακτηριστικές είναι οι παροιμίες που κυκλοφορούν για τις μέρες αυτές: “Η Βαρβάρα βαρβαρώνει  κι ο Άι Σάββας σαβανώνει» «Τα Αγιονικολοβάρβαρα ή βρέχει ή χιονίζει», «Βαρβαρίτσες, Νικολίτσες  όπου να’σαι μέσα να’σαι» …

ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ

Στο βίο της αναφέρεται ότι η Αγία Βαρβάρα ήταν ένα όμορφο κορίτσι που έζησε στην πόλη της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία, επί Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Ο Διόσκορος ή Διόσορος, ο φανατικός εθνικός (ειδωλολάτρης) πατέρας της, την είχε κλεισμένη σε ένα πύργο προκειμένου να τη διαφυλάξει από μνηστήρες. Ωστόσο μυστικά προσηλυτίστηκε στο Χριστιανισμό. Ο πατέρας της διέταξε να χτιστεί για αυτή ένα λουτρό, ούτως ώστε να μην χρειάζεται να χρησιμοποιεί τα δημόσια λουτρά. Ενώ το σχέδιο για το λουτρό προέβλεπε αρχικά δύο παραθυρα, η Βαρβάρα εγκατέστησε άλλο ένα για να τιμήσει την Αγία Τριάδα εκμυστηρευόμενη τον λόγο στον πατέρα της.

Τότε ο πατέρας της, βλέποντας αυτή την αλλαγή, εξεμάνη και διέταξε να την παραδώσουν στον Ρωμαίο Έπαρχο κατά τους διωγμούς των Χριστιανών. Ο Έπαρχος θαυμάζοντας την ομορφιά της προσπάθησε στην αρχή να την μεταπείσει, βλέποντας όμως ότι εκείνη ήταν ανένδοτη την υπέβαλε σε μαρτύρια, περισσότερο για να την σώσει από την οργή του πατέρα της που ήθελε να φονευθεί. Τελικά ο Έπαρχος διέταξε τον αποκεφαλισμό της, και όρισε την ποινή να εκτελέσει ο ίδιος ο πατέρας της που ήταν και επιθυμία του.

Η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτης του πυροβολικού σώματος του στρατού.

ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ

Ο Άγιος Σάββας ο Ηγιασμένος (Μουταλάσκη της Καππαδοκίας, Ιανουάριος 439 – Ιερουσαλήμ 5 Δεκεμβρίου 532ήταν Μικρασιάτης μοναχός, ιερέας και ασκητής ο οποίος έζησε κυρίως στην Κύπρο.

Ο Άγιος Σάββας διέθετε κύρος, πνευματική ακτινοβολία, ασκητικά κατορθώματα, ήταν άνθρωπος εμπιστοσύνης, ο αυτοκράτορας με τη σύζυγό του επιζητούσαν την ευλογία και τις προρρήσεις του, όλα αυτά συνέτειναν στο να είναι «ο καταλληλότερος για να μεσολαβήσει στον αυτοκράτορα για τη λύση των προβλημάτων των κατοίκων της Παλαιστίνης και ο μόνος που θα μπορούσε να τον καθοδηγήσει στην άσκηση της κοινωνικής του πολιτικής.»^. Μόλις επέστρεψε ο Άγιος Σάββας από την τελευταία του επίσκεψη πέθανε σε ηλικία ενενήντα τεσσάρων ετών στις 5 Δεκεμβρίου του 532. Την ίδια ημέρα εορτάζεται και η μνήμη του.

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 270 στα Πάταρα της Λυκίας, στη Μικρά Ασία, από γονείς ευσεβείς και εύπορους και έτυχε επιμελημένης μόρφωσης. Σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας. Από πολύ νωρίς είχε αφιερωθεί στα Θεία, μετά την μετάβασή του στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό και τον Πανάγιο Τάφο. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του χειροτονήθηκε ιερέας. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο και έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας. Όταν απεβίωσε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας, οι επίσκοποι αναγόρευσαν Αρχιεπίσκοπο τον Νικόλαο.

Από τη θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους (από τους Ρωμαίους) Χριστιανούς, διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή.

 Ο Άγιος Νικόλαος αποδήμησε ειρηνικά στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 343. Μετά τον θάνατό του ονομάστηκε «Μυροβλύτης», καθώς σύμφωνα με την παράδοση της χριστιανικής θρησκείας, τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν Άγιο μύρο, όπως και άλλων αγίων.

Η μνήμη του γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου, τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και είναι ο προστάτης των ναυτικών.