Σαρακοστή είναι μια χρονική περίοδος που έχει καθοριστεί από την εκκλησία σαν περίοδος νηστείας.
Λέγεται αλλιώς και Τεσσαρακοστή ή Μεγάλη Σαρακοστή και είναι η νηστεία που κάνουμε πριν από το Πάσχα. Πήρε το όνομα της από τον αριθμό τεσσαράκοντα (σαράντα) γιατί αρχικά είχε διάρκεια 40 ημερών (6 εβδομάδων)και γίνεται σε ανάμνηση των 40 ημερών του Χριστού στην έρημο.
Για την ακρίβεια ήταν οι 40 μέρες πριν την Μεγάλη Εβδομάδα. Αργότερα προστέθηκε στη Σαρακοστή και η Μεγάλη Εβδομάδα κι έτσι η Σαρακοστή πλέον διαρκεί 48 μέρες.
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η μεγαλύτερη περίοδος νηστείας της Ορθόδοξης εκκλησίας όχι από άποψη διάρκειας, αλλά από άποψη σημαντικότητας.
Ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και λήγει μετά την Ανάσταση το Μεγάλο Σάββατο. Κατά τη διάρκεια της τρώμε νηστήσιμα φαγητά που έχει επικρατήσει να τα λέμε σαρακοστιανά.
Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι ένα από τα πολλά παραδοσιακά έθιμα που σχετίζονται με την Μεγάλη Σαρακοστή.
Στις μέρες μας, το παλιό αυτό έθιμο έχει όσο να να ‘ναι εκλείψει, ωστόσο τα παλαιότερα χρόνια το συναντούσαμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας με διάφορες τοπικές παραλλαγές.
Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, η κυρά-Σαρακοστή ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά που απεικόνιζε μια γυναίκα που έμοιαζε με καλόγρια, με 7 πόδια, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει και γιατί δεν λέει άσχημα λόγια για τους συνανθρώπους της. Παλιά οι άνθρωποι έφτιαχναν την κυρά Σαρακοστή γιατί ήταν ένα είδος ημερολογίου. Μετρούσαν δηλαδή τις εβδομάδες ως την Ανάσταση, αφαιρώντας κάθε εβδομάδα ένα πόδι.
Κυριακή της Ορθοδοξίας
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, είναι η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας συνδέεται με την αναστήλωση των αγίων εικόνων στην Κωνσταντινούπολη από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842 μ.Χ. και τον θρίαμβο της Ορθοδόξης Πίστης κατά της αιρέσεως των Εικονομάχων, των αιρετικών εκείνων που δε δέχονταν να τιμούν τις άγιες εικόνες.
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι μία ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της πιο αυστηρής νηστείας όλου του χρόνου η οποία γίνεται προς τιμήν του Χριστού και ιδίως του Πάθους Του για εμάς. Ως εκ τούτου είναι ημέρα νηστείας.