ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΖΩ ΚΑΛΥΤΕΡΑ – ΕΥ ΖΗΝ
H συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια μορφή κοινωνικής νοημοσύνης που περιλαμβάνει την ικανότητα αναγνώρισης των δικών μας συναισθημάτων και των συναισθημάτων των άλλων, την ικανότητα να τα διαφοροποιούμε και να χρησιμοποιούμε αυτές τις πληροφορίες για να οδηγούμε τη σκέψη και τις πράξεις μας.
Το παρόν πρόγραμμα επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της Φιλίας και την καλλιέργεια εκείνων των δεξιοτήτων που χρειάζονται τα παιδιά για τη δημιουργία θετικών διαπροσωπικών σχέσεων.
Οι γενικοί σκοποί του προγράμματος περιλαμβάνουν την
α) ενδυνάμωση των παιδιών στην ανάπτυξη υγιών φιλικών σχέσεων,
β) την ευαισθητοποίηση τους πάνω στα συναισθήματα που εκφράζουν και βιώνουν,
γ) τη συνειδητοποίηση από τα παιδιά της αξίας της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της συμμετοχής σε μία ομάδα και σε μία ευρύτερη κοινότητα,
δ) την ενεργοποίηση των μαθητών/τριών για την ανάπτυξη ενεργειών και μηχανισμών αντιμετώπισης, με απώτερο στόχο την πρόληψη της βίωσης αρνητικών συναισθημάτων που μπορούν να επιβαρύνουν την ψυχική τους υγεία, όπως η μοναξιά, ο φόβος ως αποτέλεσμα εκφοβιστικών ενεργειών στα πλαίσια του σχολείου κ.α.
Ειδικότερα, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα ενδυναμώσουν τις δεξιότητές τους συμμετοχής σε διάλογο, θα μάθουν να ακούν ενεργά τους άλλους, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να εκτιμούν την παρέα με τους άλλους, να καταλαβαίνουν πότε υπόκεινται σε εκφοβιστικές ενέργειες και πώς πρέπει να συμπεριφερθούν, να ακολουθούν τους κανόνες, να λύνουν τις διαφορές τους και να ενδιαφέρονται για τους άλλους δείχνοντας αλληλεγγύη.
1ο βιωματικό εργαστήριο <<Οι φίλοι μου κι εγώ>>
Τα παιδιά μιλούν για την αξία της φιλίας, τους φίλους τους και τον λόγo για τον οποίο τους έχουν επιλέξει. Με τη βοήθεια ενός ζαριού παίξαμε σε δυάδες και μάθαμε τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα των φίλων μας σε παιχνίδια ,φαγητά και χρώματα. Στη συνέχεια ζωγράφισαν τον φίλο τους, 
και επέλεξαν ζωγραφικά μοτίβα που συμπληρώνουν τη φράση ΄΄Φιλία είναι…΄΄
<<Μπερδέματα και ξεμπερδέματα>>
Όλα τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και το πρώτο στη σειρά παιδί παίρνει ένα κουβάρι νήμα. Το πρώτο παιδί κρατάει την άκρη του νήματος και πετάει το κουβάρι σε ένα άλλο παιδί, λέγοντας κάτι που του αρέσει γι αυτό το παιδί, ένα κομπλιμέντο, γιατί είναι καλός φίλος ή γιατί τον/την συμπαθεί. Το επόμενο παιδί συνεχίζει μέχρι να παίξουν όλοι. Έτσι δημιουργείται ένας ιστός που συνδέει όλα τα παιδιά και τα παιδιά συνεργάζονται, ώστε να μαζέψουν πάλι το νήμα στο κουβάρι.
2ο βιωματικό εργαστήριο <<Το παγκάκι της φιλίας>>
Τα παιδιά αρχικά παρακολούθησαν μία ταινία μικρού μήκους για ένα αγόρι που πήγε σε ένα καινούργιο σχολείο. Στη συνέχεια συζήτησαν στην ολομέλεια πάνω στην ταινία που μόλις είδαν. Πώς αισθάνεται το αγόρι; Πώς συμπεριφέρονται οι μαθητές και οι μαθήτριες απέναντι στο αγόρι; Τι συμβαίνει στο τέλος; Μπορεί και στο δικό μας σχολείο κάποιο παιδάκι να αισθάνεται μοναξιά ή να μην βρίσκει φίλους για να παίξει, μήπως να εφαρμόζαμε και εμείς αυτή τη μέθοδο με το παγκάκι; Τα παιδιά το δέχτηκαν με ενθουσιασμό.
Διακόσμησαν ένα παλιό παγκάκι με την τεχνική του κολλάζ και δημιούργησαν το παγκάκι της φιλίας. Όταν ένα παιδί νιώθει μόνο, μπορεί να καθίσει σε αυτό το παγκάκι και αυτό αποτελεί σήμα για τα υπόλοιπα παιδιά, ότι ένα παιδί νιώθει μόνο του. Τα υπόλοιπα παιδιά πλησιάζουν το παιδί, συζητούν μαζί του, του κάνουν παρέα ή ακόμα το εντάσσουν στο παιχνίδι τους.
<< Η συνταγή της φιλίας>>
Τι χρειάζεται για να είναι μια φιλία δυνατή; Βοηθήσαμε τη μαγισσούλα να βρει τα υλικά της αληθινής φιλίας. Έπειτα προγραμματίσαμε την μελισσούλα μας προκειμένου να μαζέψει αυτά τα υλικά. Με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα εισάγονται βασικές έννοιες του προγραμματισμού και εξοικειώνονται τα παιδιά με τη χρήση του εξοπλισμού
ρομποτικής Bee-bot. Στο πλαίσιο της καλλιέργειας της φιλίας μεταξύ συνομηλίκων προηγείται συζήτηση στην ολομέλεια, όπου τα παιδιά εκθέτουν τις απόψεις τους για το ποια είναι τα απαραίτητα συστατικά για να πετύχει η φιλία (π.χ. αγάπη, αλήθεια, αγκαλιά, σεβασμός, συζήτηση, χαμόγελο, χαρά, παιχνίδι, ευγένεια, κ.α). Οι λέξεις αυτές καθώς και τα αρχικά τους φωνήματα καταγράφονται σε καρτέλες. Οι λέξεις τοποθετούνται τυχαία στην πίστα Bee-bot, ενώ οι κάρτες με τα αρχικά τοποθετούνται εκτός αυτού. Τα παιδιά σε ζευγάρια παίρνουν μια καρτέλα με φώνημα και προγραμματίζουν το Bee-bot να πάει σε μια λέξη που ξεκινά με αυτό (π.χ. για το “Α” το οδηγούν στη λέξη “ΑΓΑΠΗ”). Σκοπός του παιχνιδιού είναι το ρομποτάκι να συλλέξει όλα τα συστατικά-λέξεις και να τα μεταφέρει στο κατσαρολάκι της μάγισσας, ώστε να φτιάξει τη συνταγή της φιλίας.
3ο βιωματικό εργαστήριο <<Σε μια ρώγα από σταφύλι>>
Τα παιδιά μαθαίνουν να τραγουδούν το τραγούδι ΄΄ Τσιριτρό ΄΄σε ποίηση του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Πώς αισθάνονται οι σπουργίτες; Γιατί είναι χαρούμενοι; Γιατί τα πουλάκια τρώνε όλα μαζί; Γιατί στο τέλος τραγουδούν; Τι συναισθήματα μας προκαλεί η μουσική και το τραγούδι; Στους ανθρώπους αρέσει να τραγουδάνε στις παρέες; Τι τραγούδια λένε; Γιατί οι άνθρωποι χορεύουν; Πώς διασκεδάζουν με τους φίλους τους; Τους αρέσει που έχουν φίλους;
Παίζουμε και εμείς δραματοποιώντας το τραγούδι, γινόμαστε σπουργίτες χορεύουμε με τους φίλους μας και τσιμπολογάμε ρόγες σταφυλιού, φτιάχνουμε φρουτοσαλάτες με φρέσκα φρούτα και διασκεδάζουμε με τους φίλους μας.
Στη συνέχεια διαβάσαμε το καταπληκτικό παραμύθι ”Η Πετρόσουπα¨ που μιλάει για την καλοσύνη
τριών ανθρώπων οι οποίοι με την υπομονή και την αγάπη τους κατάφεραν να φέρουν ξανά κοντά τους κατοίκους μιας μικρής πόλης οι οποίοι είχαν πάψει να εμπιστεύονται και να νοιάζονται ο ένας για τον άλλο. Με τη βοήθεια ενός θαρραλέου κοριτσιού που τους έφερε ένα μεγάλο τσουκάλι έβαλαν μέσα 3 μεγάλες πέτρες για να φτιάξουν σούπα. Η περιέργεια των κατοίκων για το τι υπήρχε στο τσουκάλι κατάφερε να τους φέρει κοντά τον ένα στον άλλο για να βοηθήσουν όλοι μαζί φέρνοντας διάφορα λαχανικά για τη σούπα. Στο τέλος όλοι μαζί γεύτηκαν το νόστιμο φαγητό, χόρεψαν ,έπαιξαν θέατρο και διασκέδασαν.
<<Το σταφύλι των συναισθημάτων>>
Ποια είναι τα συναισθήματα; Έχουν σημασία στη φιλία και στις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους; Πώς αναγνωρίζουμε τι νιώθουμε εμείς και οι άλλοι; Tα παιδιά απαντούν στα ερωτήματα και παίζουν ένα ψηφιακό παιχνίδι που τα εισάγει στην αντίληψη και αναγνώριση των βασικών συναισθημάτων (χαράς, λύπης, φόβου, θυμού, ηρεμίας), τα οποία μεταδίδονται μέσω των εκφράσεων του προσώπου (Αναγνωρίζω τα συναισθήματα). Επιπλέον, τα παιδιά εισάγονται στην έννοια των πιο πολύπλοκων συναισθημάτων, όπως είναι η ζήλεια, η αγάπη, η περηφάνεια, κ.α. Στη συνέχεια, χρησιμοποιούν κύκλους από χαρτόνι σαν ρώγες σταφυλιού και ζωγραφίζουν μάτια και στόμα ώστε να απεικονίζουν ένα συναίσθημα. Κολλούν τις ρώγες που έφτιαξαν, σχηματίζοντας ένα σταφύλι, το σταφύλι των συναισθημάτων.
4ο βιωματικό εργαστήριο <<Γνωρίζω και μοιράζομαι τα συναισθήματά μου>>
Στο εργαστήριο αυτό ξεκινήσαμε μαθαίνοντας τα βασικά συναισθήματα των ανθρώπων όπως χαρά, λύπη ,θύμος φόβος ,έκπληξη κλπ.
Μέσα από ένα παιχνίδι στο φωτόδεντρο αναγνώρισαν τα συναισθήματα των προσώπων μέσα από εικόνες και στη συνέχεια κλήθηκαν να γίνουν σκηνοθέτες και να διαλέξουν την κατάλληλη μουσική ανάλογα με το τι ένιωθε ο πρωταγωνιστής της κάθε ταινίας μικρού μήκους που έβλεπαν.
<<Μάντεψε πώς νιώθω>> Παίξαμε ένα επιτραπέζιο με κάρτες στις οποίες οι μαθητές έπρεπε
να βρουν τι ένιωθε το παιδάκι ανάλογα με την κατάσταση που έπρεπε να αντιμετωπίσει. Εκτός από αυτό παίξαμε και άλλα παιχνίδια με διάφορες κάρτες στις οποίες τα παιδιά έπρεπε να ταξινομήσουν και να ομαδοποιήσουν κάρτες ανάλογα με τα συναισθήματα που ένιωθαν τα πρόσωπα.
5ο βιωματικό εργαστήριο <<Μαθαίνω να συζητώ>>
Με αφορμή την ιστορία ΄΄Δωσ΄ μου το χέρι σου΄΄ συζητήσαμε για τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια δυσάρεστη κατάσταση. Έτσι αφού αναγνωρίσαμε τα συναισθήματα των ηρώων της ιστορίας αναρωτηθήκαμε αν μπορούσαν οι ήρωες δράσουν διαφορετικά, πριν μαλώσουν. Τι θα μπορούσαν να είχαν πει;
<<Σπουργιτοκουβεντούλες>>
Υπάρχουν κανόνες όταν συζητάμε και κάνουμε διάλογο. Τα παιδιά μίλησαν για τους κανόνες που ακολουθούμε όταν μιλάμε μεταξύ μας. “Δείχνουμε ενδιαφέρον και ακούμε προσεκτικά”, “Περιμένουμε τη σειρά μας για να μιλήσουμε, όταν ο συνομιλητής μας έχει ολοκληρώσει τη σκέψη του”, “Μιλάμε πάντα ευγενικά” κλπ. Στη συνέχεια, χωριστήκαμε σε ζευγάρια. Κάθε ζευγάρι έκανε διάλογο με αφορμή μια κατάσταση που δινόταν από την εκπαιδευτικό (με έσπρωξες, θέλουμε το ίδιο παιχνίδι, μου μίλησες άσχημα κ.α.). Για να γίνει ο διάλογος πιο διασκεδαστικός τα παιδιά χρησιμοποίησαν φιγούρες πουλιών.
<<Το σκέφτομαι ή το λέω;>>
Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποια πράγματα τα λέμε στους φίλους μας και τους ανθρώπους δίπλα μας,
ενώ κάποια άλλα τα σκεφτόμαστε, αλλά δεν τα λέμε, γιατί μπορεί να πληγώσουμε, να προσβάλλουμε και να στενοχωρήσουμε τους άλλους. Για παράδειγμα, δεν κάνουμε αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση κάποιου/ας ή για τη συμπεριφορά του/της, κουτσομπολιά και ο,τιδήποτε δεν θα θέλαμε να μας το πουν και σε εμάς τους ίδιους. Η εκπαιδευτικός διάβαζε προτάσεις και τα παιδιά έπρεπε να σηκώσουν το χαρακτήρα που ταιριάζει κάθε φορά. Σε κάθε πρόταση, έγινε συζήτηση για το τι θα μπορούσαν εναλλακτικά να πουν οι μαθητές/τριες, εφ’ όσον πρόκειται για αρνητικό σχόλιο. Τέλος ζωγράφισαν τα θετικά σχόλια που λένε στους φίλους τους.
<< Γλυκιές κουβεντούλες>>
Πως μιλάμε στους φίλους μας; Ποιες είναι οι λέξεις που μας βοηθούν στην επικοινωνία με τους άλλους;
Γεμίζουμε το βάζο με γλυκά και ευγενικά λογάκια.
6ο βιωματικό εργαστήριο <<Ο Νταής του σχολικού >>
Μαζί με τα παιδιά είδαμε το παραμύθι ¨Ο Νταής του σχολικού ” το οποίο μιλούσε για ένα αγόρι τον Αριστοτέλη το οποίο αγαπούσε το σχολείο του όσο τίποτα άλλο στον κόσμο. Την πρώτη λοιπόν μέρα της νέας σχολικής χρονιάς ετοιμάστηκε από νωρίς και ξεκίνησε με χαρά και ενθουσιασμό για να επιβιβαστεί στο σχολικό λεωφορείο για να πάει στο σχολείο του, έκατσε δίπλα σε ένα μεγάλο αγόρι το οποίο άρχισε να τον κοροϊδεύει και συνέχιζε να το κάνει κάθε μέρα. Μέσα από αυτό το παραμύθι τα παιδιά είδαν πως η χαρά και ο ενθουσιασμός του Αριστοτέλη μετατράπηκαν σε λύπη και θυμό εξαιτίας αυτού του αγοριού σε σημείο να μην θέλει πια να πάει στο σχολείο του, ώσπου μια μέρα ο Αριστοτέλης αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να δείξει στο μεγάλο αγόρι ότι δεν το φοβάται. Από εκείνη τη μέρα όλα άλλαξαν γιατί έμαθε ότι το μεγάλο αγόρι τον κορόιδευε γιατί είχε το ίδιο όνομα με αυτόν και ντρεπόταν να το φανερώσει. Ο Αριστοτέλης λοιπόν τον πλήρωσε με το ίδιο νόμισμα και από εκείνη τη μέρα τα δυο παιδιά έγιναν φίλοι κολλητοί παρά τις διαφορές που είχαν.
Μέσα από αυτό το παραμύθι τα παιδιά είδαν ότι ο Αριστοτέλης παρόλο που ήταν θυμωμένος κατάφερε να ελέγξει το θυμό του και να νικήσει το μεγάλο αγόρι. Μάθαμε ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα το οποίο όμως θα πρέπει να ελέγχουμε έτσι ώστε να μην έχει καταστροφικές συνέπειες σε ανθρώπους ή αντικείμενα. Συζητήσαμε τρόπους με τους οποίους πρέπει να αντιδράμε όταν είμαστε θυμωμένοι και για το τι πρέπει να κάνουμε όταν κάποιος μας ενοχλεί.
7ο βιωματικό εργαστήριο <<Εγώ κι εσύ μαζί!>>
Για να εξασφαλίσουν τα παιδιά υγιή κοινωνική ζωή θεμελιωμένη σε αποτελεσματικές σχέσεις, πρέπει να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση, την ικανότητα δηλαδή να μπαίνουν στη θέση των άλλων, να κατανοούν και να αισθάνονται πράγματα με τον ίδιο τρόπο που τα βιώνει ένα άλλο άτομο. Διαβάσαμε πολλές ιστορίες με ήρωες φίλους και μέσα από συζήτηση τα παιδιά κατάλαβαν πως μαζί με τους φίλους τους μπορούν να καταφέρουν πολλά.
Γιατί η φιλία μπορεί να σου δώσει φτερά και να σε κάνει ήρωα εκεί που δεν το περιμένεις! Πότε εγώ και πότε εσύ πρέπει να υποχωρούμε για να ‘ναι η φιλία μας πάντοτε δυνατή. Μαλώματα και τσακωμοί κάνουν καρδιές να χωριστούν, υπάρχει όμως τρόπος ξανά να ενωθούν! Οι φίλοι ξέρουν να λένε… Συγνώμη! Όταν οι φίλοι συνεργάζονται … γίνονται θαύματα!
