Οι επιστήμονες της Βρετανικής Ερευνητικής Ομάδας της Ανταρκτικής και του αυστραλιανού Κέντρου Ερευνών για το Κλίμα και τα Οικοσυστήματα της Ανταρκτικής επικεντρώθηκαν στο Νότιο Ωκεανό, ο οποίος απορροφά το 40% των εκπομπών CO2 που καταλήγουν στη θάλασσα. (Πηγή:British Antarctic Survey)

Απαντήσεις για τη σχέση της υπερθέρμανσης του πλανήτη με την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τον ωκενό επιχειρούν να δώσουν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης Βρετανών και Αυστραλών επιστημόνων. Μελετώντας πυρήνες πάγου από την Ανταρκτική και τη Γροιλανδία, οι ερευνητές πιστεύουν ότι «ξεκλείδωσαν» το μηχανισμό που, με τη βοήθεια τεράστιων δινών και ρευμάτων, κατευθύνει το CO2 σε μεγάλα βάθη κρατώντας το εκεί για δεκάδες αιώνες.

Οι επιστήμονες της Βρετανικής Ερευνητικής Ομάδας της Ανταρκτικής και του αυστραλιανού Κέντρου Ερευνών για το Κλίμα και τα Οικοσυστήματα της Ανταρκτικής επικεντρώθηκαν στο Νότιο Ωκεανό, ο οποίος απορροφά το 40% των εκπομπών CO2 που καταλήγουν στη θάλασσα (περίπου το 25% επί των συνολικών εκπομπών που παράγονται). Με βάση τους πυρήνες πάγου που συνέλεξαν, εξέτασαν τις αλλαγές στις θερμοκρασίες και στο CO2 κατά την μεγαλύτερη -φυσική- κλιματική αλλαγή στην πρόσφατη ιστορία του πλανήτη: την υπερθέρμανση που σηματοδότησε τη λήξη της τελευταίας εποχής των πάγων.

Είδαν ότι όσο οι θερμοκρασίες της Ανταρκτικής ανέβαιναν, τόσο άλλαζαν τα ωκεάνια ρεύματα, με αποτέλεσμα το διοξείδιο του άνθρακα που βρισκόταν «εγκλωβισμένο» στα βάθη του Νοτίου Ωκεανού, να αρχίσει να εκλύεται στην ατμόσφαιρα. Παλαιότερες μελέτες έδειχναν ότι από την άνοδο των θερμοκρασιών ως την απελευθέρωση του CO2 μπορούν να μεσολαβήσουν έως και 1000 χρόνια. Τα συμπεράσματα της νέας μελέτης καταδεικνύουν ότι το διάστημα που χωρίζει τις διαδικασίες αυτές, τουλάχιστον στην υπό εξέταση περίοδο, ήταν πολύ μικρότερο.

«Οι πυρήνες πάγου αποκαλύπτουν μια σχεδόν ταυτόχρονη αύξηση θερμοκρασιών και διοξειδίου του άνθρακα», λέει ο Τζόελ Πέντρο από την ερευνητική ομάδα του αυστραλιανού ιδρύματος. «Εάν υπήρξε μια μικρή καθυστέρηση, αυτή πιθανότατα δεν ξεπερνούσε τα 400 χρόνια.»

Οι επιστήμονες είδαν επίσης ότι τα ρεύματα που μεταφέρουν το CO2 από την επιφάνεια στο βυθό εκδηλώνονται σε συγκεκριμένα σημεία. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι το διοξείδιο του άνθρακα που προκύπτει π.χ. από την καύση ορυκτών καυσίμων, δεν μπορεί να απορροφηθεί από το ενιαίο σώμα του ωκεανού, όπως είχαν καταδείξει άλλες μελέτες, αλλά μόνο από ορισμένες περιοχές και υπό προϋποθέσεις.

Βρήκαν ότι ένας συνδυασμός ανέμων, δινών και γιγάντιων ρευμάτων πλάτους έως και 1.000 χλμ. ευνοεί την απορρόφηση του CO2 σε πολύ μεγάλα βάθη και την αποθήκευσή του εκεί για δεκαετίες ή και αιώνες. Σε άλλες περιοχές, όπου δεν υπάρχουν οι συνθήκες για τη δημιουργία αυτού του μηχανισμού, το διοξείδιο του άνθρακα «αντανακλάται» πίσω στην ατμόσφαιρα, στο πλαίσιο ενός φυσικού κύκλου.

«Τώρα που έχουμε μια καλύτερη αντίληψη των μηχανισμών απορρόφησης άνθρακα, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις του κλίματος που αλλάζει και της μελλοντικής απορρόφησης άνθρακα από τον ωκεανό», λέει ο Ζαν-Μπατίστ Σαλέ από τη Βρετανική Ερευνητική Ομάδα της Ανταρκτικής. Τα αποτελέσματα της μελέτης θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση των μοντέλων, με τα οποία γίνονται προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη – έως σήμερα – θεωρία για τη δημιουργία της Σελήνης, το φεγγάρι είναι προϊόν μίας σύγκρουσης του πλανήτη μας με έναν άλλο πλανήτη στο μέγεθος του Αρη, πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. (Πηγη: NASA)

Σύμφωνα με την επικρατέστερη – έως σήμερα – θεωρία για τη δημιουργία της Σελήνης, το φεγγάρι είναι προϊόν μίας σύγκρουσης του πλανήτη μας με έναν άλλο πλανήτη στο μέγεθος του Αρη, πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ακόμη το ηλιακό σύστημα σχηματιζόταν και η Γη ήταν μια φλεγόμενη περιστρεφόμενη σφαίρα. Μια ομάδα επιστημόνων από τα πανεπιστήμια της Βέρνης, της Ζυρίχης και του Λουντ, προτείνουν μια νέα θεωρία για αυτό το πολυσυζητημένο ζήτημα σύμφωνα με την οποία η Γη χτυπήθηκε από ένα πολύ μεγαλύτερο και ταχύτερο σώμα από τις υπάρχουσες εικασίες.

Πέρα από θεωρίες που εμπεριέχουν κάποια σύγκρουση, έχει προταθεί και η πιθανότητα η Σελήνη να αποκολλήθηκε από τη Γη εξαιτίας των φυγοκεντρικών δυνάμεων που προκάλεσε η πιο γρήγορη περιστροφή της Γης στο παρελθόν, ή απλά να πρόκειται για κάποιο σώμα του ηλιακού συστήματος που περνώντας από τη Γη, μπήκε σε τροχιά γύρω της. Καθώς όμως υπάρχουν επιχειρήματα εναντίον και των δύο παραπάνω πιθανοτήτων, η θεωρία της βίαιης σύγκρουσης είναι η πιο ευρέως αποδεκτή. Η βίαιη σύγκρουση προκάλεσε την απελευθέρωση μια μεγάλης πύρινης μάζας η οποία αιχμαλωτίστηκε από τη βαρύτητα της Γης και έμεινε σε τροχιά γύρω της, πάγωσε, και είναι αυτό που σήμερα αποκαλούμε Σελήνη.

Ο θεωρητικός πλανήτης που συγκρούστηκε με τη Γη ονομάζεται Θεία, έχοντας πάρει το όνομά του από την ελληνική μυθολογία και την κόρη της Γης και του Ουρανού. Το ακριβές όμως μέγεθος του πρωτοπλανήτη που συγκρούστηκε με τη Γη, η ταχύτητά του και οι συνθήκες της σύγκρουσης παραμένουν θέμα συζήτησης.

Η θεωρία της σύγκρουσης των δύο σωμάτων οδηγεί στο συμπέρασμα πως η Σελήνη αποτελείται από μια μείξη υλικών της Γης και της Θείας, τα οποία ως ένα βαθμό θα έπρεπε να διαφέρουν. Μελετώντας δείγματα από βράχους στο φεγγάρι και συγκρίνοντάς τα με τη σύνθεση των υλικών στη Γη, είναι δυνατόν από την αναλογία των υλικών στη Γη και στη Σελήνη να βγουν συμπεράσματα για το μέγεθος της Θείας και τα χαρακτηριστικά της πρόσκρουσης με τη Γη. Από τη χημική ανάλυση των δειγμάτων φαίνεται πως η σύνθεση της Σελήνης είναι σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό όμοια με αυτή της Γης, από ότι θα περίμενε κανείς από μια προσομοίωση της σύγκρουσης της Γης, με ένα σώμα με μέγεθος παρόμοιο με τον Αρη.

Στηριζόμενοι σε στοιχεία από χημικές αναλύσεις, και σε γεωλογικές έρευνες της επιφάνειας της Σελήνης, στη νέα έρευνα οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια προσομοίωση της σύγκρουσης σε υπολογιστή και προτείνουν πως το μέγεθος της Θείας και η ταχύτητά της ήταν πολύ μεγαλύτερα από ότι μέχρι σήμερα πιστεύεται. Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως μια σύγκρουση στην οποία η Θεία χτύπησε τη Γη με μεγάλη ταχύτητα ίση με περίπου 1,2 με 1,4 φορές την ταχύτητα διαφυγής από τη βαρύτητα της Γης (11χλμ το δευτερόλεπτο), και υπό γωνία περίπου 30 μοιρών, χάνοντας μόνο ένα μικρό μέρος της μάζας της κι έπειτα συνεχίζοντας εξοστρακισμένη τη φρενήρη πορεία της στο ηλιακό σύστημα, θα μπορούσε να εξηγήσει τη δημιουργία και τη σύνθεση της Σελήνης, σε αντιστοιχία με το γεγονός πως η Σελήνη αποτελείται κατά κύριο λόγο από υλικά που προέρχονται από τη Γη.

Μέχρι πρότινος, η παραδοχή ήταν πως η ταχύτητα της Θείας ήταν της τάξης των 4χλμ το δευτερόλεπτο, υπό μία γωνία 45 μοιρών, κάτι που σημαίνει πως η Γη και η Θεία συνενώθηκαν μετά τη σύγκρουση σε ένα μοναδικό σώμα. Λόγω της σύγκρουσης, τα υλικά της Θείας εισχώρησαν στο εσωτερικό της ρευστής Γης, και σήμερα μένουν παγιδευμένα στο εσωτερικό του μανδύα της. Το νέο μοντέλο προτείνει μια εντελώς διαφορετική πιθανότητα λοιπόν, στην οποία η σύγκρουση ήταν πιο βίαια, αλλά λιγότερο μετωπική.Αν και το θέμα παραμένει ανοικτό, μια λεπτομερέστερη ανάλυση των αναλογιών των υλικών της Σελήνης και της Γης, και ένας νέος γύρος ακριβέστερων προσομοιώσεων θα μπορούσαν να αποτελέσουν απόδειξη υπέρ ή εναντίον αυτής της νέας θεωρίας.

Τάφρος στο μέγεθος του Γκραν Κάνιον κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής

Το ρήγμα βρίσκεται κάτω από το ποτάμι πάγου του Ferrigno, τίποτα όμως δεν διακρίνεται από αέρος   (Φωτογραφία:  BAS )

Η ανακάλυψη

Ερευνητές της Βρετανικής Αποστολής της Ανταρκτικής (BAS) εντόπισαν το ρήγμα με τη βοήθεια ειδικών ραντάρ που μπορούν να «διεισδύουν» κάτω από το παχύ στρώμα πάγων. Το ρήγμα εντοπίστηκε στην περιοχή Ferrigno Ice Stream η οποία είναι πολύ απομονωμένη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από την τωρινή έρευνα η συγκεκριμένη περιοχή είχε δεχθεί μόλις άλλη μια επίσκεψη ανθρώπων πριν από δύο έτη και πάλι για ερευνητικούς σκοπούς. Το ρήγμα υπολογίζεται ότι έχει βάθος 1,5 χλμ. Το Γκραν Κάνιον έχει βάθος 1,8 χλμ.

^{To ρήγμα όπως διακρίνεται στο γεωραντάρ}

Οι δορυφορικές παρατηρήσεις έχουν δείξει μεγάλη απώλεια των πάγων στη συγκεκριμένη περιοχή τα τελευταία χρόνια και για αυτόν τον λόγο η επιστημονική κοινότητα θέλησε να την μελετήσει από κοντά. Η πρώτη αποστολή έγινε πριν από δύο έτη και πάλι από ερευνητές της BAS – και στις δύο αποστολές έγινε προσπάθεια χαρτογράφησης του υπεδάφους.

Οι ερευνητές τοποθέτησαν το ειδικό ραντάρ σε έλκηθρο και προχωρούσαν σέρνοντάς το πάνω στους πάγους. Τελικά κατάφεραν να χαρτογραφήσουν το υπέδαφος σε μια έκταση 2,5 χιλιάδων χλμ. Όπως αναφέρουν, το ρήγμα συνδέεται με την τάφρο Belgica που βρίσκεται στον πυθμένα της θάλασσας.

Μέσω της τάφρου διοχετεύεται στο ρήγμα θαλασσινό νερό που έχει σχετικά υψηλή θερμοκρασία και το οποίο τελικά έρχεται σε επαφή με τους πάγους. Η επαφή αυτή επιταχύνει τη μετακίνηση των πάγων προς τη θάλασσα στην οποία τελικά καταλήγουν.

Βήμα ScienceNewsroom ΔΟΛ

Σύμφωνα με τη NASA, μέσα σε μόλις τέσσερις ημέρες, από τις 8 έως τις 12 του μηνός, η έκταση με πάγο που λιώνει αυξήθηκε από το 40% επί της συνολικής επιφάνειας του παγοκαλύμματος στο 97%!

Εικόνες από δορυφόρους αποκαλύπτουν την πρωτοφανή υποχώρηση των πάγων της Γροιλανδίας κατά το μήνα Ιούλιο. Το θέαμα άφησε με το στόμα ανοιχτό επιστήμονες, οι οποίοι παρακολουθούν στενά την περιοχή εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με τη NASA, μέσα σε μόλις τέσσερις ημέρες, από τις 8 έως τις 12 του μηνός, η έκταση με πάγο που λιώνει αυξήθηκε από το 40% επί της συνολικής επιφάνειας του παγοκαλύμματος στο 97%!

Οι πάγοι λιώνουν κάθε καλοκαίρι, όμως η τόσο ραγδαία αλλαγή της εικόνας έκανε αρχικά τους επιστήμονες να πιστέψουν ότι κάπου είχε γίνει λάθος. «Ήταν τόσο εξωπραγματικό που αρχικά αμφέβαλα για το αποτέλεσμα: ήταν πραγματικό ή οφειλόταν σε κάποιο λάθος στα δεδομένα;», παραδέχεται ο Σον Γκιεμ από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας.

Για να γίνει αντιληπτή η βαρύτητα των παρατηρήσεων, κάθε καλοκαίρι λιώνει περίπου το μισό παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας και το νερό από την τήξη ξαναπαγώνει επί τόπου σε μεγάλα υψόμετρα. Φέτος όμως, σχεδόν ολόκληρη η επιφάνεια – από τις παράκτιες παρυφές της ως το κέντρο της, όπου ο πάγος ξεπερνά σε πάχος τα τρία χιλιόμετρα- έλιωσε, λιγότερο ή περισσότερο. Κατά τη NASA, η φετινή συρρίκνωση αποτελεί ρεκόρ τριακονταετίας, ένα ρεκόρ που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί, καθώς οι παρατηρήσεις έγιναν με τη βοήθεια τριών διαφορετικών δορυφόρων.

Ορισμένοι ερευνητές εκτιμούν ότι το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται σε ένα «θόλο» θερμού αέρα, ο οποίος καλύπτει τη Γροιλανδία. «Κάθε διαδοχικό κύμα είναι μεγαλύτερο από το προηγούμενο», γράφει σε ανακοίνωση της NASA ο Τόμας Μόουτ από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια. Διευκρινίζει ότι το τελευταίο από αυτά τα κύματα άρχισε να «σαρώνει» τη Γροιλανδία στις 8 Ιουλίου. Τρεις ημέρες αργότερα ο «θόλος» κάλυψε την περιοχή πάνω από το – έκτασης 1,7 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων- παγοκάλυμμα μέχρι τις 16 του μηνός, οπότε και άρχισε να διαλύεται.

Σύμφωνα με τη γνωστή έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2007, εάν το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας λιώσει εντελώς, η στάθμη των υδάτων παγκοσμίως θα μπορούσε να ανεβεί ακόμη και κατά 7 μέτρα. Aγνωστο παραμένει ωστόσο κατά πόσο οι τελευταίες παρατηρήσεις θα επηρεάσουν τη συνολική απώλεια πάγου για το καλοκαίρι του 2012, ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας.

http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=2214190

http://www.alfavita.gr/artro.php?id=69487

http://www.alfavita.gr/artro.php?id=69664

http://www.naftemporiki.gr/infographics/graph.asp?id=54499

Καλλιτεχνική απεικόνιση του γαλαξία BX442 (Πηγή: Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής του πανεπιστημίου του Τορόντο)

Τον αρχαιότερο και μακρινότερο σπειροειδή γαλαξία που έχουν δει ποτέ στο σύμπαν, αντίκρισαν για πρώτη φορά αμερικανοί και καναδοί αστρονόμοι. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 10,7 δισεκατομμυρίων ετών, κοντά στις εσχατιές του ορατού σύμπαντος, πολύ πιο μακριά και πιο πίσω στο χρόνο από ότι θεωρούσαν έως τώρα δυνατό οι επιστήμονες για ένα τέτοιου είδους γαλαξία.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ντέηβιντ Λο του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής του πανεπιστημίου του Τορόντο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στα περιοδικά “Nature”, “Science” και “New Scientist”, ανακάλυψαν τον γαλαξία ενώ χρησιμοποιούσαν το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» για να φωτογραφίσουν πολύ μακρινούς γαλαξίες.

Ο νέος γαλαξίας, με την ονομασία ΒΧ442, που παρατηρήθηκε στην κατεύθυνση του αστερισμού του Πήγασου όπως ήταν τρία περίπου χρόνια μετά την «Μεγάλη Έκρηξη», είναι πολύ παλαιότερος και πολύ πιο απομακρυσμένος, κατά αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια, σε σχέση με τους έως τώρα σπειροειδείς γαλαξίες που έχουν ανακαλυφθεί.

Η απρόσμενη και σημαντική ανακάλυψη είναι πιθανό να οδηγήσει σε αναθεώρηση των αντιλήψεων για τη δημιουργία των γαλαξιών στο πρώιμο σύμπαν. Οι αστρονόμοι πίστευαν ότι είναι αδύνατο να υπάρξει γαλαξίας με καλοσχηματισμένους σπειροειδείς βραχίονες στην ταραχώδη «παιδική» ηλικία του σύμπαντος, όταν κοσμικά νέφη και άστρα συγκρούονταν, κάτι που δεν άφηνε εύκολα περιθώριο για συμμετρικές γαλαξιακές δομές.

Σήμερα πια υπάρχουν αρκετοί σπειροειδείς γαλαξίες, ανάμεσα στους οποίους και ο δικός μας, οι οποίοι έχουν πολλά νέα άστρα, ενώ παράλληλα υπάρχουν και πολλοί ελλειπτικοί γαλαξίες που έχουν συνήθως πιο παλιά άστρα. Τα δύο τρίτα των φωτεινών γαλαξιών που έχουν εντοπιστεί (γιατί υπάρχουν και σκοτεινοί που είναι αόρατοι), είναι σπειροειδείς.

Οι επιστήμονες επίσης έχουν ήδη βρει ενδείξεις για μία τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του ασυνήθιστου γαλαξία, ο οποίος έχει διάμετρο περίπου 50.000 ετών φωτός, σχεδόν τη μισή από το δικό μας. Ο πρώτος σπειροειδής γαλαξίας που παρατηρήθηκε στην ιστορία, ήταν αυτός της «Δίνης», το 1845, στην Ιρλανδία.

Στην πραγματικότητα όμως, σήμερα πια ο αρχαίος σπειροειδής γαλαξίας ΒΧ442 μπορεί να μην έχει διατηρήσει τους τρεις όμορφους σπειροειδείς -γεμάτους αέρια και άστρια- βραχίονές του. Είναι πολύ πιθανό ότι θα έχει ήδη συγκρουστεί με ένα άλλο γείτονά του, σχηματίζοντας πια ένα νέο άμορφο ελλειπτικό γαλαξία. Μια ανάλογη μοίρα κατά πάσα πιθανότητα περιμένει και τον δικό μας γαλαξία, όταν θα συγκρουστεί μετωπικά με τον γαλαξία της Ανδρομέδας μετά από μερικά δισεκατομμύρια χρόνια.

Πηγή:ΑΠΕ-ΜΠΕ