Η συνταγή είναι απλή: παίρνουμε μια εντυπωσιακή φήμη, τη γαρνίρουμε με εξίσου εντυπωσιακές λεπτομέρειες, σιγοψήνουμε σε σιγανή φωτιά φοβικών συνδρόμων (κάτι σε κακή ασιατική τίγρη που θα κατασπαράξει τον καλό δυτικό καπιταλισμό είναι μια χαρά) και τη διοχετεύουμε στο διαδίκτυο.
Χαλαρώστε κι αφήστε άλλους να κάνουν τη δουλειά. Δεκάδες πρόθυμα παραδοσιακά μέσα, εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεοπτικά κανάλια αλλά και “κοινωνικά” μέσα, ιστολόγια, φόρουμ και υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης θ’ αναλάβουν το σερβίρισμα. Όσο περισσότερα είναι τα κοινωνικά μέσα που θα προβάλλουν την είδηση τόσο περισσότερα τα παραδοσιακά που θ’ ασχοληθούν με το σερβίρισμά της. Ισχύει φυσικά και αντίστροφα.
Χαλαρώστε ακόμα περισσότερο. Χαρείτε την επιτυχία της είδησης που μόλις κατασκευάσατε. Γελάστε χαιρέκακα με την αποδόμηση της κοινής λογικής και την αδυναμία των λίγων να πείσουν τους πολλούς για το μέγεθος της φούσκας. Γελάστε με την ψυχή σας με τις αναφορές και τις εμβριθείς αναλύσεις των “ειδικών”.
Μην απογοητευθείτε ούτε όταν θ’ αποκαλυφθεί το ψεύδος. Οι μισοί δε θα το πάρουν χαμπάρι και πολλοί απ’ τους άλλους μισούς δε θα πιστέψουν ποτέ ότι ήταν ψέμα. Μην τους απογοητεύσετε. Διοχετεύστε κάτι για συνωμοσία των μεγάλων εταιρειών και των κυβερνήσεων. Δώστε τους υλικό για να (αντι)γράψουν. Νικήσατε!
Κι αν όλ’ αυτά σας φαίνονται υπερβολικά δεν έχετε παρά να (ξανα)δείτε την ιστορία με το ινδικό laptop των 10$. Δέκα, ούτε εννιά ούτε έντεκα. Στην αρχή ήταν μια φήμη, στη συνέχεια ήρθε μια δήλωση υπουργού ινδικού κρατιδίου, έπειτα η είδηση διοχετεύθηκε στα μεγάλα δυτικά ΜΜΕ κι από κει στα ιστολόγια, στους ιστοτόπους τεχνολογικών νέων, στα forums.
Έτυχε να παρακολουθήσω την απέλπιδα προσπάθεια χρήστη εγχώριου forum ν’ αρθρώσει την αυτονόητη αλήθεια. Δεν ξέρεις τι σου γίνεται απαντούσαν οι υπόλοιποι. Διότι η ασιατική τίγρη έχει περικόψει το κόστος παραγωγής κι έχει δημιουργήσει οικονομία κλίμακας κι αυτό είναι το πρώτο βήμα για την αντιστροφή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων και την ανακατανομή του πλούτου κλπ. Μέχρι που αποκαλύφθηκε βέβαια ότι στη γραπτή δήλωση του Ινδού υπουργού (αν έγινε ποτέ) είχαν παραλειφθεί κάποια μηδενικά ή ότι δεν εννοούσε laptop αλλά μάλλον κάτι σε hub άντε access point ή κάτι σχετικό.
Πέρα από το γελοίον του πράγματος ο κίνδυνος είναι πραγματικός: δεχόμαστε πλημμυρίδα πληροφοριών καθημερινά χωρίς να έχουμε αναπτύξει τις δεξιότητες που θα μας επιτρέπουν να τη φιλτράρουμε και να την υποβάλλουμε σε λογικό έλεγχο. Τηλεοπτικά σκουπίδια αναπαράγονται με μεγάλη ευκολία από τα κοινωνικά μέσα και διαδικτυακές αρλούμπες (ή αστειάκια) γίνονται πρώτο θέμα στα κανάλια και τις εφημερίδες. Θυμηθείτε ας πούμε τη φάρσα με το χριστουγεννιάτικο δέντρο του Συντάγματος που το επικείμενο κάψιμό του είχε δήθεν περιληφθεί στο κουπόνι εταιρείας στοιχημάτων του εξωτερικού. Μια αθώα φάρσα ιστολογίου έφτασε να γίνει θέμα τηλεοπτικού καναλιού, να ενεργοποιήσει φοβικά σύνδρομα και να φτάσει ως τη Βουλή (επίκαιρη ερώτηση αποτράπηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή). Όσο πιο εύκολη γίνεται η πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφοριών τόσο πιο δύσκολη γίνεται η κριτική διήθησή της, η υποβολή της στη βάσανο της κριτικής και της διασταύρωσης. Και ως εκπαιδευτικοί πρέπει ν’ αναρωτηθούμε πόσο και αν συμβάλλουμε στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων εκείνων που θα επιτρέψουν στους μαθητές μας να φιλτράρουν την πληροφορία και να διαμορφώσουν τη δική τους γνώμη. Αλλιώς τους αφήνουμε βορά στον τσαρλατανισμό, στην κατευθυνόμενη πληροφόρηση και στη μαζική υστερία.
