Νόμοι και αγώνας κατά των δυνατών.
Μελετήστε τις παρακάτω πηγές και εξηγήστε τι πέτυχαν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες με τις Νεαρές
Ορίζουμε λοιπόν ότι όσοι ζουν σε κάθε μέρος και πόλη αυτής της χώρας […] να έχουν
ελεύθερη την έκταση της κατοικίας που τους έλαχε. […] Αν όμως […] από κάποια ανάγκη ή
και μόνο από κάποια επιθυμία, πουλήσουν ένα τμήμα ή και ολόκληρη την κατοικία, τότε να
τη δώσουν σ’ αυτούς που αναφέραμε [στους συγγενείς] ή […] σ’ αυτούς που τα χωράφια ή
τα χωριά τους συνορεύουν. Και δεν αποφασίζουμε αυτό από μίσος ή φθόνο για τους ισχυ-
ρότερους [δυνατούς], αλλά το καθορίζουμε για […] να προστατεύσουμε [τους κατοίκους].
Νεαρά του Ρωμανού Α΄, έτος 922
Για να πληρώνουν οι δυνατοί πιο μεγάλους φόρους, ο βυζαντινός αυτοκράτορας
Βασίλειος Β΄ (976–1025) όρισε το αλληλέγγυο. Σύμφωνα με αυτό, οι αγρότες σε
μια κοινότητα χωρίου ήταν όλοι μαζί υπεύθυνοι για τους φόρους που έπρεπε να
πληρώσει το χωριό τους. Αν κάποιος δεν μπορούσε να πληρώσει, έπρεπε να τον
πληρώσουν οι υπόλοιποι της κοινότητας. Αν πάλι η κοινότητα δεν μπορούσε να
πληρώσει όλο το φόρο, τότε τον πλήρωναν οι δυνατοί.
Νεαρά του Βασιλείου Β’ (996)
Οι πρόσθετες περιουσίες που απέκτησαν οι δυνατοί στις κοινότητες των χωρίων μέχρι την έκδοση της πρώτης Νεαράς του προπάππου μας και αυτοκράτορα Ρωμανού του Πρεσβυτέρου και πιστοποιούνται με έγγραφα δικαιώματα και αξιόπιστες μαρτυρίες, να διατηρηθούν και να παραμείνουν στην κατοχή τους, σύμφωνα και με τους παλαιούς νόμους.
Από τότε που εκδόθηκε αυτός ο νόμος του Ρωμανού του Πρεσβυτέρου (922) ως σήμερα, 1η Ιανουαρίου της 9ης ινδικτιώνος του έτους 6704 (=996), αλλά και στο εξής, διακηρύσσουμε ότι η τεσσαρακονταετία δεν επιτρέπεται καθόλου να ενεργοποιηθεί κατά των φτωχών, στις περιπτώσεις που έχουν δοσοληψίες με τους δυνατούς, αλλά οι περιουσίες πρέπει να αποδίδονται στους φτωχούς και οι δυνατοί να μη δικαιούνται να πάρουν πίσω το αντίτιμο της αγοράς αυτών των τόπων και τα έξοδα των βελτιώσεων [που έκαναν], γιατί και την ανωτέρω νομοθεσία αποδεδειγμένα έχουν παραβιάσει και γι’ αυτό αξίζουν περισσότερο την τιμωρία […].
Και δεν θεσπίζουμε τα μέτρα αυτά μόνο για το μέλλον, αλλά τους προσδίδουμε και αναδρομική ισχύ. Επομένως ισχύουν για το παρελθόν ως το έτος που μνημονεύουμε πιο πάνω (=922) […].
N. Svoronos, Les novelles des empereurs Macedoniens…, έκδ. Π. Γουναρίδης, Ε.Ι.Ε./Κ.Β.Ε-ΜΙΕΤ, Αθήνα 1994, 204.
