50 φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ με το γνωστικό τους βλέμμα και με τον φωτογραφικό τους φακό αναζήτησαν και αποτύπωσαν την ταυτότητα της άγνωστης και απροσδιόριστης σε πολλούς χώρας. Το υλικό που προέκυψε από δύο εκπαιδευτικά τους ταξίδια στην Ιαπωνία υπό την καθοδήγηση του αναπληρωτή καθηγητή του τομέα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Ιστορίας της Τέχνης και Αναστήλωσης κ. Αντρέα Γιακουμακάτου φέρνει στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών την έκθεση «Japan Crossovers: Η Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ στην Ιαπωνία 2007-2008». Τι είδαν οι Ελληνες φοιτητές στην Ιαπωνία; Τον δυναμισμό μιας χώρας πιο δυτικής από τη Δύση και ανατολικότερης της Ανατολής, είναι η πρώτη απάντηση. Κι αυτό γίνεται αντιληπτό από την αφήγηση της αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα μέσα στο πλαίσιο της ιαπωνικής κοινωνίας, στον χώρο και τον τόπο όπου έβαλαν την υπογραφή τους μεγάλοι αρχιτέκτονες, από τον Αμερικανό Φρανκ Λόιντ Ράιτ (ένα σχολείο του 1922 είναι το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ιαπωνία – «το να ανακαλύπτεις Ράιτ στο Τόκιο είναι σαν ένα είδος αρχαιολογίας του μοντέρνου», παρατηρεί ο κ. Γιακουμακάτος), το μοντέρνο κίνημα της δεκαετίας του ’30, τη μεταπολεμική αρχιτεκτονική, τους μεταβολιστές με ηγέτη τον Κέντζο Τάγκε και τον Κούνιο Μαγιεκάουα- μαθητή του Λε Κορμπιζιέ που μετέφερε το πνεύμα της Δύσης στην Ιαπωνία μέχρι την ιαπωνική πρωτοπορία της δεκαετίας του ’80 με αρχιερέα τον Ταντάο Αντο και τους σύγχρονους Τόγιο Ιτο, Φουμιχίκο Μάκι, Κατσούο Σετζίμα, Κέγκο Κούμα, Σινοχάρα, Σιγκέρου Μπαν.
Δεν είναι μια δυτικού τύπου πόλη με την έννοια του σχεδιασμού, όπως η Νέα Υόρκη, το Παρίσι ή η Βαρκελώνη. «Αναπτύχθηκε πάνω στο σχέδιο της παλιάς πόλης του 18ου αιώνα, γιγαντώθηκε με ουρανοξύστες και μ’ ένα σχεδιασμό που είναι αποτέλεσμα κυρίως της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την οποία η κυβέρνηση όχι μόνο δεν εμπόδισε αλλά και ενθάρρυνε. Από την ανάπτυξη προκύπτει μια τεράστια αντίφαση μεταξύ της εξαιρετικής ευταξίας των Ιαπώνων και του τυχαίου που εν πολλοίς διακρίνει την αστική τους οργάνωση. Ορατή στους ουρανοξύστες κατά μήκος των διώροφων ή τριώροφων λεωφόρων και των μικρών και ταπεινών κατοικιών που υπάρχουν ακριβώς πίσω τους. Στη φορμαλιστική της μορφή που αφορά στην προσωπική εμπειρία, την παράδοση και στις ιδιαιτερότητες του λαού, αφενός. Στη διαρκή αντιπαλότητα μεταξύ αρχιτεκτονικής και πόλης αφετέρου καθώς, όπως παρατηρεί ο κ. Γιακουμακάτος, «η αρχιτεκτονική στην Ιαπωνία δύσκολα επιβιώνει μπροστά στη σαρωτική δύναμη της μητρόπολης. Για να διαφυλάξει έναν χαρακτήρα δίνει έμφαση σε μια μορφική επεξεργασία που πολλές φορές είναι εξαιρετικά προκλητική και εξεζητημένη».

Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό της δεκαετίας του ’80 με αρχιτέκτονες όπως ο Φουμιχίκο Μάκι, ο Σιν Τακαμάτσου. Απέναντί τους τοποθετείται ο μυστικιστικός Ταντάου Αντο, ο οποίος δεν αναζητεί τον ανταγωνισμό με τη μητρόπολη, αλλά την ουσία του αρχιτεκτονικού κελύφους. Εξωστρεφείς και επιθετικοί οι πρώτοι, εσωστρεφής και πνευματώδης ο Αντο. Κι αυτό τον κάνει ακόμη πιο μοναστηριακό, πιο μυστικιστικό.
Η έκθεση παρουσιάζεται στο πλαίσιο τριών εκθέσεων «Η κατοικία στην Ελλάδα από τον 20ό στον 21ο αιώνα», «Βραβεία Αρχιτεκτονικής 2008» του Ελληνικού Ι νστιτούτου Αρχιτεκτονικής με τον γενικό τίτλο «3+2:αρχιτεκτονική στο θερινό ηλιοστάσιο» του τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ και του ΤΕΕ/ΤΚΜ. Της Γιωτας Μυρτσιωτη