(άρθρο του Διευθυντή του Σχολείου Αρίσταρχου Κατσάρκα για τη στοχοποίηση)
Ανάμεσα στις τελετές του αρχαίου Ισραήλ περιγράφεται και η χρήση ενός αποδιοπομπαίου τράγου ο οποίος θα κουβαλούσε τις αμαρτίες ενός ολόκληρου έθνους στην επιθανάτια πορεία του προς την έρημο. Η τελετή αυτή έδινε στους Ισραηλίτες ένα μέσον για να δηλώσουν ότι μετανιώνουν για πράξεις τους ή παραλείψεις τους και να απελευθερωθούν. Το σημαντικό στην όλη διαδικασία ήταν η ειλικρινής μετάνοια και όχι ένας εύκολος τρόπος που απλώς θα τους απάλλασσε από τις ενοχές. Παρ’ όλα αυτά, με τα χρόνια, η βαρύτητα δόθηκε στην εύκολη απαλλαγή από τις Ερινύες και όχι στη βαθιά κατανόηση της ευθύνης για τις πράξεις τους.
Από τότε τα πράγματα έχουν εξελιχθεί, δυστυχώς προς το χειρότερο, και οι άνθρωποι προτιμούν αντί για ένα ερίφιο να χρησιμοποιούν άλλους ανθρώπους. Παραδείγματα υπάρχουν πολλά από την ιστορία, θυμηθείτε τη μεταχείριση των Εβραίων από τους Ναζί, αλλά και από τη σύγχρονη εποχή που μπορεί και χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για να εφαρμόσει το cancel culture. Οι άνθρωποι, βέβαια, δεν είναι ηθικά ουδέτεροι και σίγουρα έχουν σφάλει, σε κάποιες περιπτώσεις πολλάκις και πολυτρόπως, αλλά η εύκολη επίρριψη ευθυνών για κάθε κρίμα ακόμη και στον χειρότερο εξ αυτών αποτελεί πράξη αντικοινωνική και απεχθή. Και είναι τρισχειρότερη όταν ενήλικες στοχοποιούν το πλέον ανυπεράσπιστο θύμα: ένα παιδί.
Υπάρχουν πάντα βαθύτερα αίτια πίσω από μια τέτοια στοχοποίηση και είναι πολύ θεραπευτικό για όλους μας να κάνουμε μια ενδοσκόπηση όταν διαπιστώσουμε ότι διολισθαίνουμε σε μια τέτοια πορεία. Οι καθημερινές προκλήσεις στην εργασία, στην οικογένεια, ή όπου αλλού, μπορούν να μας οδηγήσουν σε μια ασυνείδητη προβολή των απογοητεύσεων μας, των ανησυχιών μας ή κάποιου ανεπίλυτου τραύματος σε έναν τρίτο, και ειδικότερα σε ένα «προβληματικό παιδί» αντί για την επίπονη αντιμετώπιση των δικών μας δυσκολιών. Κάποιοι από εμάς φοβόμαστε ή παρεξηγούμε, λόγω περιορισμένων γνώσεων σχετικά με την παιδική βεντάλια δυνητικών συμπεριφορών και ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά ενός παιδιού ως σκόπιμη κακή συμπεριφορά. Σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα, χωρίς να σκεφτούμε ότι μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα υποκείμενων αιτιών, το θεωρούμε ότι αποτελεί παραφωνία στο κυρίαρχο κοινωνικό μοντέλο και προβαίνουμε απερίσκεπτα σε κατηγορίες αντί σε ενσυναίσθηση.
Η ανάγκη για συμμόρφωση με την κοινωνική ομάδα που ανήκουμε μπορεί να μας υποβάλει την ιδέα να θεωρήσουμε ένα παιδί, που μπορεί κάποτε να έφταιξε, ως διαταραχή στην «ιδανική» τάξη ή το κοινωνικό περιβάλλον, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουμε την αίσθηση ελέγχου ή ανωτερότητάς μας. Όταν μέλη της ομάδας αρχίσουν να κατηγορούν ένα παιδί, οι υπόλοιποι μπορεί να συμμετάσχουμε λόγω κοινωνικής πίεσης. Η ομαδική σκέψη μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικές αφηγήσεις, όπου το παιδί θεωρείται μεγαλύτερο «πρόβλημα» από ό,τι είναι στην πραγματικότητα και ο ένας να αρχίζει να ενισχύει τις προκαταλήψεις του άλλου. Μερικές φορές, μάλιστα, οι ομάδες ενισχύουν τους δεσμούς τους συσπειρώνοντας τα μέλη τους ενάντια σε ένα εύληπτο «πρόβλημα». Ένα παιδί που αγωνίζεται μπορεί να γίνει ένας βολικός στόχος, επιτρέποντάς μας να δεθούμε ως ομάδα πάνω σε μια επίπλαστη κοινή ανησυχία, που σε κάποια επόμενη, όμως, στιγμή μπορεί να στραφεί εναντίον μας ή εναντίον των παιδιών μας.
Όλα τα παραπάνω κάνουν φανερό ότι δεν είναι ανάγκη να αναφερθούμε σε μνησίκακες, σκόπιμες συμπεριφορές όπου υπάρχει προϋπάρχουσα ένταση ανάμεσα στους γονείς του αποδιοπομπαίου παιδιού και σε εμάς, και όπου το παιδί μπορεί να γίνει έμμεσος στόχος και οι κοινωνικές συγκρούσεις μεταξύ των ενηλίκων άδικα να μεταφερθούν στο παιδί. Δυστυχώς, ορισμένοι ενήλικες έχουν τα δικά τους συναισθηματικά ελλείμματα, συμπεριλαμβανομένης της αδυναμίας να δείξουν ενσυναίσθηση ή να ρυθμίσουν τις απογοητεύσεις τους. Για παράδειγμα, ενήλικες που υπέστησαν εκφοβισμό ή στοχοποίηση ως παιδιά μπορεί να προσπαθήσουν να ευθυγραμμιστούν με την κυρίαρχη ομάδα για να αποφύγουν να βρεθούν οι ίδιοι στο άκρο του κοινωνικού αποκλεισμού. Αντί να επιδείξουν την καλοσύνη και τη συμπερίληψη, ξεσπούν, διδάσκοντας τα δικά τους παιδιά να κάνουν το ίδιο.
Όταν μια τέτοια, ειλικρινής ενδοσκόπηση μάς δείξει τις κρυμμένες αλήθειες δεν θα έχουμε άλλο δρόμο από το να σταθούμε στα πόδια μας, να συνδράμουμε την οικογένεια του στοχοποιημένου παιδιού, μερικές φορές ακόμη και με τη σιωπή μας, και να το βοηθήσουμε να αναπτύξει ανθεκτικότητα και ασφάλεια. Στο τέλος της ημέρας, ας θυμηθούμε ότι μια αγκαλιά μπορεί να θεραπεύσει ανθρώπους και καταστάσεις ασύγκριτα καλύτερα από μια ποινή, που μπορεί να είναι και άδικη.
Special Award for Originality
