Το μοιρολόγι της φώκιας

Γράφει η φιλόλογος Ιωάννα Τριανταφύλλου

Η εικόνα του…, διακριτική, αθόρυβη, σεμνή

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης…., ο γιος φτωχού ιερέα,  γεννημένος στο όμορφο νησί των Σποράδων, τη Σκιάθο, το 1851, αυτός ο βαθύτατα θρησκευόμενος, ταπεινός, μοναχικός, σεμνός αλλά και ιδιόρρυθμος άνθρωπος που έζησε με στερήσεις πολλές, ένας ‘’καλόγερος του κόσμου’’, όπως πολλοί τον αποκαλούσαν….  Όντας  23 χρονών νεαρός, ξεκίνησε σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, μα σύντομα  οι οικονομικές  δυσκολίες τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει το πανεπιστημιακό του όνειρο και να  κυνηγήσει τη ζήση του εργαζόμενος ως  δημοσιογράφος και μεταφραστής (από τα αγγλικά και γαλλικά) σε εφημερίδες και περιοδικά.

Η  μακρά ενασχόληση και τριβή του με τη συγγραφή…

Το ιστορικό μυθιστόρημα τον κεντρίζει κι επιχειρεί με αυτό το  ντεμπούτο του στη λογοτεχνία.  ‘’Η Μετανάστις’’,  ‘’Οι έμποροι των Εθνών’’,  ‘’Η γυφτοπούλα’’, είναι  τα κορυφαία πρωτόλειά του.

Το διήγημα όμως υπήρξε  η μεγάλη πρόκληση στο συγγραφικό του στοίχημα…, στράφηκε αργότερα σ’αυτό και τελικά το κέρδισε επάξια, θεωρούμενος σήμερα ως  ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες πεζογράφους και ο κυριότερος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος στην Ελλάδα. Και έτσι, όντας άριστος γνώστης της ανθρώπινης ψυχής, το καλλιεργεί  πιστά για μία ολόκληρη 25ετία. Και ένα από τα εκτενέστερα διηγήματά του που σφράγισε  καθοριστικά το έργο του, η νουβέλα «Φόνισσα», 1903.

Η ιδιότυπη γοητεία του….

Πλήθος τα διηγήματά του, 200 περίπου τον αριθμό!  Σε πρώτο πλάνο  τα «σκιαθίτικα», όπου ρίχνει την ψυχογραφική διεισδυτική του ματιά στη ζωή των απλών ανθρώπων της Σκιάθου, ενώ σε ένα άλλο δεύτερο, μικρότερο θεματικό μοτίβο, τα «αθηναϊκά», η ζωή στις φτωχογειτονιές της Αθήνας κινεί το ενδιαφέρον του.

Γνήσιο αφηγηματικό υλικό,  αίσθηση της φύσης,  θρησκευτική ευλάβεια  κι ένα αίσθημα νοσταλγίας που διατρέχει όλη σχεδόν την αφήγησή του…, να  η δυναμική των συστατικών της ιδιότυπης  γοητείας που διαποτίζει όλη την πεζογραφία του. Όσο για τη γλώσσα του; Και εκεί παρούσα η ίδια παράξενη γοητεία, ένας συνδυασμός τόσο περίεργος που καθηλώνει και  μαγεύει!  Βασίλισσα αδιαφιλονίκητη η καθαρεύουσα, με προικιά όμως λέξεις και φράσεις των εκκλησιαστικών βιβλίων αλλά και της δημοτικής, η οποία ‘’ντύνει’’,  συνήθως στο ιδίωμα της Σκιάθου, τους διαλόγους.

1ΟΟ χρόνια μετά….   Και οι ταινίες μας…

Η φετινή χρονιά ανήκει στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, από το θάνατο του οποίου συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια (1911-2011).  Η Εκπ/κή Τηλεόραση με την παραγωγή της ταινίας της  «Παπαδιαμάντης, Ελύτης, Φόνισσα», τίμησε  το 2001 τα 150 χρόνια από τη γέννησή του. Όμως δε σταμάτησε εκεί. « Η Σεληνοφεγγής νυξ στον Αλ. Παπαδιαμάντη», « Το Σπίτι του Παπαδιαμάντη» , «Το μοιρολόγι της φώκιας» είναι οι άλλες τρεις ταινίες που διαθέτει σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Κύπρου.

…Και τώρα τι;;;   Θα προβάλλουμε  κάτι  άμεσα;

Την Παρασκευή 18 Μαρτίου, ώρα 10.15 πμ. η ΕΤ1 θα προβάλλει ‘’Το μοιρολόι της Φώκιας’’, οπτικοποιημένη 15λεπτη αφήγηση του ομώνυμου διηγήματος, ενώ ο θεατής βλέπει την αντίστοιχη δράση.  Σας προτείνουμε να το δείτε και να το συζητήσουμε αν θέλετε μετά…, είμαστε ανοιχτοί στις σκέψεις και τις παρατηρήσεις σας…

…Και λίγα λόγια για το story:

1908, πρωτοδημοσιεύεται.  Το μοιρολόγι μίας φώκιας.., θαυμάσιο λογοτεχνικό εύρημα του δημιουργού!  Τελευταίο του δίστιχο «Σαν να’χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου»,  απηχούνται διαχρονικά τα ατέλειωτα βάσανα της μοίρας του ανθρώπου,  η κυκλική εναλλαγή οδύνης και χαράς, η νομοτελειακή αντιπαράθεση ζωής και θανάτου.

Οι πρωταγωνιστές του; Μια φτωχή χαροκαμένη γριά, ένας νεαρός ξέγνοιαστος βοσκός, μία φώκια που μοιρολογεί και η Ακριβούλα, ένα ανυποψίαστο για τον κίνδυνο που παραμονεύει κοριτσάκι εννέα χρονών που θέλει να…, να….

Ε, όλα θα τα πούμε;   Η συνέχεια  επί  της μικρής οθόνης!