Γράφει η φιλόλογος Μαρία Τσακίρη
Πρόκειται για ένα εντεκάχρονο κορίτσι 2.500 χρόνων, τη Μύρτιδα! Το 1994-95, στη διάρκεια των εργασιών της εταιρείας Αττικό Μετρό για την κατασκευή του νέου υπόγειου σιδηρόδρομου της Αθήνας, βρέθηκε στην περιοχή του Κεραμεικού, του νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας, ένας ομαδικός τάφος , ο οποίος τοποθετήθηκε χρονικά από την ανασκαφέα –αρχαιολόγο κ.Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη στην εποχή του Λοιμού των Αθηνών του 430-426 π.Χ., και ο οποίος περιείχε σκελετικό υλικό από την ταφή περίπου 150 ανθρώπων, ενήλικων και παιδιών. Μεταξύ αυτών υπήρχε το κρανίο της Μύρτιδας,το οποίο διατηρούσε ένα σημαντικό χαρακτηριστικό παιδιού αυτής της ηλικίας, δηλαδή τη νεογιλή οδοντοφυΐα συγχρόνως με τη μόνιμη. Με βάση αυτό το γεγονός γεννήθηκε και πραγματοποιήθηκε η ιδέα της ανάπλασης ενός παιδικού κεφαλιού της εποχής του Περικλή και η παρουσίαση του σε σχετική έκθεση. Η Μύρτιδα, αφού υποδέχθηκε τους σύγχρονους Αθηναίους, αλλά και φίλους της πόλης της Αθήνας, αρχικά στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης, στη συνέχεια στο κέντρο «Γαία» του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, στη συνέχεια έγινε η επίσημη προσκεκλημένη του Αρχαιολογικού Μουσείου. Από αρχές Γενάρη ξεκίνησε περιοδεύουσα έκθεση, «ταξίδι» σε όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό, αρχής γενομένης από την συμπρωτεύουσα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι στη νέα έκθεσή της θα υπάρχει πρόγραμμα προσαρμοσμένο σε άτομα με προβλήματα όρασης. Με υποστήριξη από το «Φάρο Τυφλών» ο καθηγητής Μανώλης Παπαγρηγοράκης προχωράει το μεγάλο ταξίδι της Μύρτιδας αποδεικνύοντας ότι όταν η τεχνογνωσία και η διεπιστημονική συνεργασία γίνονται πράξη τ΄αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά.
Η έκθεση έχει τέσσερις άξονες – νησίδες. Στόχος της είναι η βιωματική προσέγγιση από το παιδί. Γι΄αυτό η έκθεση είναι ένα ζωντανό και συνεχές εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Στην 1η νησίδα πραγματοποιείται η βιωματική προσέγγιση από το μαθητή-επισκέπτη της ανασκαφής , που αποκάλυψε το κρανίο της Μύρτιδας. Στη 2η νησίδα μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών παρουσιάζεται η ιατρική έρευνα σε Ελλάδα και Γαλλία για τον εντοπισμό του παθογόνου παράγοντα που προκάλεσε το λοιμό της Αθήνας κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Στην 3η νησίδα παρουσιάζεται σε στάδια η ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδας. Η κόμμωση της είναι υποθετική. Υιοθετήθηκε η κόμμωση της Αρτέμιδας από το θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς. Το ένδυμα είναι της Σ.Κοκκοσαλάκη και η μουσική του Κ.Βήτα που δούλεψαν εθελοντικά. Στην 4η αξιοποιούνται τα μεταδεδομένα της έρευνας σε ανθρωπολογικό, ιστορικό, ιατρικό επίπεδο.
Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει την αξιοποίηση της διεπιστημονικής έρευνας: η ανθρωπολογία, η ιατρική και η ιατροδικαστική συνάντησαν την ιστορία και την αρχαιολογική σκαπάνη.Το μήνυμα , όμως , της έκθεσης αποκτά και κοινωνικοπολιτική διάσταση, αφού η Μύρτις έχει επιλεγεί από τον Ο.Η.Ε., μαζί με άλλα πρόσωπα –σύμβολα να πάρει μέρος στην παγκόσμια εκστρατεία για την καταπολέμηση της φτώχειας και της παιδικής θνησιμότητας, η οποία ολοκληρώνεται το 2015.Για το σκοπό αυτό στην έκθεση μπορεί κανείς να διαβάσει το «γράμμα της Μύρτιδας» με αναφορά στο θέμα μεταφρασμένο ήδη σε πολλές γλώσσες. Η ανάπλαση του προσώπου του εντεκάχρονου κοριτσιού έφερε στο προσκήνιο όχι μόνο πολλαπλά σενάρια για την προσωπική της ιστoρία, αλλά κυρίως το θέμα του μεγάλου λοιμού της Αθήνας κατά τα πρώτα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου, που αφάνισε μεταξύ άλλων και πολλά παιδιά. Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα , κυρίως στις χώρες του τρίτου κόσμου , όπου εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από λιμό και λοιμούς.
Ωστόσο , κεντρικό πρόσωπο πραγμάτωσης του έργου αλλά και πυρήνας έμπνευσης παραμένει ο καθηγητής Μ.Παπαγρηγοράκης που σε πείσμα των καιρών κατάφερε με τη βοήθεια των φίλων της Μύρτιδας κι εμπνευσμένων επιστημόνων να προχωρήσει αυτή την έρευνα. Προς την κατεύθυνση αυτή πραγματοποιήθηκε στη Magna gallery στην Αθήνα δημοπρασία πινάκων και γλυπτών Ελλήνων καλλιτεχνών με στόχο τη συνέχεια της έρευνας.