Δημιουργία ταινίας animation: Επανάσταση και Τέχνες — Επανάσταση στην τέχνη της μουσικής: Η επιτύμβια στήλη του Σείκιλου

Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων

Σχολικό έτος: 2021-2022

5ο ΔΣ Βέροιας

Τμήμα: ΣΤ’ Γερμανικών

Εκπαιδευτικός: Χριστίνα Δημητριάδου

“Σείκιλος” είναι ο τίτλος της μικρής ταινίας  (περίπου 3’) που δημιούργησαν μαθητές της ΣΤ’ τάξης τμήματος Γερμανικών στο 5ο ΔΣ Βέροιας με την τεχνική της κινούμενης εικόνας (animation).
Η θεματική της ταινίας βασίστηκε στην έννοια της επανάστασης, σύμφωνα με τους κανόνες του εγκεκριμένου από το Υπουργείο Παιδείας 5ου Μαθητικού Διαγωνισμού Δημιουργίας Animation “Παιδί και Κινηματογράφος” (διοργάνωση: OPUS, Oργανισμός Ανάδειξης Πολιτισμού, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης [ΜοΜΑ], Κινηματογραφική Εταιρεία Αθηνών, Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, Υπό την αιγίδα του Ελληνικού Τμήματος της IBBY- Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Η συγκεκριμένη έννοια της επανάστασης μπορεί να εννοηθεί α)ως επανάσταση στην ιστορία ή β)ως επανάσταση στις τέχνες με την αξιοποίηση έργων τέχνης ως μέσο αποτύπωσης επαναστάσεων.
Παραδείγματα:
α)Ο πίνακας «Η σφαγή της Χίου» του Ντελακρουά γίνεται το όχημα εμβάθυνσης στη ελληνική επανάσταση (ιστορικό πεδίο).
Eugène Delacroix Le Massacre de Scio
Le Massacre de Chios, held at the Louvre, Paris (Βικιπαίδεια). Από Ευγένιος Ντελακρουά – Web Gallery of Art: Εικόνα Info about artwork, Κοινό Κτήμα, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=38993
β)Ο πίνακας «Πρίσματα» της Σόνιας Ντελονέ μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο δημιουργίας ταινίας με θεματικό άξονα την επανάσταση στην τέχνη – από τον παραδοσιακό τρόπο αποτύπωσης στο μοντέρνο και αφηρημένο – χρησιμοποιώντας ως πρωταγωνίστρια στην ταινία την Σόνια Ντελονέ (εικαστικό πεδίο).
Sonia Delaunay 1914 Prismes électriques oil on canvas 250 x 250 cm Musée National dArt Moderne
Sonia Delaunay, 1914, Prismes électriques, oil on canvas (Wikipedia). By Sonia Delaunay, Blaise Cendrars – State of the Modern Art World, The Essence of Cubism and its Evolution in Time, Coldcreation, 30 Nov. 2011, PD-US,
Θεματική της ταινίας μας
Το ενδιαφέρον των μαθητών εστίασε στη β’ έννοια: επανάσταση στις τέχνες. Συγκεκριμένα, επικεντρώθηκε στην τέχνη της μουσικής. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε μια σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας της μουσικής. Στη συνέχεια, και μέσω συζήτησης στην τάξη, οι μαθητές ενημερώθηκαν για την ύπαρξη του αρχαιότερου τραγουδιού της παγκόσμιας μουσικής κληρονομιάς, του Επιτάφιου του Σείκιλου – και την ιστορία του. Αποφασίστηκε να αποτυπωθεί η ιστορία σε μια μικρή ταινία (έως 3’) κινούμενων σχεδίων.

Μεθοδολογία Υλοποίησης
1)Συζήτηση στην τάξη: η έννοια της επανάστασης μέσα από παραδείγματα (βλ. πάνω: πίνακας “Η σφαγή της Χίου” και πίνακας “Πρίσματα”).
Διαδίκτυο:
2)Αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο: η ιστορία της μουσικής: παρουσίαση, συζήτηση
ΤΑΙΝΙΑ 1 1ΤΑΙΝΙΑ 1
3)Έρευνα: η ιστορία του Επιτάφιου του Σείκιλου, που είναι γνωστός για το αρχαιότερο παγκοσμίως γνωστό τραγούδι, του οποίου σώζονται πλήρως και οι στίχοι και η μουσική και συνεπώς αποτελεί ένα είδος επανάστασης στην τέχνη της μουσικής – Συζήτηση
4)Σύγχρονες εκτελέσεις του τραγουδιού – Συζήτηση
Συγγραφή:
5)Συγγραφή περίληψης της ιστορίας του Σείκιλου ως βάση για το σενάριο της ταινίας (Φύλλο εργασίας)
6)Συγγραφή σεναρίου χωρισμένου σε σκηνές  βάσει της περίληψης (φύλλο εργασίας)
Μελέτη ταινιών animation:
7)Παραδείγματα ταινιών κινούμενων σχεδίων στο διαδίκτυο
Ψηφιακή δημιουργία:
8)Εισαγωγή στην τεχνική του animation
9)Χρήση απαιτούμενου εξοπλισμού και ψηφιακών εργαλείων για τη δημιουργία των σκηνών (Φύλλα εργασίας)
10)Παραγωγή τελικού οπτικοακουστικού πονήματος
Παιδαγωγικά Αποτελέσματα
Μέσω του προγράμματος οι μαθητές:
  1. αντιλήφθηκαν την πολυδιάστατη έννοια της επανάστασης
  2. ασχολήθηκαν πιο εντατικά με την επανάσταση στις τέχνες και συγκεκριμένα με την επανάσταση στην τέχνη της μουσικής (μέσω της ιστορίας του Σείκιλου)
  3. γνώρισαν τα ιστορικά γεγονότα πίσω από την επιτύμβια στήλη του Σείκιλου
  4. εκτίμησαν τη μουσική ως τέχνη και ως παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά
  5. συνέδεσαν τις νέες γνώσεις με την οπτικοακουστική έκφραση μέσω της δημιουργίας της ταινίας animation, ώστε να παράγουν ένα οπτικοακουστικό πόνημα που θα γνωστοποιήσει το θέμα σε ένα ευρύτερο κοινό
  6. μυήθηκαν στην τεχνική δημιουργίας μιας ταινίας κινούμενων σχεδίων
Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων

Υποστηρικτικό Υλικό:

Η ταινία animation “Σείκιλος” 

στο youtube

“Η οικογένεια Τσιγκούνηδων” – Μια ταινία animation μικρού μήκους

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: “Πολυμεσική ιστορία στα γερμανικά”

12ο Δημοτικό Σχολείο Βέροιας

Σχολικό έτος: 2017-18

Τάξη: ΣΤ’ (2 τμήματα γερμανικών)

Υπεύθυνοι προγράμματος:

  • Βουλιουβάση Ελένη

  • Δημητριάδου Χριστίνα

 

Περιγραφή
Φέτος τα τμήματα γερμανικών της ΣΤ’ τάξης διδάχτηκαν τα γερμανικά στο σχολείο για δεύτερο συνεχόμενο έτος. Έχοντας λοιπόν ήδη κάποιες βασικές γνώσεις της ξένης γλώσσας από την περασμένη χρονιά, ασχολήθηκαν το 2017-18 όχι μόνο με το σχολικό εγχειρίδιο, αλλά και με μια δημιουργική συνθετική εργασία, ένα project. Ο τίτλος του προγράμματος ήταν: «Πολυμεσική ιστορία στα γερμανικά». Συγκεκριμένα, η πολυμεσική αυτή ιστορία πήρε τη μορφή μιας μικρής ταινίας κινούμενων σχεδίων (animation). Με λίγα λόγια, συνδύασαν την παραδοσιακή μάθηση μέσω του βιβλίου με σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα.
Σκοπός του προγράμματος ήταν ασφαλώς ο εμπλουτισμός των γνώσεων της γερμανικής γλώσσας. Απλά ο τρόπος έγινε με παιγνιώδεις δημιουργικές δραστηριότητες, που δίνουν μια νότα ποικιλίας και διασκέδασης στο μάθημα.
Παρακάτω εξηγούνται με συνοπτικό τρόπο τα βήματα που ακολούθησαν και τα στάδια εργασίας που διέτρεξαν.
Η εισαγωγή του προγράμματος έγινε με την γνωριμία των μαθητών με μια σύντομη γερμανική ιστορία. Ο τίτλος της ιστορίας είναι: «Die Geizfamilie», δηλαδή «η Σπαγκοραμμένη οικογένεια» ή «η οικογένεια Τσιγκούνηδων». Πρόκειται για ένα σύντομο διήγημα της Κατερίνας Αμανατίδου, των γερμανικών εκδόσεων Χρήστος Καραμπάτος. Απευθύνεται σε μαθητές νεαρής ηλικίας του δημοτικού, οι οποίοι βρίσκονται σε αρχάριο επίπεδο αναφορικά με την ξένη γλώσσα, και περιλαμβάνει περιεχόμενο εύληπτο και θεματολογία κατάλληλη για παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας.
Στο οπισθόφυλλο του μίνι διηγήματος αναγράφεται μια μικρή σύνοψη της ιστορίας. Ο Daniel, ο πρωταγωνιστής της υπόθεσης, θέλει πολύ έναν σκύλο. Η οικογένειά του όμως έχει αντίθετη άποψη. Άραγε θα τα καταφέρει να γίνει το δικό του;
Εισαγωγικά επομένως διάβασαν την γερμανική ιστορία. Ωστόσο, χρειάστηκε να την διαβάσουν τμηματικά και σε βάθος αρκετών μαθημάτων. Κάθε φορά που μελετούσαν ένα απόσπασμα, επεξεργάζονταν όχι μόνο την πλοκή του, αλλά πρώτα από όλα και το άγνωστο λεξιλόγιο, όπως και τα καινούργια γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα. Επιπλέον, ενίσχυαν την κατανόηση ολοκληρώνοντας τις συνοδευτικές ασκήσεις του βιβλίου.
Κάτι στο οποίο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση ήταν η διόρθωση της προφοράς και του τονισμού, καθώς αποτελούν δύο σημαντικά στοιχεία από τα οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επικοινωνιακή ικανότητα στην ξένη γλώσσα. Επιχείρησαν ακόμη να βελτιώσουν την ανάγνωση προσθέτοντας και λίγη θεατρικότητα.
Η μελέτη της ιστορίας αποτέλεσε το πιο απαιτητικό και χρονικά παρατεταμένο στάδιο εργασίας, καθώς έπρεπε να  εξοικειωθούν όχι μόνο με το περιεχόμενο, αλλά και τη σωστή και ακουστικά ευχάριστη απόδοσή της, καθώς σκοπός ήταν η φωνητική καταγραφή της σε μια επόμενη φάση εργασίας.
Στο δεύτερο στάδιο του προγράμματος, πέρασαν στην παραγωγή ακουστικού υλικού με την ηχοποίηση του διηγήματος. Έτσι, εντόπισαν καταρχήν και κατέγραψαν τους χαρακτήρες της ιστορίας, δηλαδή τα συνομιλούντα πρόσωπα και τους αφηγητές. Στη συνέχεια, έγινε διανομή των ρόλων κατά την οποία διάφοροι μαθητές ανέλαβαν να υποδυθούν ακουστικά τους χαρακτήρες. Ακολούθως, οι μαθητές αυτοί ενσάρκωσαν όλους τους ήρωες με τις φυσικές τους φωνές. Παράλληλα, έγινε ηχοληψία για την οποία χρησιμοποιήθηκε καταγραφικό ήχου.
Στο στάδιο αυτό ασχολήθηκαν επίσης και με την μετάφραση των ηχητικών κομματιών στα ελληνικά. Ο λόγος ήταν ότι οι ελληνικές μεταφράσεις θα έπαιζαν έναν σημαντικό ρόλο σε ένα μεταγενέστερο στάδιο εργασίας. Το εν λόγω στάδιο ήταν το τελευταίο, της δημιουργίας της πολυμεσικής ιστορίας, όπου τα ελληνικά κείμενα χρησιμοποιήθηκαν ως υπότιτλοι της ταινίας.
Στο τρίτο στάδιο του προγράμματος, έλαβαν χώρα οι αναγκαίες εικαστικές δημιουργίες. Αφού οι μαθητές είχαν εξασφαλίσει το ηχητικό μέρος της ταινίας τους στην προηγούμενη φάση, έπρεπε τώρα να εξασφαλίσουν και το υλικό, το οποίο περιλάμβανε τους ηθοποιούς και τα σκηνογραφικά. Το στάδιο αυτό υπήρξε πολύ δημιουργικό, καθώς χρησιμοποίησαν προσωπικές ιδέες, πολύ φαντασία και έμπνευση, καθώς και μεράκι και με αυτά τα στοιχεία στις αποσκευές τους έπλασαν τόσο τους χαρακτήρες της ιστορίας όσο και τους χώρους στους οποίους διαδραματίζονται οι διάφορες σκηνές, χρησιμοποιώντας απλά και εύκολα υλικά.
Στο ακόλουθο βίντεο παρουσιάζεται ο τρόπος που εργάστηκαν : ΤΑ ΣΚΗΝΙΚΑ (2:24)
Στο τέταρτο και τελευταίο στάδιο του προγράμματος, δημιουργήθηκε η μικρού μήκους ταινία μας με τίτλο «Η οικογένεια Τσιγκούνηδων».
Η τεχνική που ακολουθήθηκε είναι η τεχνική του stop motion.
Σύμφωνα με την τεχνική του stop motion, φωτογραφίζεται κάθε μικρή κίνηση του χαρακτήρα μέσα στο σκηνικό. Αν περάσουν μπροστά από τα μάτια μας όλες οι φωτογραφίες, με τη σειρά που τραβήχτηκαν, ο θεατής έχει την ψευδαίσθηση ότι ο χαρακτήρας κινείται στον χώρο.
Οι φωτογραφικές λήψεις απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Ορισμένοι κανόνες που πρέπει να έχει κανείς κατά νου είναι οι ακόλουθοι:
  • Ακουμπάω το σκηνικό μου σε σταθερή επιφάνεια
  • Ελέγχω τον φωτισμό (φυσικό ή τεχνητό)
  • Σταθεροποιώ τη φωτογραφική μηχανή απέναντι από το σκηνικό με τρίποδο ή άλλο σύστημα σταθεροποίησης
  • Τραβάω την πρώτη φωτογραφία
  • Μετακινώ λιγάκι τους χαρακτήρες
  • Τραβάω τη δεύτερη φωτογραφία
  • Συνεχίζω τη διαδικασία μέχρι να ολοκληρωθεί η δράση στο σκηνικό
Επαναλαμβάνω εάν έχω 2ο, 3ο κλπ σκηνικό
Οι φωτογραφικές λήψεις επομένως είναι η ουσία της κινούμενης εικόνας. Κάθε φωτογραφία αποτελεί ένα καρέ ταινίας. Όλα τα καρέ (φωτογραφίες) ενωμένα δημιουργούν την ταινία.
Άραγε, πόσα καρέ, δηλαδή πόσες φωτογραφίες, χρειάστηκε να τραβηχτούν για τη δημιουργία της ταινίας “Η οικογένεια Τσιγκούνηδων”;
Για τους διαλόγους και την αφήγηση είναι σημαντική η χρονομέτρηση της διάρκειάς τους, ώστε να προσδιοριστεί ο αριθμός των φωτογραφιών που πρέπει να τραβηχτούν, δηλαδή να προσδιοριστεί σε πόση ώρα θα ολοκληρωθεί η δράση. Για τη δημιουργία της παραπάνω ταινίας, διάρκειας περίπου 4 λεπτών, χρειάστηκαν σχεδόν 2300 φωτογραφίες.
Το τελικό βήμα ήταν η συναρμολόγηση όλων των επιμέρους υλικών στο μοντάζ. Έτσι, οι φωτογραφίες ενώθηκαν στον υπολογιστή με τους ηχητικούς διαλόγους και εμπλουτίστηκαν με τους ελληνικούς υπότιτλους. Τέλος, η ταινία επενδύθηκε και με μουσική υπόκρουση για δημιουργία ατμόσφαιρας.
Οι μαθητές παρουσίασαν το πρόγραμμα και την ταινία κινούμενων σχεδίων στην υπόλοιπη σχολική κοινότητα με τη λήξη της σχολικής χρονιάς, όπου οι δύο υπεύθυνες καθηγήτριες γερμανικών πρόσφεραν στους μαθητές από ένα χειροποίητο επιτραπέζιο παιχνίδι, κατασκευασμένο από φιγούρες που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία της ταινίας.

Η ταινία συμμετείχε στη 18η Camera Zizanio, η οποία διοργανώθηκε στον Πύργο Ηλείας, 1-8 Δεκεμβρίου 2018. Για περισσότερες πληροφορίες, εδώ.

Δείτε:

Παρουσίαση προγράμματος (PowerPoint)

Επιτραπέζιο παιχνίδι (pdf)

Εκδήλωση παρουσίασης προγράμματος στο σχολείο (βίντεο)

2ο Παιδαγωγικό Συνέδριο Ημαθίας_2019