Συχνά οι γονείς αναρωτιούνται: «Γιατί χρειάζονται τα όρια;», «Πως βάζουμε όρια;», «Γιατί τα παιδιά δεν κατανοούν τη χρησιμότητα των ορίων;», «Θα με αγαπάνε τα παιδιά μου αν βάλω όρια;».

Από τη στιγμή που ένα παιδί γεννιέται, οι γονείς του – αναλαμβάνουν την απόλυτη ευθύνη για την ασφάλεια, την υγεία και τη σωστή ανάπτυξή του παιδιού τους. Μόνο ένα παιδί που απολαμβάνει τη σιγουριά που του εξασφαλίζουν οι γονείς θα αναπτυχθεί έτσι ώστε, όταν έρθει η στιγμή, να μπορεί να δοκιμάσει και να ξεπεράσει τα όρια αυτά. Ένα παιδί που δεν γνωρίζει όρια και δεν μαθαίνει να τα τηρεί είναι ανασφαλές, αποπροσανατολίζεται εύκολα από κάθε είδους ερεθίσματα, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στους στόχους του και βιώνει συχνά την απόρριψη και τις συνεχείς αποτυχίες. Γιατί όμως οι γονείς δυσκολεύονται τόσο πολύ να βάλουν όρια;

Σκέψεις που μας εμποδίζουν να θέσουμε όρια

Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να βάλουν όρια στη σχέση τους με το παιδί και σε αυτό τους εμποδίζουν σκέψεις και συναισθήματα ενοχής. Μερικές από τις πιο συχνές σκέψεις των γονιών είναι οι εξής:

● «Δε θέλω να γίνω αυστηρός σαν τους γονείς μου»
● «Τα παιδιά πρέπει να είναι ελεύθερα»
● «Τις λίγες ώρες που μπορώ να βλέπω το παιδί μου, δε θέλω να αισθάνεται ότι το περιορίζω»
● «Δεν ξέρω ούτε πού, ούτε πώς, να βάλω όρια»
● «Δεν μπορώ ο ίδιος πολλές φορές να βάλω όρια στον εαυτό μου, πώς θα βάλω στο παιδί μου»;

Γιατί όμως είναι χρήσιμα τα όρια;

Τα όρια βοηθούν στην εξασφάλιση της σωματικής και ψυχικής ασφάλειας των παιδιών. Καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και τα βοηθούν να κατανοήσουν τους κανόνες και τις προσδοκίες των άλλων. Η οικογένεια συνεργάζεται καλύτερα ενώ τα παιδιά γίνονται πιο υπεύθυνα και σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Το παιδί γνωρίζει τις πραγματικές δυνατότητές του και δε χάνεται στο χάος της επιθυμίας του. Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.

Τι συμβαίνει όταν δεν υπάρχουν όρια;

Χωρίς όρια το παιδί δεν μαθαίνει την υποχώρηση, την εκτίμηση, τον συμβιβασμό αλλά και τον σεβασμό. Δεν ξέρει να μοιράζεται και αρκετές φορές δυσκολεύεται να αλληλοεπιδράσει με τους άλλους ισότιμα. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στους στόχους του. Ο κίνδυνος να αναπτύξει κακή κοινωνική συμπεριφορά είναι μεγαλύτερος. Τέλος τα παιδιά που δεν έχουν σταθερά όρια στο σπίτι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε περιβάλλοντα όπου υπάρχουν κανόνες όπως είναι η σχολική τάξη, ενώ εμφανίζουν και δυσκολίες ένταξης στην ομάδα.

Τι πρέπει να ξέρουν οι γονείς όταν προσπαθούν να βάλουν όρια;

● Οι γονείς πρέπει να είναι αποφασισμένοι να βάλουν όρια
● Δεν πρέπει να έχουν ενοχές
● Να γνωρίζουν ότι το παιδί θα ασκήσει πίεση
● Να ξέρουν ότι το παιδί θα δοκιμάσει τα όρια τους

Χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς

● Μην περιμένετε άμεσα την απόλυτη τήρηση των κανόνων
● Ακολουθείτε και οι δύο γονείς τους ίδιους κανόνες
● Βάλτε όρια ανάλογα με την ηλικία και την προσωπικότητα του παιδιού
● Να μην υπάρχει μεγάλη χρονική απόσταση μεταξύ ανεπιθύμητης συμπεριφοράς και συνέπειας
● Να είστε αποφασιστικοί και σίγουροι (τρόπος ομιλίας, τόνος της φωνής, στάση του σώματος) αλλά ταυτόχρονα ήρεμοι και τρυφεροί
● Η κριτική επικεντρώνεται στην πράξη και όχι στο παιδί ως άτομο
● Τα πολύ αυστηρά όρια κάνουν το παιδί παθητικό
● Δώστε του εναλλακτικές ώστε να εκτονώσει την ενέργεια του π.χ. παίζει μπάλα στο σπίτι, προτείνετέ του να παίξει στην αυλή
● Προσφέρετε στο παιδί πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση
● Θυμηθείτε να ενισχύετε θετικά το παιδί σας

Τέλος μην ξεχνάτε ότι οι κανόνες υπάρχουν για να εξυπηρετούν την οικογενειακή ζωή και όχι το αντίστροφο. Ότι οι κανόνες έχουν και εξαιρέσεις. Τα όρια και οι κανόνες είναι διαφορετικά σε κάθε οικογένεια ανάλογα με την προσωπικότητα και τις ανάγκες γονέων και παιδιών και το πιο σημαντικό τα όρια είναι μέρος των θεμελίων πάνω στα οποία χτίζονται οι σχέσεις γονέων – παιδιών.

Άς γνωρίζουμε ότι:

Ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες και σαφή όρια δεν είναι ένα παιδί ελεύθερο.

Τα όρια, όσο και αν ακούγεται περίεργο, είναι ένδειξη αγάπης και μέρος της φροντίδας που οι γονείς παρέχουν στα παιδιά τους.

Τα καλά όρια χτίζουν καλές σχέσεις και οι καλές σχέσεις χτίζονται πάνω σε καλά όρια

Ο τρόπος που ένας γονιός ορίζει, διατυπώνει και επικοινωνεί τα όρια, είναι πολύ σημαντικός.

Τα καλά όρια πλάθουν ευτυχισμένα παιδιά,

ικανούς και ολοκληρωμένους ενήλικες,

οι οποίοι καθώς μεγαλώνουν θα έχουν περισσότερες ευθύνες,

μα και περισσότερα δικαιώματα.