ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΛΛΙΑΝΙΩΤΗ

Στις 22 Απριλίου 2013 δημιουργήθηκε από το γράφοντα ιστολόγιο με τίτλο ksekozanis και υπότιτλο νέα, παρουσιάσεις, ιδέες ΠΕ60 στη διεύθυνση http://ksekozanis.wordpress.com. Η τελευταία ανάρτησή του έλαβε χώραν την 28η Νοεμβρίου του ιδίου έτους.

Στο διάστημα αυτό επεξεργαστήκαμε μαζί με νηπιαγώγισσες μαθήματα περί της Τεχνολογίας Πληροφοριών κι Επικοινωνίας (ΤΠΕ).

Την πορεία αυτών, όπως επίσης και διάφορα άλλα, μπορείτε να παρακολουθήσετε μπαίνοντας στο ιστολόγιο από την ανωτέρω διεύθυνση.

Ήταν μία εντυπωσιακότατη χρονιά. Να συνδιαλέγεσαι με μάχιμους. Πέρα από τη θεωρία, εργαζόμασταν και στην πράξη.

Πλαστικό ομοίωμα κόρης ντυμένο με την παραδοσιακή στολή του χωριού Παλιουγριάτσιανου Κοζάνης. Εν αντιθέσει με τις πολύχρωμες πεδινές ομόφυλές της, οι γυναίκες των ορεινών φορούσαν μαύρα ρούχα για να συμπλέουν με την αγριάδα του βουνού και τα έθιμά του (Λαογραφικό Μουσείο Παλαιογράτσανου)

Απόσπασμα από πρόσφατο έργο του γράφοντος με τίτλο Ιστορία Παλιουγριάτσιανου [Κοζάνης], τ. Α΄, 3000 π.Χ -1912 μ.Χ. Γίνεται αναφορά στο πραγματικό έτυμο της σημερινής κωμόπολης Βελβεντού Κοζάνης όσο και σε αιώνιες διαμάχες περί της γης: συγκεκριμένα στην εφαπτόμενη πεδινή έκταση Γριατσιάνη μεταξύ Βελβεντινών και Παλαιογρατσανιτών. Η έκδοση ολόκληρου του βιβλίου αναμένεται.

Η κεντρική θέση της Γριατσιάνης καταγράφεται από τους Βελβεντινούς ως Παλιόχωρα[1] -εκφωνείται Παλιόχουρα από τους κατοίκους του Παλιουγριάτσιανου. Αν κάτω από την Παλιόχουρα κρύβεται μία από τις αρχαίες πόλεις Φυλακαί,[2] Έλυμα, Ελίμεια,[3] Βουλλίς,[4] Αλεβέοι, Βίστυρρος ή Δουρέοι,[5] μόνον επιγραφική μαρτυρία μπορεί να το αποδείξει. Προς το παρόν κάθε επιθυμία εύρεσής της ατονεί. Η πλούσια πάντως γη της Γριατσιάνης έθρεφε πολλά στόματα: το 1528 διέθετε 191 νοικοκυριά, 20 άγαμους, 11 χήρες και πρόσοδο 25606 άσπρα. Το Παλιουγριάτσιανου αντίστοιχα είχε 49, 24, 4 και 5200.[6] Τα πλούσια νερά του τελευταίου, οφειλόμενα εν μέρει στην αφθονία βροχής που έπεφτε επί τόπου όσο και ψηλότερα στο βουνό,[7] πότιζαν χωράφια με εξαίσια στιράλαυκα (αυλάκια για να φεύγει το περισσευούμενο νερό),[8] κήπους κι οπωροφόρα. Οι πευκώνες πρόσφεραν ξυλεία κατασκευών περισσότερο παρά καθημερινής καύσης. Στο μαλακό κλίμα συνέβαλλε η έναντι του ποταμού κορυφογραμμή Ασάρ (μετονομασθείσα σε Κρεμαστόν).[9] Περνώντας από την κορυφή Σιβρί κατέληγε στην ομότιμή της Σαρί Καγιά κόβοντας εντελώς ή διασκορπίζοντας τους βορείους ανέμους, πράξη που ευνοούσε την πολυάνθρωπη κατοίκηση τόσο στην αρχαιότητα, όπως αποδεικνύουν δεκάδες ερευνημένες θέσεις,[10] όσο και στις αρχές της Τουρκοκρατίας. Γι αυτό στα ιζηματογενή εδάφη της δεξιάς όχθης του Αλιάκμονα (λωρίδα Σερβίων) συνωστίζονταν δέκα οικισμοί: Βελβεντός, Γριατσιάνη, Γούλες, Κιραμίδα, Κολτσάκ, Κρανίδια, Μπλόλακας, Ρύμνιο, Σέρβια και Τζιρνίστα. Επρόκειτο για ένα σύνολο 2370 εστιών,[11] το 38,8% των χριστιανικών οικισμών της επαρχίας Σερβίων!

Συνέχεια →

Ο Θοδωρής στο μονοπάτι. Κάτω η Εγνατία. Στο βάθος χιονισμένο το Σινιάτσικο

Μεσημέρι Κυριακής. Χτυπά το κινητό. Φαντάζομαι νέα «σκαρίκια» (συγχαρητήρια). Θεωρητικά είμαι επιθεωρητής από αρχές Ιουλίου, πρακτικά δασκαλεύω ακόμα. Όλα φαίνονται αργά σε όσους βαδίζουν γρήγορα. «Έλα, τώρα βγαίνω από Εγνατία, πάω Βατερό».

Ήταν ο Θοδωρής. Μιλήσαμε από χτες να ανοίξουμε νέα αναρριχητική διαδρομή απέναντι από τον Αρίνταγα, στα βράχια της δυτικής κλιτύος του υψώματος που οι Κοζανίτες αποκαλούν Ψηλό Αϊ-Λια. Πώς το έλεγαν παλιότερα, πριν κτιστεί ο ορθόδοξος ναός είναι άγνωστο. Ναοί σε περίβλεπτα μέρη δεν συνηθίζονταν στη βαθιά Τουρκοκρατία, αφού η αλλόθρησκη εξουσία έμενε στα πεδινά. Το ύψος, ιδίως το ηθικό, και το υψόμετρο παίζουν σημαντικό ρόλο.

Ανηφόρισα τον Αϊ-Λια. Άσφαλτος στη βάση, τσιμέντο μετά και στο τέλος χώμα. Ήλιος λαμπρός, αλλά στην κορυφή ένα ελαφρύ ανοδικό ρεύμα θύμιζε το κατώφλι του χειμώνα. Η καθαρή ατμόσφαιρα επέτρεπε το άνετο άπλωμα των ματιών. Το Γκιοζ Τεπέ (τουρκ. μάτι -κορυφή) προς τα Μπουτζάκια με το εντυπωσιακό πυραμοειδές σχήμα του –η μετονομασία του ως Σκοπός θεωρείται απλοϊκή, διότι σκοποί στήνονται και στο ίσιωμα. Μακριά πίσω άρχιζαν χιονισμένες κορυφές: το Βέρμιο, το κατάφορτο όπως πάντα Καϊμακτσαλάν, το Βίτσι, το Σινιάτσικο, ο Σμόλικας μακρυά, τα Πιέρια κι ο άρχοντας Όλυμπος.

Συνέχεια →

Κλικάροντας στις σελίδες 36, 53, 54 και 55 διαβάζετε ή αποθηκεύετε πρόσφατη συνέντευξη του γράφοντα στο περιοδικό της Κοζάνης #together 3 (Νοέμ. 2014) 36, 53-5, σχετική με την Ιστορία, την Παιδεία, τον Πολιτισμό, την Άθληση και την καθημερινή ζωή.

Λεπτομέρεια από την εκδήλωση. Οι ακροατές. Ο ομιλών όρθιος αριστερά. Στο βάθος μέλη συνέδρων και προεδρείου. Δεξιά η οθόνη της οπτικής παρουσίασης (Φωτογραφία Μαρίας Μπρέτσα)

Το κείμενο γράφτηκε ως βάση εκφώνησης σε εκδήλωση της Ένωσης Επιστημόνων Δυτικής Μακεδονίας προς τιμήν του περιοδικού Παρέμβαση και του εκδότη του Β. Π. Καραγιάννη. Πραγματοποιήθηκε στο Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης το απόγευμα της 30ής Νοεμβρίου 2014. Εν τέλει, η 15λεπτη ομιλία έγινε από στήθους. Οπότε κάπως διαφορετικά, αλλά με την αρωγή μιας ίδιας οπτικής παρουσίασης

Ευχαριστήριο πρέπει στη διοίκηση του Λαϊκού Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας για την επιλογή μου ως ομιλητή στην κατακλείδα του συνεδρίου, στην οποία τιμάται η πνευματική επιθεώρηση Παρέμβαση της Κοζάνης. Για μερικά χρόνια χρημάτισα συνεργάτης της, με ιστορικά επί το πλείστον κείμενα, σχετιζόμενα με σκοτεινές συνήθως περιόδους όπου ο μύθος παραγκώνιζε, επικάλυπτε ή παρέκτρεπε την αλήθεια. Αποτελούσαν νησίδα στον ωκεανό της λογοτεχνίας, μία εμπειρία της πραγματικής ζωής ανάμεσα στις φανταστικές απεικονίσεις των ομοτράπεζών μου.

Συνέχεια →

Εκφωνώντας την ανακοίνωση. Πίσω η συνοδευτική οπτική της παρουσίαση. Φωτογραφία: Στέλιος Παπαλαμπρόπουλος

Διαβάστε ή κατεβάστε τη συνοδευτική οπτική παρουσίαση ανακοίνωσης του γράφοντος με τίτλο “Η προπαγάνδα του ΕΑΜ στο νομό Κοζάνης: 1941 -1946” κλικάροντας εδώ.

Έπαιξε την 4η Οκτωβρίου 2014 σε τετραήμερο συνέδριο που διοργάνωσε η ΠΕ Γρεβενών και η Εταιρία Δυτικομακεδονικών Μελετών στην Αίθουσα «Πέτρος Σούλης» της Π.Ε. Γρεβενών με τίτλο «Η Δυτική Μακεδονία στους Νεότερους Χρόνους».

Περίληψη που γράφτηκε νωρίτερα για να εγκριθεί η ανακοίνωση -έγινε προσπάθεια να ακολουθηθεί στη δια ζώσης ομιλία- υπάρχει εδώ.

Έδόθη προχτές δωρεάν στα χέρια μου από το Δήμο Κοζάνης ο τόμος Κοζάνη, 600 χρόνια ιστορίας: γένεση και ανάπτυξη μιας μακεδονικής μητρόπολης, επιμ: Χ. Καρανάσιος -Κ. Ντίνας -Δ. Μυλωνάς – Δ. Σκρέκας, Δήμος Κοζάνης, Κοζάνη 2014.

Πρόκειται για πρακτικά συνεδρίου που είχε λάβει χώραν από 27η έως 30ή Σεπτεμβρίου 2012 στο Κοβεντάρειο.

Περιέχει κείμενό μου με τίτλο “Μεσοπόλεμος, Κατοχή και Εμφύλιος στην περιοχή Κοζάνης”, σ. 467-484.

Κατεβαίνει κλικάροντας εδώ.

Διευθετώντας εισηγητικές οπτικές παρουσιάσεις πριν από την έναρξή της

Ανακοίνωση που γράφτηκε για να εκφωνηθεί από στήθους στο πλαίσιο της ημερίδας Όψεις Τοπικής Ιστορίας που οργάνωσε ο Σχολικός Σύμβουλος της 5^ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας ΠΕ Κοζάνης Ιωάννης Παπαδέλης στην αίθουσα συνεδριάσεων του παλαιού Νομαρχιακού Συμβουλίου Κοζάνης την 17^η Ιουνίου 2014

Συνέχεια →

Την Κυριακή 8η Ιουνίου 2014 στον οικισμό Κερασιά Κοζάνης παρουσιάστηκε η έκδοση πρακτικών ημερίδας που είχε διοργανωθεί επί τόπου την 15η Σεπτεμβρίου 2013 με τίτλο Ιστορία Παιδεία Πολιτισμός. Διοργάνωση ΑΜΣ Ελιμειακός Κερασιάς.

Για το βιβλίο (ISBN 978-618-81334-0-2) ομίλησαν οι ιστορικοί Γιώργος Αλευράς κι Έφη Μαγνησαλή.

Τα περιεχόμενά του συνέγραψαν:

Κώστας Παυλός. ΣΙΑΚΑ (stu şaka): ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Μαρία Μπρέτσα –Θ. Καλλιανιώτης. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΕΡΑΣΙΑ

Άννα Καλώτα. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ

Αργύριος Φτάκας. Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΚΕΡΑΣΙΑΣ

Θανάσης Καλλιανιώτης. Η ΠΑΛΗ ΔΥΟ ΚΟΣΜΩΝ ΣΕ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ: Η ΚΕΡΑΣΙΑ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1940

Κωνσταντίνα Τσιτσέλη. ΜΑΛΑΜΑΤΗ ΔΙΑΜΑΝΤΗ: ΑΣΤΗ ΔΑΣΚΑΛΑ Σ’ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΧΩΡΙΟ

Για την έντυπη αγορά του επικοινωνήστε με τον πρόεδρο του ΑΜΣ Θανάση Τζελαπτσή.

Για τη δωρεάν ψηφιακή ανάγνωση ή αποθήκευσή του πατήστε εδώ.

Αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εισέρχονται στην πλατεία Αιμιλιανού [Γρεβενών], Απρίλιο προφανώς του 1943. Στην πρώτη γραμμή της πορείας διακρίνονται τα «αετόπουλα» της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ) με μακεδονικούς ντουλαμάδες. Ακολουθούν Ελασίτες που φέρουν σημαία με κόκκινο ακτινωτό ήλιο. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας φαίνεται η οικία Σιώζου και στο βάθος το καμπαναριό του ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ευαγγελίστρια).

Η ανακοίνωση ασχολείται με την πολιτική επικοινωνία της αντιστασιακής οργάνωσης Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) στις επαρχίες Κοζάνης, Σερβίων, Βοΐου, Εορδαίας και Γρεβενών από το 1941, έτος ίδρυσής του, έως το 1946 που το διαδέχτηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας.

Εξετάζονται οι τέσσερις φάσεις της:

α) 1941-1943. Το ΕΑΜ δρα παράνομα κάτω από την επικυριαρχία Ιταλών και Γερμανών. Η κοσμοθεωρία του διαδίδεται μέσω εντύπων που έρχονται από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ολίγον δε αργότερα με την αρωγή τοπικών πολυγραφημένων (αργότερα και τυπωμένων) εφημερίδων. Και φυσικά κατόπιν γραπτών ή προφορικών οδηγιών τόσο της Κεντρικής του Επιτροπής όσο και της αντίστοιχης του ΚΚΕ, ορθότερα όπως τις προσλάμβαναν οι τοπικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί του ηγέτες.

β) 1943 -1944. Συνεχίζει την βραδινή του προσπάθεια μόνο στη γερμανοκρατούμενη Κοζάνη, ενώ στον υπόλοιπο χώρο, καθώς έχουν αποσυρθεί –παραδοθεί οι Ιταλοί, κινείται και την ημέρα. Στην πρώτη περιοχή καλείται να αντιμετωπίσει ένα αυξανόμενο κίνημα αμφισβήτησης των ενεργειών και των στόχων της επανάστασης, ενώ στη δεύτερη παράνομη θεωρείται, εκτός της εχθρικής εννοείται, και η πολιτική επικοινωνία άλλων αντιστασιακών οργανώσεων όπως των ΥΒΕ/ΕΚΑ/ΠΑΟ και ΕΔΕΣ.

Συνέχεια →

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε για να εκφωνεί από στήθους στο επιστημονικό συνέδριο Αιανή (Κάλιανη) και περίχωρα: Ιστορία από τα κάτω που οργάνωσε το Σχολείο του Λαού στην Αίθουσα Τέχνης του Πνευματικού Κέντρου Αιανής Κοζάνης την 26^η Απριλίου 2014. Η συνοδευτική οπτική του παρουσίαση ανοίγει εδώ.

Η ανακοίνωση σχετίζεται με τη συνοίκιση της Κάλιανης όπως ονομαζόταν μέχρι τη μετατροπή της πριν από 80 περίπου χρόνια η Αιανή, ο οικισμός όπου είμαστε αυτή τη στιγμή. Εκκινεί από την προϊστορία και φθάνει μέχρι σήμερα, εποχή που επιπολάζει η ανθρωπορραγία του χωριού. Πρόκειται για ένα ευρύτατο χρονικό πλαίσιο η σκιαγράφηση του οποίου βασίζεται σε ελάχιστα κάποτε κι αποσπασματικά στοιχεία.Όμως η έλλειψη ικανού αριθμού τεκμηρίων, ιδιαίτερα για τις απαρχές του οικισμού, από το ένα μόνο μέρος δυσκολεύει τον ιστορικό, διότι από το άλλο τον ελευθερώνει από τις φανερές ή λανθάνουσες επιρροές τους.

Συνέχεια →

Αντάρτες Πόντου (http://www.pontos-news.gr/files/antartes_669837690.jpg)

Ζαμπακτάμ κακτούμ, τσεντεμέ μπακτούμ. Αγλουγιά σουγλουγιά ποΐνουμα τακτουμ. Ανάγι πάπαγι γιολντά μπουράκτουμ.

Τινί μπιν ογρουνά κιντέν γιαβρουλάρ, τινί μπιν ογρουνά κιντέν καρντασλάρ. (επωδός)

Ζαμπακτάμ κακτούμ, καπού καπάλου. Μπίμπασι γκελίορ ελί σοπάλου, σουουινέ κατμούς κιόρου τοπάλου.

Ζαμπακτάμ κακτούμ, γκιουνές τερλίγιορ, Οτουρμούς τσετελέρ, μαρτίν γιαγλίγιορ. Ουρούμ, Ερμένισι, γιαμάν αγλίορ.

Τσιαντουρούμνι τσιντέ γιαραλού τσιόκτουρ, Γκέλμε ντόκτορ γκέλμε τσιαρέσι γιόκτουρ, πιρ αλακτάμ μπάσκα πιρ κιμ σεμίζ γιόκτουρ.

Τσιμπούς ταγλαρουντά νενελέρ πίτερ νένελερ πίτερ. Ανανούν κοκοσούν τιούνγια για γέτε. Πουμέν φιλίκ πιζέ ολίμ ντεμ πέτερ.

  Συνέχεια →

Χορηγοί του Δημοτικού Σχολείου Αιανής το 1958 (Αρχείο Αθανασίου Καλλιανιώτη)

ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΘΩΜΑΣ
Διδάκτορας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δίδαξε ως λέκτορας στο Τμήμα Νηπια­γωγών της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Είναι καραγκιοζοπαίχτης-δάσκαλος και αιρετό μέλος στο Καλλιτεχνικό Συμβούλιο του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών. Έχει βραβευθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και το 2008 κέρδισε το βραβείο πρωτότυπου-νέου σεναρίου σε Αγώνες Ελληνικού Θεάτρου Σκιών.

Ταξίδι στον Αλιάκμονα, κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, έχουν ήδη συντελεστεί ορισμένες σημαντικές πληθυσμιακές μεταβολές κοντά στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα. Μέσα από τις γλαφυρές αυτοβιογραφικές διη­γήσεις ενός παι­διού και επώνυμου μελλοντικού συγγραφέα γινόμαστε κοινωνοί του ταξι­διού του από τη μία όχθη του Αλιάκμονα στην άλλη γνωρίζοντας τις γεωγραφικές, ιστορι­κές και πολιτισμικές ιδιαι­τερότητες μιας περιοχής, της οποίας ο τότε ντόπιος δυτικομακε­δονικός πληθυσμός κλήθηκε να συνυπάρξει με τους πρόσφυγες Κωνσταντινουπολίτες, Μι­κρασιάτες, Καππαδόκες και Πόντιους. Γινόμαστε έτσι κοινωνοί μιας οπτικής γωνίας της τότε ιστορίας στις όχθες του Αλιάκμονα έτσι όπως τη βίωνε ο ίδιος ο συγγραφέας κι έτσι όπως τη βίωνε γενικότερα ο τότε Ελληνισμός.