Ειρήσθω…

 Δίκαιο – Δικαιοσύνη
Δίκαιο = 1. Ηθική αρχή σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζεται και εξασφαλίζεται ίση μεταχείριση σε όλα τα μέλη της κοινωνίας και αποδίδεται στον καθένα το οφειλόμενο. 2. Δικαίωμα που πηγάζει από την έννοια του δικαίου 3. Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν με την ισχύ νόμου τις σχέσεις των μελών μιας κοινωνίας. Φυσικό δίκαιο: οι άγραφοι νόμοι που πηγάζουν από την ίδια φύση του ανθρώπου και από τους οποίους απορρέει το γραπτό δίκαιο. Γραπτό δίκαιο: οι νόμοι της πολιτείας. Δημόσιο δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις της πολιτείας με τα άτομα. Διεθνές δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών. Ιδιωτικό δίκαιο: ρυθμίζει τις ανάγκες μεμονωμένων ατόμων. Εθιμικό δίκαιο: στηρίζεται σε έθιμα και συνήθειες που έχουν επικρατήσει.
Η ρύθμιση του δικαίου είναι υποχρεωτική και ετερόνομη: Δεν επαφίεται στην «αγαθή προαίρεση» δεν εκπορεύεται από την συνείδηση μας, αλλά από την κοινωνία.
Το δίκαιο ως έκφραση της συλλογικής θέλησης δεσμεύει την ατομική θέληση χωρίς ν’ αφήνει περιθώρια επιλογής.

Δικαιοσύνη = 1. Τήρηση των αρχών του δικαίου από τα μέλη μιας κοινωνίας, που εκφράζεται με την ίση και ορθή εφαρμογή των γραπτών νόμων και το σεβασμό των άγραφων. 2. Θεσμός της πολιτείας που έχει σκοπό την επιβολή των νόμων 3. Το σύνολο των δικαστικών αρχών.
Σωφρονιστικό σύστημα: Το σύνολο των επιστημονικών αρχών και μεθόδων αλλά και των κανόνων και ρυθμίσεων που θεσπίζει η πολιτεία για την ηθική βελτίωση και την κοινωνική αποκατάσταση των φυλακισμένων. Οι στόχοι του είναι: α) η συμμόρφωση του θύτη (απολογισμός, αυτοκριτική, αυτοέλεγχος, αυτοβελτίωση) και η κοινωνική του επανένταξη β) η κοινωνική άμυνα, η προστασία της κοινωνίας από την κατ’ εξακολούθηση επικίνδυνη δράση των παραβατών και ο παραδειγματισμός των υπολοίπων.

 Γραπτοί νόμοι:
 Υπό την προϋπόθεση ότι είναι δίκαιοι, ασκούν ευεργετική επίδραση σε ατομικό και νομικό επίπεδο.
 Παρέχει ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης (περιορισμός αδικιών και ανισοτήτων) σε όλους τους πολίτες συμβάλλοντας στην πνευματική, πολιτιστική και οικονομική πρόοδο.
 Κατοχυρώνει και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
 Αποτρέπουν την αυτοδικία και την επιβολή της θέλησης των ισχυρών
 Συντελούν στην ηθική ωρίμαση του ανθρώπου και κυρίως καλλιεργούν την υπευθυνότητα, αφού του προβάλλει την έννοια του ορθού, του επιτρεπτού.
 Ενισχύει την κοινωνική συνείδηση και τις άλλες κοινωνικές αρετές, αφού ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι ανήκει σε ένα σύνολο με δικαιώματα και υποχρεώσεις.
 Περιορίζουν φαινόμενα νοσηρότητας, αφού επιλύουν διαφορές, συμβάλλοντας στην κοινωνική ομαλότητα.
 Εδραιώνουν τη δημοκρατία, αφού επιτρέπουν την ελεύθερη εκδήλωση των δυνατοτήτων του ανθρώπου και τη συμμετοχή στα κοινά στο πλαίσιο της ευγένειας και της τάξης

 Προβλήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη
 Διατήρηση αναχρονιστικών νόμων
 Νόμοι που με «φωτογραφικές» διατάξεις εξυπηρετούν τα συμφέροντα ισχυρών οικονομικών ή πολιτικών παραγόντων
 Θέσπιση άδικων νόμων λόγω του κομματισμού ή του φόβου για το πολιτικό κόστος
 Έξαρση παρανομίας, αδυναμίας ελέγχου
 Ασυνειδησία μιας μερίδας δημοσίων λειτουργών
 Προχειρότητα και έλλειψη χρημάτων που οδηγεί σε μη εφαρμογή των νόμων
 Η δικαστική εξουσία δεν επιτελεί πάντα σωστά το ρόλο της, καταλήγοντας σε άδικες αποφάσεις.
 Η διαδικασία έκδοσης της απόφασης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα
 Οι πολίτες έχουν έλλειμματική κοινωνική και ηθική αγωγή, επιθυμούν να εξυπηρετούν προσωπικά τους συμφέροντα και να κερδοσκοπού, αισθάνονται αδικημένοι ή περιθωριοποιημένοι.

 Προϋποθέσεις ευνομίας
 Πολιτεία: Δημοκρατική οργάνωση των κοινωνιών, αφού αυτή εγγυάται την ισονομία, πολιτικοί με ήθος που δεν υπολογίζουν το πολιτικό κόστος, θέσπιση δίκαιων νόμων, διάκριση τριών εξουσιών.
 Δικαστική εξουσία: Ηθική συνείδηση των δημόσιων λειτουργών, δίκαιοι και αδέκαστοι δικαστικοί λειτουργοί.
 Πολίτες: Άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις για τη θέσπιση δίκαιων νόμων, ευαισθητοποιημένοι κοινωνία πολιτών, πολίτες πεπαιδευμένοι, με δημοκρατική αγωγή που προκρίνουν το συλλογικό έναντι του ατομικού συμφέροντος.

 «Άκρα δικαιοσύνη»
Κατά τον Κικέρωνα ισοδυναμεί με ύψιστη αδικία. Όταν γίνεται προσπάθεια να απονεμηθεί δικαιοσύνη χωρίς επιείκεια, με ψυχρή εφαρμογή «του γράμματος του νόμου», αποσύνδεση από τα κινητρα και τις συνθήκες τέλεσης της πράξης, καταλήγει να είναι ψυχρή επιβολή εξοντωτικών ποινών και όχι ύψιστη αρετή και λειτουργία απονομής τους προσήκοντος.

 Η ΠΟΙΝΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Στόχοι
 Συνετισμός του μαθητή – παραβάτη
 Μύηση στο νόημα της ελευθερίας (οριοθετημένη ελευθερία)
 Εθισμός στην ιδέα της πειθαρχίας και του σεβασμού
 Δημιουργία υπεύθυνων μελών της κοινωνίας
 Καλλιέργεια της ιδέας της απονομής της δικαιοσύνης
 Ενίσχυση της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας
 Παραδειγματισμός και αποτροπή των παραβάσεων
 Θανατική ποινή
Στην αναζήτηση τρόπων προστασίας από το έγκλημα θεωρήθηκε ως ένα τρόπος αποτροπής των επίδοξων εγκληματιών και προστασίας της κοινωνίας από το έγκλημα. Σαφέστατα, η επιβολή της αφορά μόνο στις περιπτώσεις αποτρόπαιων, ειδεχθών εγκλημάτων που προκαλούν το κοινό αίσθημα. Το ζήτημα της θ.π. εγείρει πολλά ερωτηματικά και δημιουργεί κοινωνικό προβληματισμό. Οι απόψεις για τη θέσπιση ή κατάργησή της διίστανται. Η κατάργησή της, ωστόσο, από τη συντριπτική πλειοψηφία των ανεπτυγμένων και δημοκρατικών κρατών αποτελεί ένα ηχηρό αντίλογο στους εναπομείναντες υποστηρικτές της.
Είναι σίγουρο πως η συνεπής εφαρμογή του δικαίου είναι απαραίτητη πριν αποφασίσει οποιαδήποτε κοινωνία να θεσπίσει τη θανατική ποινή

 Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής
 Η επιβολή της σημαίνει απώλεια της ανθρωπιστικής διάστασης της δικαιοσύνης και του παιδευτικού χαρακτήρα των ποινών.
 Δε συμβάλλει στην πραγμάτωση των σκοπών της πρόληψης του εγκλήματος κατά τρόπο πιο αποτελεσματικό από τις άλλες ποινές, όπως δείχνουν οι έρευνες.
 Στερεί τη δυνατότητα και την ευκαιρία της μεταμέλειας ή της διόρθωσης δικαστικής πλάνης.
 Όποιος υποστηρίζει τη θανατική ποινή «ουσιαστικά προτρέπει μια ολόκληρη κοινωνία να εξισωθεί με το χειρότερο εγκληματία».
 Η θεσμοθέτηση του θανάτου αποτελεί αδιανόητη για την εποχή μας προσβολή του πολιτισμού.

 Ελευθερία
Η δυνατότητα κάθε ατόμου να ζει χωρίς εμπόδια και καταναγκασμούς, εξωτερικούς ή εσωτερικούς, καθώς και να πράττει κατά βούληση ό,τι δεν αντιστρατεύεται το νόμο, την ηθική ή τα δικαιώματα του άλλου. Επομένως, η ελευθερία δεν είναι ασύδοτη, αλλά υπόκειται στον ορθό λόγο, στο νόμο και την ηθική συνείδηση.

 Μορφές ελευθερίας
Α) Εξωτερική: Αφορά στη σχέση μας με το συνάνθρωπο (εθνική, πολιτική, ατομικές ελευθερίες, κοινωνική, θρησκευτική, πολιτιστική, οικονομική)
Β) Εσωτερική: Συνιστά απουσία εσωτερικών δεσμεύσεων και καταναγκασμών. Αφορά στη σχέση μας με τον εαυτό μας και βασίζεται σε ένα σύνολο αρετών (πνευματικών, ηθικών, ψυχικών) που επιτρέπουν στον άνθρωπο να δρα αυτόβουλα, ενάρετα και αυθόρμητα. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος να χαρακτηρίζεται από ελευθεροφροσύνη και όχι εθελοδουλία. Έχει τις εξής μορφές;
 Πνευματική: Ο άνθρωπος διαθέτει ελεύθερη βούληση, αυτόφωτη σκέψη, είναι ικανός να αποφύγει κάθε απόπειρα χειραγώγησης μέσω έντεχνων προπαγανδιστικών μεθόδων.
 Ηθική: Ο άνθρωπος απελευθερώνεται από πάθη και αδυναμίες, από το μίσος και τον εγωισμό, αίρεται πάνω από μικρότητες και ταπεινά κίνητρα, δεν είναι καιροσκόπος και ατομικιστής.
 Ψυχική: Η εσωτερική ισορροπία, η γαλήνη, η ηρεμία, η ευχαρίστηση υπάρχουν, όταν απουσιάζουν οι εξωτερικές πιέσεις και όταν το άτομο είναι απαλλαγμένο από εσωτερικές εξαρτήσεις (άγχη, φοβίες, ανασφάλειες)

 Η λειτουργία της ελευθερίας
 Οι άνθρωποι εκφράζουν ελεύθερα και αβίαστα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, διευρύνουν τον ορίζοντα της γνώσης και της σκέψης τους.
 Με πνεύμα αυταπάρνησης αντιμάχονται οποιαδήποτε μορφή δουλείας, συνειδητοποιούν το ρόλο τους στον έλεγχο της εξουσίας, αγωνίζονται για μια δικαιότερη κοινωνία.
 Οι ελεύθεροι άνθρωποι αποστρέφονται την αδικία και την ιδιοτέλεια, συνδέουν την ατομική ευτυχία με τη συλλογική πρόοδο, δε συμβιβάζονται με την τρέχουσα «ηθική» του καταναλωτισμού και της ευμάρειας.
 Ο άνθρωπος δεν υποτάσσεται στα κηρύγματα του εθνικισμού ούτε και στα ιδεολογήματα του ισοπεδωτικού κοσμοπολιτισμού, διατηρεί μια υγιή σχέση με την παράδοση του τόπου του, υπερασπίζεται τα εθνικά δίκαια και το γόνιμο διεθνισμό, είναι υπέρμαχος της συνύπαρξης των λαών.

 Βήματα προς την ελευθερία για το σύγχρονο άνθρωπο
 Η αλματώδης επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος, η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού και η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου σε συνδυασμό με τον εκδημοκρατισμό των πολιτευμάτων.
 Τα νέα τεχνολογικά μέσα και τα σύγχρονα επικοινωνιακά δίκτυα έχουν συμβάλει στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου.
 Η ανάπτυξη των επιστημών και του ορθού λόγου «διαλύει» τις προλήψεις και τις προκαταλήψεις.
 Η αξιοποίηση των φυσικών πόρων απαλλάσσει τον άνθρωπο από τη φτώχεια και αναβαθμίζει το βιοτικό του επίπεδο.
 Η δωρεάν και δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση, η ίδρυση ανώτερων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, η ανάπτυξη των ΜΜΕ και του διαδικτύου με την απεριόριστη πληροφοριακή τους δύναμη απάλλαξαν τον άνθρωπο από τα δεσμά της άγνοιας και του αναλφαβητισμού.
 Η ουσιαστική κατοχύρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος εξομαλύνουν τις διεθνείς σχέσεις των λαών, προωθούν την ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία.

 Φαινόμενα ανελευθερίας
 Καταναλωτισμός και θεοποίηση του χρήματος καθιστούν τον άνθρωπο δούλο των τυραννικών υλικών επιθυμιών.
 Η υποταγή στη λογική του κέρδους μετατρέπει τον άνθρωπο σε ατομικιστικό, ανταγωνιστικό ον.
 Οι υπερβολικές ανέσεις και η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας προκαλούν έντονη εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά μέσα.
 Η κατευθυνόμενη πληροφόρηση, η προπαγάνδα, η διαφήμιση, η μαζική κουλτούρα και τα ευτελή πρότυπα ζωής καταδυναστεύουν το σύγχρονο άνθρωπο.
 Ο κομματικός φανατισμός και οι πελετειακές σχέσεις κρατούν τους πολίτες ομήρους, ναρκώνουν τη σκέψη τους και τους αδρανοποιούν.
 Η οικονομική εκμετάλλευση, η ανεργία, η ανέχεια, ο ρατσισμός και ο κοινωνικός αποκλεισμός αποτελούν παράγοντες εξανδραποδισμού του ανθρώπου.
 Η βία, απ΄ όπου κι αν προέρχεται, προκαλεί το άγχος, το φόβο και τη μοιρολατρία διαμορφώνοντας αδύναμους ανθρώπους.
 Η τεχνοκρατική εκπαίδευση έχει υποσκελίσει την ανθρωπιστική παιδεία, με αποτέλεσμα την έκπτωση των ηθικών αξιών και των υψηλών ιδανικών που θα όπλιζαν τον άνθρωπο με «αρετή και τόλμη», απαραίτητες προϋποθέσεις της ελευθερίας.

 Προϋποθέσεις για την κατάκτηση της ελευθερίας
 Πνευματικές: πνευματικότητα, ορθολογισμός, κριτική στάση, γόνιμη αμφιβολία, σφαιρική ενημέρωση, απαλλαγή από προκαταλήψεις, «διά βίου» παιδεία, ανθρωπιστική, αληθινό ενδιαφέρον για την παράδοση.
 Ηθικές/ψυχικές: ενδοσκόπηση, αυτοκριτική, χαλιναγώγηση των παθών και των αδυναμιών, υπευθυνότητα, αίσθημα δικαίου, τιμιότητα, θάρρος, ψυχικό σθένος, πίση σε αξίες και ιδανικά, μέτρο.
 Κοινωνικές/ πολιτικές: συμμετοχή στα κοινά, αγωνιστική δράση, μάχη για το κοινό καλό, καθολική εφαρμογή της δημοκρατίας, συνεργασία και διάλογος, κατοχύρωση και θεσμική προστασία των δικαιωμάτων, σεβασμός στην ετερότητα, ανεκτικότητα, κοινωνική πρόνοια, πολιτική σταθερότητα και ειρήνη, αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.
 Υγιής διαπαιδαγώγηση από τους φορείς αγωγής: η ελευθερία να βιώνεται στο σπίτι και στο σχολείο, να τίθενται όρια και κανόνες, να καλλιεργείται ο σεβασμος, να προβάλλεται η ολιγάρκεια ως αντίσταση στον υλισμό.

• Ανθρώπινη αξιοπρέπεια: Η απόδοση στον άνθρωπο της αξίας που του πρέπει, ως πνευματικής και ηθικής προσωπικότητας καθώς και ως υποκειμένου της Ιστορίας. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελεί τη βάση όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου απορρέει από την παραδοχή πως κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πως αυτή η μοναδικότητα πρέπει να είναι άξια προστασίας. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια συνιστά έννοια και μέγεθος απόλυτου σεβασμού. Γι’ αυτό το λόγο, ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απαιτεί να μη χρησιμοποιείται ο άνθρωπος ως αντικείμενο για εξυπηρέτηση οποιασδήποτε σκοπιμότητας.
• Ανθρώπινο δικαίωμα: Κάθε τεκμηριωμένη αξίωση του ανθρώπου να σέβονται την προσωπικότητά του, ώστε να είναι ελεύθερος και ικανός να αναπτύξει πλήρως και να αξιοποιήσει τις ανθρώπινες αρετές του, τη νοημοσύνη, τα ταλέντα και τη συνείδησή του, να ικανοποιήσει τις πνευματικές και βιοτικές του ανάγκες και να δημιουργεί, να επιδιώκει την ευτυχία.
• Ισότητα: Το δικαίωμα της ίσης (χωρίς διακρίσεις) αντιμετώπισης των ανθρώπων (πολιτών) από τα θεσμικά όργανα της πολιτείας.
• Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών: Η ωρίμαση του φιλειρηνικού πνεύματος μετά τις βαρβαρότητες του Β΄ΠΠ εκδηλώθηκε με τη δημιουργία νομικών θεσμών οι οποίοι θέλησαν να συμπεριλάβουν όλα τα κράτη της υφηλίου και επεδίωκαν ειρηνική διευθέτηση των διακρατικών διαφορών. Ο καταστατικός χάρτης του ΟΗΕ υπογράφηκε το 1945 ορίζει ότι οι σκοποί του ΟΗΕ είναι: η διαφύλαξη της ειρήνης, της διεθνούς ασφάλειας και της παγκόσμιας ισορροπίας, η ανάπτυξη σχέσεων φιλίας, η διεθνής συνεργασία για την αντιμετώπιση διεθνών ζητημάτων (άνοδος βιοτικού επιπέδου, κατοχύρωση δικαιωμάτων, εξάλειψη αναλφαβητισμού, οικολογικού προβλήματος, προστασία προσφύγων κ.ά. Ο ΟΗΕ ανταποκρίνεται στο ρόλο του παγκόσμιου θεματοφύλακα και εγγυητή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών με ενέργειες όπως η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και ειρηνευτικών δυνάμεων, η έκδοση ψηφισμάτων που συνάδουν με το διεθνές δίκαιο, η επιβολή κυρώσεων σε όσους διαπράττουν ανθρωπιστικά εγκλήματα. Ωστόσο, κάποιοι αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά του, του καταλογίζουν πως ασκεί ρόλο εποπτικά και αρκείται στη φραστική καταδίκη της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επομένως, για να αποκαταστήσει το ρόλο του οφείλει:
 Να Απαγκιστρωθεί από κάθε λογής συμφέροντα και να εξασφαλίσει οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία
 Να εργαστεί συστηματικά για την πρόληψη νέων παγκόσμιων προβλημάτων
 Να αγωνιστεί με όπλο τη διπλωματία με μεγαλύτερο σθένος και αποφασιστικότητα για την καταστολή των πολεμικών συγκρούσεων
 Να κερδίσει την εμπιστοσύνη και το σεβασμό των πολιτών σε ολόκληρο των κόσμο με την προάσπιση εμπράκτως της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

 Ανθρώπινα δικαιώματα
Το 1948 ψηφίστηκε από τον ΟΗΕ η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με την πράξη αυτή τα δικαιώματα αναγορεύονται σε παγκόσμια αξία και έχουν οικουμενική ισχύ. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανατίθεται στη διεθνή κοινότητα, στην οποία λογοδοτούν τα επιμέρους κράτη. Τα τριάντα άρθρα της Διακήρυξης κατοχυρώνουν τα θεμελιώδη δικαιώματα, τα οποία διακρίνονται σε:
 Ατομικά (1η γενιά δικαιωμάτων): Βασικά, απορρέουν από το Διαφωτισμό, τη Γαλλική Επανάσταση, π.χ. ζωή, ιδιοκτησία, πολιτικό άσυλο, απαραβίαστο ιδιωτικής ζωής, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι κ.ά.
 Οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά (2η γενιά): Απόρροια των σοσιαλιστικών ιδεών. Στόχος η προστασία του ανθρώπου από τη στέρηση και η επιβολή θετικών υποχρεώσεων στα ισχυρά κράτη, π.χ. παιδεία, υγεία, εργασία, κοινωνική ασφάλιση, άσκηση συνδικαλιστικών ελευθεριών κ.ά΄
 3η γενιά: Απαραίτητη η προσαρμογή στις σύγχρονες συνθήκες, συμπλήρωση της «magna carta” των δικαιωμάτων, π.χ. δικαιώματα μειονοτήτων, ευπαθών κοινωνικά ομάδων, δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού, υγιές περιβάλλον, προστασία φυσικών πόρων αειφορία, δικαίωμα στην επικοινωνία και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών.

 Οικουμενική ισχύς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Υπέρτατο κριτήριο αξιολόγησης της ποιότητας του πολιτισμού είναι το κατά πόσο σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, από τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας επιβεβαιώνεται η βίαιη και ασύστολη παραβίαση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών κυρίως στον υπανάπτυκτο κόσμο. Επιπλέον, η οικουμενικότητα των δικαιωμάτων τίθεται υπό αίρεση (αμφισβητείται) βάσει του ρόλου των Δυτικών κρατών (οικονομική βοήθεια που αποσκοπεί στην οικονομική διείσδυση, ληστρική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και του φθηνού εργατικού δυναμικού, στρατιωτική επέμβαση με πρόσχημα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας). Ωστόσο, τη στιγμή που αυταρχικά καθεστώτα διατηρούν και ενισχύουν τη σκοταδιστική δράση τους, οι δυτικές κοινωνίες, αν επιμένουν πως εμφορούνται από ανθρωπιστικές αξίες, συναισθανόμενες την ευθύνη που οφείλουν να καλλιεργήσουν την παιδεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Κατάφωρη και ασύστολη σε πολλές υπανάπτυκτες χώρες, όπου δεν υπάρχει συνταγματική κατοχύρωση και νομική προστασία των δικαιωμάτων
• Θνησιμότητα, έλλειψη στοιχειωδών μέσων υγιεινής, έλλειψη νερού, υποσιτισμός, επιδημικές ασθένειες
• Συνθήκες άθλιας διαβίωσης, φτώχεια, απουσία υποδομών
• Απάνθρωπες συνθήκες εργασίας (ακόμα και για τα παιδιά), δουλεμπόριο, οικονομική εκμετάλλευση (π.χ. human trafficking = εμπορία ανθρώπων)
• Τραγικά ποσοστά αναλφαβητισμού
• Διώξεις, βασανιστήρια, πόλεμοι, γενοκτονίες
• Κρατική βία (ολοκληρωτικά καθεστώτα) ή τρομοκρατία από παρακρατικές οργανώσεις, στρατολόγηση παιδιών
Στις αναπτυγμένες το πρόβλημα είναι λιγότερο οξύ, λόγω της συνταγματικής προστασίας. Ωστόσο, τίθεται θέμα σεβασμού και προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
• Χιλιάδες άνθρωποι πλήττονται από την ανέχεια και την ανεργία, διαβιούν ανέστιοι, επιβιώνουν επαιτώντας. Πρόκειται για τον λεγόμενο «τέταρτο κόσμο».
• Στα «γκέτο μεταναστών» επικρατούν παρόμοιες συνθήκες εξαθλίωσης.
• Υψηλά ποσοστά ανεργίας και καταστρατήγηση του εργατικού δικαίου.

• Αδικίες, ανισότητες, αναξιοκρατία, βία, εγκληματικότητα, αναζωπύρωση του φυλετικού και κοινωνικού ρατσισμού.
• Άδικες συλλήψεις, έντεχνη λογοκρισία, λαϊκισμός και διαφθορά της εξουσίας.
• Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος

 Αιτίες παραβίασης
Στον υποανάπτυκτο κόσμο:
• Ολοκληρωτικά ή θεοκρατικά καθεστώτα, αυταρχισμός, βία, τρομοκρατία.
• Η δυτική καταναλωτική κοινωνία βασίζει τον υπερκαταναλωτισμό της στους ανήλικους εργάτες στην Ασία και την Αφρική, οι οποίοι περιγράφονται με τον όρο «φτηνά εργατικά χέρια».
• Οικονομική εξάρτηση των υπανάπτυκτων κρατών από τους πλούσιους δανειστές και εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των ασθενέστερων χωρών.
• Ολιγωρία των διεθνών οργανισμών, ιδιαιτέρως του ΟΗΕ, αδικαιολόγητη ανοχή για τις ανθρωπιστικές τραγωδίες που εκτυλίσσονται στον κόσμο (π.χ. Συρία, Παλαιστίνη)

Στα ανεπτυγμένα κράτη:
• Η άναρχη απελευθέρωση των αγορών, η επικράτηση της κερδοσκοπίας, του νεοφιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης και του αδυσώπητου οικονομικού ανταγωνισμού στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης πλέον οικονομίας.
• Η ανικανότητα ή η αδυναμία των πολιτικών να άρουν τα κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα, η υποχώρηση των δομών του κράτους πρόνοιας.
• Η βαθύτατη πολιτιστική και ανθρωπιστική κρίση. Τα υψηλά ιδανικά και η ουμανιστική παράδοση της Ευρώπης που τροφοδότησαν τα πολιτικά και κοινωνικά οράματα και ενέπνεαν τη στάση ζωής του ώριμου και υπεύθυνου πολίτη μοιάζουν χρεοκοπημένα και αντικαθίστανται από το τεχνοκρατικό πνεύμα.
• Η αστικοποίηση και οι φρενήρεις ρυθμοί της σύγχρονης ζωής απευαισθητοποιούν τον άνθρωπο, ο οποίος αντιμετωπίζει με απάθεια και αδιαφορία κάθε μορφή παραβίασης των δικαιωμάτων.

Προτάσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
• Ένας κόσμος που θα θέτει στο επίκεντρό του τον άνθρωπο και τις ανάγκες του είναι η μόνη ελπίδα για το μέλλον, η μόνη επιλογή που θα διασφαλίσει πολυδιάστατη πρόοδο και καθολική ευημερία.
• Σε πρώτη φάση, οικονομική αρωγή της Δύσης για ανακούφιση των προβλημάτων στον Τρίτο Κόσμο. Αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και έλεγχος κατά τη διαδικασία διάθεσης του ανθρωπιστικού υλικού και των χρημάτων. Παροχή υλικοτεχνικής υποδομής, ώστε οι χώρες αυτές να μη εξαρτώνται από τη φιλανθρωπία των δυτικών χωρών, καθοδήγηση προς το σταδιακό εκδημοκρατισμό, ενίσχυση του αγώνα των πολιτών για δημοκρατία και ελευθερία.
• Περιφρούρηση των δημοκρατικών κατακτήσεων των πολιτών, βελτίωση των θεσμών και της ποιότητας ζωής, ανασυγκροτηση του κράτους πρόνοιας, εκδημοκρατισμός των νέων μέσων της τεχνολογίας και θετική , υπεύθυνη αξιοποίηση των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας προς όφελος του ανθρώπου.
• Ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά, συστηματική εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η εισαγωγή της «γλώσσας» των δικαιωμάτων στην εκπαίδευση σχετίζεται με σοβαρές ανακατατάξεις που παρατηρούνται στη Σύγχρονη Ευρώπη, κάτω από το βάρος της παγκοσμιοποιημένης οικονομάς, των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών, της διαρκούς ενσωμάτωσης πολιτισμικών ομάδων, που συνεχώς αυξάνονται και ζητούν αναγνώριση. Οι οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία, αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση των δικαιωμάτων του ανθρώπου: «Η εκμάθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου πρέπει να κατέχει κεντρική θέση στο σχολικό πρόγραμμα, όπως η ανάγνωση, το γράψιμο και η αριθμητική».
• Ο σχεδιασμός ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για τα δικαιώματα θα πρέπει να έχει τους εξής άξονες: α) Γνώσεις για τα δικαιώματα, ενημέρωση, κατανόηση, διεθνή νομικά κείμενα β) Ικανότητες για ανάπτυξη δράσης με στόχο την προστασία και την προαγωγή των δικαιωμάτων. Οι μαθητές αποκτούν ικανότητες αλληλεπίδρασης, αυτογνωσίας, κατανόηση της σχέσης με τους άλλους. 3) Οικοδόμηση της κουλτούρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που αντανακλά τις αξίες της στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης. Αναθεώρηση των στάσεων και των συμπεριφορών στο σύνολο των σχολικών δραστηριοτήτων (διαπολιτισμική αγωγή, συμμετοχή σε προγράμματα ανταλλαγής μαθητών, επικοινωνία μέσω διαδικτύου, τάξεις υποδοχής μαθητών για παιδιά αλλοδαπών, ενισχυτική διδασκαλία).
• Προσωπική επαγρύπνηση: Ας μη θεωρούμε τις κατακτήσεις των δικαιωμάτων ούτε δεδομένες ούτε αυτονόητες. Είμαστε υποχρεωμένοι να διαπραγματευτούμε ξανά τη φύση της δημοκρατίας μας, να επαναπροσδιορίσουμε το σύνολο των σχέσεων. Επόμενο εξελικτικό στάδιο μετά την κατοχύρωση των δικαιωμάτων είναι ο «πολιτισμός της ανθρωπιάς», ο οποίος συνδέεται με την καθημερινή μας πρακτική, την «ανοικτή» σκέψη, την ανοικτή κοινωνία, την αναγνώριση και αποδοχή του δικαιώματος της διαφοράς.

Μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ)
 Αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας ή έμψυχου υλικού (π.χ. Γιατροί χωρίς σύνορα)
 Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την ανάγκη προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
 Ειρηνικές διαδηλώσεις για την άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις κρατών που εφαρμόζουν πολιτικές αυταρχισμού και διακρίσεων.
 Δικαστικοί αγώνες για τη ματαίωση οποιουδήποτε σχεδίου που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
 Εκπόνηση μελετών και στατιστικών ερευνών μέσω των οποίων να αξιολογείται η έκταση και η οξύτητα της παραβίασης των δικαιωμάτων.
 Διάδοση της κουλτούρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω της αρθρογραφίας, τη συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο και του ακτιβισμού.

 Δικαιώματα του παιδιού
Ο κόσμος δε μας προσφέρθηκε απ’ τους γονείς μας, μας τον δάνεισαν τα παιδιά μας.
(Αφρικανική παροιμία)
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν.
Καλύπτονται το δικαίωμα στις βασικές ανάγκες για επιβίωση (επαρκές επίπεδο διαβίωσης, στέγη, διατροφή και πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες). Απαιτείται η προφύλαξη από κάθε είδους κακοποίηση, αμέλεια ή εκμετάλλευση. Επίσης, εμπεριέχονται τα δικαιώματα ανάπτυξης – εξέλιξης, που συμπεριλαμβάνουν όλα όσα χρειάζονται τα παιδιά για να μπορέσουν να εκμεταλλευθούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους (εκπαίδευση, παιχνίδι και αναψυχή, πολιτιστικές εκδηλώσεις, πρόσβαση σε πληροφορίες, ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας). Τέλος, επιτρέπουν στα παιδιά να παίζουν ενεργό ρόλο στις κοινωνίες και στα έθνη τους (ελευθερία να εκφράζουν γνώμη, να έχουν λόγο για ζητήματα που αφορούν στη ζωή τους, να συμμετέχουν σε οργανώσεις και να συναθροίζονται ειρηνικά).

σε μετοχική φράση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 21
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
1. duce, flumen, deletis, legionibus, urbem, exilio, absens, abeuntes, civitati: Na γραφούν στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
2. aequo iure: να κλιθεί η συνεκφορά στους δύο αριθμούς
3. abeuntes, interemptis, appensum: Na γραφούν οι μετοχές και τα απαρέμφατα που σχηματίζονται στην ενεργητική φωνή.
4. secutus est, recepit, rediit, reversus est: Να γίνει χρονική αντικατάσταση.
5. dicitur, rediit, dedit: Na κλιθούν οι προστακτικές που σχηματίζονται και στις δύο φωνές.
6. propter Veintanam praedam: Να αποδοθεί με όλους τους δυνατούς τρόπους
7. aurum omne recepit, civitati nomen dedit: Na μετατραπεί η σύνταξη (όπου χρειαστεί, συμπληρώστε το ποιητικό αίτιο)
8. Is Gallos iam abeuntes secutus est: Na αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση με όλους τους δυνατούς τρόπους.
KEIMENO 24
Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: «Quid?» inquit «Ego non cognosco vocem tuam?» Visne scire quid Nasica responderit? «Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?»
1. ei, ostio, quaerenti, domi, iussu, ianua, vocem, ancillae, ipsi: Να γραφούν στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
2. quid: Na προσδιοριστεί το είδος της αντωνυμίας και να κλιθεί στα τρία γένη
3. fecerit, venisset, mentiebatur, accipe, quaererem: Να γίνει χρονική αντικατάσταση.
4. impudens, intus: Να γραφούν τα παραθετικά (στον τύπο που βρίσκονται)
5. cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset, quod Nasica tam apperte mentiebatur, cum te quererem: Na γίνει σύμπτυξη των δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχικές φράσεις.
6. Nasica sensit illam domini iussu id dixisse, quid Nasica responderit, ego non cognosco vocem tuam, tu mihi ipsi non credis?: Να γίνει μετατροπή από ην ενεργητική στην παθητική σύνταξη.

KEIMENO 25
Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus “Interrogo vos” inquit “quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore”. Cum omnes recentem esse dixissent, “Atqui ante tertium diem” inquit “scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!”. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

1. quodam, praecocem, ostendens, patribus, ficum, arbore, nimia, discrimine: Να γραφούν στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
2. quodam die: Να κλιθεί η συνεκφορά
3. praecocem, recentem, extremo, prope: Na γραφούν τα παραθετικά στην ίδια πτώση και αριθμό
4. decerptam esse, putetis, dixissent, cavete, tutamini, deponite, consulturum esse: Να γίνει χρονική αντικατάσταση.
5. ante tertium diem: Να δοθεί με εναλλακτικό τρόπο η ίδια σημασία.
6. fiduciam, quae nimia vobis est, deponite: Να αποδοθεί σε παθητική σύνταξη με τις απαραίτητες μετατροπες.
7. cum omnes recentem esse dixissent, inquit: Να γίνει σύμπτυξη της δευτερεύουσας χρονικής

[