Η Πέτρα στη λίμνη

“Μια πέτρα που ρίχνουμε στα νερά μιας λιμνούλας προκαλεί ομόκεντρα κύματα που απλώνονται στην επιφάνεια παρασέρνοντας στην κίνησή τους, σε διαφορετικές αποστάσεις, με διαφορετικά αποτελέσματα, το νούφαρο και το καλάμι, τη χάρτινη βαρκούλα και το φελλό του ψαρά. Αντικείμενα που πριν ήταν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, το καθένα στην ησυχία του ή στον ύπνο του, είναι σαν να τα ξανάφερε κάποιος στη ζωή, σαν να τα ανάγκασε να αντιδράσουν, να σχετιστούν μεταξύ τους. Άλλες κινήσεις, αόρατες, απλώνονται στο βάθος προς όλες τις κατευθύνσεις, καθώς η πέτρα κατεβαίνει με ορμή, παρασύροντας φύκια, τρομάζοντας ψάρια, προκαλώντας συνεχώς καινούριες μοριακές αναστατώσεις. Όταν, τέλος, φτάσει στο βυθό, σηκώνει λάσπη, αναποδογυρίζει τα πράγματα που κείτονταν εκεί ξεχασμένα, μερικά απ’ αυτά τώρα ξεθάβονται, ενώ άλλα, με τη σειρά τους, σκεπάζονται από την άμμο. Αμέτρητα γεγονότα ή μικρογεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο σε ελάχιστο χρόνο. Ίσως, κι αν ακόμα είχε κανείς τον καιρό και τη διάθεση, δε θα μπορούσε να τα καταγράψει όλα, χωρίς να παραλείψει κανένα.

Με τον ίδιο τρόπο, μια λέξη που πέφτει τυχαία στο μυαλό μας δημιουργεί κύματα στην επιφάνεια και στο βάθος, προκαλεί μια ατελεύτητη σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων, παρασύροντας στην πτώση της ήχους και εικόνες, αναλογίες και αναμνήσεις, σημασίες και όνειρα, σε μια κίνηση που ξυπνά την εμπειρία και τη μνήμη, τη φαντασία και το ασυνείδητο, και η οποία γίνεται πιο περίπλοκη, επειδή το ίδιο το μυαλό δεν παρίσταται παθητικά στην εμφάνιση όλων αυτών, αλλά επεμβαίνει σ’ αυτήν συνεχώς, για να δεχτεί και να απορρίψει, να συνδέσει και να λογοκρίνει, να οικοδομήσει και να καταστρέψει..”

Τζάνι Ροντάρι. (2003). Γραμματική της φαντασίας. Εισαγωγή στην τέχνη να επινοείς ιστορίες. Μτφρ. Γ. Κασαπίδης. Εκδ. Μεταίχμιο.

Μέσα από το σύντομο αυτό απόσπασμα ο Τζάνι Ροντάρι κατορθώνει να περιγράψει μέσα από ζωντανές εικόνες το νόημα και την αξία των λέξεων. Οι λέξεις έχουν την απίστευτη δύναμη της δημιουργίας. Η αξιοποίησή τους είναι μια “επινόηση”. Η επινόηση φανταστικών ιστοριών, βιωματικών αφηγήσεων, εμπειρικών αναπαραστάσεων, παιδικών παραμυθιών, ποιημάτων, χαϊκού, χιουμοριστικών λίμερικς. Η επινόηση δηλαδή λογοτεχνικού λόγου. Η επινόηση της παιδικής λογοτεχνίας.

Δεδομένης της αξίας των λέξεων στην προφορική και γραπτή επικοινωνία και έκφραση, αλλά και στην ανάπτυξη δημιουργικής σκέψης χρήσιμο είναι να ενισχύσουμε στα παιδιά προσχολικής ηλικίας το λεξιλόγιο. Οι εκπαιδευτικοί προσχολικής εκπαίδευσης γνωρίζουν τα μεθοδολογικά εργαλεία για την ανάπτυξη του λόγου και τα εφαρμόζουν μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Οι γονείς μπορείτε απλά να μιλάτε πολύ στα παιδιά σας. Να χρησιμοποιείτε πλούσιο λεξιλόγιο και να επεξηγείτε λέξεις που τα παιδιά δεν γνωρίζουν ακόμη. Μπορείτε να κάνετε αφηγήσεις λαϊκών παραμυθιών, να διαβάζετε επιλεγμένα παιδικά παραμύθια, να παίζετε απλά γλωσσικά παιχνίδια δικής σας επινόησης. Μπορείτε, ακόμη, να τους δείχνετε τα βιβλία που εσείς διαβάζετε. Ύστερα αφήστε τα να κάνουν βουτιά κάτω από τις λέξεις και να τις χρησιμοποιήσουν με το δικό τους τρόπο. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά έχουν ένα μοναδικό χάρισμα: είναι γλωσσοπλάστες. Αφήστε τα να δημιουργήσουν και να επινοήσουν..

Επιμέλεια: Μαρία Βλάχου