Γενικές αρχές Αξιολόγησης
Η αξιολόγηση, όσο και αν τα τελευταία χρόνια είναι ένα πεδίο θεωρητικών διαμαχών, είναι αναμφισβήτητα ένα εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού αφού με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης μπορεί να ελέγξει την επίτευξη των μαθησιακών και διδακτικών στόχων που έθεσε με τον προγραμματισμό του.
Σε γενικές γραμμές και ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές αξιολόγησης που περιγράφονται στα Π.Σ. της Φ.Α., κάθε καθηγητής μπορεί να δημιουργήσει τα προσωπικά του μέσα αξιολόγησης, έχοντας κατά νου ότι τα αξιολογικά του κριτήρια πρέπει:
- Να συνδέονται με τους στόχους και τους σκοπούς του μαθήματος
- Να προάγουν τη γνώση
- Να είναι αξιόπιστα και σαφώς καθορισμένα και να χρησιμοποιούνται σε σταθερή βάση
- Να είναι κατανοητά και ορατά σε μαθητές, γονείς, διευθυντές και σχολικούς συμβούλους
- Τέλος να είναι εύχρηστα
Στα τελευταία Π.Σ. δίνεται μεγάλη έμφαση στην αξία της διαδικασίας διδασκαλίας μάθησης και η αξιολόγηση θεωρείται ως ένα κομμάτι της διδασκαλίας αφού περιγράφει σε ποιο βαθμό οι μαθητές έχουν ανταποκριθεί στον σχεδιασμό του εκπαιδευτικού
Η αξιολόγηση στα Α.Π. της δεκαετίας του 1990
Ενώ στο τελευταίο Π.Σ. του 1997, το οποίο εφαρμοζόταν πριν τα ΔΕΠΠΣ του 2003 που ισχύουν αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει καμιά αναφορά στην αξιολόγηση, στο πρόγραμμα των Γυμνασίων και Λυκείων του 1990 (για το λύκειο ισχύει ακόμα), υπάρχει περιγραφή της αξιολογικής διαδικασίας ακόμα και με ποσοστιαία συμμετοχή του κάθε τομέα στο αξιολογικό και το βαθμολογικό αποτέλεσμα.
Στο γυμνάσιο στο Π.Σ. του 1990 υπάρχει η εξής κλίμακα βαθμολόγησης/αξιολόγησης
- Φυσική κατάσταση του μαθητή (κληρονομική ή επίκτητη) με κλίμακα 0-4
- Η κινητική γνώση σε θέματα τεχνικής που προβλέπεται για το τρίμηνο με κλίμακα 0-8 βαθμούς (βαθμολογείται η σωστή προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα)
- Παρουσίες, συμμετοχή, αθλητικό ήθος προσπάθεια κ.λ.π. με κλίμακα 0-8 βαθμούς
Στο Λύκειο τα κριτήρια αξιολόγησης και βαθμολόγησης, τα οποία ισχύουν ακόμα είναι κατά 50% τα εξεταστέα αντικείμενα της κινητικής δραστηριότητας που διάλεξαν οι μαθητές και κατά 50% εξωγυμναστικά στοιχεία (συμμετοχή, αθλητικό ήθος, παρουσίες κ.λ.π.)
Η Αξιολόγηση στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (2003)
Στα ΔΕΠΠΣ τα οποία εφαρμόζονται αυτή την στιγμή, η αξιολόγηση εντάσσεται στην παιδαγωγική διαδικασία και δικαιολογείται παιδαγωγικά περισσότερο ως μέσο ανατροφοδότησης του μαθητή και λιγότερο ως μέσο επίτευξης των στόχων ή σύγκρισης με τους υπόλοιπους μαθητές. Οι μαθητές , αξιολογούνται με βάση τα παρακάτω κριτήρια, τα οποία δεν διαφοροποιούνται αισθητά από τα κριτήρια του 1990.
− Την αφομοίωση του περιεχόμενου την εκμάθηση δηλαδή των αθλητικών δεξιοτήτων.
− Την προσπάθεια, το ενδιαφέρον και γενικά τη συμπεριφορά τους στο μάθημα.
− Τη φυσική τους κατάσταση.
− Τις γνώσεις τους γύρω από αθλητικά θέματα.
Όλα τα παραπάνω, τα αξιολογεί ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής είτε κατά τη διάρκεια του μαθήματος, είτε κάνοντας αθλητικά τεστ μικρής διάρκειας, είτε θέτοντας προφορικές ερωτήσεις. Ο χρόνος που αφιερώνεται στα τεστ και στις ερωτήσεις πρέπει να είναι ο μικρότερος δυνατός για να μην υποκαθιστά η εξέταση τη διδασκαλία.Φαίνεται ότι και στα ΔΕΠΠΣ, όπως στα παλαιότερα Αναλυτικά Προγράμματα, η αξιολόγηση είναι καθαρά δασκαλοκεντρική, καθώς ο εκπαιδευτικός διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο των κριτηρίων και των διαδικασιών της αξιολογητικής δραστηριότητας
Η αξιολόγηση στην Πιλοτική Εφαρμογή των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών του «Νέου Σχολείου»
Σύμφωνα τώρα με τα Π.Σ. της Πιλοτικής Εφαρμογής η αξιολόγηση χρησιμοποιεί ένα εύρος αποδείξεων για να ενθαρρύνει τους μαθητές να σκεφτούν για την απόδοσή τους και να σχεδιάσουν τη δική τους πορεία μάθησης.
Η αξιολόγηση είναι
- Σύμφωνη με τους σκοπούς και τους στόχους του Π.Σ.
- Αναπόσπαστο κομμάτι της μάθησης και της διδασκαλίας
- Διαρκής, πολύπλευρή και σύνθετη
- Δεσμευτική για τον μαθητή ώστε να επιτυγχάνει ατομικούς στόχους
Τα μέσα και οι μέθοδοι αξιολόγησης των πιλοτικών προγραμμάτων διαφέρουν από τα συμβατικά μέσα αξιολόγησης καθώς βασίζονται κατά κύριο λόγο σε διαμορφωτικές διαδικασίες και διαδικασίες αποτελέσματος. Χρησιμοποιούνται:
- Διαδικασίες αλληλοαξιολόγησης αλλά και διαδικασίες αυτοαξιολόγησης με φύλλα αυτοαξιολόγησης, σχέδια ανταλλαγής αξιολογητικών φύλλων και ημερολόγια, όπου τα δεδομένα που συλλέγονται χρησιμοποιούνται για την ατομική βελτίωση του μαθητή.
- Όλο το εύρος των ποσοτικών και ποιοτικών δοκιμασιών και κριτηρίων
- Προσαρμογή των κριτηρίων απόδοσης κατά περίπτωση
Η αξιολόγηση της προόδου των μαθητών αφορά
- Την κινητική του βελτίωση στις τεχνικές αθλημάτων και σε φυσικές δραστηριότητες ανψυχής
- Τη βελτίωση της φυσικής του κατάστασης
- Τη μάθηση και την κατανόηση
- Την αυτοεκτίμηση-αυτοπεποίθηση-στάσεις
- Τη συμπεριφορά και τις αξίες
Η πρόοδος σε’ αυτούς τους τομείς μπορεί να εκφραστεί είτε σε ποσοτικά μεγέθη (φυσική κατάσταση, γνώσεις), είτε σε ποιοτικά χαρακτηριστικά (στάσεις, συνεργασία, αυτοπεποίθηση, αξίες κά). Για την ακριβή αποτίμηση της απόδοσης του μαθητή , πρέπει να αξιολογηθεί κάθε ένας τομέας ξεχωριστά και να χρησιμοποιηθούν ένα πλήθος διαφορετικών προσεγγίσεων αξιολόγησης, όπως για παράδειγμα:
- Πρακτικές δοκιμασίες φυσικής κατάστασης και εκτέλεσης της τεχνικής των αθλημάτων/ δραστηριοτήτων.
- Αξιολόγηση σε πραγματικής συνθήκες.
- Επικεντρωμένες ερωτήσεις κατανόησης.
- Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης όπως
- τα ημερολόγια καταγραφής: α) των δραστηριοτήτων/ εκδηλώσεων που οργανώθηκαν από τις μαθητικές ομάδες εργασίας, β) συναισθημάτων-απόψεων, γ) της προσωπικής απόδοσης με βάση τους ατομικούς στόχους επίτευξης και
- το μαθητικό χαρτοφυλάκιο (portfolio).
- Τη συμμετοχή του σε σχολικές φυσικές δραστηριότητες/σπορ εκτός ωρολογίου προγράμματος, κά.
Η αξιολόγηση για να έχει παιδαγωγική αξία σε αυτό το Πρόγραμμα Σπουδών για τη ΦΑ, πρέπει να είναι πολυδιάστατη, διαρκής, να αξιολογεί τόσο τη διαδικασία όσο και το αποτέλεσα, και να γίνεται με ευρεία χρήση του φάσματος των δυνατοτήτων αξιολόγησης που υπάρχουν διαθέσιμες σήμερα. Έτσι, παράλληλα με την έγκυρη και αξιόπιστη εκτίμηση της εξέλιξης των μαθητών, ο διδάσκων έχει ισχυρές ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα των μεθόδων, των στρατηγικών και των μαθησιακών εμπειριών που χρησιμοποίησε στη διεξαγωγή του μαθήματος. Αυτό το γεγονός μπορεί να τον βοηθήσει ουσιαστικά ώστε να επαναπροσδιορίσει τυχόν αδυναμίες στο μάθημα του. Μ’ αυτή την προσέγγιση, η σχολική χρονιά πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ολότητα στην οποία εχουν τεθεί σαφείς, ρεαλιστικοί και μετρήσιμοι εβδομαδιαίοι, μηνιαίοι και ετήσιοι στόχοι.
Φαίνεται, εδώ ότι η αξιολόγηση, αντίθετα με τις μέχρι τώρα πρακτικές μετατίθεται από το δασκαλοκεντρικό μοντέλο σε ολιστικότερες προσεγγίσεις όπου οι ισχυρές διαδικασίες ετερό- και αυτο-αξιολόγηση δημιουργούν τις συνθήκες για μια συνολικότερη αξιολογητική διαδικασία η οποία περιλαμβάνει τη διοίκηση, τις δομές, το εκπαιδευτικό υλικό, τις διδακτικές προσεγγίσεις και τις παιδαγωγικές μεθόδους, ώστε η αξιολόγηση του μαθητή να γίνεται εντός ενός συνολικότερου πλαισίου