Νιλς Χένρικ Άμπελ (1802 – 1829)

Ο Άμπελ γεννήθηκε σαν σήμερα 5/8, στο Νέντστραντ (Nedstrand) της Νορβηγίας.

Ο πατέρας του, Σέρεν Γκέοργκ Άμπελ, ήταν θεολόγος και φιλόσοφος.

Η μακρά οικονομική κρίση στη Νορβηγία επηρέασε την οικογένεια του όταν ο Νιλς Χένρικ ήταν δεκατριών ετών.

Το 1817, ένας νέος καθηγητής των Μαθηματικών, ο Μπερντ Μίχαελ Χόλμποε (Bernt Michael Holmboe), διέκρινε το ταλέντο του Άμπελ στα Μαθηματικά και τον ενθάρρυνε να τα σπουδάσει σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Το 1820 πέθανε ο πατέρας του Νιλς και η οικογένειά του έμεινε άπορη.

Ο Χόλμποε τον υποστήριξε με υποτροφία για να μη διακόψει το σχολείο, αλλά και έπεισε τους φίλους του να δώσουν χρήματα για να μπορέσει ο Νιλς να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο.

Πράγματι, ο Αμπελ μπήκε στο «Βασιλικό Φρειδερίκειο Πανεπιστήμιο» , το σημερινό Πανεπιστήμιο του Όσλο, το 1821 και πήρε πτυχίο το 1822 !

Συνέγραψε και δημοσίευσε (1824) το πρώτο του αξιόλογο έργο, με τίτλο

Mémoire sur les équations algébriques ou on démontre l’impossibilité de la résolution de l’équation générale du cinquième degré

«Υπόμνημα επί των αλγεβρικών εξισώσεων, όπου αποδεικνύεται το αδύνατο της επιλύσεως της γενικής εξισώσεως του πέμπτου βαθμού».

Ενώ οι άλλοι ρωτούσαν «ποια είναι η λύση», ο Άμπελ ρώτησε «υπάρχει λύση» και απέδειξε την αρνητική απάντηση στο ερώτημα το 1823 (Θεώρημα Abel–Ruffini).

Το έργο του ήταν δυσνόητο και δυσανάγνωστο, επειδή και ο αριθμός των σελίδων περιορίσθηκε πολύ προκειμένου να πέσει το κόστος εκτύπωσης.

Μια πιο λεπτομερής απόδειξη δημοσιεύθηκε το 1826 στον πρώτο τόμο του «Περιοδικού του Κρέλε» (Crelle’s Journal).

Το 1825 δόθηκε στον Άμπελ μια κρατική υποτροφία που του επέτρεψε να ταξιδέψει στο εξωτερικό.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, ο Άμπελ κόλλησε φυματίωση.

Τα Χριστούγεννα του 1828, ταξίδεψε με έλκηθρο για να επισκεφθεί τη μνηστή του. Η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε σοβαρά στο ταξίδι αυτό, και παρά μία κάποια βελτίωση που τους επέτρεψε να χαρούν τα Χριστούγεννα, σύντομα αρρώστησε πολύ βαριά.

Ο πρόωρος θάνατος αυτού του ταλαντούχου μαθηματικού, για τον οποίο έχουν πει «τι κεφάλι έχει αυτός ο νεαρός Νορβηγός!» , διέκοψε μια πολλά υποσχόμενη σταδιοδρομία.

Τα έργα του, τα περισσότερα από τα οποία πρωτοεμφανίσθηκαν στο περιοδικό του Κρέλε, τα επιμελήθηκε ο Χόλμποε και τα εξέδωσε το 1839 η νορβηγική κυβέρνηση.

Πραγματοποίησε τις μεγαλοφυείς του έρευνες στη θεωρία των συναρτήσεων:

• ελλειπτικές συναρτήσεις,
• υπερελλειπτικές συναρτήσεις
• και μία νέα τάξη, γνωστή σήμερα ως αβελιανές συναρτήσεις.

Το επίθετο “abelian”, που προέρχεται από το όνομά του, καθιερώθηκε τόσο στη μαθηματική καθομιλουμένη, ώστε όχι μόνο εξελληνίσθηκε σε αβελιανός – αβελιανή – αβελιανό, αλλά και γράφεται διεθνώς με μικρό αρχικό «α».

Στις 6 Απριλίου 1929, τέσσερα νορβηγικά γραμματόσημα εκδόθηκαν για τα εκατό χρόνια από τον θάνατό του.

Το 2002, άλλα τέσσερα νορβηγικά γραμματόσημα εκδόθηκαν για τα διακόσια χρόνια από τη γέννησή του.

Υπάρχει ένα άγαλμα του Άμπελ στο Όσλο και ένα ομώνυμο βραβείο θεσμοθετήθηκε το 2002 προς τιμή του. Το βραβείο Abel.

Το βραβείο Abel βραβεύει τις συνεισφορές στο τομέα των μαθηματικών που έχουν εξαιρετικό βάθος και επιρροή. Είναι ετήσιο και διοικείται από τη Νορβηγική Ακαδημία Επιστημών και Γραμμάτων, στο όνομα του Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας της Νορβηγίας.

Το ποσό του βραβείου ανέρχεται στα 6 εκ. ΝΟΚ (νορβηγικές κορόνες). Η επιλογή του υποψηφίου βασίζεται στις υποδείξεις της επιτροπής Abel η οποία αποτελείται από 5 αναγνωρισμένους μαθηματικούς.

Το 2019 η Νορβηγική Ακαδημία αποφάσισε να απονείμει το Βραβείο στην Karen Keskulla Uhlenbeck του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Οστιν των ΗΠΑ , την πρώτη γυναίκα που κέρδισε το βραβείο για “τα πρωτοποριακά της επιτεύγματα σε γεωμετρικές μερικές διαφορικές εξισώσεις , θεωρία βαθμίδας και ολοκληρώσιμα συστήματα και για την θεμελιώδη επίδραση της εργασίας της στην ανάλυση , στη γεωμετρία και στη μαθηματική φυσική”

ΠΗΓΕΣ

[1] , προσπελάστηκε 06.02.20 και ώρα 17:20

[2] , Ευκλείδης Β΄ , Περιοδικό της Ε.Μ.Ε , τ.112 , σελίδα 16.