Οσο ανεβαίνει ο υδράργυρος, τόσο εξασθενεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα! Επανεμφάνιση ξεχασμένων στην Ευρώπη ασθενειών, επιδρομές κουνουπιών και άλλων εντόμων που μεταφέρουν μολυσματικές ασθένειες, αύξηση καρδιοπαθειών και δερματοπαθειών, νεκροί από πλημμύρες και φωτιές, ακόμα και απειλή στειρότητας. Ολες αυτές οι επικίνδυνες για την υγεία μας καταστάσεις έχουν κοινό παρανομαστή: κλιματική αλλαγή! Μπορεί οι πολιτικοί και οι άλλοι εκπρόσωποι των μεγάλων συμφερόντων να μην έκαναν την αναγκαία τομή στην Κοπεγχάγη, αλλά οι επιστήμονες φέρνουν στο φως ολοένα και περισσότερες (και πιο πολύπλευρες) αρνητικές συνέπειες της ανισορροπίας του κλίματος.

«Η επιβάρυνση της ανθρώπινης υγείας από την κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ», τονίζει στην «Κ» η κ. Πολυξένη Νικολοπούλου – Σταμάτη, αναπλ. καθηγήτρια στην Ιατρική Αθηνών και υπεύθυνη του πετυχημένου μεταπτυχιακού προγράμματος «Περιβάλλον και Υγεία». Σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη βδομάδα μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα, που αποσκοπούσε στη διεπιστημονική προσέγγιση της σχέσης κλιματικών αλλαγών, υγείας και νομικής προστασίας.

Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις; «Οι μεταβολές της θερμοκρασίας συμβάλλουν σε αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Οι όλο και συχνότεροι καύσωνες έχουν αποδειχθεί πολύ επικίνδυνοι, καθώς προκαλούν θρομβώσεις, απώλειες ηλεκτρολυτών και πλάσματος», σημειώνει η κ. Νικολοπούλου. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο καθηγητής κ. Χρ. Ζερεφός υπογράμμισε στην ημερίδα ότι «καύσωνες σαν αυτούς που έπληξαν την Ευρώπη το 2003, θα θεωρούνται σε μερικές δεκαετίες δροσιά»!

Επιπλέον, η αύξηση της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με αυξημένη υγρασία επιτρέπει σε παθογόνους μικροοργανισμούς, που δεν έπρεπε να εμφανίζονται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, να αναπτύσσονται. «Πρόσφατη είναι η εμφάνιση πολλών κρουσμάτων εγκεφαλίτιδας στη Νέα Υόρκη. Η ελονοσία, ο δάγκειος και ο κίτρινος πυρετός, αποτελούν νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα, που παλιότερα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν στο γεωγραφικό πλάτος της Ευρώπης. Σήμερα, η αλλαγή κλίματος τα κάνει να αισθάνονται άνετα…», λέει η κ. Νικολοπούλου. Αλλά και οι αλλεργίες αυξάνονται (η μέση περίοδος ανθοφορίας αλλεργιογόνων φυτών έχει αυξηθεί κατά 10-11 μέρες σε σχέση με 30 χρόνια πριν), όπως και το άσθμα. «Συνολικά εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα», υπογραμμίζει η καθηγήτρια της Ιατρικής. Επιπλέον, η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της κατώτερης ατμόσφαιρας αυξάνει το «κακό» όζον του φωτοχημικού νέφους, ενισχύοντας τα προβλήματα του αναπνευστικού. Αλλά και οι αυξανόμενες απώλειες ζωών, οι τραυματισμοί και τα ψυχολογικά πλήγματα από την εκδήλωση πλημμυρών, πυρκαγιών, ακραίων καιρικών φαινομένων, συνδέονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου. «Φτιάχνουμε μοντέλα για το τι θα γίνει σε δέκα χρόνια, αλλά είναι φέτος που πνίγηκαν άνθρωποι από πλημμύρες στη Μαγνησία. Πριν από 2,5 χρόνια θρηνήσαμε δεκάδες νεκρούς από τις πυρκαγιές», σχολιάζει η κ. Νικολοπούλου.

Ιδιαίτεροι είναι οι κίνδυνοι για τις ευπαθείς ομάδες: Υπερήλικες, όσους λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, νεογνά και βρέφη (δεν έχει αναπτυχθεί ο θερμορρυθμιστικός τους μηχανισμός), διαβητικούς, καρδιοπαθείς, κ. λπ. Στην ομάδα κινδύνου περιλαμβάνονται και πιο φτωχοί, οι άστεγοι, όσοι ζουν ή εργάζονται σε άσχημες συνθήκες, οι πρόσφυγες.

Η κλιματική αλλαγή πλήττει και την ψυχική υγεία! Ειδικά, οι μεγάλες καταστροφές που εκδηλώνονται (στην Ελλάδα κυρίως πυρκαγιές, αλλού και πλημμύρες, καταιγίδες κ.λπ.) αφήνουν σοβαρότατες ψυχολογικές πληγές, με πιο συχνή τη μετατραυματική διαταραχή. «Πρόκειται για μια ψυχική διαταραχή, που εμφανίζεται όταν το άτομο εκτεθεί βραχυπρόθεσμα ή μακροχρόνια σε μια εξωτερική απειλή ή καταστροφή. Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενη αναβίωση του τραύματος, εφιάλτες, αισθήματα αδιαφορίας και απαθείας, κρίσεις πανικού, άγχος, κατάθλιψη, αϋπνία, συχνά αλκοολισμό και επιθετικότητα», λέει στην «Κ» η κ. Μαρία Διαλλινά, διευθύντρια Ψυχιατρικού Τμήματος του Περιφερειακού Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών. Φαινόμενα μετατραυματικής διαταραχής εμφανίστηκαν μετά τις μεγάλες πυρκαγιές στην Ηλεία, όπως και σε επιδημιολογικές έρευνες του εξωτερικού, μεταξύ πυροσβεστών κυρίως.

Κάθε αλλαγή περιβάλλοντος επηρεάζει τον ψυχισμό του ανθρώπου, υπογραμμίζει η κ. Διαλλινά. «Η αρμονική επαφή με τη φύση και τον πολιτισμό βοηθά τον ανθρώπινο ψυχισμό. Ο άνθρωπος εμπεριέχεται στη φύση, την οποία νιώθει σαν προστασία. Οταν αυτή η αίσθηση διαταραχθεί ή χαθεί, το άτομο μπορεί να οδηγηθεί σε κατάρρευση, σε απώλεια της εμπιστοσύνης στον εαυτό του και στους άλλους». Του Γιαννη Eλαφρου