Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ
Ο αποκεφαλισμός του Γάλλου καθηγητή από τον 18χρονο Τσετσένο τζιχαντιστή, τρεις εβδομάδες περίπου μετά την επίθεση με μαχαίρι εναντίον δημοσιογράφων από νεαρό Πακιστανό, επαναφέρει με δραματικό τρόπο στην ημερήσια διάταξη το κρίσιμο ζήτημα της συμβατότητας ή όχι του φονταμενταλιστικού Ισλάμ με τον δυτικό τρόπο ζωής.
Αφορμή για τις τελευταίες δύο επιθέσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι τα περιβόητα σκίτσα του Μωάμεθ, τα οποία είχε δημοσιεύσει το σατυρικό περιοδικό Charlie Hebdo, η σύνταξη του οποίου τον Ιανουάριο του 2015 είχε υποστεί σφαγή από επίθεση τζιχαντιστών. Μπορεί εκείνη η επίθεση να μην συγκρίνεται από την άποψη του αριθμού των θυμάτων με πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις, αλλά εμπεριείχε με καθαρό τρόπο το μήνυμα του “ιερού πολέμου” που η ισλαμική τρομοκρατία έχει κηρύξει εναντίον όχι κάποιων δυτικών κυβερνήσεων, αλλά εναντίον των αξιών του δυτικού πολιτισμού.
Όπως συμβαίνει πάντα μετά από κάθε τέτοια επίθεση, τίθεται το ερώτημα εάν αυτή συνδέεται ή όχι με την ισλαμική ταυτότητα. Οι Ευρωπαίοι φιλελεύθεροι κι αριστεροί πίστευαν ότι η ένταξη μουσουλμάνων μεταναστών στην παραγωγική διαδικασία θα οδηγούσε σύντομα όχι μόνο σε κοινωνική ενσωμάτωση, αλλά και σε αφομοίωσή τους από τον δυτικό τρόπο ζωής.
Είχαν αλαζονικά υποτιμήσει τη δύναμη της θρησκευτικής-πολιτισμικής διαφοράς. Γι’ αυτό και μετά από δεκαετίες ο βαθμός ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων είναι απογοητευτικός. Στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις έχουν παγιωθεί άτυπα γκέτο που λειτουργούν σαν παράλληλες μικροκοινωνίες και μάλιστα σε αντίφαση με την ευρύτερη κοινωνία. Ο δε ισλαμικός φονταμενταλισμός αναπτύσσεται και σε μουσουλμανικές κοινότητες τρίτης γενιάς.
Υποτιμούν την ισλαμική ταυτότητα
Παρά τα μαθήματα που δίνει η πραγματικότητα, οι υποστηρικτές της πολυπολιτισμικής κοινωνίας συνεχίζουν να υποτιμούν την ιδιαιτερότητα και τη δύναμη της ισλαμικής ταυτότητας. Το Ισλάμ δεν είναι απλή θρησκεία. Είναι ταυτοχρόνως και δικαιϊκό σύστημα που καθορίζει τον τρόπο ζωής των πιστών. Δικαιϊκό σύστημα, μάλιστα, ασύμβατο με τις φιλελεύθερες συνταγματικές αρχές, το νομικό πολιτισμό και τα ήθη των δυτικών κοινωνιών.
Για τον πιστό της ακραίας ερμηνείας του Κορανίου που ζει στη Δύση, η ασυμβατότητα αυτή είναι πηγή αντιφάσεων. Θα πρέπει ή να παραβιάζει την πίστη του ή να παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις που έχει ως πολίτης. Συνήθως τις αποδέχεται μόνο προσχηματικά. Για τον φανατικό ισλαμιστή δεν υφίσταται καν αντίφαση. Γι’ αυτόν σημείο αναφοράς είναι το Κοράνι και η σαρία (ισλαμικός νόμος). Το σύνταγμα και οι νόμοι του δυτικού κράτους στο οποίο ζει είναι απορριπτέοι και περιφρονητέοι.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όποιος προσχωρεί στον ισλαμικό φονταμενταλισμό δεν είναι απλός παραβάτης ενός νόμου. Είναι αρνητής συνολικά των δυτικών αξιών, καθώς και των νομικών και ηθικών παραγώγων τους. Εξ ου και η έντονη αντίδραση του πατέρα της μουσουλμάνας μαθήτριας, η οποία εθελοντικά είχε παραμείνει στην τάξη, όταν ο άτυχος καθηγητής ζήτησε να αποχωρήσουν οι μουσουλμάνοι μαθητές για να δείξει τα σκίτσα του Charlie Hebdo.
Τάση για γκετοποίηση
Σε ακραίες περιπτώσεις η ένταση της ισλαμικής ταυτότητας προσλαμβάνει διαστάσεις απόρριψης της ίδιας της δυτικής κοινωνίας. Ο νεαρός Πακιστανός που τραυμάτισε τέσσερις με μαχαίρι στα τέλη Σεπτεμβρίου ανήκει στην κατηγορία των “ψευτοανήλικων” και όφειλε να είναι ευγνώμων προς τη χώρα, η οποία, παρότι δεν είχε χαρτιά, τον φιλοξενεί από το 2018 και του παρείχε επίδομα.
Φανατικοί ισλαμιστές, ακόμα και τρίτης γενιάς μετανάστες, θεωρούν τη χώρα που γεννήθηκαν και ζουν θρησκευτικό-πολιτισμικό εχθρό τους. Μπορούν να σκοτώσουν ακόμα και γείτονές τους. Γι’ αυτό και, όταν πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις, εκλαμβάνουν τον θρήνο και την αγανάκτηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών σαν επιβεβαίωση της σημασίας που είχε η πράξη τους στο πλαίσιο του “ιερού πολέμου”.
Η δυσανεξία της ισλαμικής ταυτότητας όσον αφορά τον δυτικό τρόπο ζωής ωθεί συχνά τους μουσουλμάνους σε γκετοποίηση. Αλλά και όταν εντάσσονται, συνήθως εντάσσονται επιφανειακά στον δυτικό τρόπο ζωής. Δεν είναι μόνο η μαντήλα και ακόμα χειρότερα η μπούργκα. Η έννοια “ελευθερία της έκφρασης”, την οποία προσπάθησε να διδάξει ο άτυχος καθηγητής στους μαθητές του, είναι ασύμβατη τουλάχιστον με το φονταμενταλιστικό Ισλάμ. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για εισβολή ενός ιδιότυπου θρησκόληπτου Μεσαίωνα στον δυτικό 21ο αιώνα.
Κύμα ισλαμοφοβίας
Οι εκδηλώσεις της εν λόγω πολιτισμικής αντίφασης προκαλούν επιφύλαξη των δυτικών κοινωνιών έναντι του Ισλάμ που έχει εγκατασταθεί στο εσωτερικό τους. Η επιφύλαξη θα ήταν περιορισμένη και αβαθής εάν δεν την παρόξυνε η ισλαμική τρομοκρατία και το γεγονός ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (ακραία εκδοχή του οποίου είναι η ισλαμική τρομοκρατία) είναι νομιμοποιημένος εντός των μουσουλμανικών κοινοτήτων.
Το σύγχρονο κύμα ισλαμοφοβίας δεν πηγάζει από θρησκευτική αντιπαλότητα. Στη Δύση η θρησκευτική πίστη και λατρεία είναι ιδιωτική υπόθεση και κατά κανόνα σεβαστή. Πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι τουλάχιστον η ακραία εκδοχή της ισλαμικής ταυτότητας είναι ασύμβατη με τον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτός είναι και ο λόγος που το μοντέλο της πολυπολιτισμικής κοινωνίας έχει εισέλθει σε υπαρξιακή κρίση.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η καταγγελία της ισλαμοφοβίας δεν αρκεί για να αναχαιτίσει ένα φαινόμενο το οποίο πηγάζει και τροφοδοτείται από φορτισμένες πολιτισμικές αντιφάσεις. Ο φορμαλισμός του “πολιτικά ορθού” δεν κάνει τον κόπο να κατανοήσει αυτές τις αντιφάσεις και τα βαθύτερα ρεύματα που παράγουν. Αρκείται να κουνάει το δάκτυλο και να καταγγέλλει σαν “ρατσιστή” όποιον διαπιστώνει το πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό, όμως, όχι μόνο δεν αναχαιτίζεται η ισλαμοφοβία, αλλά παροξύνεται. Η ιστορία είναι γεμάτη από διάφορους τύπους ζηλωτών οι οποίοι με τη στάση τους έφεραν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Χωρίς ηθικούς φραγμούς
Σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες τρομοκρατών, που διατηρούν κάποιου είδους ηθικούς φραγμούς, η ισλαμική τρομοκρατία είναι επιρρεπής στην υπέρβαση κάθε αναστολής. Η πυροδότηση του απόλυτου μίσους καταλύει τους περιορισμούς που η Ανθρωπότητα έχει στην πορεία της Ιστορίας θέσει για τους τρόπους διεξαγωγής εχθροπραξιών. Από τη στιγμή, που οι δράστες θεωρούν ότι θυσιάζονται για έναν ιερό σκοπό δεν διστάζουν να συμπαρασύρουν στον θάνατο αμάχους, ακόμα και μικρά παιδιά. Στα μάτια τους, άλλωστε, ο Δυτικός άνθρωπος είναι όχι μόνο “άπιστος”, αλλά και εχθρός.
Γι’ αυτούς εχθρός δεν είναι μόνο οι φορείς ενός κράτους. Εχθρός είναι τα αξιακά παρακλάδια του Διαφωτισμού. Η χρήση κάθε μέσου που καλλιεργεί τον τρόμο στον εχθρό είναι θεμιτή. Γι’ αυτό και οι τζιχαντιστές αρέσκονται στους τελετουργικούς αποκεφαλισμούς, βιντεοσκοπημένους, όπως αυτούς που πραγματοποιούσε το ΙSIS, ή “ζωντανούς”, όπως του Γάλλου καθηγητή. Στην πραγματικότητα, η ισλαμική τρομοκρατία αντιπροσωπεύει μία ασύμμετρη απειλή, που ιδεολογικά παραπέμπει σε πόλεμο πολιτισμών.
Η πολιτική σπάνια από μόνη της οδηγεί σε τόσο ακραίες συμπεριφορές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζει η ύπαρξη του θρησκευτικού υπόβαθρου και η νομιμοποιημένη από το Ισλάμ έννοια του “ιερού πολέμου” (τζιχάντ). Αυτό δεν σημαίνει ότι αιτία της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι το θρησκευτικό δόγμα. Μία τέτοια ταύτιση θα ήταν όχι μόνο άτοπη, αλλά και επικίνδυνη.
Πολιτισμικό χάσμα
Από την άλλη πλευρά, όμως, εθελοτυφλούν όσοι στο όνομα της πολιτικής ορθότητας αρνούνται την ύπαρξη οποιασδήποτε σχέσης ανάμεσα στα δύο. Η ισλαμική τρομοκρατία νομιμοποιείται από μία ακραία ανάγνωση του Κορανίου. Δεν είναι τυχαίο ότι π.χ. κανένας Σέρβος δεν πραγματοποίησε τρομοκρατική επίθεση αυτοκτονίας, παρότι η χώρα του βομβαρδίσθηκε και ταπεινώθηκε από τις δυτικές δυνάμεις. Όπως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι αιματηρές επιθέσεις των τζιχαντιστών γίνονται δεκτές με ενθουσιασμό από εκατομμύρια απλούς μουσουλμάνους σ’ όλο τον κόσμο.
Στην πραγματικότητα, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός τροφοδοτείται από το πολιτισμικό χάσμα που χωρίζει τον μουσουλμανικό κόσμο από τη Δύση. Οι κατά κανόνα φανταιζί επιθέσεις των τζιχαντιστών μεγιστοποιούν την πολιτικοψυχολογική επίπτωση στη δυτική κοινή γνώμη. Λόγω της τεράστιας κάλυψης από τα διεθνή ΜΜΕ, αφήνουν βαθύτερη σφραγίδα. Προκαλούν μεγάλο θόρυβο κι ακόμα μεγαλύτερη ανασφάλεια. Η διάχυτη απειλή μετατρέπει τους ανθρώπους σε έρμαια του φόβου και κατ’ αυτό τον τρόπο αποσταθεροποιεί την καθημερινότητά τους. Με άλλα λόγια, η ισλαμική τρομοκρατία είναι πρωτίστως εργαλείο ψυχολογικού πολέμου.
Η νέα γενιά τζιχαντιστών που έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, καθώς και το πλήθος των προσφύγων-μεταναστών που τα τελευταία χρόνια έχει κατακλύσει την Ευρώπη, διευρύνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ισλαμικού τρομοκρατικού δικτύου, αλλά κυρίως τροφοδοτεί διάσπαρτες μικρής κλίμακας επιθέσεις “μοναχικών λύκων” εναντίον απροστάτευτων στόχων, όπως οι δύο τελευταίες, του Πακιστανού και του Τσετσένου στη Γαλλία.
ΠΗΓΗ
