Από τη Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α.
Η ανάπτυξη του παιδιού σας δεν είναι κούρσα ταχύτητας
Ζούμε σε μιαν εποχή που την χαρακτηρίζει η ταχύτητα. Θέλουμε να εξοικονομούμε χρόνο για τα πάντα: για τις μετακινήσεις μας, για τα ψώνια μας (τώρα πλέον τα παραγγέλνουμε και διαδικτυακά), για τα τρόφιμα (τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά αναπτύσσονται σε θερμοκήπια) κ.ό.κ. Με το παιδί σας, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η ανάπτυξή του, ειδικά σε αυτή την ηλικία, δεν υπόκειται σε κανόνες. Κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς ανάπτυξης και χρειάζεται τον δικό του χρόνο για να ωριμάσει στους διαφορετικούς τομείς ανάπτυξης. Είναι λάθος να συγκρίνετε την ανάπτυξη του παιδιού σας, μια δεδομένη χρονική στιγμή, με την ανάπτυξη άλλων συνομηλίκων παιδιών (ακόμη και με τα αδέλφια του, όταν ήταν στην ίδια ηλικία). Μην πιέσετε ποτέ το παιδί σας να γράψει ή να διαβάσει, αν το ίδιο δεν δείξει ότι αυτή η δραστηριότητα το ενδιαφέρει. Το γράψιμο και το διάβασμα, συνδέονται με την ανάπτυξη. Αν το παιδί πιεστεί να γράψει ή να διαβάσει πρόωρα, μπορεί να το βλάψουμε ανεπανόρθωτα. Μιλήστε με τη νηπιαγωγό του, αν ανησυχείτε για την πρόοδό του, ή ακούστε την με προσοχή, αν θελήσει να σας μιλήσει για κάτι σχετικό με την ανάπτυξη του παιδιού σας.
Η δημιουργία οικογενειακών παραδόσεων είναι σημαντική για το παιδί
Η οικογένεια του παιδιού, είναι οι ρίζες του. Όσο πιο ασφαλές συναισθηματικά είναι το περιβάλλον της οικογένειας, τόσο πιο ανεμπόδιστη και ψυχικά υγιής θα είναι η ανάπτυξη του παιδιού. Η οικογένεια δημιουργεί δικές της παραδόσεις, που λειτουργούν ως σταθερά σημεία αναφοράς στη ζωή κάθε παιδιού. Για παράδειγμα, την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα θα τρώμε με τον παππού και τη γιαγιά, μία φορά το μήνα θα παρακολουθούμε όλοι μαζί μια θεατρική παράσταση για παιδιά, κάθε καλοκαίρι θα επισκεπτόμαστε για μία εβδομάδα τον παππού και τη γιαγιά στο χωριό, κάθε Παρασκευή απόγευμα θα τρέχουμε με τον μπαμπά στο πάρκο, κάθε Σάββατο θα ψωνίζουμε στο κατάστημα τροφίμων όλοι μαζί, τα Χριστούγεννα θα μαζευόμαστε όλη η οικογένεια (ευρύτερη) και θα περνάμε όλη την ημέρα μαζί κ.τ.λ. Αυτές, οι οικογενειακές παραδόσεις, εμπλουτίζουν τις κοινωνικές εμπειρίες του παιδιού και του παρέχουν μία πλατφόρμα για να ανταλλάξει ιδέες, σκέψεις και αντιλήψεις μέσα σε ένα κλίμα αποδοχής.
Η ενθάρρυνση δεν είναι το ίδιο πράγμα με το παραχάιδεμα
Να θυμάστε ότι δεν ανατρέφετε μικρούς πρίγκιπες και μικρές πριγκίπισσες. Τα παιδιά χρειάζονται ενθάρρυνση αλλά όχι υπερβολική φροντίδα, που τα κάνει μαλθακά και χωρίς πρωτοβουλία . Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως η υπερβολική φροντίδα (εκεί που δεν πρέπει) αδυνατίζει τις αντοχές του παιδιού σας, μειώνει τα εσωτερικά κίνητρα και εξαλείφει τις πιθανότητες να βιώσει το παιδί σας το αίσθημα προσωπικής επιτυχίας.
Ενθάρρυνση σημαίνει να εφοδιάζετε το παιδί σας με θετικά συναισθήματα για να πετύχει μόνο του, ΟΧΙ να κάνετε εσείς πράγματα στη θέση του. Για αυτό το λόγο, δημιουργήστε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που θα του «ανοίγει δρόμους», χωρίς να το σπρώχνει υποχρεωτικά σε αυτούς για να τους βαδίσει. Η υποστήριξη που έχει ανάγκη το παιδί σας, συμπυκνώνεται στη φράση «αγάπη άνευ όρων». Με αυτή την αγάπη, θα ενθαρρυνθεί το παιδί να ρισκάρει, να πειραματιστεί και να αποτύχει, χωρίς τον κίνδυνο της κριτικής. Το να είσαστε ένας υποστηρικτικός γονέας στη ζωή του παιδιού σας, σημαίνει ότι η παρουσία σας θα είναι διακριτική, αλλά πάντα κοντά σε ό, τι επιχειρεί και σε ετοιμότητα για να προσφέρετε «ένα χέρι βοηθείας», όταν οι συνθήκες το απαιτούν. Πάνω απ’ όλα, βεβαίως, σημαίνει ότι θα δείχνετε πάντα εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του παιδιού σας και θα έχετε υπομονή για να το βλέπετε να επιχειρεί και να αποτυγχάνει πολλές φορές, μέχρι να κατακτήσει μόνο του το στόχο του.
Αναπτυσσόμαστε, κάνοντας κύκλους
Το αναπτυσσόμενο παιδί, βρίσκεται σε μια κατάσταση συνεχών μεταβολών σε όλα τα επίπεδα. Η νόηση, η ψυχολογία, η φυσιολογία του, αλλάζουν διαρκώς, καθώς αναπτύσσονται, ωριμάζουν και τροποποιούνται μέρα με τη μέρα. Κάθε τι καινούργιο που βιώνουν τα παιδιά, συνεισφέρει σε αυτές τις αλλαγές. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και έχει το δικό του προσωπικό ρυθμό ανάπτυξης.
Κάθε στάδιο στην ανάπτυξη του παιδιού, είναι ένα μικρό θαύμα. Η μάθηση δεν είναι κάτι απλό. Δεν είναι, απλά, η συσσώρευση γνώσεων. Η μάθηση είναι μια διαδικασία, κατά την οποία το παιδί μετασχηματίζει τις ιδέες και τις αντιλήψεις που είχε για τα πράγματα και τις καταστάσεις γύρω του, καθώς λαμβάνει νέες πληροφορίες γι’ αυτά. Καμια φορά, το παιδί, μάς δίνει την εντύπωση ότι πολλά από αυτά που γνωρίζει τα έχει ξεχάσει. Μην ξεγελαστείτε. Το παιδί σας βρίσκεται στη φάση μιας διεργασίας ανασχηματισμού, κατά την οποία αποστασιοποιείται από κάποιες παλιές του ιδέες και αντιλήψεις, για να μπορέσει να τις προσεγγίσει πάλι με «άλλα μάτια». Πολλά παιδιά, κάνουν βήματα πίσω, πριν να κάνουν το άλμα μπροστά.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την φυσική ανάπτυξη του παιδιού σας. Το ότι ένα παιδί είναι υγιές, δεν σημαίνει ότι δεν θα αρρωστήσει ποτέ. Το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού σας, ειδικά αυτή την περίοδο, αναπτύσσει τους αμυντικούς του μηχανισμούς. Μαθαίνει πώς να γίνεται καλά, όταν αρρωσταίνει και κάθε φορά που αρρωσταίνει «μαθαίνει» νέα πράγματα. Μην περιορίζετε τα παιδιά σας να ζουν μέσα σε αποστειρωμένα περιβάλλοντα. Το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους, στο ύπαιθρο, τού προσφέρει πολύτιμες ευκαιρίες να έρθει σε επαφή με το χώμα και τα εκατομμύρια μικρόβια, ιούς και μικροοργανισμούς που πρέπει να γνωρίσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα για να δημιουργήσει τις απαραίτητες άμυνες. Ο Δρ. Graham Rook, καθηγητής στο Τμήμα Λοιμώξεων του Κέντρου Κλινικής Μικροβιολογίας στο University College του Λονδίνου, επιμένει για την αξία των επαφών του παιδιού με το χώμα. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές έρευνες που δείχνουν πως η επαφή με το χώμα, σε αυτές τις ηλικίες, καταπολεμά τις αλλεργίες και το άσθμα και – κυρίως αυτό – ανεβάζει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια, βοηθά στη νευρολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών. Ωστόσο, ακόμη και στην περίπτωση που το παιδί σας αρρωστήσει, πριν καταφύγετε στα φάρμακα, σκεφτείτε πως υπάρχουν κάποιοι τρόποι να υποστηρίξετε αποτελεσματικά και με φυσικό τρόπο τον οργανισμό του παιδιού και να επιταχύνετε την ανάρρωσή του: σωστή διατροφή, ενυδάτωση (παροχή υγρών) και ξεκούραση. Και να θυμόσαστε πως αντί να μετράτε πόσες φορές μέσα στο χρόνο αρρώστησε το παιδί σας, είναι πιο σημαντικό να μετράτε πόσες φορές ανάρρωσε, που σημαίνει, πως κάθε φορά βγήκε από την αρρώστια του νικητής, με ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ξεκίνησα αυτή την ενότητα, βάζοντας τον τίτλο: Αναπτυσσόμαστε, κάνοντας κύκλους. Διάλεξα αυτό τον τίτλο για να δείξω πως δεν έχουμε μόνο μια ευκαιρία για να μάθουμε. Τα παιδιά σας θα ανασκευάσουν πολλές φορές τις αρχικές, αδόκιμες ιδέες τους για τον κόσμο και τη ζωή, καθώς θα μεγαλώνουν και θα αναπτύσσονται, κάνοντας κύκλους γύρω από τα ίδια πράγματα. Θα ασχοληθούν πάρα πολλές φορές με τις ίδιες έννοιες, μέχρι να τις τελειοποιήσουν, φτάνοντας στην ενηλικίωση τους. Αλλά και μετά από την ενηλικίωση, αυτοί οι κύκλοι θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις ιδέες και τις αντιλήψεις τους, μόνο που τότε θα γίνονται σε πιο αραιά διαστήματα. Έτσι, μαθαίνουν οι άνθρωποι. Έτσι, μαθαίνετε κι εσείς, ακόμη, μέχρι σήμερα. Αυτοί οι κύκλοι, δεν τελειώνουν ποτέ.
Να είσαστε πάντα καλά και να μοιράζεστε τη χαρά της ζωής με τα παιδιά σας!
