Δημοσιεύθηκε στην Η ζωή στο σχολείο

Παραμύθια χωρίς κείμενο: Η αρπαγή της κότας

Screenshot 12σΎπουλα και σβέλτα η αλεπού θ’ αρπάξει τη λευκή κότα από την αυλή και θ’ αρχίσει να τρέχει. Και το κυνήγι θα ξεκινήσει. Ο αρκούδος, ο λαγός και ο κόκορας θα την πάρουν στο κατόπι προκειμένου να σώσουν την κότα. Να τη σώσουν όμως από τι; Σαλόνι με το σαλόνι, η εικονογράφος Beatrice Rodriguez παίζει με τις πεποιθήσεις και τις προκαταλήψεις μας, καθώς, όπως θα δούμε στην πορεία της ιστορίας της, η αλεπού έκλεψε την κότα μόνο και μόνο για να γίνουν φίλες («Η αρπαγή της κότας”εκδ. Ηλίβατον).

Τα βιβλία χωρίς λόγια (silent ή wordless books) χαρακτηρίζονται συχνά από το στοιχείο της ανατροπής, της έκπληξης. Τα ανοίγεις με τη χαρά που απλώνεις στο πάτωμα τα κομμάτια ενός παζλ και προσπαθείς να καταλάβεις πού τοποθετείται το κάθε κομμάτι για να διαμορφωθεί το σύνολο, η τελική εικόνα. Μόνο που η τελική εικόνα στα βιβλία χωρίς λόγια είναι πολύ ανοικτή σε ερμηνείες, είναι πολύ προσαρμοστική στην προσωπικότητα και την ψυχή του κάθε αναγνώστη, μικρού ή μεγάλου, αφού οι λέξεις δεν είναι εκεί για να τον ή την καθοδηγήσουν.

Οι εικονογράφοι είναι παράλληλα και «συγγραφείς» αφού στην ουσία αφηγούνται μια ιστορία. Η λογοκεντρική όμως αντίληψη που έχουμε διαμορφώσει ως πολιτισμός μας προκαλεί τουλάχιστον αμηχανία στο να εμπιστευτούμε απολύτως αυτή την αφηγηματική οδό και να χαθούμε στον κόσμο που ξεδιπλώνει μπροστά μας. Προκαλεί μάλιστα τόση αμηχανία που νιώθουμε πως πρέπει κάπως να «χρησιμοποιήσουμε» ένα βιβλίο χωρίς λόγια, δηλαδή να το συνοδεύσουμε με κάποια άσκηση για τα παιδιά αντί να δώσουμε σημασία στην αισθητική του αξία (είναι εξάλλου μικρά ή μεγάλα έργα τέχνης) και να πάρουμε όσα έχει να μας προσφέρει. Άλλωστε, τα βιβλία χωρίς λόγια συνδυάζουν ιδιότητες που δεν διακρίνουν τα βιβλία με λόγια, όπως η μεγάλη προσαρμοστικότητα, δηλαδή το γεγονός πως μπορούν να ταιριάξουν σε όλους τους αναγνώστες και μάλιστα κάθε ηλικίας. Έπειτα η αμεσότητά τους-  δεν είναι τυχαίο που τα παιδιά θεωρούν αμέσως «δικό τους» και το γεγονός πως δεν υπάρχει «σωστό και λάθος» στην ερμηνεία του.

«Δεν είμαστε συνηθισμένοι στην Ελλάδα στα βιβλία χωρίς λόγια» σημειώνει η Αγγελική Γιαννικοπούλου, καθηγήτρια παιδικής λογοτεχνίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο (ΤΕΑΠΗ). Και συνεχίζει: «Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη στον γραπτό λόγο· δεν συνηθίζουμε να λέμε εξάλλου “πού το έχεις δει γραμμένο;” Η φράση αυτή δείχνει ακριβώς πόσο εμπιστοσύνη δείχνουμε στον γραπτό λόγο. Θεωρούμε ότι η ιστορία λέγεται μόνο με τον λόγο, εξάλλου και το σχολείο επικεντρώνει στον γραπτό λόγο, αν και πλέον, στην εποχή της εικόνας, θα πρέπει να μαθαίνουμε και να γνωρίζουμε καλά πώς να προσλαμβάνουμε και να αναλύουμε τις εικόνες, και μάλιστα σε πολλά επίπεδα». O οπτικός γραμματισμός είναι, λοιπόν, το ζητούμενο. Γιατί ακόμα και τα πιο «απλά» βιβλία χωρίς λόγια προϋποθέτουν τη γνώση κάποιων οπτικών συμβάσεων (όπως για παράδειγμα τη γραμμή που υποδηλώνει την οσμή ενός φαγητού ή το συννεφάκι τη σκέψη), αλλά και την ικανότητα να διακρίνει κανείς τα σύμβολα και ν’ ακολουθεί την ιστορία οπτικά.

Τα βιβλία χωρίς λόγια είναι για όλους, μικρούς και μεγάλους. Έχουν τη δύναμη δε να υπερπηδούν τα εμπόδια της γλώσσας ή της κουλτούρας και να χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας. Πρόκειται μάλιστα για βιβλία που διευκολύνουν τη δουλειά με ειδικές ομάδες, όπως συμβαίνει με τα παιδιά- πρόσφυγες, καθώς χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας.

Στο σχολείο τα παιδιά έκαναν εξαιρετική δουλειά και πρόσθεσαν λόγια στο παραμύθι. Στη συνέχεια μετατρέψαμε το παραμύθι μας σε ψηφιακό βιβλίο για να μπορούμε να το διαβάζουμε- όποτε θέλουμε!

Δημοσιεύθηκε στην Η ζωή στο σχολείο

«Η βιβλιοθηκάριος της Βασόρας» μια αληθινή ιστορία για την αγάπη στο βιβλίο!

Διαβάστε μαζί με τα παιδιά το παραμύθι που διαβάσαμε σήμερα στην τάξη, πατώντας τη λέξη “εδώ” που βρίσκεται στο τέλος της ανάρτησης:

H αληθινή ιστορία της Αλία που διαδραματίζεται στη Βασόρα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ με φόντο την εισβολή στις 6 Απριλίου του 2003. Η βιβλιοθηκάριος Αλία Μοχάμεντ Μπέϊκερ, μετά την άρνηση του κυβερνήτη να προστατέψει τα βιβλία, αποφασίζει να τα μεταφέρει με δική της πρωτοβουλία σε ασφαλές μέρος. Στο πλευρό της στέκονται ο Ανίς, ο ιδιοκτήτης του διπλανού εστιατορίου, γείτονες και φίλοι. Μεταφέρουν τα βιβλία, κρυφά, τη νύχτα, σε καφάσια και σακιά, σε σπίτια και μαγαζιά με σκοπό να τα διαφυλάξουν. Λίγο αργότερα, η Βιβλιοθήκη καίγεται ολοσχερώς. Όμως η βιβλιοθηκάριος Αλία έχει καταφέρει να σώσει το 70% των βιβλίων της Βιβλιοθήκης. Η Αλία περιμένει πότε θα τελειώσει ο πόλεμος. Περιμένει και ονειρεύεται την ειρήνη…..

Συγγραφέας: Jeanette Winter, «The Librarian of Basra»

Το βιβλίο που κυκλοφορεί στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, είναι διαθέσιμο για ανάγνωση, εδώ.

Δημοσιεύθηκε στην Η ζωή στο σχολείο

Δράσεις φιλαναγνωσίας

Με αφορμή την έναρξη της δανειστικής βιβλιοθήκης, προσπαθούμε να ενισχύσουμε την φιλαναγνωσία με διάφορες δράσεις.  Γίναμε ταυτόχρονα συγγραφείς και εικονογράφοι. Το παραμύθι μας έχει τίτλο “Οι θησαυροί του κροκόδειλου”  και δεν’έχει εκδοθεί, ακόμη τουλάχιστον, αλλά έχει αναρτηθεί στο ταμπλό της τάξης μας. Είναι ένα  αντισυμβατικό παραμύθι γιατί πρώτα εικονογραφήθηκε και μετά μπήκε το κείμενο.

Αρχικά σχίσαμε ένα μεγάλο χαρτί του μέτρου τυχαία σε κομμάτια. Κάθε παιδί διάλεξε ένα κομμάτι χαρτιού και αφού σκέφτηκε τι του θυμίζει το μετέτρεψε ζωγραφίζοντάς το σε ένα αντικείμενο.IMG_4981 Όταν όλοι είχαμε ζωγραφίσει  ένα αντικείμενο, φτιάξαμε όλοι μαζί ένα παραμύθι στο οποίο έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε  όλες τις  εικόνες που είχαμε ζωγραφίσει. IMG_4980Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι πρόκειται για μια  πολύ προκλητική για τη φαντασία των παιδιών διαδικασία, γι’ αυτό και το παραμύθι μας είναι τόσο υπέροχο.IMG_5012   IMG_5013