Με αφορμή την έναρξη της Αποκριάς μάθαμε ορισμένα από τα ήθη και τα έθιμα που επικρατούν αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα.
Το Τριώδιο, που είναι και η περίοδος της Αποκριάς, διαρκεί 3 εβδομάδες και προηγείται της Μεγάλης Σαρακοστής , που ακολουθεί.
- Η πρώτη εβδομάδα λέγεται προφωνή ή προφωνέσιμη, επειδή, σε παλιότερα χρόνια κάποιος από ένα μέρος ψηλό προφωνούσε, δηλαδή διαλαλούσε ότι αρχίζει η περίοδος της Αποκριάς.
- Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται κρεατινή ή ολόκριγια, επειδή κατά τη διάρκειά της δε νηστεύουμε.
- Τέλος, η τρίτη εβδομάδα λέγεται τυρινή, επειδή κατά τη διάρκειά της, το κύριο καρύκευμα των φαγητών είναι το τυρί.
Η αρχή του Τριωδίου γίνεται κυρίως αισθητή την Πέμπτη της Κρεατινής, τη λεγόμενη Τσικνοπέμπτη. Είναι η ημέρα που καθένας «θα τσικνίσει τη γωνιά του», όπως λένε, δηλαδή κάτι θα ψήσει και η τσίκνα από το ψημένο κρέας, χοιρινό ή άλλο θα μοσχοβολήσει τον αέρα.
Τσικνοπέμπτη στο νηπιαγωγείο μας!
Όπως προαναφέρεται, ο Ελληνικός λαός αποκρεύει, δηλαδή παύει να τρώει κρέας μετά το φαγητό της Κυριακής της δεύτερης εβδομάδας, της λεγόμενης Κρεατινής. Αλλά η καθαυτό Αποκριά με τα πολλά της έθιμα είναι η τελευταία Κυριακή της Τυροφάγου. Όταν φτάσει η Κυριακή αυτή, εκτείνονται στο έπακρο η ευθυμία, οι μεταμφιέσεις και οι χοροί. Η ημέρα όλη περνά με την κίνηση των μασκαράδων, με τις επισκέψεις και το φαγοπότι.
Γνωρίσαμε Το γαϊτανάκι, ένα αποκριάτικο έθιμο – ένα χορευτικό παιχνίδι, με το οποίο γεμίζουν χρώματα και γέλια οι πλατείες. Κυριαρχεί στα αποκριάτικα έθιμα της χώρας μας και σύμφωνα με την παράδοση συμβολίζει το πνεύμα συναδέλφωσης, αγάπης και ομόνοιας.
Συμβολίζει επίσης τον κύκλο της ζωής, από τη χαρά στη λύπη, από το χειμώνα στην άνοιξη, από τη ζωή στο θάνατο, αλλά και το αντίθετο.
Ο παραδοσιακός αυτός χορός, πέρασε στη χώρα μας από τους πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας.
Η λέξη “γαϊτανάκι” προέρχεται από την μεσαιωνική λέξη “γαϊτάνιν” που σημαίνει μεταξωτό κορδόνι, κορδέλα.
Πολύχρωμες κορδέλες, δένονται σε κεντρικό κοντάρι, και οι συμμετέχοντες στο παιχνίδι/ χορευτές πλέκουν χορεύοντας με συγκεκριμένες κινήσεις γύρω από το στύλο, το γαϊτανάκι ή αλλιώς μια πολύχρωμη πλεξούδα.
Σύμφωνα με την παράδοση, για το γαϊτανάκι χρειάζονται 13 άτομα. Ένας κρατάει το στύλο στο κέντρο. Από το στύλο κρέμονται 12 κορδέλες και κάθε κορδέλα την κρατάει ένας χορευτής. Οι χορευτές γυρίζουν κυκλικά γύρω από το στύλο, αλλάζοντας κατά διαστήματα τον τρόπο που κινούνται στον κύκλο τους, και με τα βήματα τους πλέκουν τις κορδέλες σε όμορφες κοτσίδες. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο κύκλος στενεύει όσο οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το στύλο, μέχρι τη στιγμή που ο στύλος μετατρέπεται σε μια πολύχρωμη πλεξούδα. Τότε ο χορός συνεχίζεται προς την αντίθετη κατεύθυνση, ξετυλίγοντας τις κορδέλες από το στύλο.
Τα γαϊτανάκια που στήνονται σε πλατείες την περίοδο της αποκριάς, χορεύονται από πολύ περισσότερους ανθρώπους, με πολύ κέφι και σπανίως ακολουθούνται κάποια χορευτικά βήματα, αλλά παρόλα ταύτα, υπάρχουν βήματα!
Οι απόκριες είναι από τις πιο αγαπημένες γιορτές μικρών και μεγάλων.
Έτσι, κι εμείς αφού μάθαμε τα ήθη και τα έθιμα που επικρατούν ,γιορτάσαμε, παίξαμε και διασκεδάσαμε την ψυχή μας.
Αποκριάτικες κατασκευές
Μασκαρευόμαστε και διασκεδάζουμε- face painting
Μαθαίνουμε το γράμμα Κ. Βρίσκουμε χρώμα, φαγητό, παιχνίδι, επάγγελμα, ζώα που να ξεκινάνε από την φωνούλα Κ
Κατασκευάζοντας αποκριάτικα καπέλα!
ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Η Καθαρή Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής, γι’ αυτό λέγεται και πρωτονήστιμη Δευτέρα και Αρχιδευτέρα.
Λέγεται Καθαρή γιατί οι Χριστιανοί “καθαρίζονταν” πνευματικά και σωματικά
Προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως “ημέρα κάθαρσης”. Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Την ημέρα αυτή ξεκινάει η Σαρακοστή.
Η Σαρακοστή είναι μια χρονική περίοδος που έχει καθοριστεί από την Εκκλησία σαν περίοδος νηστείας. Λέγεται αλλιώς και Τεσσαρακοστή ή Μεγάλη Σαρακοστή και είναι η νηστεία που κάνουμε πριν από το Πάσχα. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Στη νηστεία της Σαρακοστής γνωρίσαμε τα νηστίσιμα φαγητά και μάθαμε ποια απαγορεύονται όπως:
το κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά, λάδι και κρασί. Μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπονται το λάδι και το κρασί, εκτός φυσικά από το Μεγάλο Σάββατο. Στις 25 Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων όσοι νηστεύουν τρώνε ψάρι. Επιτρέπονται όσπρια, φρούτα και λαχανικά.
Επειδή εμείς είμαστε μικρά παιδάκια και πρέπει να μεγαλώσουμε τρώμε ότι μας λέει η μαμά. Αλλά και πιο σημαντικό είναι να κόψουμε κάποιες συνήθειες που έχουμε όπως να μην χτυπάμε τα αδέρφια μας, να μην λέμε ψέματα, να μην τσακωνόμαστε με τους φίλους μας, να μην βρίζουμε και να είμαστε ευγενικοί…
Έτσι γνωρίσαμε την Κυρά Σαρακοστή που ήταν το ημερολόγιο, για να μετρούν τις εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα και μάθαμε το σχετικό τραγούδι.
Γιατί η Κυρά Σαρακοστή έχει επτά πόδια;
Γιατί οι εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα είναι 7. Δηλαδή έχει 7 πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της Σαρακοστής.
Την Καθαρή Δευτέρα έχουμε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού. Από που όμως προέρχεται το συγκεκριμένο έθιμο;Ο χαρταετός φαίνεται να πέταξε για πρώτη φορά γύρω στο 200 π.Χ στην Κίνα. Εκεί κατασκευάστηκαν οι πρώτοι χαρταετοί από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα στις χώρες αυτές, με τη μορφή του δράκου.Σήμερα κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα γύρω από το πέταγμα του χαρταετού.Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστεία τόσο η κατασκευή όσο και το πέταγμά του και μάλιστα διοργανώνονται διαγωνισμοί κάθε χρόνο για τον καλύτερο χαρταετό. Στην Ελλάδα το πέταγμα του χαρταετού είναι μέρος των εθίμων της Καθαράς Δευτέρας και συγκεκριμένα του εορτασμού της -τα κούλουμα. Οι χαρταετοί κατασκευάζονταν από παιδιά με ή χωρίς τη βοήθεια των μεγάλων με απλά υλικά όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες. Αρχικά ο χαρταετός κατασκευαζόταν με ξύλινο σκελετό και χαρτί. Στην εποχή μας κατασκευάζονται είτε από ξύλο, είτε από πλαστικό και ντύνονται με πλαστικό. Δεν λείπουν βέβαια και οι χειροποίητοι που είναι φτιαγμένοι με καλάμια. Στη χώρα μας το πιο παραδοσιακό σχήμα που έχουν είναι με εξάγωνο σκελετό.
Αφού μοιραστήκαμε τις εμπειρίες μας στην παρεούλα σχετικά με το πέταγμα των χαρταετών, είδαμε ορισμένους χαρταετούς με τα παιδιά και μάθαμε όλα τα βασικά μέρη από τα οποία αποτελείται(ουρά,σκουλαρίκια,καλούμπα).Τέλος κατασκευάσαμε τους δικούς μας χαρταετούς.
