Μια αναπαράσταση της μεσαιωνικής Κωνσταντινούπολης
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥΑυτοκράτορες του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥΚ. Π. Καβάφη “Η Πόλις” (Δίκτυο Κειμένων)
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: γενικά, ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΚ.Π.Καβάφης
Η ΠΟΛΙΣ (σελ. 14)
Ερωτήσεις για την αρχική πρόσληψη του ποιήματος:
- Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος;
- Ποιο πρόσωπο χρησιμοποιείται στο ποίημα; Ποια η λειτουργία του;
- Ποια είναι η διαφορά στη χρονική βαθμίδα ανάμεσα στις δύο στροφές;
- Στην πρώτη στροφή: Ποιες συνθήκες αντιμετωπίζει το υποκείμενο;
- Ποιες προσπάθειες κάνει για να τις ξεπεράσει;
- Ποια συναισθήματα μας υποβάλλονται;
- Στη δεύτερη στροφή: Ποια είναι η διαμόρφωση της πραγματικότητας για το ποιητικό υποκείμενο;
- Πώς λειτουργεί η ροή του λόγου στο ποίημα;
- Ποιο είναι το ύφος του;
- Πώς λειτουργούν τα σημεία στίξης στη διαμόρφωση του ύφους;
Ερμηνευτικές ερωτήσεις
- Πώς λειτουργεί ως σύμβολο «η πόλις» μέσα στις δύο στροφές; Πιστεύεις πως είναι διττό σύμβολο; (πρόσεξε επίσης την ιδιομορφία της λέξης, με την αρχαιοπρεπή κατάληξη).
- Ποιο είναι το βασικό φιλοσοφικό ερώτημα που θέτει το ποίημα σχετικά με τη φυγή;
- Στο ποίημα έχουμε μια στάση αυστηρής κριτικής απέναντι στο παρελθόν και κατηγορηματικής προς το μέλλον; Σας εκφράζει η στάση αυτή; Ποια είναι η δική σας θέση;
- Χαρακτηριστική είναι στο ποίημα η «έλλειψη περιπέτειας»: Το ποιητικό υποκείμενο δεν εμφανίζεται να πραγματοποιεί το πολυπόθητο ταξίδι; Ποια στάση ζωής αντιπροσωπεύει τελικά;
- Πώς επηρεάζεται η αντίληψη που σχηματίζουμε για το περιβάλλον από την ψυχική μας κατάσταση;
- Να διαμορφώσετε ένα συλλογισμό που θα μπορούσε να πείσει το ποιητικό υποκείμενο για την άποψη ότι είναι δυνατός ο απεγκλωβισμός από μια οδυνηρή πραγματικότητα.
Μ. Χόλουμπ, “Η πόρτα” (Δίκτυο Κειμένων)
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΜΙΡΟΣΛΑΒ ΧΟΛΟΥΜΠ
Η ΠΟΡΤΑ (σελ. 13)
- Πώς συνδέεται ο τίτλος του ποιήματος με το περιεχόμενό του;
- Ποια είναι η αρχιτεκτονική διάρθρωση του ποιήματος;
- Ποια θέση έχει η τελευταία στροφή του ποιήματος; Πώς συνδέεται με την επαναλαμβανόμενη φράση;
- Το ποίημα βασίζεται στην αντίθεση: αποδοχή της ζωής (κατάφαση) – άρνηση της ζωής. Να εντοπίσετε τα σημεία που μεταδίδουν αυτό το αίσθημα.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
- Ποιες είναι οι εικόνες που ενδεχομένως θα αντικρύσει κάποιος ανοίγοντας την πόρτα και ποια συναισθήματα σας υποβάλλουν;
- Πώς αντιλαμβάνεστε τον τελευταίο στίχο του ποιήματος;
- Πιστεύετε ότι πρόκειται για ένα ποίημα με αισιόδοξο ή απαισιόδοξο περιεχόμενο;
- Κατά ποια άποψη θα θεωρούσατε το περιεχόμενο του ποιήματος επίκαιρο;
Κ.Π. Καβάφη, “Τα παράθυρα” (Δίκτυο Κειμένων)
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΚ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ (σελ. 13)
- Θέμα του κειμένου
- Προσδιορισμός των παραθύρων ως συμβόλων
- Στοιχεία που προσδίδουν στο ποίημα το χαρακτήρα της αλληγορίας
- Ποιος είναι ο συμβολισμός των «σκοτεινών κάμαρων» για τη ζωή του κάθε ανθρώπου;
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
- Από ποιους παράγοντες εμποδίζεται η προσπάθεια του ποιητικού υποκειμένου να βρει παράθυρα;
- Ποια είναι η κυρίαρχη αίσθηση του ποιητικού υποκειμένου;
- «Ίσως το φως να είναι μια νέα τυραννία»: Πώς ερμηνεύετε τη φράση αυτή;
- Πού αποδίδονται οι ευθύνες τελικά για τη συνθήκη που ζει το ποιητικό υποκείμενο;
Ο ίδιος ο Καβάφης γράφει για τα Παράθυρα, τα εξής: «Αι δυσκολίαι της ζωής. Τα καημένα συμβεβηκότα κ’ αι συνήθεια σχηματίζουν ένα σκότος ηθικόν (τες σκοτεινές κάμαρες), το οποίον προσπαθούμε να φωτίσουμε αναζητούντες αίτια και αρχάς (τα παράθυρα). Κι αποτυγχάνομεν, διότι τα αίτια μένουν κρυμμένα ένεκα της παρελεύσεως πολλού χρόνου και της μεσολαβήσεως πολλών περιστάσεων, αι δε αρχαί, εφαρμοζόμεναι εις τα παρόντα πράγματα, εις τα παρελθόντα, κ’ εις τας υποσχέσεις τα οποίας τα παρόντα δημιουργούν δια το μέλλον, φαίνονται πότε αντιφατικαί και πότε ακατάλληλοι. Κάποτε δε δύναταί τις να υποθέση ότι είναι καλύτερο ότι η έρευνα, κυρίως η περί τα αίτια, μένει ανεπιτυχής, διότι επιτυγχάνουσα ήθελεν ίσως δείξει πλείστα σφάλματα και πλείστην, αναγκαστικήν, αλλ’ ανυπόφορον εν τω μεγάλω φωτί, ασχημίαν και απρέπειαν».
Μ. Χάκκα, “Η σύσκεψη” (Δίκτυο Κειμένων)
Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥΜ. ΧΑΚΚΑΣ
Η ΣΥΣΚΕΨΗ (σελ. 11)
Η ιστορία
Ο ήρωας παίρνει μέρος σε ………………………………….. Η αίσθηση που έχει για αυτή είναι ………………………., καθώς δεν μπορεί να προσδιορίσει επαρκώς ………………………………………. Οι συμμετέχοντες στη σύσκεψη εναλλάσσονται, μιλώντας με τρόπο …………………………………….. Ο ήρωας νιώθει ανάλογη …………………, όπως αν …………………………………….. Διερωτάται …………………………………………. και σχεδιάζει ……………………………. Διαπιστώνει πως …………………………, ………………………………… Όμως τότε κλήθηκε ………………………………………………. πέλεξε ………………….., εκφωνώντας έναν λόγο ……………………………….
Βασικοί άξονες της ιστορίας
- Σημεία που αποπροσανατολίζουν (παρεκβάσεις)
- Θέμα του κειμένου:
Η …………… του ανθρώπου να ……………. από συνθήκες που του δημιουργούν εσωτερική ένταση.
- Η αλληγορία στο κείμενο.
- Η σύσκεψη ως σύμβολο. Χαρακτηριστικά:
- Στοιχεία πλοκής στην αφήγηση (έναρξη/κλιμάκωση/λύση):
- Ποιο είναι τα σημεία καμπής για την εξέλιξη του μύθου;
- Ερμηνεία του κειμένου:
- Πώς δίνεται στο κέιμενο ο εγκλωβισμός του ήρωα;
- Τι είναι αυτό που φυλακίζει τον ήρωα;
- Ο ήρωας έχει την επιθυμία και τη δυνατότητα να ελευθερωθεί;
- Καταφέρνει να απεγκλωβιστεί; Ποιο συμπέρασμα βγάζουμε για τη στάση του ήρωα;
- Ποια εξέλιξη θα θέλατε να έχει η ιστορία;
- Ο Μ. Χάκκας ήταν ένας συγγραφέας αριστερής ιδεολογίας και δράσης. Πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια του συμβιβασμού υπό αυτό το πρίσμα;
- Πώς θα διαφοροποιούνταν η ανάγνωση ενός αναγνώστη του 1972 σε σύγκριση με τους σημερινούς αναγνώστες;
- Το κείμενο αρχίζει και τελειώνει με την ίδια φράση. Αυτό το σχήμα κύκλου, σε συνδυασμό με την επανάληψη μια άλλης φράσης, σε ποια υπόθεση μας οδηγεί για τους λόγους που κινούν την επιθυμία φυγής του ήρωα;
Σχολιασμός του κειμένου
Αν διαβαστεί χωρίς να τοποθετηθεί στο συγκείμενο της συγγραφής του (ο Χάκκας αναφέρεται στις συνεδριάσεις του ΚΚΕ στα μέσα της δεκαετίας του ’50), το κείμενο αυτό καλεί τους αναγνώστες να νοηματοδοτήσουν τη «σύσκεψη» και την εντός αυτής «αιχμαλωσία», μέσα στον δικό τους «ορίζοντα προσδοκιών», τα αισθητικά δηλαδή χαρακτηριστικά και την ιδεολογική προοπτική που αυτοί αναμένουν να εντοπίσουν στα λογοτεχνικά κείμενα (Jauß 1975).
Το σύγχρονο ιστορικό πλαίσιο, που καθορίζει τον «ορίζοντα προσδοκιών» των σημερινών αναγνωστών, οδηγεί τους τελευταίους σε μια πολλαπλή ανάγνωση/αναγνώριση της «σύσκεψης»: συνεδρίαση στελεχών μεγάλης εταιρείας (κινηματογραφικές συνδηλώσεις), συνεδρίαση της βουλής, τηλεοπτικές πολιτικές συζητήσεις, η «εικονική πραγματικότητα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και κάθε συνθήκη, βάσει της οποίας η συστηματική επικοινωνία σε ένα περιβάλλον μιας «κουρντισμένης» ρητορικής (ακόμη και αν είναι απλώς η «παρέα») παραλύει τα αυθεντικά αντανακλαστικά της ζωής.
Ο άνθρωπος, μολονότι ονειρεύεται την απόδραση, στο τέλος δεν την πραγματοποιεί· παραμένει αιχμάλωτος. Ποιου πράγματος; Του φόβου; Της συνήθειας; Της αδράνειας; Της αδυναμίας του να πιστέψει ότι η εναλλακτική είναι εφικτή; Οι πολλαπλές νοηματοδοτήσεις των δύο εννοιών από σύγχρονους αναγνώστες δικαιώνουν την παρατήρηση του Jauß ότι διαφορετικοί αναγνώστες της ίδιας εποχής δεν μοιράζονται αναγκαστικά τον ίδιο ορίζοντα (Jauß 1995, 103).
