Στην παρούσα δράση εκμεταλλευόμαστε το βιβλίο «Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Εντάσσεται στις δράσεις του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων της Δ’ δημοτικού, στη θεματική «Ενδιαφέρομαι και ενεργώ», υποθεματική «Ανθρώπινα δικαιώματα», με τίτλο «Δικαίωμα στη ζωή έχω εγώ, έχεις κι εσύ!». Πρόκειται για εισαγωγική δραστηριότητα που σκοπό έχει να ωθήσει τα παιδιά να αντιληφθούν την έννοια του ρήματος «δικαιούμαι» καθώς και του τρόπου με τον οποίο κάποιος μπορεί να την στερηθεί.
Αφορμή για την ενασχόληση υπήρξε το κίνημα κατά της μαντήλας που ξεκίνησε στο Ιράν με αφορμή τον θάνατο 22χρονης Μασχά Αμίνι. Η χειροτεχνία με το μολύβι είναι υιοθέτηση της ιδέας του εκπαιδευτικού Μάριου Μάζαρη που γενναιόδωρα την μοιράστηκε στο Instagram του. Οι γραμματοσειρές στο φύλλο εργασίας είναι της Playground Learning. Προσαρμοσμένη, λοιπόν, στη δική μας τάξη και στοχοθεσία, η δράση έχει ως εξής:
Λογικά τα παιδιά δεν έχουν βιώσει ποτέ ιδιαίτερα έντονα τον έμφυλο ρατσισμό και τις διακρίσεις ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού φύλου που μπορούνε να ισχύσουν σε απολυταρχικά καθεστώτα (βλ. Πακιστάν – Ιράν). Παρουσιάζουμε στα παιδιά μια εικόνα που δείχνει ένα κορίτσι μπροστά από μια μπούργκα και ένα αγόρι μπροστά από μια ποικιλία στολών καριέρας (βλ. δίπλα). Το σώμα του κοριτσιού είναι προς τη μεριά της μπούργκας αλλά το βλέμμα του κοιτάζει τις στολές που είναι μπροστά από το αγόρι.- Αμέσως τα παιδιά προσέχουν τη μπούργκα αλλά δεν την αναγνωρίζουν. Αποφεύγουμε κι εμείς να την ονομάσουμε και τους ζητάμε να σημειώσουν σε ένα χαρτάκι τι πιστεύουν ότι είναι αυτό που βρίσκεται μπροστά από το κορίτσι. Έπειτα ζητάμε να διαλέξουν ποια από τις στολές θα ήθελαν να φορέσουν τα ίδια. Σημειώνουν πάλι στο χαρτάκι. Τα συλλέγουμε και τα διαβάζουμε χωρίς να αναφέρουμε από ποιον έχουν γραφτεί. Τα χρειαζόμαστε μόνο για να σκιαγραφίσουμε το μήνυμα που λαμβάνουν τα παιδιά από την εικόνα, γνωρίζοντας από πριν ότι γι’ αυτά δεν είναι το ίδιο ξεκάθαρο όσο σε μας.
- Στη συνέχεια παρουσιάζουμε το βιβλίο «Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα» και τα παιδιά αμέσως αναγνωρίζουν πως το κορίτσι του εξωφύλλου φοράει κάτι παρόμοιο με την περίεργη στολή της αρχικής εικόνας. Εξηγούμε ότι δεν είναι ακριβώς το ίδιο και πως – ίσως – το παραμύθι που θα ακούσουμε να μας βοηθήσει να δούμε τη διαφορά.
- Παρουσιάζουμε το παραμύθι μέσα από το βίντεο του YouTube που περιλαμβάνει την εικονογράφηση. https://youtu.be/TP0xnA6it-8
- Κατά τη διάρκεια της αφήγησης τα παιδιά βλέπουν τη διαφορά ανάμεσα στα ρούχα της Μαλάλα και την αρχική φορεσιά και μέσα από συζήτηση αντιλαμβανόμαστε πώς επικράτησε η δεύτερη σε κάποιες περιοχές του κόσμου.
- Η επόμενη ερώτηση που κάνουν είναι αν η ιστορία είναι πραγματική. Οπότε αυτή είναι η ευκαιρία μας να μιλήσουμε λίγο πιο αναλυτικά για την ιστορία της Μαλάλα. Προσδιορίζουμε τον τόπο και τον χρόνο της ιστορίας, μιλάμε για το πώς οι Ταλιμπάν επιχείρησαν να την κάνουν να σιωπήσει (μπορούμε να δείξουμε πληροφορίες από εδώ καθώς και άλλες εικόνες από τη μέρα της επίθεσης που βρίσκουμε στο βιβλίο «Με λένε Μαλάλα», εκδόσεις Πατάκη).
- Σταδιακά αναγνωρίζουμε την έννοια της λέξης «δικαιώματα» μέσα από τις στερήσεις που βίωνε η Μαλάλα αλλά και από τον αγώνα της να τα διεκδικήσει.
- Τελικά, επιστρέφουμε στην εικόνα που δείξαμε στην αρχή της δράσης και τη μελετούμε, προσπαθώντας να εντοπίσουμε αν την κατανοούμε καλύτερα. Τώρα τα περισσότερα παιδιά είναι σε θέση να νιώσουν τη στεναχώρια που βιώνει το κορίτσι της εικόνας.
Το παραπάνω κομμάτι ολοκληρώνει το πρώτο δίωρο/ στάδιο της ενασχόλησης με το βιβλίο. Σε επόμενη συνάντηση επανερχόμαστε στο βιβλίο, μιλώντας για το όνειρο που έχει η Μαλάλα να μπορούν όλα τα παιδιά να είναι μαζί και ίσα μεταξύ τους, αγόρια και κορίτσια.
- Δείχνοντας το αντίστοιχο σημείο στο βιβλίο, και γνωρίζοντας ήδη στοιχεία της ιστορίας της Μαλάλα (ότι ο μπαμπάς της ήταν δάσκαλος και ονειρευόταν και προσπαθούσε για ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης για κορίτσια και αγόρια, την ύπαρξη δύο αδερφών αγοριών στην οικογένεια) ρωτάμε τα παιδιά: «Πιστεύετε ότι όλα τα αγόρια και οι άντρες στην ιστορία της Μαλάλα ήταν χαρούμενα/οι που είχαν τόση ελευθερία παραπάνω από τις γυναίκες και τα κορίτσια;»
- Αφού συζητήσουμε τις απόψεις των παιδιών, διαβάζουμε ένα κείμενο αλιευμένο από το facebook (βλ. παρακάτω) που δείχνει τους περιορισμούς που μπορεί να νιώθει κι ένας άντρας ή ένα αγόρι σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
- Ακολουθεί κουβέντα, όπου ακούμε και επεξεργαζόμαστε τις απορίες και τα συμπεράσματα των παιδιών. Εμείς κλείσαμε την κουβέντα, αναφέροντας ότι ο περιορισμός ελευθερίας μιας ομάδας δίπλα μας, πολύ συχνά ακολουθείται κι από έναν περιορισμό σε μας, άρα μας αφορά πιο άμεσα απ’ όσο πιστεύουμε.
- Στο τέλος (ιδέα του Μάριου Μάζαρη) δίνουμε στα παιδιά τα χάρτινα μολύβια, εξηγούμε ότι είναι το δικό τους μαγικό μολύβι και τους ζητάμε να γράψουν τη δική τους ευχή για τον κόσμο.
- Ως ανάμνηση των όσων γνώρισαν μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά και το παρακάτω φύλλο εργασίας όπου δίπλα από την εικόνα αφόρμησης θα κολλήσουν την αρχική και την τελική τους εντύπωση.
