pantsouka's blog

1] Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΛΟΓΟ:

Ο επιστημονικός λόγος είναι λόγος περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. 

Αυτό σημαίνει ότι τον χρησιμοποιεί ο επιστήμονας στην προσπάθειά του 

να περιγράψει (εννοεί να ορίσει ένα φαινόμενο, μια διαδικασία, τα χαρακτηριστικά, τις λειτουργίες), 

να ερμηνεύσει (σχόλιο: γιατί συμβαίνει κάτι, γιατί ισχύει, γιατί προκαλεί με τη σειρά του κάτι αλλο),

να πείσει (σχόλιο: όχι με συναίσθημα αλλά με προσφυγή σε τεκμηρίωση,

επιχειρηματολογία, και βιβλιογραφικές παραπομπές («αυθεντία»)· 

στην προσπάθειά του δηλαδή να αναφερθεί στα πράγματα ή στην αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά.

Από την άποψη αυτή ο επιστημονικός λόγος οφείλει να είναι απρόσωπος και αντικειμενικός. 

Άλλωστε, στην επιστήμη επικρατεί η λογική χρήση της γλώσσας και όχι η συγκινησιακή.

2] ΕΜΜΕΣΑ συνάγουμε από το ακόλουθο τμήμα (ΔΟΚΙΜΙΟ, Η γλώσσα του δοκιμίου) άλλα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου :

“Η γλώσσα του δοκιμίου -σε αντίθεση με τη γλώσσα της ποίησης ή της αφηγηματικής πεζογραφίας- υπακούει σε εντολές μιας λογιότερης γραμματικής, της γραμματικής που διέπει γενικά τον επιστημονικό ή το στοχαστικό λόγο. 

Πράγματι εύκολα μπορεί κανείς να επισημάνει διάφορες τεχνικές ομαλής ή φυσικής μετάβασης και συνοχής (π.χ. τη χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων, φράσεις-γέφυρες κτλ). 

Μπορεί ακόμη να ξεχωρίσει άλλα εκφραστικά μέσα, που χαρακτηρίζουν έναν περισσότερο επιστημονικό λόγο, 

π.χ. μόρια και εκφράσεις που φανερώνουν μια στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (π.χ. πιθανώς, ενδεχομένως, βεβαίως κτλ) 

ή φανερώνουν την οπτική του γωνία για τα γραφόμενα (π.χ. επιρρήματα του τύπου “κοινωνικά”, “πολιτικά”, “νομικά” κτλ). 

Ως προς τη σύνταξη έχει κανείς να προσέξει την περισσότερο σύνθετη δομή των προτάσεων (κάτι που επιτυγχάνεται με τη μεγαλύτερη χρήση του υποτακτικού λόγου σε αντίθεση με τον παρατακτικό λόγο)…” (Σχόλιο: η σύνθετη δομή των προτάσεων περιλαμβάνει κυρίως τη χρήση προσδιορισμών -εκεί εμπλέκεται η υποταξη).

3] ΑΛΛΟΥ (επι τη ευκαιρία ανάλυσης επιστημονικού άρθρου, Ψυχολογικές και παιδαγωγικές επισημάνσεις για τη χρήση της πληροφορικής στην εκπαίδευση)  το βιβλίο μας (Εκθεση-Εκφραση Γ Λυκείου) προσθέτει κι άλλα στοιχεία του επιστημονικού λόγου:

“Στο συγκεκριμένο κείμενο παρατηρούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου, 

όπως την προσεκτική τεκμηρίωση μιας άποψης με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα, 

την κριτική στάση απέναντι στη σχετική βιβλιογραφία, 

την επιδίωξη της αντικειμενικότητας. 

Ο συγγραφέας, πράγματι, προσπαθεί συστηματικά να τεκμηριώσει την κάθε άποψή του, παραπέμποντας σε σχετικές έρευνες. Από την άλλη πλευρά, όμως, αντιμετωπίζει κριτικά τις έρευνες αυτές και εκφράζει τις επιφυλάξεις του, όταν κρίνει ότι ένα θέμα δεν έχει εξεταστεί πλήρωςκαι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, για να συναχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα.

Η σαφήνεια και η ακρίβεια στη διατύπωση είναι ζητούμενα στον επιστημονικό λόγο. Ο συγγραφέας σε αρκετά σημεία του κειμένου διασαφηνίζει έναν όρο που χρησιμοποιεί ή επεξηγεί μια σκέψη του.

Χρησιμοποιεί, επίσης, πολύ προσεκτικά λέξεις ή εκφράσεις με τις οποίες δηλώνει με ακρίβεια “τη στάση” του απέναντι στο θέμα που θίγει (π.χ. “ασφαλώς”, “να αντιμετωπιστούν περισσότερο ως διερευνητικά” κτλ.).

Η αυστηρή λογική οργάνωση χαρακτηρίζει γενικά ένα επιστημονικό κείμενο.

Σε ένα επιστημονικό κείμενο συναντούμε συχνά ένα ειδικό λεξιλόγιο, δηλαδή τους ειδικούς όρους που χρησιμοποιούνται σε μια συγκεκριμένη επιστήμη. Αυτό βέβαια συμβάλλει στην ακρίβεια του λόγου και την πυκνότητα του (ΣΧΟΛΙΟ: με την έννοια ότι οι όροι παραπέμπουν σε συγκεκριμένο περιεχόμενο το οποίο δεν απαιτείται να αναλυθεί – αποσαφηνιστεί , τουλάχιστον για τους γνώστες)

4] ΑΛΛΟΥ (Έκθεση Έκφραση Γ΄Λυκείου, Επίκληση στην Αυθεντία) επίσης:

“Πολλές φορές ο πομπός, για να ενισχύσει την αξιοπιστία ενός επιχειρήματος, επικαλείται κάποια αυθεντία, η οποία συμμερίζεται τη συγκεκριμένη θέση, και συχνά παραθέτει ανάλογα αποσπάσματα. Ειδικά στον επιστημονικό λόγο η παράθεση τέτοιων αποσπασμάτων είναι αναμενόμενη και ως ένα βαθμό θεμιτή· με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας δείχνει ότι κατέχει τη σχετική βιβλιογραφία και ότι βασίζεται σε αξιόπιστες πηγές.”