pantsouka's blog

Πώς εξετάζεται ο μαθητής στην παραγωγή λόγου στην Αλβανία;

Οι εξετάσεις για το Κρατικό Απολυτήριο στην Αλβανία περιλαμβάνουν και το μάθημα της Αλβανικής Γλώσσας και (όχι μόνο Αλβανικής) Λογοτεχνίας .

Δεν είναι εύκολο να βρεί κανείς τα θέματα. Στον κρατικό φορέα εξετάσεων πάντως δημοσιεύονται

α) οι απαντήσεις (από όπου κατανοεί κανείς ότι υπάρχουν δύο παραλλαγές θεμάτων – μάλλον για να αποφευχθεί η αντιγραφή)

β) ένα υποδειματικό φύλλο εξέτασης για την προετοιμασία των μαθητών .

Η παραγωγή λόγου μπορεί να συνδέεται με τα κείμενα αναφοράς (και το λογοτεχνικό και το μη λογοτεχνικό) ή να είναι ανεξάρτητη απο αυτά.

1] Υπόδειγμα εξεταστικού φύλλου 2023

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ (=ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ αδίδακτο)

Ο αλπινιστής

Είναι μια κορυφή που σε καλεί σαν μια εύθραυστη κόρη για να σου χαρίσει το κορμί της. Ξεκινάς να ανηφορίζεις προς αυτήν. Από τη στιγμή που αρχίζεις να σκαρφαλώνεις, σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα βλέπεις έναν ορκιεμένο εχθρό που θέλει να σκοτώσει το ιδανικό σου για ανάβαση προς τα πάνω. Εχθρό έχεις και τα υπόλοιπα πλάσματα, στα οποία μπορεί να κρύβεται ο ανθρώπινος φθόνος. Εχθρό έχεις τον ήλιο, που σου σκοτεινιάζει την όραση και σε αποπροσανατολίζει. Εχθρό έχεις και τον πάγο κάτω από τα πόδια σου που κινούνται προς έναν προορισμό. Έχεις μόνο εχθρούς. Ακόμη και τα μέλη σου, που μπορεί να μην υπακούσουν στη θέλησή σου καθώς ανεβαίνεις προς την κορυφή όπου κυματίζει μόνο η σημαία αυτού που ανέβηκε τελευταίος – η σημαία του νικητή. Λίγη σημασία έχει ποιος ανέβηκε πρώτος. Σημασία έχει ποιανού κυματίζει η σημαία…

… Και όταν φτάσεις σε εκείνη την κορυφή, αν ποτέ φτάσεις, εσύ δεν το αισθάνεσαι, αλλά αυτοί που έμειναν κάτω – δηλαδή οι μικροί και ασήμαντοι άνθρωποι (έτσι φαίνονται από ψηλά) – ψιθυρίζουν ότι έχεις αλλάξει πολύ. Όμως αυτοί οι ψίθυροι πεθαίνουν βαθιά μέσα στην ύπαρξή τους. Τους σκοτώνει η μεγάλη σκιά σου που απλώνεται παντού μέσα τους. Λένε μέσα τους: «Έτσι συμβαίνει με όποιον ανεβαίνει στην υψηλότερη κορυφή που ονομάζεται ΘΡΟΝΟΣ». Κορυφή που σε καλεί σαν εύθραυστη κόρη να σου χαρίσει την ήττα, την οποία κρατάς σαν τρόπαιο και την ανταλλάσσεις μόνο με τη ζωή σου.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Ζητούμενο 34. Συμφωνείτε με τη θέση του συγγραφέα στο κείμενο του πρώτου μέρους (Ο αλπινιστής) , σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων στη σημερινή κοινωνία; Εξηγήστε τη θέση σας μέσω ενός επιχειρηματολογικού δοκιμίου (έκθεσης).

8 βαθμοί σε σύνολο 60.

Ο μαθητής γράφει το κείμενο του στις 20 κενές γραμμές που εχει το φύλλο εξέτασης.

Πώς εξετάζεται η παραγωγή λόγου στην Αλβανία (2)

Ενδιαφέρουσα η εκδοχή του υποδειγματος εξέτασης 2021.

Ο μαθητής δεν καλείται να εκφράσει την άποψή του, αλλά να υποστηρίξει (όχι «τον», αλλά) κάποιον αντίλογο. Το ίδιο το κείμενο αναφοράς προσφέρει λαβές για την αντίρρηση διότι δεν είναι μονοφωνικό , αλλά διαλέγεται με την κατισχύουσα (έτσι τουλάχιστον νιώθει η συγγραφέας) άποψη.

Νομίζω ότι έχει ιδιαίτερη αξία που η αφηγηματική φωνή είναι θηλυκού γένους.

Μη λογοτεχνικό κείμενο

Απόδραση
Συχνά πιστεύουμε ότι τις υποχρεώσεις μας, είτε είναι σημαντικές είτε απλές και καθημερινές, πρέπει να τις έχουμε συνεχώς στο μυαλό μας και να είμαστε προσηλωμένοι σε αυτές, αλλιώς ο κόσμος μας θα καταρρεύσει και θα χάσουμε τη θέση που μας ανήκει στο σύμπαν. Όμως, αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια, γιατί αν ήταν έτσι, η θέση μας θα ήταν τόσο προσωρινή, που οι κόσμοι μας θα είχαν ήδη καταρρεύσει.

Μία φορά το χρόνο, νιώθω την ανάγκη να απομακρυνθώ για μία ημέρα. Την προηγούμενη νύχτα ετοιμάζομαι να ξεφύγω από κάθε δέσμευση που με κρατάει καθηλωμένη. Ενημερώνω την οικογένεια και τους φίλους μου ότι δεν θα είμαι διαθέσιμη για τις επόμενες είκοσι τέσσερις ώρες, κι έπειτα κλείνω το τηλέφωνο. Επιλέγω έναν ραδιοφωνικό σταθμό που παίζει αποκλειστικά μουσική, κατά προτίμηση καλή, παλιά μουσική. Κάνω ένα ζεστό μπάνιο για τουλάχιστον μία ώρα, ετοιμάζω τα ρούχα για την αυριανή μου απόδραση το πρωί και, γνωρίζοντας ότι τίποτα δεν θα με ενοχλήσει, κοιμάμαι σαν νεκρή.

Το πρωί σηκώνομαι μόνο όταν ξυπνήσω φυσικά, καθώς σκόπιμα δεν έχω βάλει ξυπνητήρι. Δεν θέλω να επιβάλλω στον εαυτό μου την ώρα που θα σηκωθώ. Φοράω άνετα ρούχα και παπούτσια, και φεύγω από το σπίτι χωρίς να ξέρω πού θα πάω ή πού θα καταλήξω.

Επειδή ζω στην πόλη, περιπλανιέμαι στους δρόμους, χαζεύω τις βιτρίνες των καταστημάτων ή τα κτίρια. Μπαίνω και βγαίνω από δημόσια πάρκα, βιβλιοθήκες, λόμπι ουρανοξυστών και κινηματογράφους. Δεν κάθομαι πολύ ώρα σε ένα μέρος.

Κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας, προσπαθώ να χαθώ. Δεν θέλω να θυμάμαι ούτε το όνομά μου, ούτε πού ζω, ούτε τις τρομερές ευθύνες που με βαραίνουν. Απεχθάνομαι να συναντώ ακόμη και τους πιο στενούς μου φίλους, γιατί τότε θυμάμαι ποια είμαι και σε τι κατάσταση βρίσκεται η ζωή μου, την οποία θέλω να ξεχάσω για λίγο.

Όλοι έχουμε ανάγκη να απομακρυνθούμε για μία ημέρα. Μια μέρα κατά την οποία συνειδητά χωρίζουμε το παρελθόν από το παρόν. Οι δουλειές, η οικογένεια, οι υποχρεώσεις και οι φίλοι μπορούν να επιβιώσουν μία μέρα χωρίς εμάς. Και αν ο εγωισμός μας επέτρεπε να το παραδεχτούμε, θα μπορούσαν να ζήσουν όλη τους τη ζωή ακόμη και χωρίς εμάς.

Κάθε άνθρωπος αξίζει μία ημέρα μακριά, μία ημέρα που δεν θέλει να αντιμετωπίσει προβλήματα, ούτε να αναζητήσει λύσεις. Ο καθένας μας χρειάζεται να αποφύγει τις ανησυχίες, από τις οποίες ποτέ δεν θα ξεφύγουμε ολοκληρωτικά.

Χρειαζόμαστε να μην εξαντλούμε τον εαυτό μας με άσκοπες ερωτήσεις. Χρειαζόμαστε στιγμές που να καθόμαστε στα παγκάκια του πάρκου, παρατηρώντας τη μυστηριώδη ζωή των μυρμηγκιών ή τις κορυφές των δέντρων.

Αν αποσυρθούμε για λίγο, δεν είμαστε ανεύθυνοι, όπως ίσως πιστεύουν πολλοί ή όπως μας κατηγορούν κάποιοι άλλοι. Το αντίθετο. Τις περισσότερες φορές, απλώς χαλαρώνουμε και ξεκουραζόμαστε για να μπορέσουμε να εκπληρώσουμε καλύτερα τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις μας.

Όταν επιστρέφω στο σπίτι, πάντα εκπλήσσομαι όταν βλέπω ότι κάποιες από τις ερωτήσεις που ήθελα να αποφύγω, έχουν βρει απάντηση. Και κάποιες περιπλοκές που ήλπιζα να εκτονωθούν, έχουν επιλυθεί κατά την απουσία μου.

Μία ημέρα μακριά είναι σαν να δίνεις ζωή στη ζωή. Μπορεί να σου διώξει τον θυμό, να σε βοηθήσει να ανακάμψεις, να σου δώσει δύναμη και να αναζωογονήσει την ψυχή σου.

Θεμα 35:
Επιστρέψτε ξανά στο κείμενο “Απόδραση”. (8 μονάδες)
Γράψτε ένα δοκίμιο (ese ) στην οποία να εκφράσετε μια αντίθετη άποψη με τη βασική θέση της συγγραφέως. Προσπαθήστε να είστε πειστικοί μέσω των επιχειρημάτων και των παραδειγμάτων που θα παρουσιάσετε.(μεταφραση : με τη βοήθεια των Gemini και Perplexity)

Ως προς τη ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ο τελειόφοιτος του Αλβανικού σχολείου

οφείλει να προετοιμαστεί σε καθορισμένη ύλη (που περιλαμβάνει ολόκληρα λογοτεχνικά έργα) . Ας δούμε ένα παράδειγμα από την προκήρυξη των εξετάσεων (αν εχω καταλάβει καλά, η ύλη αυτή αφορά βιβλία και από τις τρεις τελευαίες τάξεις) .

Συμφωνα με τον οδηγό του 2024-2025 προβλέπεται να διατεθούν 5 διδακτικές ώρες για κάθε έργο. Η προσέγγιση αφορά και γνωριμία με το ιστορικο κοινωνικό πλαίσιο, τον συγγραφέα , τη διακειμενικότητα, τη διαθεματικότητα, την κριτική και προσωπική απόκριση του μαθητή, που βρίσκεται , ατομικά και ομαδικά, στο επικεντρο της μαθησιακής διαδικασίαςς. Ο μαθητής οφείλει να μελετήσει ττα λογοτεχνικά έργα στον ελευθερο του χρόνο στο πλάισιο των εργασιών που αναλαμβάνει. Ο δάσκαλος είναι ο εμψυχωτής και οργανωτής των δραστηριοτήτων (ανάδειξη θεμάτων, τεχνικών, προσώπων, παρουσιάσεις, συζητήσεις , αναγνώσεις, δραματοποιήσεις , δημουργική γραφή , πρότζεκτ…)

Από τα συγκεκριμένα λογοτεχνικά βιβλία επιλέγεται το κείμενο των εξετάσεων.

«🔹 1. Αλβανική παραδοσιακή επική ποίηση
Ο Κύκλος των Ηρώων (Cikli i Kreshnikëve) – Η σημασία του για την εθνική ταυτότητα και την πολιτιστική κληρονομιά. – Καλλιτεχνικές αξίες.

🔹 2. Παγκόσμια κλασική γραμματεία
Όμηρος: Ιλιάδα – Η επίδραση του Ομήρου στη μεταγενέστερη λογοτεχνία.
Αισχύλος: Προμηθέας Δεσμώτης – Ανάλυση της τραγωδίας και των χαρακτηριστικών του δραματουργού.
Δάντης Αλιγκιέρι: Κόλαση (Ferri) από τη Θεία Κωμωδία -Δομή, φιλοσοφία και σημασία του έργου.
Σαίξπηρ: Άμλετ – Ανάλυση και παγκόσμια σημασία του έργου.
Γκαίτε: Φάουστ – Θέση στη γερμανική και ευρωπαϊκή πνευματική ιστορία.
Ουγκώ: Η Παναγία των Παρισίων Ο Ουγκώ ως ηγέτης του ρομαντισμού.

Ονορέ ντε Μπαλζάκ: Γερο-Γκιοριό (Xha Gorio) Ο ρεαλισμός και η κατασκευή χαρακτήρων.
Φραντς Κάφκα: Η Μεταμόρφωση – Ιστορικά και υπαρξιακά ζητήματα, αποξένωση, ύφος.

🔹 3. Αλβανική λογοτεχνία (από τη ρομαντική έως τη σύγχρονη εποχή)
Ιερώνυμος Ντα Ράντα: Τα Τραγούδια του Μιλοσάο, Ρομαντισμός, ρόλος στην αλβανική Αναγέννηση.
Ναΐμ Φράσερι: Τα λουλούδια του καλοκαιριού, Ρομαντικά χαρακτηριστικά και συμβολή στο εθνικό ζήτημα και στη γλώσσα.
Λασγκούς Ποραντέτσι: Το Άστρο της Καρδιάς (Ylli i Zemrës), Μοντερνισμός, αγάπη, πατρίδα, επιρροές από Ν. Φράσερι και ευρωπαϊκή ποίηση.
Μιγκιένι: Διηγήματα της Bόρειας Pόλης και Ελεύθεροι στίχοι, Νέο πνεύμα, θεματικές ρήξης, ελεύθερος στίχος.
Ντριτέρο Αγκόλλι: Η λάμψη και η πτώση του συντρόφου Ζύλο, – Σάτιρα, νεωτερικότητα, πολιτική και κοινωνική κριτική.
Ισμαήλ Κανταρέ: Το Παλάτι των Ονείρων, Πολιτική αλληγορία, ανανέωση της αλβανικής πεζογραφίας.
Αζέμ Σκρέλι: Λυρική με βροχή, Λυρισμός, πυκνότητα σκέψης, εσωτερίκευση του ποιητικού εγώ.»

Το λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να αποτελέσει το πεδίο απο το οποίο αναδύεται το θέμα της παραγωγής λόγου

Ενα παράδειγμα εξέτασης της Λογοτεχνίας στην Αλβανία

Υπόδειγμα 2025

«Kashelashë për Atdheun» του Azem Shkreli (απόδοση με τη βοήθεια διαφορων μηχανών ΤΝ)

(ΑΖΕΜ ΣΚΡΕΛΙ (1938-1997): Γεννήθηκε σε ένα χωριό του Κοσσυφοπεδίου/ Κοσόβου. Τελείωσε τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πρίστινας. Ήταν ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος.https://stigmalogou.blogspot.com/2015/06/blog-post.html )

Γρίφος για την πατρίδα

Η πατρίδα είναι το χώμα του γιου, του πατέρα και του αγίου πνεύματος .

Στην πομπή των γάμων, η πατρίδα είναι ο πρώτος κουμπάρος.
Σε κάθε ιερή τελετή, εκείνη είναι το Ευαγγέλιο.
Στην κορυφή και στη σημαία, είναι το μήνυμα και η γιορτή.
Μέσα στο κεφάλι που βαραίνει από σκέψεις, είναι η ίδια η σκέψη.

Είναι μια φτερούγα αετού απ’ εδώ, μια άλλη πέρα από τα σύνορα.
Είναι η φωτιά του Όσο Κούκα στον πύργο-πυριτιδαποθήκη.
Είναι το χωράφι επτά χρόνια άσπαρτο, η γυναίκα άτεκνη, ο σπόρος.

Ανάμεσα στο ψωμί και το αλάτι και την καρδιά, η πατρίδα είναι η ίδια η καρδιά.
Στο πρώτο όπλο που υψώνεται για τον λύκο, η πατρίδα είναι η εκπυρσοκρότηση.
Στο σώμα στο νεκρικό κρεβάτι, η πατρίδα είναι το φέρετρο.
Στη σάρκα μας που γίνεται σκουλήκι, η πατρίδα είναι το κόκκαλο.

Η πατρίδα είναι το τρένο στη γραμμή εννέα, το εισιτήριο για το αύριο και το δισάκι στον ώμο.

Ο μαθητής καλείται να απαντήσει σε 17 ερωτήσεις (κλειστού τυπου και σύντομης ανάπτυξης) τις οποίες θα παρουσιάσω σε επόμενη ανάρτηση .

Πρός το παρόν, μια ανάλυση από τον Shaip Emërllahu , καθηγητή φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τετοβο (Βόρεια Μακεδονία) και ποιητή. Το διδακτορικό του (Πανεπιστημιο Τιράνων) αφορά τη δομή της ποίησης του ΣΚΡΕΛΙ.

Το ποίημα του Azem Shkreli αποτελεί δείγμα μιας ιδιαίτερης συνθετικής τεχνικής. Οικοδομείται πάνω σε πέντε νοηματικές ενότητες, όπου η βασική ιδέα εκφράζεται μέσω μιας ρητορικής και εκφραστικής δομής τύπου «αινίγματος» (kashelashë). Τα μοτίβα που δομούν το ποίημα εμφανίζονται μέσα από περιγραφική απαρίθμηση, η οποία οργανώνει και τις επί μέρους ενότητες.

Το ποίημα ανοίγει με μια διακειμενική αναφορά – ή, για να το πούμε αλλιώς, με έναν δάνειο έτοιμο εκφραστικό τύπο, τον τύπο της θρησκευτικής βάπτισης. Πάνω σε αυτόν τον δομικό σκελετό, ο ποιητής οικοδομεί ένα νέο νοηματικό σχήμα: τη βάπτιση της Πατρίδας.

Στο εναρκτήριο δίστιχο:

Atdheu është dheu i birit e i atit e i shpirtit të shenjtë
(Η πατρίδα είναι το χώμα του γιου, του πατέρα και του αγίου πνεύματος)

…ο ποιητής δημιουργεί έναν θεϊκής υφής δεσμό ανάμεσα στην Πατρίδα και τη Γη (Atdheu – dheu), ακολουθώντας τη δομή της γνωστής χριστιανικής φόρμουλας του βαπτίσματος.

Αυτό αποτελεί την εισαγωγή του ποιήματος. Στη συνέχεια, το κυρίως σώμα του αναπτύσσεται ως αλληλουχία μοτίβων σε μορφή βαθμωτής απαρίθμησης (gradatio)

Η αρχική θεϊκή εικόνα της πατρίδας σταδιακά αντιστρέφεται ή και διακωμωδείται, μέσα από μια λεκτική ειρωνεία ή σαρκασμό που διατρέχει τα επόμενα σχήματα. Η πατρίδα δεν είναι πια μια ιερή ιδέα — είναι πόνος, στέρηση, απουσία, βάρος, ακόμη και ο θάνατος.

Στο τέλος του ποιήματος, παρουσιάζεται η λύση του “αινίγματος” (kashelashë):

Atdheu është treni në binarin e nëntë, buleta për nesër dhe trasta
Η πατρίδα είναι το τρένο στη γραμμή εννιά, το εισιτήριο για το αύριο και ο σάκος στον ώμο

Η λύση δίνεται με έναν ρυθμό που κινείται από το υψηλό προς το ταπεινό. Η τελική αποκάλυψη δεν προσφέρει λύτρωση· αντίθετα, συγκινεί και απογοητεύει ταυτόχρονα, καθώς γίνεται μέσα από μεταφορικές εικόνες της προσφυγιάς, της μετάβασης, της προσμονής.

Ο Shkreli τοποθετεί το κεντρικό νόημα του ποιήματος στο τέλος. Η αρχική ιδέα ανατρέπεται και παραμορφώνεται, σαν μια ειρωνική απόκλιση από το αρχικό θρησκευτικό μοτίβο. Αυτό που συγκρατεί το ποίημα ενιαίο είναι η τεχνική του αινίγματος, η εικόνα και τελικά η δραστική ανατροπή της προσδοκίας.

(το εντόπισα στο Facebook σε σχόλιο που έγραψε ο καθηγητής)

Οι ερωτήσεις με τις οποίες εξετάζεται ο μαθητής στο ποίημα Γρίφος για την πατρίδα του Αζεμ Σκρελί είναι κλειστού τύπου (17-26) και σύντομης απάντησης (27-33)

Θετικό στοιχείο θεωρώ την καθορισμένη έκταση της απάντησης στις ερωτήσεις 27-33. Γιατί αποφεύγεται αυτό που παρατηρούμε συχνά στη διόρθωση, η τάση του πλατειασμού και της άνευ εστίασης και ουσίας ανάπτυξης.

Οι κλειστού τύπου ερωτήσεις κατανόησης του θέματος και των εκφραστικών μέσων νιώθω ότι στερούν από τον μαθητή την ελευθερία να στοχαστεί πάνω στο έργο και να προβάλει αιτιολογημένη την δική του ανάγνωση. Δεν θα ήθελα μια τέτοια εξέταση στη λογοτεχνία.

17. Ποιο είναι το κύριο θέμα που πραγματεύεται ο συγγραφέας σε αυτό το ποίημα; 1 βαθμός

Α) Το υπαρξιακό και φιλοσοφικό θέμα της σχέσης του ανθρώπου με την πατρίδα.

Β) Το κοινωνικό και ρεαλιστικό θέμα της καθημερινής ζωής στην πατρίδα.

Γ) Το πατριωτικό και ηρωικό θέμα της εθνικής ιστορίας.

Δ) Το πνευματικό και θρησκευτικό θέμα του ιερού τόπου.

18. Ποια από τις παρακάτω εναλλακτικές θα μπορούσε να είναι ένας πιθανός ορισμός για το ποίημα; 1 βαθμός

Α) Η πατρίδα είναι ο τόπος όπου γεννιέται ο άνθρωπος.

Β) Η πατρίδα είναι ένας ιερός τόπος μόνο για όσους την υπερασπίζονται.

Γ) Η πατρίδα είναι ένας τόπος όπου συμβαίνουν μεγάλα ιστορικά γεγονότα.

Δ) Η πατρίδα είναι μια πνευματική εμπειρία συνδεδεμένη με την ταυτότητα και τον πολιτισμό.

19. Ποια από τις παρακάτω εναλλακτικές περιέχει μια έκφραση που χαρακτηρίζει τους Αλβανούς; 1 βαθμός

Α) Στο ψωμί και το αλάτι και στην καρδιά, η πατρίδα είναι η καρδιά.

Β) Στην πομπή με τους κουμπάρους, η πατρίδα είναι ο πρώτος κουμπάρος.

Γ) Στο κεφάλι που είναι βαρύ με σκέψεις, αυτή (η πατρίδα) είναι η σκέψη.

Δ) Η πατρίδα είναι η γη του υιού και του πατρός και του αγίου πνεύματος.

20. Στον στίχο: «Στη σάρκα μας που σαπίζει , η πατρίδα είναι το κόκαλο», ο Shkreli μεταδίδει την ιδέα ότι: 1 βαθμός

Α) ο άνθρωπος κλείνει τον κύκλο ζωής, η πατρίδα όχι.

Β) η πατρίδα είναι η ψυχή που δεν πεθαίνει ποτέ.

Γ) ο άνθρωπος είναι μέρος του φυσικού κύκλου της ζωής.

Δ) ο άνθρωπος και η πατρίδα είναι αδιαχώριστοι.

21. Σε ποια από τις παρακάτω εναλλακτικές οι μεταφορές εμπεριέχουν αντοθεση; 1 βαθμός

Α) Στη πομπή με τους κουμπάρους, η πατρίδα είναι ο πρώτος κουμπάρος.

Β) Είναι ένα φτερό αετού από εδώ, ένα από την άλλη πλευρά των συνόρων.

Γ) Στο ψωμί και το αλάτι και στην καρδιά, η πατρίδα είναι η καρδιά.

Δ) Στην κορυφή και στη σημαία είναι το μήνυμα και η γιορτή.

22. Ο κυρίαρχος τόνος αυτών των στίχων είναι κυρίως: 1 βαθμός

Α) ένα μείγμα προσευχής και αγάπης.

Β) μια ανάμειξη θλίψης και απαισιοδοξίας.

Γ) ένας συνδυασμός λατρείας και πόνου.

Δ) μια συγχώνευση αισιοδοξίας και χαράς.

23. Ποια από τις παρακάτω εναλλακτικές εκφράζει σωστά τη σύνδεση μεταξύ των ποιημάτων της συλλογής “Λυρικά της βροχής” (Lirikë me shi); 1 βαθμός

Α) Τα ποιήματα είναι ανεξάρτητα και δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.

Β) Τα ποιήματα συνδέονται μόνο μέσω μιας κοινής δομής και ύφους.

Γ) Η σύνδεση μεταξύ των ποιημάτων γίνεται μέσω της χρήσης παρόμοιου ρυθμού και στίχων.

Δ) Τα ποιήματα έχουν μια εσωτερική σύνδεση που υπαγορεύεται από παρόμοιες πνευματικές καταστάσεις.

24. Το εκφραστικό μέσο που χρησιμοποιείται στον στίχο “Η πατρίδα είναι η φλόγα του Oso Kuka στον πύργο της πυρίτιδας”, είναι: 1 βαθμός

Α) η παρομοίωση. Β) η μεταφορά. Γ) η επαναφορά. Δ) το επίθετο.

25. Ποιος από τους παρακάτω στίχους εκφράζει την ανησυχία του συγγραφέα για τις διαιρεμένες αλβανικές περιοχές; 1 βαθμός

Α) Στην κορυφή και στη σημαία είναι το μήνυμα και η γιορτή.

Β) Είναι ένα φτερό αετού από εδώ, ένα από την άλλη πλευρά των συνόρων.

Γ) Είναι η φλόγα του Oso Kuka στον πύργο της πυρίτιδας.

Δ) Είναι το χωράφι επτά χρόνια ακαλλιέργητο και η γυναίκα άγονη και ο σπόρος.

26. Η σημασία της λέξης “kulm” (κορυφή) στον στίχο: “Στην κορυφή και στη σημαία είναι το μήνυμα και η γιορτή”, είναι: 1 βαθμός

Α) η κορυφή ενός κτιρίου. Β) η κατοικία, το σπίτι, η οικογένεια. Γ) το ανώτερο σημείο όπου συναντώνται δύο ευθείες. Δ) το υψηλότερο σημείο τελειότητας κάποιου πράγματος.

27. Ποια είναι η λέξη που επαναλαμβάνεται σε ίδια μορφή σε όλο το ποίημα; Τι νοηματικό φορτίο μεταδίδει ο ποιητής μέσα από τη μετακίνηση αυτής της λέξης σε διαφορετικές θέσεις μεσα στον στίχο; 2 βαθμοί

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΡΕΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

28. Εξηγήστε τη σημασία της υπογραμμισμένης λέξης: «Στο πρώτο όπλο που υψωνεται για τον λύκο, η πατρίδα είναι ο πυροβολισμός » και αναλύστε τον στίχο. 2 βαθμοί

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΡΕΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

29. Βρείτε το ηχητικό σχήμα που οργανώνει τον στίχο: «Είναι η φλόγα του Οσό Κούκα στον πύργο της πυρίτιδας». Është flaka e Oso Kuka në kullën kullë të barutit Ποιος είναι ο ρόλος του; 2 βαθμοί

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΔΥΟ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

30. Τα σύμβολα που χρησιμοποιεί ο Shkreli για να αναπαραστήσει την πατρίδα έχουν βαθύ εθνικό και πνευματικό νόημα. Αναγνωρίστε ένα σύμβολο για κάθε νόημα και εξηγήστε το. (4 βαθμοί)

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

31. Μπορεί να λεχθεί ότι το ποίημα έχει έντονο συναισθηματικό φορτίο; Πώς παρουσιάζει ο Shkreli αυτό το συναίσθημα στους στίχους του; (2 βαθμοί)

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

32. Σχολιάστε την εικόνα που μεταδίδεται μέσω των δύο τελευταίων στίχων. (2 βαθμοί)

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

33. Βρείτε δύο μορφολογικά χαρακτηριστικά που καθιστούν τον Shkreli σύγχρονο ποιητή στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου παραδοσιακού θέματος. (2 βαθμοί)

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ

Και τώρα ένα από τα δοθέντα φύλλα εξέτασης.

Εδώ το λογοτεχνικό κείμενο (πάντα από τα ορισθέντα βιβλία) εκτός από τις οικείες ερωτήσεις δίνει και το έναυσμα για την παραγωγή λόγου)

Ακολουθούν (σε μετάφραση – απόδοση Τσακ Τζιπιτή και Gemini)

1) το απόσπασμα

2) το θέμα παραγωγής λόγου ( με έναν αξονα και συγκεκριμένη έκταση (25 στίχων) – για να το κατανοήσει κανείς πρέπει να γνωρίζει την Εσμεράλδα ως λογοτεχνική μορφή και την επίδραση που ασκεί στον Κουασιμόδο) και

3) οι οδηγίες αξιολόγησης (θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα την επιμονή: α) στην προσωπική τεκμηρίωση και τον παραστατικό λόγο β) στην πρωτοτυπία λόγου και σκέψης – στην προσωπική σφραγίδα )

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΦΥΛΛΟ ΕΞΕΤΑΣΗΣ 2022

1) ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ (Λογοτεχνικό κείμενο)

Βίκτωρ Ουγκώ – Η Παναγία των Παρισίων

Ο ναός της Παναγίας των Παρισίων είναι, χωρίς αμφιβολία, μέχρι και σήμερα, ένα επιβλητικό οικοδόμημα. Στο πρόσωπο αυτής της αρχόντισσας των παλαιών μας καθεδρικών, δίπλα σε κάθε ρυτίδα, υπάρχει και ένα σημάδι, ένα ίχνος, μια ουλή. […]

Η παρουσία του Κουασιμόδου, αυτής της παράδοξης ιδιοφυΐας, πλημμύριζε τον ναό με μια πνοή ζωής. Σύμφωνα με τη δεισιδαίμονα φήμη του πλήθους, από τον ίδιο φαίνεται πως πηγάζει κάποια μυστήρια δύναμη που ζωντανεύει όλους τους πέτρινους όγκους της Παναγίας και κάνει αυτό το αρχαίο προσκυνητάρι να βροντά ως τα θεμέλιά του.

Και, πράγματι, η ίδια η Παναγία των Παρισίων έμοιαζε με πνεύμα που υπάκουε και υποτασσόταν στην εξουσία του· περίμενε τις εντολές του κωδωνοκρούστη για να υψώσει τη φωνή της· εκείνος την κυρίευε, την πλημμύριζε, σαν κάποιο πνεύμα-προστάτης. […]

Ο Κουασιμόδος είχε σταθεί τώρα κάτω από τον θόλο της μεγάλης πύλης. Οι πλατιές πατούσες του πατούσαν τόσο βαριά πάνω στις πέτρινες πλάκες του δαπέδου, που έμοιαζαν να σείονται μέχρι και οι βαριές ρομανικές κολόνες. Το μεγάλο, γεμάτο τρίχες κεφάλι του χανόταν ανάμεσα στους ώμους του, όπως το κεφάλι ενός λιονταριού που κι αυτό έχει μακριά χαίτη που του σκεπάζει τον λαιμό.

Κρατούσε την τρομαγμένη κοπέλα πάνω στις τραχιές παλάμες του, σαν ένα κομμάτι λευκό ύφασμα· αλλά την κρατούσε με τέτοια φροντίδα, που έμοιαζε να φοβάται μήπως την τραυματίσει ή τη χαλάσει. Θα έλεγες πως ο Κουασιμόδος ένιωθε ότι αυτή ήταν κάτι εύθραυστο, κομψό και πολύτιμο — κάτι που δεν είχε πλαστεί για τα σκληρά του χέρια. Πότε-πότε, έμοιαζε να μην τολμά ούτε να την αγγίξει με την ανάσα του. Ύστερα, ξαφνικά, τη σφίγγει δυνατά πάνω στο κακοφτιαγμένο στήθος του, σαν να ήταν το λάφυρό του, ο θησαυρός του. Έτσι σφίγγει το βρέφος η μάνα στον κόρφο της.

Το μάτι του, το μονό του κυκλώπειο μάτι, κατέβαινε πού και πού πάνω στην κοπέλα και της έδειχνε τρυφερότητα, γλυκύτητα, συμπόνια — και έπειτα υψωνόταν πάλι ψηλά, ρίχνοντας σπινθήρες. Τότε οι γυναίκες ανατρίχιαζαν και έκλαιγαν, το πλήθος παραληρούσε από ενθουσιασμό, γιατί εκείνες τις στιγμές ο Κουασιμόδος ήταν πραγματικά όμορφος. […]

Ο Κουασιμόδος και η Εσμεράλδα ήταν δυο άνθρωποι περιφρονημένοι από τη φύση και την κοινωνία· βρίσκονταν στο ίδιο επίπεδο δυστυχίας, και τώρα βοηθούσαν ο ένας τον άλλον.

— Γιατί με σώσατε;

Εκείνος την κοίταξε με αγωνία, σαν να προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα των λόγων της. Εκείνη επανέλαβε την ερώτηση.

Τότε εκείνος την κοίταξε με βαθιά θλίψη, έτριξε τα δόντια του και έφυγε τρέχοντας.

Η Εσμεράλδα έμεινε σαστισμένη. Η τσιγγάνα σήκωσε τα μάτια της να τον ευχαριστήσει, αλλά δεν μπόρεσε να αρθρώσει ούτε λέξη.

Τότε εκείνος της είπε:

— Με φοβάστε; Είμαι πολύ άσχημος, έτσι δεν είναι; Εντάξει, μην με κοιτάτε, μόνο να με ακούτε. Τη μέρα θα μένετε εδώ. Τη νύχτα μπορείτε να τριγυρνάτε όσο θέλετε μέσα στον ναό. Μα έξω από την Παναγία, μην βγείτε ποτέ· ούτε μέρα ούτε νύχτα. Θα σας σκοτώσουν — κι εγώ θα πεθάνω μαζί σας.

Συγκινημένη από τα λόγια του, εκείνη σήκωσε το κεφάλι της να του απαντήσει. Μα εκείνος είχε εξαφανιστεί.

Όταν έπεσε το σκοτάδι, η νύχτα της φάνηκε τόσο όμορφη, και το φως του φεγγαριού τόσο γλυκό, που βγήκε στην υπερυψωμένη γαλαρία που περιέβαλλε τον ναό. Ένιωσε κάπως ανακουφισμένη· από ψηλά, το τοπίο έμοιαζε ήσυχο, γαλήνιο, ειρηνικό.

2) ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ (ΔΟΚΙΜΙΟ)

ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 35 Η Εσμεράλδα είναι μία από τις πιο όμορφες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Με αφορμή αυτό, αναπτύξτε σε μορφή δοκιμίου γιατί η απλότητα, το ταλέντο και η ομορφιά προσφέρουν χαρά, ευχαρίστηση και έμπνευση στην ανθρώπινη ψυχή.

8 μονάδες σε σύνολο 60

3) ΟΔΗΓΙΕΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ
«Ερώτηση 35 – 8 μονάδες

Για την εκτίμηση της έκθεσης θα ακολουθηθούν τα παρακάτω κριτήρια:

Ανάπτυξη της ιδέας – 2 μονάδες

Ο μαθητής/η μαθήτρια συντάσσει μία έκθεση στην οποία τεκμηριώνει την επίδραση της έννοιας του ωραίου στον άνθρωπο.

Αναλύει τα επιχειρήματά του/της με ποικίλες επεξηγηματικές λεπτομέρειες και περιγραφικά στοιχεία που υποστηρίζουν σταθερά την ανάπτυξη του συλλογισμού.

Ενσωματώνει διαφορετικές προσωπικές εμπειρίες, οι οποίες υποστηρίζουν με πειστικό τρόπο το επιχείρημα· δίνει παραδείγματα και δημιουργεί εικόνες.

Οργάνωση και δομή – 2 μονάδες

Χρησιμοποιεί καθαρή δομή έκθεσης: εισαγωγή–κύριο μέρος–επίλογος.

Εξασφαλίζει ομαλή μετάβαση μεταξύ των παραγράφων του κυρίως μέρους.

Ομαδοποιεί τα ζητήματα σε παραγράφους σωστά, με σαφήνεια, ακρίβεια, πληρότητα και λογική συνοχή.

Επιλέγει και χρησιμοποιεί κατάλληλους συνδετικούς κρίκους, ώστε να διασφαλίζεται η συνεκτικότητα και η συνοχή του κειμένου· οι σύνδεσμοι αυτοί είναι ποικίλοι και αποφεύγεται η χρήση καθημερινού λεξιλογίου.

Διατυπώνει προσωπικό συμπέρασμα σε σχέση με το θέμα (παράγραφος επιλόγου).

Ύφος και πρωτοτυπία – 2 μονάδες

Χρησιμοποιεί λόγο σαφή και πρωτότυπο, που δημιουργεί μια πλήρη και ζωντανή εντύπωση για όσα εκφράζονται σε σχέση με το θέμα .

Χρησιμοποιεί πλούσια γλώσσα με πολλές λεπτομέρειες, οι οποίες υποστηρίζουν την κεντρική ιδέα και ενεργοποιούν τη φαντασία του αναγνώστη.

Κάνει χρήση υποκειμενικής γλώσσας, συνδυάζοντας επεξηγητικές και περιγραφικές λεπτομέρειες.

Επιστρατεύει πλούσιο και ποικίλο λεξιλόγιο, με επιλεγμένες εκφράσεις που εξασφαλίζουν πρωτοτυπία στο γραπτό και αποδεικνύουν καλή κατάρτιση όχι μόνο στη λογοτεχνία αλλά και στη γλώσσα γενικότερα.

Γλωσσική ορθότητα – 2 μονάδες

Χρησιμοποιεί σωστά τις δομές των προτάσεων, υποστηρίζοντας γλωσσικά το περιεχόμενο της έκθεσης.

Δεν κάνει ορθογραφικά λάθη σε λέξεις συχνής ή σπάνιας χρήσης και συντάσσει σωστά, ανάλογα με το νόημα ή την πρόθεση, όλα τα είδη προτάσεων.

Χρησιμοποιεί σωστά τα σημεία στίξης (τελεία, κόμμα, άνω και κάτω τελεία, θαυμαστικό, ερωτηματικό, παύλα κ.λπ.), γεγονός που φανερώνει άριστη γνώση των κανόνων της ορθογραφίας της αλβανικής γλώσσας.

Το γραπτό είναι ορθό από πλευράς ορθογραφίας, σύνταξης και στίξης, γεγονός που ενισχύει πλήρως τη δομή των προτάσεων.

Σημείωση: Κατά την αξιολόγηση της έκθεσης, οι επιμέρους άξονες δεν θα θεωρούνται απομονωμένοι μεταξύ τους, καθώς δεν είναι πλήρως ανεξάρτητοι· θα εξετάζονται σε συνάρτηση και αρμονία. Επιπλέον, η επιτροπή θα λάβει υπόψη ότι στην ενότητα «ύφος» (στην οποία έως σήμερα επικρατούσε μεγαλύτερη αυστηρότητα), θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι ο συντάκτης της έκθεσης είναι μαθητής και όχι επαγγελματίας συγγραφέας.

Η επιτροπή αξιολόγησης θα εκτιμήσει κάθε προσπάθεια του μαθητή.»

Και κλείνουμε με μια παραγωγή λόγου που είναι ανεξάρτητη θεματικά και μορφικά από τα κείμενα

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΦΥΛΛΟ ΕΞΕΤΑΣΗΣ 2024

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8 ΣΕ ΣΥΝΟΛΟ 60)

Ο μαθητής γράφει κείμενο ανεξάρτητο από τα δύο κείμενα που του δίδονται (1 μη λογοτεχνικό και 1 λογοτεχνικό)

ΘΕΜΑ Καθώς η Έρα έκανε περιήγηση στο διαδίκτυο, είδε κάποιες ειδήσεις σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, μέσω της οποίας αντικαθίσταται ο άνθρωπος στην παραγωγή – εργασία. Ήταν διχασμένη, γι’ αυτό έγραψε στην καλύτερή της φίλη, Άνα, που ζει στο Τόκιο, για να της ζητήσει τη γνώμη της.

Νέο E-mail

Προς: ana_2024@gmail.com

Θέμα: Τεχνητή νοημοσύνη

Αγαπητή Άνα!

Πώς είσαι; Ήμουν πολύ απασχολημένη τον τελευταίο καιρό, γι’ αυτό δεν σου έγραψα. Σε παρακαλώ, συγχώρεσέ με!

Όλο και περισσότερο βλέπω στο διαδίκτυο ειδήσεις σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη που αντικαθιστά την ανθρώπινη εργασία και ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σου.

Για παράδειγμα, εταιρείες που αναπτύσσουν αυτοοδηγούμενα οχήματα επέτρεψαν στο κοινό να δοκιμάσει αυτοοδηγούμενα ταξί, για να αντικαταστήσουν τους οδηγούς ταξί. Διάφορα εστιατόρια έχουν εγκαταστήσει κινητά ρομπότ για να μαζεύουν πιάτα, καθώς και μηχανές αυτοεξυπηρέτησης για παραγγελίες. Τα ρομπότ καθαρισμού μπορούν να καθαρίσουν μια επιφάνεια 1200 τετραγωνικών μέτρων την ώρα, το ChatGPT αντικαθιστά το έργο δημοσιογράφων, δημοσίων σχέσεων, αρχιτεκτόνων κ.λπ.

Όλος ο κόσμος επενδύει στην ανάπτυξη της τεχνολογίας, τη βελτίωση της αποδοτικότητας της εργασίας και την απόλαυση της άνεσης που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, όλο και περισσότερο, η τεχνητή νοημοσύνη προκαλεί πανικό στους ανθρώπους, από φόβο μήπως χάσουν τη δουλειά τους.

Θέλω να ξέρω, τι πιστεύεις για την τεχνητή νοημοσύνη;

Ανυπομονώ για την απάντησή σου.

Με αγάπη, Έρα.

Υποθέστε ότι είστε η Άνα. Απαντήστε στην Έρα, μέσω ενός δοκιμίου, όπου θα εκφράσετε με επιχειρήματα τη γνώμη σας για την τεχνητή νοημοσύνη.

——————————

Νέο E-mail

Προς: era_2024@gmail.com

Θέμα: Τεχνητή νοημοσύνη

Αγαπητή Έρα!

Ο ΜΑΘΗΤΗΣ εχει στη διάθεση του 25 κενές γραμμές για να γράψει το κείμενο του.

Με αγάπη, Άνα.