ΒΗΜΑ εκ-παιδευτικού διαλόγου και προβληματισμού

Το βιβλίο και ο υπολογιστής

ΣΤ. Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ στο ΒΗΜΑ
Η γραφή είναι αναμφίβολαμια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Ηomo sapiens, επίτευγμα που συνέβη 5.000 χρόνια πριν στην αρχαία Σουμερία, στη Μεσοποταμία. Η εξέλιξη της αξιοποίησής της πέρασε από πολλούς δρόμους και έφθασε σ΄ ένα σταυροδρόμι στις μέρες μας, με το χαρτί/βιβλίο και τον υπολογιστή να προκαλούν τον «διαβάτη» της γραφής και της ανάγνωσης.
Ο κάθε δρόμος έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα, γεγονός που έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση πάνω από αυτό το σταυροδρόμι. Πολλοί ήδη υποστηρίζουν ότι το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο ίσως μετατραπούν σύντομα σε μουσειακά είδη. Αυτή η μορφή γραφής δηλαδή που έφερε τον πολιτισμό μας ως εδώ τον οδηγεί στο σημείο να σκέφτεται να την καταργήσει; Αναμφίβολα το πέρασμα στον δρόμο του υπολογιστή είναι ελκυστικό, περισσότερο για τους νέους, και παρέχει πολλές διευκολύνσεις· ενέχει ωστόσο και μερικές παγίδες.
Ο υπολογιστής παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση, ακόμη και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες· όπως και στη γρήγορη διαχείριση της άπειρης πληροφορίας της εποχής μας και των συναφών μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα, Facebook, Μyspace, Τwitter κ.ά.). Μήπως όμως μας οδηγεί σε μια ηλεκτρονική μοναξιά; Με τον δρόμο αυτόν αναμφίβολα υποβαθμίζεται η καλλιέργεια της κοινωνικής δεξιότητας, που εμφανίστηκε από τις πρώτες εξελικτικά ως εγγενής ικανότητα και συμβάλλει στη μορφοποίηση του εγκεφάλου μας.
Υποστηρίζεται επίσης ότι με την υπέρμετρη και κυρίαρχη χρήση της ηλεκτρονικής γραφής δεν αναπτύσσεται σωστά η μάθηση της γλώσσας· γι΄ αυτό ακόμη και πολύ καλοί μαθητές/φοιτητές κάνουν σοβαρά ορθογραφικά λάθη· φτωχαίνει ακόμη το λεξιλόγιό τους και οδηγεί πολλούς νέους να επικοινωνούν συνθηματικά, να μην κατανοούν πλήρως μιαν αφήγηση και να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Πολλοί νέοι έχουν σήμερα και πρόβλημα γραπτής έκφρασης, δεν μπορούν να αναπτύξουν, να οργανώσουν και να συστηματοποιήσουν τις σκέψεις τους, ενώ επηρεάζεται ακόμη και ο γραφικός τους χαρακτήρας. Η κατάχρηση του υπολογιστή βρέθηκε επίσης να σχετίζεται με όχι ικανοποιητικές επιδόσεις και στα μαθηματικά.
Από την άλλη μεριά, η σχέση με το χαρτί και το βιβλίο ενέχει μιαν αμεσότητα με τον χρήστη, μια περισσότερο προσωπική σχέση, που έχει σημασία για τη συστηματοποιημένη οργάνωση της σκέψης. Δεν πρόκειται όμως για μια ρομαντική εκδοχή του θέματος, καθώς το χαρτί και το μολύβι, το έντυπο βιβλίο, φαντάζει πια παραδοσιακό, ενώ ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός γοητεύει, όπως συμβαίνει με κάθε νεωτερισμό. Πρόκειται περισσότερο για το διπλό δίλημμα ποιο από τα δύο και σε ποιον βαθμό βρίσκεται σε περισσότερη αρμονία με τη φύση μας, και ποιο θα προκαλέσει μεγαλύτερη πρόοδο.
Υπό το πρίσμα αυτό υποστηρίζεται ότι η γραφή με το μολύβι και η ανάγνωση με το βιβλίο στις μικρές ηλικίες συμβάλλουν περισσότερο στη συστηματοποιημένη και σφαιρικότερη εξάσκηση του εγκεφάλου, σε σχέση με τη διάχυτη πληροφορία του υπολογιστή· όπως και στην ενδυνάμωση της μνήμης· εξακολουθεί δε να αποτελεί ικανότερο εργαλείο της καλλιέργειας μιας άλλης εγγενούς ικανότητας, της πρώτης που εμφανίστηκε κατά την εξέλιξή μας, της τεχνολογικής, η οποία λειτουργεί υποστρωματικά για την ανάπτυξη της κοινωνικής δεξιότητας, μετά της γλωσσικής, ακόμη και της αριθμητικής/θεωρητικής μετέπειτα, που εμφανίστηκε στην Παλαιολιθική εποχή. Η σημασία τέτοιων απόψεων ενισχύεται από τα πορίσματα νευροαπεικονιστικών μελετών του εγκεφάλου, κατά τα οποία βραχύχρονη εκπαίδευση στην ανάγνωση και στη γραφή ενεργοποιεί μια περιοχή του βρεγματικού λοβού.
Εχοντας λοιπόν μια τέτοια εικόνα πάνωαπό το εν λόγω σταυροδρόμι, με το χαρτί να χαϊδεύεται σαν μετάξι στο χέρι μας και τη φανταχτερή οθόνη του υπολογιστή, που μπορεί να σηκώσει τις πληροφορίες σχεδόν όλης της Γης, σαν έναν σύγχρονο Ατλαντα, πολλά παιδιά παρασύρονται εύκολα στην απόφαση να παραδοθούν στα χέρια αυτού του Ατλαντα. Οσον αφορά όμως τους μεγάλους που πέρασαν και από τον δρόμο του «μεταξιού»-μολυβιού, ο δρόμος του Ατλαντα δεν ήταν μονόδρομος. Για τα μικρά παιδιά ωστόσο, τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να ασκούν τον εγκέφαλό τους σφαιρικά, υπάρχει πρόβλημα. Εδώ βρίσκεται όμως και ο ρόλος των μεγάλων, που θα πρέπει να καθοδηγούν τους μαθητές με την κατάλληλη πυξίδα και με μέτρο, με τη σωστή ξενάγηση σε όλους τους δρόμους του συζητούμενου σταυροδρομιού.
Οπως συμβαίνει βέβαια, η αλήθεια δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη· δεν είναι μόνο με το μολύβι, ούτε μόνο με τον υπολογιστή. Ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός πρέπει να καλλιεργείται στα σχολεία· όχι όμως σε υπερθετικό βαθμό, οδηγώντας τον σε υπερβολή, σε «μονοκαλλιέργεια». Το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό στα σχολεία, αλλά και στο σπίτι/οικογένεια, θα πρέπει να βρίσκεται σε μια αρμονική συμβίωση με το ηλεκτρονικό και να διασχίσει οριζόντια-διαθεματικά τη σχολική γνώση· όπως ισχύει από το 2003 με το δυνητικά βελτιούμενο νέο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό σύστημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης· διαφορετικά θα επέλθει διαζύγιο υπέρ του υπολογιστή και θα το πληρώσουν τα μικρά παιδιά.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.

Η κόρη μου θα με κοιτάζει σαν ζωντανό απολίθωμα

Δημοσιευμένο από terracomputerata 28/12/2009

Και ο Πέτρος Τατσόπουλος προσεγγίζει το θέμα του e-book από τη δική του σκοπιά:

Σταδιοδρόμησα κάμποσα χρόνια ως νέος συγγραφέας ή συγγραφέας της νεότητας κι έτσι μου είναι πλέον διπλά επώδυνο να παραδεχθώ πως, κάθε μέρα που περνάει, μοιάζω όλο και πιο πολύ με τους γκρινιάρηδες γέρους στο θεωρείο του Μάπετ Σόου.

Μπλα, μπλα, μπλα: η μυρωδιά του χαρτιού, η αφή του, το τσάκισμα στο πάνω μέρος της σελίδας, οι υπογραμμίσεις με μαρκαδόρο, το κιτρίνισμα…

Είναι παραπάνω από βέβαιο πως η κόρη μου, η Δανάη, που δεν έκλεισε ακόμη ούτε δεκαέξι μήνες ζωής, θα με κοιτάει αύριο ως ζωντανό απολίθωμα και θα αδυνατεί να κατανοήσει γιατί προτιμώ να της διαβάζω παραμύθια από εκείνα τα βρωμόχαρτα με τις λέξεις ακίνητες και όχι από το τελευταίο αστραφτερό e-book με τις λέξεις να χορεύουν. Γιατί να συμπληρώνει με τη φαντασία της τα κενά –θα επιμένει η μικρή Δανάη– όταν όλη τη χαμαλοδουλειά θα μπορεί να την κάνει, χίλιες φορές επαρκέστερα, δεκάδες χιλιάδες φορές γρηγορότερα, εκείνο το ψηφιακό μαραφέτι;

Δεν θα είμαι σε θέση να της εξηγήσω ούτε για ποιο λόγο την λυπάμαι ούτε γιατί οργίζομαι με όσους έκλεψαν την παιδική της ηλικία.

Δεκ 28 2009

Θα διαβάζατε στα παιδιά σας ένα παραμύθι από e-book;

Δημοσιευμένο από terracomputerata στην κατηγορία Διαδίκτυο, Τ.Π.Ε.

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος τοποθετείται στο ερώτημα:
Οραματίζομαι ήδη τη μέρα που θα γυρίζω σελίδα πατώντας ένα βελάκι, και η αλλαγή θα συνοδεύεται από ηχητικό εφέ θροΐσματος χαρτιού, κι ο γιος μου θα επιμένει να μου δείξει κάτι που μου διέφυγε στην τελευταία εικόνα, αλλά η φούρια του δεν θα έχει ως αποτέλεσμα μια σκισμένη σελίδα! Οραματίζομαι τη μέρα που θα διαβάζουμε για νιοστή φορά την αγαπημένη του ιστορία, χωρίς άγχος μην ξεκολλήσουν τα φύλλα απ’ τη ράχη… Οραματίζομαι τη μέρα που δεν θα χολοσκάω για ράφια που λυγίζουν απ’ το βάρος ούτε για τη σκόνη – τον καλύτερο φίλο του βιβλίου…

Εκπαιδευτικοί με όρεξη και ζήλο

Δάσκαλοι και καθηγητές σε απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου ξεχωρίζουν για το έργο τους
 

Της Ιωαννας Φωτιαδη  ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1/1/2010

Ο διορισμός στην παραμεθόριο ισοδυναμεί για πολλούς νέους εκπαιδευτικούς με θανατική καταδίκη – όχι όμως για όλους. Η «Κ» αναζήτησε και βρήκε δασκάλους και καθηγητές σε απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου, που όχι μόνο δεν οικτίρουν την τύχη τους, αλλά επιδεικνύουν μεγάλο ζήλο στην άσκηση του επαγγέλματός τους.

Τυχαία για… 26 χρόνια

Παρουσιάζει ιδαίτερο ενδιαφέρον το κείμενο που παρέδωσε στην Υπουργό Παιδείας το Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπ/σεις υπό τον κ. Μπαμπινιώτη. Ο  Στρατηγικός σχεδιασμός του εκπαιδευτικού συστήματος που εκθέτει δηλώνει κατά την άποψή μας μια ολοκληρωμένη πρόταση που παίρνει υπόψη όλες σχεδόν τις παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ωστόσο, όπως και σε κάθε άλλη πρόταση στο παρελθόν, σημασία δεν έχει ο σχεδιασμός, αλλά η πρόθεση της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας να προχωρήσει σε τομές που θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα και το χαρακτήρα της σημερινής τελματωμένης κατάστασης. Ολόκληρο το κείμενο

   Ίντερνετ: τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου προσφέρουν ον λάιν διαλέξεις, που σπεύδουν να παρακολουθήσουν χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Περικλής Δημητρολόπουλος

Δωρεάν μαθήματα στο Διαδίκτυο έχουν αρχίσει να προσφέρουν τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Και μολονότι η παρακολούθησή τους δεν ανταμείβεται με κάποιο πτυχίο, η προσέλευση των φιλομαθών και των αυτοδίδακτων στις εικονικές αίθουσες του ΥouΤube και του iΤunes έχουν ξεπεράσει κάθε προσδοκία.
δες περισσότερα στα ΝΕΑ 13/10/2009

 όπως και η πρωτοβουλία του δήμου Καμένων Βούρλων να αγοράσει διαδραστικούς πίνακες στο ΔΣ Καινούριου και Καμμένων Βούρλων, όπου σύντομα θα πραγματοποιηθεί  επιμορφωτική συνάντηση εκπαιδευτικών για την επίδειξη των δυνατοτήτων που προσφέρουν και των αλλαγών που συνεπάγονται στη διδακτική πράξη. Παρόμοια πρωτοβουλία και μάλιστα για όλα τα σχολεία του Δήμου Κηφισιάς δημοσιεύουν σήμερα τα ΝΕΑ:

Το τέλος του μαυροπίνακα

Βιβλίο για το περιβάλλον στα χέρια των μαθητών της Στ’ Δημοτικού

Με τη στήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ

Ειδικό βιβλίο περιβαλλοντικού περιεχομένου για τους μαθητές της Στ’ Δημοτικού συνέταξαν ειδικοί επιστήμονες με τη στήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Το βιβλίο, με τη συνδρομή του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, θα διανεμηθεί από τις αρχές της επόμενης εβδομάδας σε όλους τους μαθητές για τους οποίους προορίζεται.

…………………………………………………………………………..
Οι μαθητές της Στ’ Δημοτικού όλης της χώρας θα έχουν την ευκαιρία μέσα από μια επιμελημένη έκδοση να βρουν απλές και χρηστικές συμβουλές για το πώς θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος.
Το βιβλίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
– Στοιχεία για τον πλανήτη Γη, κατανοητά και εικονογραφημένα για να μάθουν οι μελλοντικές γενιές τρόπους για το πώς να σέβονται το περιβάλλον στην καθημερινή τους ζωή.
– Καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης μέσα από δραστηριότητες, παιχνίδια, κουίζ και σταυρόλεξα.
– Ενημέρωση για την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, με στόχο έναν οικολογικό τρόπο συμπεριφοράς στην πόλη, το σπίτι και το σχολείο.

ΤΑ ΝΕΑ 24/9/2009

Ένα ενδιαφέρον άρθρο δημοσιεύτηκε σήμερα στα ΝΕΑ με τίτλο “οι αριστούχοι και οι άλλοι”, όπου μέσα από τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων προσπαθεί να ερμηνεύσει το χάσμα που έχει δημιουργηθεί στις επιδόσεις των μαθητών τα τελευταία χρόνια και το οποία φυσικά είναι αποτέλεσμα της 12χρονης (τουλάχιστον) εκπαιδευτικής τους διαδρομής. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το σημερινό σχολείο συμβάλει με τις μεθόδους και τα μέσα που διαθέτει στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων ή απλά τις συντηρεί και τις διαιωνίζει.  Με το χαρακτηριστικό απόσπασμα που ακολουθεί ολοκληρώνει τις διαπιστώσεις του:

ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ

Το «κλειδί του παραδείσου», το Πανεπιστήμιο, που πριν από 30 χρόνια πρόβαλε σαν το σκαλοπάτι που έπρεπε ν΄ ανέβουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών για να «αποκατασταθούν – εξασφαλιστούν», δεν υπάρχει πια 

 διαπιστώσεις, που  σε κάθε περίπτωση προσφέρονται για συζήτηση και προβληματισμό και πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά όλους μας, όχι μόνο την πυραμίδα της εκπαιδευτικής κοινότητας αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία. [αναλυτικά το άρθρο στα “ΝΕΑ”]

καλή σχολική χρονιά σε όλους τους μαθητές και ιδιαίτερα στα πρωτάκια μας

 καλή σχολική χρονιά σε όλους τους εκπαιδευτικούς

Η οθόνη βουλιάζει… το μυαλό από τα ΝΕΑ 10/6/2009

«Δίαιτα στην τηλεόραση»: αυτή είναι η συμβουλή που δίνει ο διακεκριμένος καθηγητής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον κ. Δημήτρης Χριστάκης. Μελετώντας επί χρόνια την επίδραση της τηλεόρασης στα παιδιά, κατέληξε πως μπορεί μεν τα μάτια των παιδιών να μην κινδυνεύουν από την τηλεόραση, η τηλεθέαση όμως βλάπτει σοβαρά τον εγκέφαλό τους! Η εξαίρεση; Το παιδικό πρόγραμμα «Σουσάμι άνοιξε»…
Όπως προκύπτει από την τελευταία μελέτη του διακεκριμένου ακαδημαϊκού και ερευνητή, η τηλεθέαση κατά τα πρώτα τρία χρόνια ζωής έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζουν τα παιδιά φτωχό λεξιλόγιο στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, καθώς επίσης και προβλήματα στην αναγνώριση αριθμών και γραμμάτων.
Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταματούν εδώ. Η έλλειψη συγκέντρωσης και τα μαθησιακά προβλήματα επίσης σχετίζονται, σύμφωνα με τελευταία επιστημονικά δεδομένα, με την τηλεθέαση στην προσχολική ηλικία.
Τι φταίει; Το «παρκάρισμα» των παιδιών μπροστά από την τηλεόραση βλάπτει την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, διαδικασία που συντελείται κατά τα πρώτα δύο χρόνια ζωής. «Οι γονείς δεν μιλούν στα παιδιά τους, δεν παίζουν μαζί τους, δεν τα αγκαλιάζουν. Συχνά είναι και οι ίδιοι απορροφημένοι από κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Η επαφή όμως είναι πολύ σημαντική. Μπορεί μεν να είναι πιο εύκολο για τη μητέρα να απασχολήσει το μωρό της βάζοντας στη τηλεόραση ένα DVD ενόσω εκείνη μαγειρεύει ανενόχλητη, αυτό όμως που οφείλει να κάνει είναι να επιτρέψει στο παιδί να συνυπάρχει μαζί της στην κουζίνα. Να το κοιτάει, να του εξηγεί τι κάνει, να το αφήνει να πιάσει τα αντικείμενα», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής και διευθυντής στο Κέντρο Υγείας, Συμπεριφοράς και Ανάπτυξης του Παιδιού- Ερευνητικό Ινστιτούτο Νοσοκομείου Παίδων Σιάτλ.
Όπως διευκρινίζει, κανένα τηλεοπτικό προϊόν δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο του δασκάλου έως ότου το παιδί κλείσει τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του. Αντίθετα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης που υπογράφει ο κ. Χριστάκης, είναι ιδιαίτερα πιθανό τα ερεθίσματα της τηλεόρασης, όπως είναι η γρήγορη εναλλαγή εικόνων αλλά και η μονοδιάστατη προσοχή των παιδιών στην οθόνη, να προκαλούν εγκεφαλική υπερδιέγερση που τα βλάπτει. Αυτός είναι και ο λόγος που ο κ. Χριστάκης επιμένει πως τα μωρά έως 2 ετών δεν πρέπει να βρίσκονται ούτε λεπτό μπροστά από την οθόνη της τηλεόρασης- μιλάει άλλωστε εκ πείρας, αφού και ο ίδιος υποβάλλει σε αυστηρή τηλεοπτική… δίαιτα και τα δικά του παιδιά. Έχει ανακαλύψει πως μία ώρα τηλεόρασης την ημέρα αντιστοιχεί με 10% πιθανότητες να παρουσιάσει το παιδί στην ηλικία των 7 ετών προβλήματα συγκέντρωσης.

ΠΡΟΣΟΧΗ Τα μωρά έως 2 ετών δεν πρέπει να βρίσκονται ούτε λεπτό μπροστά στην ΤV σύμφωνα με έρευνες Έλληνα καθηγητή
Η εκπομπή που μεγαλώνει έξυπνα παιδιά
Η ΔΑΙΜΟΝΟΠΟΙΗΣΗ της τηλεόρασης δεν είναι ο στόχος του καθηγητή κ. Χριστάκη, γι΄ αυτό και διευκρινίζει πως δεν είναι μόνον η ποσότητα που κάνει τη διαφορά αλλά και η ποιότητα. Και από ό,τι φαίνεται η «συνταγή» των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που ενισχύουν τις διανοητικές ικανότητες των παιδιών ηλικίας τριών έως πέντε ετών κρύβεται στο «Σουσάμι άνοιξε».Η μία έρευνα μετά την άλλη έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη παιδική εκπομπή που έχει προβληθεί σε 120 χώρες «μεγαλώνει» έξυπνα παιδιά: αναγνωρίζουν εύκολα αριθμούς, γράμματα και σχήματα. Μάλιστα, όταν οι ερευνητές ακολούθησαν 500 παιδιά έως την εφηβεία τους, διαπίστωσαν πως οι λάτρεις του Μπερτ και του Έρνι έπαιρναν καλύτερους βαθμούς στο σχολείο, διάβαζαν περισσότερα βιβλία και ήταν γενικότερα πιο δημιουργικά!