Πατριωτισμός, Eθνικισμός, Eυρωσκεπτικισμός
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ
H Eυρώπη φοβάται τον Eθνικισμό, την πανικοβάλλει το δικό της αποκύημα. Tυπικό γέννημα του Διαφωτισμού ο Eθνικισμός, άρρηκτα δεμένος με την καύχηση για την κατακράτος νίκη καταπάνω στο σκοτάδι του Mεσαίωνα, και με το έθνος-κράτος θεμελιωμένο στη θεσμοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων, στην απολυτοποίηση των οραμάτων της ατομοκεντρικής κατασφάλισης.
Ξανάζησε η Eυρώπη τον Eθνικισμό σαν εφιάλτη και φοβάται τώρα τα καινούργια συμπτώματα: τους Nεοναζιστές, τη Λεπέν, τα κλειστά σύνορα, τον πολιτικό (και όχι μόνο) τραμπουκισμό. Oλη η προσοχή στα συμπτώματα, καμιά έγνοια – ενδιαφέρον – ψάξιμο για τις αιτίες, για την αναγωγή στην καταγωγή του φαινομένου. Συνέχεια
Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ. Διά χειρός κυρ Φώτη Kόντογλου
Ο ΠΟΛΥΑΠΗΜΕΝΟΣ ΑΓΙΟΣ
Σεραφείμ του Σάρωφ
Kάποιος καλός φίλος μου μού χάρισε ένα μικρό εικονισματάκι σε σμάλτο ρούσικο, ένα εγκόλπιο, που παριστάνει τον άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ. Aπό το πίσω μέρος είναι καπλαντισμένο με βελούδο, και φαίνεται πως το φορούσε κατάσαρκα στο λαιμό του κανένας άγιος άνθρωπος της τσαρικής Pωσίας.
Mε πολλή συγκίνηση δέχθηκα αυτό το δώρο, γιατί αυτός ο άγιος είναι πολύ αγαπητός σε μένα, όπως είναι συμπαθέστατος και σε όσους τον ξέρουνε. Kρέμασα λοιπόν αυτό το εικονισματάκι στο εικονοστάσι μας, ανάμεσα στους άλλους αγίους, που τους παρακαλούμε στις περιστάσεις της ζωής μας, και που ανάμεσά τους ξεχωρίζουνε ο άγιος Nικόλαος κι’ ο άγιος Γιάννης ο Πρόδρομος, κ’ οι νέοι ή νεοφανείς άγιοι, όπως οι άγιοι μάρτυρες Pαφαήλ και Nικόλαος, ο άγιος Γεώργιος ο Xιοπολίτης, ο άγιος Γεώργιος Iωαννίνων, ο άγιος Δαυΐδ ο Γέρων, ο άγιος Nεκτάριος κ.ά. Συνέχεια
Ελληνόμετρο, εθνόμετρο, αριστερόμετρο
Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Στα χρόνια των «αγανακτισμένων» το ελληνόμετρο ήταν το μοναδικό κριτήριο της δημόσιας ζωής. Όσοι δεν συμμερίζονταν τον ηρωισμό της πλατείας, όσοι δεν ήθελαν να καεί η Βουλή και δεν έβλεπαν τη Μέρκελ ντυμένη γκεσταπίτισσα, έμεναν στην ίδια τάξη ως γερμανοτσολιάδες, προδότες και λοιπά απόβλητα. Το ελληνόμετρο λειτούργησε ως εμβρυουλκό στον τοκετό των Ανεξαρτήτων Ελλήνων, ως δυναμωτικό της Χρυσής Αυγής και ως πολυβιταμινούχο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ελληνόμετρο επέτρεψε την υβριδική συγκυβέρνηση της ριζοσπαστικής αριστεράς με το εθνικιστικό κομματίδιο. Ας μην ξεχνάμε ότι στο Υπουργικό Συμβούλιο συνυπάρχει ο άνθρωπος που έχει στο γραφείο του το πορτρέτο του Αρη Βελουχιώτη με τον άλλον που κάνει τρισάγιο για τους πεσόντες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και επιβάλλει καρφίτσες με τον προστάτη άγιο του όπλου στις στρατιωτικές στολές. Ολα αυτά, ως γνωστόν, είναι δυνατά και εφικτά μόνον αν πονάς τον ελληνικό λαό και διαθέτεις υψηλό ελληνόμετρο.
Προσοχή! Δεν πρέπει να συγχέουμε το ελληνόμετρο με το εθνόμετρο. Το πρώτο ανήκει στο οπλοστάσιο των προοδευτικών δυνάμεων του τόπου. Είναι σαν εκπομπή του Λαζόπουλου. Το δεύτερο είναι στενός κορσές, μια διαστροφή που βασανίζει τα μυαλά των συντηρητικών του κόσμου τούτου. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Όσοι διαθέτουν υψηλό εθνόμετρο υποστηρίζουν πως ήταν μια τραγική στιγμή στην ιστορία του ελληνικού έθνους, αφού ξερίζωσε τον ελληνισμό της Ιωνίας και συρρίκνωσε το έθνος στα όρια του ελλαδικού κράτους. Όσοι έχουν απελευθερωθεί από τις εθνικές τοξίνες υποστηρίζουν, όπως η κ. Σία Αναγνωστοπούλου, πως είναι μεγάλο εθνικό γεγονός, επειδή «το προσφυγικό είναι μεγάλο ζήτημα στην ανθρώπινη ιστορία».
Η κατάργηση του «εθνόμετρου» στα βιβλία της Ιστορίας είναι το σλόγκαν της νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Τα βιβλία της Ιστορίας είναι, ως επί το πλείστον, κακογραμμένα και διδάσκονται από φιλολόγους ή καθηγητές ξένων γλωσσών, από ανθρώπους δηλαδή που δεν μπορούν να κρίνουν αυτό που διδάσκουν και αναγκαστικά το επαναλαμβάνουν βαριεστημένοι. Είναι εθνοκεντρική η αντίληψή τους; Είναι. Θα μπορούσε να τροποποιηθεί; Θα ώφειλε. Θα ώφειλαν να δώσουν ευρωπαϊκή προοπτική στη διδασκαλία της ελληνικής ιστορίας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα καταργήσουν τα εθνικά της χαρακτηριστικά.
Ο κ. Λιάκος, εν τη σοφία του ως πρόεδρος της επιτροπής σοφών για τη μεταρρύθμιση, γνωρίζει πως στην Ιστορία μετράει και το υποκείμενο της αφήγησης. Εκτός αν θέλει να μας πει πως, αν είσαι αντικειμενικός, δεν έχει σημασία αν μιλάς ελληνικά ή την κινεζικήν. Εδώ μετράει στη φυσική το υποκείμενο του πειράματος. Οταν λοιπόν ισχυρίζεται ότι θα αντικαταστήσει την «εθνική συνείδηση» με την «ιστορική συνείδηση», πουλάει χάντρες στους ιθαγενείς. Και ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά του φορέα αυτής της «ιστορικής συνείδησης»; Κάποιο υποκείμενο που θα μιλάει εσπεράντο και θα είναι απαλλαγμένο από τα εθνικά συμπλέγματα. Πώς θα διδάσκεται η Ιστορία του τελευταίου εμφυλίου; Νικητής υπήρξε ο εθνικός στρατός ή κάποιος στρατός;
Ας μην κοροϊδευόμαστε, αδελφοί μου ιθαγενείς. Η πιο γυαλιστερή από τις χάντρες είναι το αριστερόμετρο.
ΠΗΓΗ
Μ. Βασίλειος – Μόδεστος και Ουάλης
Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του Μ. Βασιλείου (370-379), αποτελούν τη σπουδαιότερη περίοδο της δράσης του. Το 370 πεθαίνει ο Ευσέβειος και στον επισκοπικό θρόνο της Καισάρειας το διαδέχθηκε ο Βασίλειος. Ο Βασίλειος Τατάκης, στο κλασικό έργο του: Η συμβολή της Καππαδοκίας στη χριστιανική σκέψη, εκδ. Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών / Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 1960, σ. 72, γράφει χαρακτηριστικά: “την καχεκτική κράση – αδιάκοπα σχεδόν είναι στην αλληλογραφία του τα παράπονα για την υγεία του – την αντισταθμίζει ο πλούσιος εσωτερικός κόσμος. Στην μεγάλη του ωριμότητα, με ικανότητες γυμνασμένες και δοκιμασμένες θα κρατήσει με δεξιότητα, σταθερότητα, σύνεση και σοφία το πηδάλιο· θα αναλώσει όλες τις δυνάμεις του στην υπηρεσία της Ορθοδοξίας και θα συντελέσει πάρα πολύ να διασωθεί αλώβητη από τους μεγάλους κλυδωνισμούς των ημερών του. Γιατί στάθηκε ο ενεργητικότερος και ικανότερος προασπιστής της”.
Ωστόσο, το γεγονός που δείχνει την αγωνιστικότητα του Μ. Βασιλείου είναι αυτό της προσπάθειας του Ουάλη να επιβάλει τον Αρειανισμό και της σθεναρής αντίστασης του Αγίου. Γι’ αυτό έστειλε στην Καισάρεια τον Μόδεστο (372), για να τον “σωφρονίσει”. Είναι γνωστή η στάση που κράτησε ο Βασίλειος σε εκείνες τις κρίσιμες ώρες. Στον Μόδεστο, που στο τέλος του λέει ότι κανείς ως τότε δεν του μίλησε έτσι, ο Βασίλειος δίνει αποστομωτική απάντηση: “γιατί δεν βρήκες, φαίνεται, στο δρόμο σου επίσκοπο”. Στην Καισάρεια, βέβαια, πήγε κι ο ίδιος ο Ουάλης, αλλά δεν στάθηκε περισσότερο τυχερός. Η σύνεση και η σταθερότητα που έδειξε ο Βασίλειος επιβλήθηκαν.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ. Ψηφιδωτό της Μονής του Οσίου Λουκά
Μέγας Βασίλειος· Tο λιοντάρι του Χριστού
Ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή, τις ιδέες και το κοινωνικό έργο του Μ. Βασιλείου, τα γυρίσματα του οποίου έγιναν στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιταλία και τη Συρία.
Καλή και Δημιουργική Χρονιά
ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΧΡΟΝΟΥ
“Φιλοσοφείς τρυφερότητα / χωρίς φιλοσοφία / στέργεις αιωνιότητα / μονάχα με το βλέμμα / είσαι μια ζωντανή βαθειά / σελίδα σώματος / π’ αστράφτει σε παρθενικότητα. / Ο χρόνος είν’ ακόμη για σένα / θρίαμβος / και σου τον εύχομαι πάντα”.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ
2016· 300 χρόνια από τη γέννηση του Ευγενίου Βυλγάρεως (1716-1806)
Ευγένιος Βούλγαρις. Ο Έλλην λόγιος, ομοτράπεζος του Βολταίρου στην αυλή του Φρειδερίκου στο Βερολίνο, στα 1764-1771, και της Μεγάλης Αικατερίνη στη Μόσχα, μετά το 1771.
Βλ. Γ. Αινιάν, Συλλογή ανεκδότων συγγραμμάτων του αοιδίμου Ευγενίου του Βουλγάρεως, τ. Α΄, [Αθήνα 1838], ιθ΄. Καισάρειος Δαπόντες, “Κατάλογος ιστορικός”, στο: Κ. Ν. Σάθας, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τ. Γ΄, [Βενετία 1872], 111.
ΛΟΓΙΟΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, Επίσκοπος Εφέσου (1392-1444)
Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Προλογικό Σημείωμα
Την ιστορική Μητρόπολη Εφέσου[1], αποστολική έδρα και σημαντικότατο κέντρο διάδοσης Χριστιανισμού – σ’ αυτήν το 431 έγινε η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος που καταδίκασε τον Νεστοριανισμό – της οποίας πολλοί μητροπολίτες ενεργά αναμείχθηκαν στα εκκλησιαστικά ζητήματα της καθ’ ημάς Ανατολής, εποίμανε ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός από το 1437 μέχρι την κοίμησή του, στις 23 Ιουνίου 1444 (μονή του Αγίου Γεωργίου Μαγγάνων[2] στην Κωνσταντινούπολη).
Δελτίο Βιβλικών Μελετών, τχ. 30B (Δεκέμβριος 2015)
Εκδοτικό σημείωμα
O Άρτος Ζωής επιδιώκει να αναδείξει ζητήματα που, άμεσα ή έμμεσα, συνδέονται με τούς πολιτισμούς που γεννήσανε και διαβάσανε τη Βίβλο. Υπηρετείται ό στόχος αυτός συστηματικά με τα ετήσια συνέδρια και τα λογής σεμινάρια πού διοργανώνουμε, άλλά και με το εκδοτικό μας πρόγραμμα, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Σε αυτή την προσπάθεια θα συμβάλει και η νέα διεύθυνση του Δελτίου Βιβλικών Μελετών, που το Ίδρυμά μας εκδίδει από το 1971. Το περιοδικό θα καλλιεργεί πρώτα πρώτα το πεδίο των βιβλικών σπουδών. Από κοντά, ωστόσο, θα ενθαρρύνουμε τη μελέτη της πρόσληψης της Βίβλου και των κριτική ανάγνωση των νεοελληνικών μεταφράσεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ενώ θα δημοσιεύουμε και δοκίμια θεολογικής και φιλοσοφικής σκέψης. Θα δημοσιεύονται κείμενα στα ελληνικά και τα άγγλικά, και θα τηρείται απαρέγκλιτα ή περιοδικότητα της έκδοσης: τεύχος Ιουνίου και τεύχος Δεκεμβρίου. Η αρίθμηση του Δελτίου συνεχίζεται κανονικά, αλλά αναπροσαρμόζεται ή χρονολόγησή του. Γράφουμε, λοιπόν, σε αυτό το τεύχος Ιούλιος-Δεκέμβριος 2015 (και όχι Ιούλιος-Δεκέμβριος 2012), με τη βεβαιότητα ότι δεν θα δημιουργηθεί ξανά στο μέλλον χρονικό κενό κατά την έκδοση τού περιοδικού.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εκδοτικό σημείωμα 7
Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, Η αποκαλυπτική γλώσσα του Παύλου στην προς Ρωμαίους: Το παράδειγμα του Ρωμ. 16:20 9.
π. Αντώνιος Πινακούλας, Η επαναφορά του Ψαλτηρίου στην ενοριακή λειτουργική ζωή 30.
Χρηστός Σιμελίδης, «ξένος θεός καί άγραφος»; Βιβλικά χωρία για το Αγιο Πνεύμα στον Γρηγόριο Ναζιανζηνό 54.
Γιάννης Παπαδογιαννάκης, Η κρίση του 7ου αιώνα στο Βυζάντιο και η Βίβλος 63.
Θοδωρής Δρίτσας, Χριστιανισμός και εκκοσμίκευση 73.
Βιβλιοκρισίες.
Πάπας Φραγκίσκος, Γιά μια Εκκλησία φτωχή καί των φτωχών. Συνέντευξη έφ’ όλης της όλης στον π. Άντώνιο Σπαντάρο, μτφρ. Θεόδωρος Κοντίδης, επίμετρο Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πόλις, Αθήνα 2013, σ. 81 (Γιάννης Βούλγαρης) 91.
Daniel G. Groody καί Gustavo Gutiérrez (έπιμ.), The Preferential Option for the Poor beyond Theology, University of Notre Dame Press, 2014, σ. 252 (Θοδωρής Δρίτσας) 101.
Michael Griffin καί Jennie Weiss Block (έπιμ.), In the Company of the Poor. Conversations with Dr Paul Farmer and Fr Gustavo Gutiérrez, Orbis Books, Νέα Ύόρκη 2013, σ. 206 (Θοδωρής Δρίτσας) 101.
Garry Wills, Why Priests? A Failed Tradition, Penguin, Νέα Υόρκη 2013, σ. 320 (π. Ευάγγελος Γκανάς) 104.
Sidney Η. Griffith, The Bible in Arabic. The Scriptures of the “People of the Book” in the Language of Islam, Princeton University Press, 2013, σ. 255 (Peter Starr) 107.
ΠΗΓΗ