Στις 2 Απριλίου κάθε χρόνο η μέρα είναι αφιερωμένη στα παιδιά με αυτισμό. Αυτή την εποχή στις συνθήκες που βιώνουμε λόγω του κορονοιού που έχει “παγώσει” την εκπαίδευση και όλους σχεδόν τους τομείς στη χώρα μας η αναφορά στην ημέρα αυτή ήταν μικρή. Αυτό το blog αυτή η μικρή κίνηση που θα μας φέρει κοντά σας γονείς ως εκπαιδευτικούς και ως ανθρώπους είναι μια ευκαιρία να εκφραστούν κάποια σημαντικά πράγματα και να μην αφήσουμε την ευκαιρία να φύγει. Να εμπλουτίσουμε τις σκέψεις μας, να ενημερωθούμε, να μπούμε σε μία διαδικασία αναστοχασμού και ίσως μια περαιτέρω ατομικής έρευνας.

Σημαντικό γεγονός είναι να τονίσουμε πως ο λόγος που η μέρα αυτή αφιερώνεται στον αυτισμό δεν είναι για να μας υπενθυμίσει πως υπάρχουν άτομα με αυτισμό αλλά για μάθουμε και σταδιακά να “εκπαιδευτούμε” στην αποδοχή του. Είναι μία ανθρώπινη κατάσταση την οποία πρέπει να αποδεχόμαστε και να προσπαθούμε να συμβιώνουμε και όχι μια κατάσταση την οποία να προσπαθούμε να αποφύγουμε ή ακόμη να απομονώσουμε από το κοινωνικό σύνολο. Η σκέψη μας και η γνώση μας γύρω από το θέμα πρέπει να εμπλουτιστεί για να κατανοήσει το θέμα αυτό. Λανθασμένες αντιλήψεις, φόβος στιγματοποίησης και αισθήματα λύπησης είναι από τις κοινές και πιο κυρίαρχες αντιδράσεις στο άκουσμα αυτής της λέξης ή φράσης. Όλα αυτά τα συμπτώματα δείχνουν πόσο κλεισμένα σε κουτάκια είναι στο μυαλό μας τα πράγματα καθώς και πόσο τα έχουμε παρανοήσει στο μυαλό μας. Σε καμία περίπτωση δεν κρίνουμε τις απόψεις αλλά ως εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής και ερχόμενη σε επαφή με αρκετό κόσμο, με διαφορετικές αντιλήψεις με διαφορετικές εμπειρίες εκφράζω τα όσα προσωπικά έχω δεχθεί. Δεν είναι έτσι όμως… δεν είναι δυνατόν κοινωνοί του 21^ου αιώνα να εκφραζόμαστε με αυτόν τον τρόπο και να προσδιορίζουμε με αυτά τα συναισθήματα το θέμα αυτό.

Καταρχήν μιλάμε για μια διαφορετική κατάσταση και όχι μία έλλειψη ή ανεπάρκεια ικανοτήτων σε σύγκριση με το υπόλοιπο σύνολο. Οι ικανότητες στα άτομα με αυτισμό διαφέρουν και πολλές φορές όχι μόνο δεν υστερούν σε κάποιους τομείς αλλά υπερτερούν από το υπόλοιπο σύνολο. Γι’ αυτό το λόγο, δεν αποτελούν βασικό κριτήριο ή θέμα ανάπτυξης. Το μόνο που θα μπορούσαμε να τονίσουμε και είναι αρκετά σημαντικό σχετικά με τις ικανότητες και δεξιότητες των ατόμων με αυτισμό είναι το τι σημαίνει ο όρος “αναπτυξιακές διαταραχές” ή “φάσμα αναπτυξιακών διαταραχών”. Οι ονομασίες αυτές αποτελούν εναλλακτικές και πιο ακριβείς ονομασίες που έχουν δημιουργηθεί ακριβώς για να προσδιορίσουν αυτή την απροσδιόριστη και διαφορετική από άτομο σε άτομο κατάσταση. Δηλαδή, γίνεται λόγος για μία “ξεδιπλούμενη βεντάλια” ικανοτήτων και δεξιοτήτων που διαφέρουν από άτομο σε άτομο, με διαφορετικό τρόπο εξέλιξης και διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης τους.

Αντίθετα, κάτι πολύ σημαντικό που θα μας κάνει να έρθουμε κοντά στα άτομα με αυτισμό είναι να κατανοήσουμε τον διαφορετικό τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους και να αποδεχτούμε πως αυτός ο διαφορετικός τρόπος είναι ο “τοίχος” που μας γεφυρώνει. Ίσως αν τον κατανοήσουμε να μπορέσουμε να έρθουμε και λίγο πιο κοντά. Τα άτομα με αυτισμό αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες στο να εκφράζουν αυτό που σκέφτονται και να λειτουργούν ανάλογα σε κάθε κοινωνική περίσταση. Παραδείγματος χάριν, ένα άτομο το οποίο βρίσκεται σε μία αίθουσα και φωνάζει ασταμάτητα χωρίς λόγο σημαίνει πως φωνάζει γιατί κάτι το ενοχλεί αλλά δεν έχει τρόπο να το εκφράσει. Εμείς ως παρόντες σε αυτή την κατάσταση θα πρέπει να προσδιορίσουμε την πηγή αυτή για να βοηθήσουμε την κατάσταση. Ίσως θα μπορούσε κάποιο έντονο ερέθισμα ή κάποιο συνεχόμενο ερέθισμα να το ενοχλεί αλλά δεν ξέρει πως να το εκφράσει. Μπορούμε είτε να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το ερέθισμα ή να φέρουμε το άτομο σε επαφή με κάτι που ξέρουμε ότι του αρέσει και το χαλαρώνει. Καθώς επίσης πρέπει να κατανοήσουμε ότι διαχειρίζονται τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος διαφορετικά. Είναι κάτι σαν μια υπερλειτουργία αισθήσεων που πολλές φορές λειτουργεί ανασταλτικά ή ως κίνητρο. Δηλαδή, ένα τραγούδι ή ένα παιγνίδι ή ακόμη και ένα αντικείμενο να μπορεί να κινητοποιήσει τον ενδιαφέρον και την συγκέντρωση του ατόμου ή ακόμη να είναι τα εμπόδια που θα το δυσκολεψουν να κινητοποιηθεί και να προσαρμοστεί κατάλληλα.

Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως τα άτομα με αυτισμό δεν αποτελούν μια μειονεκτική ομάδα πληθυσμού που υστερεί σε κάτι αλλά μια ομάδα πληθυσμού που το κάθε άτομο είναι διαφορετικό και απαιτεί να το γνωρίσουμε και να το πλησιάσουμε για να μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή όπως με τους φίλους μας. Σε μια σχολική τάξη, για να γεφυρωθεί αυτό βοηθά η/ο εκπαιδευτικός που υπάρχει πόσο μάλλον αν υπάρχει ειδικός εκπαιδευτικός για να προσδιορίσει την κατάσταση καλύτερα. Στην κοινωνία μας το ευρύτερο και άμεσο περιβάλλον του ατόμου είναι οι πρώτες μας πηγές γνώσεων. Μαθαίνουμε και αποδεχόμαστε λοιπόν…ανοίγουμε τα φτερά μας, για να καταφέρουν όλοι να ανοίξουν τα δικά τους ακόμη και αυτοί που πείθουν τον εαυτό τους πως δεν έχουν ή αγνοούν πως έχουν. Γνωρίζουμε, αποδεχόμαστε για μια καλύτερη και ενωμένη κοινωνία.

Συντάκτης άρθρου

Μπαμπάτσικου Λαμπρινή

Νηπιαγωγός – Ειδικός Παιδαγωγός MSc ΠΕ60.50