Προσαρμογή στο Νηπιαγωγείο

Το νηπιαγωγείο είναι το πρώτο δομημένο πλαίσιο που καλείται το μικρό παιδί να παρακολουθήσει υποχρεωτικά (δίχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση) φεύγοντας από την ασφάλεια της οικογενειακής εστίας. Είναι το πρώτο βήμα του στην ευρύτερη κοινωνία. Υπάρχουν παιδιά που βιώνουν αυτό το «άνοιγμα» στην κοινωνία νωρίτερα φοιτώντας στον παιδικό σταθμό. Υπάρχουν όμως και παιδιά που δεν παρακολούθησαν κάποιο οργανωμένο πλαίσιο σε μικρότερη ηλικία από αυτή των 4 ετών.

Το πρώτο διάστημα φοίτησης των νηπίων στο σχολείο αποτελεί την περίοδο της προσαρμογής. Συνήθως οι εκπαιδευτικοί αποκαλούμε τον Σεπτέμβριο ως «μήνα προσαρμογής». Μάλιστα το Υπουργείο Παιδείας την φετινή χρονιά στις επίσημες οδηγίες για την λειτουργία του νηπιαγωγείου προβλέπει το χρονικό διάστημα των 2 εβδομάδων όπου και δίνει την δυνατότητα ευελιξίας στο ωράριο του νηπιαγωγείου για εκείνα τα παιδιά που δυσκολεύονται στην προσαρμογή!

Το νέο αυτό ξεκίνημα δημιουργεί άγχος σε μικρούς και μεγάλους! Το παιδί αισθάνεται φόβο και ανασφάλεια για το καινούριο περιβάλλον, στο οποίο θα κληθεί να μείνει για κάποιες ώρες της ημέρας. Θα στρεσαριστεί ενδεχομένως, καθώς αυτό το καινούριο περιβάλλον αποτελείται από άγνωστα άτομα τις περισσότερες φορές και η συνύπαρξη τους γίνεται μέσω της λειτουργίας και εφαρμογής κανόνων (κανόνες της τάξης). Είναι λοιπόν φυσιολογική η εκδήλωση αρνητικών συναισθημάτων που εκδηλώνονται με κλάματα και άρνηση στην προσέλευση ή στην παραμονή τους στο σχολείο. 

Τα παιδιά και σε αυτή την ηλικία, όπως και σε μικρότερη βιώνουν «άγχος αποχωρισμού», δηλαδή άγχος που εκδηλώνουν, όταν πρέπει να αποχωριστούν σημαντικά άτομα της ζωής τους, συνήθως την μητέρα τους. Στα παιδιά νηπιακής ηλικίας το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται κατά την φοίτησή τους στο νηπιαγωγείο, κυρίως αν δεν είναι συνηθισμένα να περνούν αρκετό χρόνο με άλλα άτομα εκτός από τους γονείς τους. Συγκεκριμένα, η ανησυχία των παιδιών προέρχεται από διάφορους παράγοντες όπως είναι η απομάκρυνση από την ασφάλεια που προσφέρει η οικογένεια, το άγνωστο καινούριο μέρος (με ότι αυτό περιλαμβάνει), η αποδοχή από την ομάδα των ομιλήκων και η επιτυχής ένταξή τους σε αυτή. Εδώ είναι σημαντικός ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού που θα προσπαθήσει αρχικά να θέσει το πλαίσιο λειτουργίας της τάξης σύμφωνα με κανόνες που θα προκύψουν από τα ίδια τα παιδιά, ενώ ταυτόχρονα όλο τον μήνα Σεπτέμβριο θα προσπαθήσει με κατάλληλα εργαλεία, παιχνίδια ψυχοκινητικά και μη, ανάγνωση παραμυθιών κτλ να «δέσει», όπως λέμε την ομάδα. Ο/Η εκπαιδευτικός καλείται να επιτύχει στην δημιουργία κλίματος ασφάλειας και αποδοχής μέσα την τάξη και να κάνει τα παιδιά να αισθανθούν άνετα, να αποκτήσουν δεσμούς με τους ομηλίκους, να γίνουν και να πορευτούν ως ομάδα κατά την διάρκεια της χρονιάς. Μόνο τότε όταν επιτευχτεί το δέσιμο στην ομάδα και η ψυχοκοινωνική ένωση των παιδιών θα μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να προχωρήσει στην καλλιέργεια γνωστικού τύπου δεξιοτήτων επιτυγχάνοντας έτσι την ολόπλευρη ανάπτυξη των μικρών μαθητών/τριων.

Παράλληλα η ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο εξαρτάται και από την εικόνα που έχει το ίδιο το παιδί για τον εαυτό του, αλλά και την αντίληψη που διακατέχει την οικογένεια  αναφορικά με το σχολείο. Συγκεκριμένα οι γονείς με την στάση και την συμπεριφορά τους παίζουν σημαντικό ρόλο, στην ικανότητα του παιδιού να προσαρμοστεί γρήγορα και ομαλά στην νέα κατάσταση. Οι γονείς καλό είναι να προετοιμάζουν τα παιδιά για την παραμονή και φοίτησή τους στο νηπιαγωγείο λίγες εβδομάδες πριν τον ερχομό τους σε αυτό μέσα από συζητήσεις, ανάγνωση βιβλίων, καλλιέργεια της αυτονομίας κτ.λ. χωρίς όμως εμμονική διάθεση. Προτείνεται να εξηγούν στα παιδιά την υποχρεωτικότητα παρακολούθησης και τα οφέλη του σχολείου, την αλληλεπίδραση σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα (παιχνίδια, βιβλία, δραστηριότητες), την επικοινωνία και επαφή με άλλα παιδιά, την ολοκλήρωση της διαδικασίας μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα.

Πολλοί είναι οι γονείς που εκδηλώνουν αυξημένο άγχος, αμφιβολία και τύψεις επειδή αναγκάζονται να αφήσουν το παιδί τους στην φροντίδα άλλων, τα συναισθήματα αυτά όμως αποκωδικοποιούνται από τα παιδιά δημιουργώντας τους έτσι, αισθήματα ανασφάλειας. Οι γονείς καλό είναι να αποχαιρετούν τρυφερά το παιδί τους και να απομακρύνονται από την αίθουσα, χωρίς να περιμένουν ενδεχομένως το παιδί να σταματήσει να κλαίει. Συνήθως τα παιδιά κλαίνε και αντιδρούν όσο αισθάνονται τους γονείς «κοντά» τους, πιστεύοντας ότι με ανάλογες συμπεριφορές θα τους κάνουν να γυρίσουν πίσω και να μείνουν μαζί τους ή να τα πάρουν και να φύγουν από το σχολείο. Δεν είναι λίγες οι φορές που το παιδί σταματάει να κλαίει την στιγμή που καταλαβαίνει ότι ο γονιός έφυγε από το κτήριο του σχολείου. Συνέπεια και σταθερότητα χρειάζεται εκείνες τις ώρες από την πλευρά των γονιών. Επίσης, χρειάζεται να επιδείξουν εμπιστοσύνη στους/στις εκπαιδευτικούς, οι οποίοι/ες είναι παιδαγωγοί που έχουν μορφωθεί και «επιμορφωθεί!» ιδιαιτέρως αρκετές φορές, αγαπάνε και φροντίζουν τα παιδιά με μοναδικό σκοπό να τα δούν κάποια στιγμή να στέκονται στα πόδια τους, να αγαπάνε και να πιστεύουν στον εαυτό τους και να είναι καθόλα έτοιμα για την επόμενη σχολική βαθμίδα!

Ρ.Γ.