Σε αυτό το σχέδιο εργασίας αξιοποιούμε το βιβλίο «Ο Νόλαν μετράει τα αστέρια» από τη σειρά «Σε καταλαβαίνω» των εκδόσεων Διόπτρα σε κείμενο της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου και εικόνες του Γιάννη Σκουλούδη.

Η δράση έγινε την τελευταία εβδομάδα πριν από τις διακοπές του Πάσχα. Σκοπός ήταν να καταφέρουμε να μιλήσουμε για το πένθος και ειδικότερα για τις μορφές εκδήλωσης του παιδικού πένθους ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να αντιληφθούν τα στάδια αλλά και τις μορφές του.

Πάσχα σημαίνει “πέρασμα”, το πέρασμα φέρνει αλλαγή & κάθε αλλαγή μπορεί να φέρει πένθος. Πότε άλλοτε είναι καλύτερο να μιλήσουμε για το πένθος αν όχι πριν το Πάσχα που κρύβει τόσα νοήματα, τόσους συμβολισμούς;

Η χρονιά μας, αλλά και αυτές που προηγήθηκαν έφεραν μεγάλες αλλαγές σε πολλούς από εμάς. Σκέφτηκα, λοιπόν, πως το βιβλίο της αγαπημένης Τζένης θα βοηθήσει να συνδεθούμε κι άλλο, μέσα από το μοίρασμα των δύσκολων συναισθημάτων μας. Το κείμενο περιγράφει την επίσκεψη του Νόλαν στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς τη μέρα που διαπιστώνει πως ο παππούς έφυγε για ένα ταξίδι μακρινό. Η γιαγιά του Νόλαν είναι το κοντινό πρόσωπο που, κουβαλώντας και το δικό της πένθος, θα βοηθήσει το αρκουδάκι να βιώσει το αίσθημα της απώλειας και το κατανοήσει.

Πορεία διδασκαλίας

1. Μεγαλόφωνη ανάγνωση του κειμένου με τα παιδιά σε ημικυκλική διάταξη γύρω από τον/ την εκπαιδευτικό. Το βιβλίο στραμμένο προς αυτά ώστε να βλέπουν την τρυφερή εικονογράφηση.
2. “Τι έπαθε ο παππούς;” με ρώτησαν. Προτού προλάβω να απαντήσω με τις πιο ανώδυνες λέξεις για ‘μένα, “Πέθανε” απάντησε κάποιο παιδί. Μου έκανε εντύπωση πόσο «φυσικά» την χρησιμοποίησαν. Ένα μήνυμα, μια λέξη, που ήταν ξεκάθαρη για όλους και δε χρειάστηκε να αναλυθεί περισσότερο.
3. Μιλήσαμε για τα στάδια του πένθους αξιοποιώντας υλικό που βρίσκεται εδώ. Αναφέραμε τις διαφορετικές μορφές που μπορεί να πάρει στον καθέναν μας αλλά και τα ποικίλα διαστήματα που μπορεί να κρατήσει από πρόσωπο σε πρόσωπο. Τα παιδιά παρακολουθούσαν με προσοχή και πρόσθεταν δικές τους εμπειρίες.
4. Κουβεντιάσαμε για το παιδικό πένθος ιδιαίτερα γιατί θεωρώ σημαντικό να καταφέρνουν να ονομάζουν τις εκδηλώσεις της ψυχής και του σώματός τους. Ειδικότερα σταθήκαμε σε μια φράση του κειμένου όπου το αρκουδάκι εκφράζει παράπονο πώς ο παππούς του δεν τον χαιρέτησε. «Δεν πρόλαβε» ήταν η απάντηση της γιαγιάς. Τότε κάποια παιδιά θυμήθηκαν ανθρώπους και ζώα που έχουν χάσει και σημείωσαν πως ούτε αυτοί πρόλαβαν να αποχαιρετιστούν. Και ήταν τόσο όμορφο αυτό το αβίαστο δέσιμο μέσα από το βίωμα κοινών συναισθημάτων.
5. Είπαμε ότι το πένθος εκδηλώνεται σε κάθε μεγάλη αλλαγή της ζωής μας (π.χ. χαμό ανθρώπου, ζώου, μετακόμισης, χωρισμού) δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε όλους μας να αναλογιστούμε κάποια στιγμή που μπορεί να ήταν πιο δύσκολη για εμάς.
6. Στη συνέχεια μοιράσαμε ένα καρτελάκι όπου ζωγραφίσαμε κάποιον/ κάτι που χάσαμε ενώ από την πίσω πλευρά σημειώσαμε σε ποιο στάδιο του πένθους πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε και ποια είναι τα πρόσωπα που μας βοηθούν.
7. Αφού μοιράστηκα εγώ μια δική μου ιστορία για να τους δείξω τον δρόμο, όποιος ήθελε μοιραζόταν στην τάξη την δημιουργία του και λίγα λόγια για αυτό που ζωγράφισε.
8. Το καρτελάκι το κράτησαν ώστε να ταξιδέψει σπίτι ως ανάμνηση του κοινού μας βιώματος αλλά & ως αφορμή για συζήτηση.
9. Πηγαίνοντας τη δράση ένα βήμα πιο πέρα, έγινε ανάγνωση του βιβλίου του Oliver Jeffers “The heart & the bottle” σε αγγλικά & ελληνικά. Το βιβλίο αναφέρεται, μέσω της εικονογράφησης κυρίως, στον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου και στη διαχείριση του πένθους από το μικρό κορίτσι. Μπορείτε να το παρακολουθήσετε στο βίντεο παρακάτω. Εμείς το είχαμε έντυπο οπότε έγινε ανάγνωσή του στα αγγλικά και ακολούθως γινόταν η μετάφραση (άλλωστε τα παιδιά είναι Β’ δημοτικού). Πιστεύω πως η παρουσίασή του σε μια άλλη γλώσσα περάνει το μήνυμα ότι το πένθος είναι οικουμενικό και αφορά όλο τον κόσμο.

https://youtu.be/EYrgE161RDI

10. Το κορίτσι του κειμένου βάζει την καρδιά της σε ένα μπουκάλι για να την κρατήσει ασφαλή μετά τον χαμό του αγαπημένο της προσώπου. Χρειάζεται να έρθει ένα άλλο πρόσωπο που θα την κάνει να θελήσει να την αφαιρέσει από εκεί. Αναφέροντας λοιπόν πως η διαχείριση του πένθους συχνά χρειάζεται και τη βοήθεια κάποιου άλλου έμπιστου προσώπου, όπως ήταν η γιαγιά στον Νόλαν, εμείς βγάλαμε την καρδιά μας από το μπουκάλι και την κρατήσαμε στα χέρια μας γιατί μοιραστήκαμε τις σκέψεις μας μέσα σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης που χτίσαμε όλη τη σχολική χρονιά.
11. Φτιάξαμε ένα φαναράκι όπου η συρμάτινη καρδιά ήταν έξω από το μπουκάλι και μπορούσαμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να το κρατήσουμε. Το ζωγραφίσαμε με πασχαλίτσες και γρασίδι διότι ήταν Πάσχα, βάλαμε αστέρια διότι αυτά μετρούσε ο Νόλαν και γράψαμε τα ονόματα αυτών που δεν είναι πια κοντά μας. Έτσι το φαναράκι μας μας δένει μεταξύ μας αλλά και με τα πρόσωπα που έχουν φύγει.
11. Τα κεριά που βάλαμε μέσα έχουν άρωμα γιασεμί. Τα έφτιαξε η κυρία Μπόσκου Πασχαλία, η δασκάλα της παράλληλης στήριξής μας, και όταν τα ανάψουμε στον Επιτάφιο, το άρωμα θα μας θυμίσει όλα όσα μοιραστήκαμε & θα μας συνδέσει ακόμη και αν είμαστε μακριά.

Το εργαστήριό μας ήταν αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς και μας πρόσφερε ομαδική θεραπεία. Συνοδεύτηκε από λίγο κλάμα αλλά πολλή σύνδεση και μας έφερε κάποια λύτρωση.

Υλικό που χρησιμοποιήθηκε

Πηγές για το πένθος
Καρτέλες του Νόλαν

https://youtu.be/EYrgE161RDI

Φωτογραφικό υλικό