pantsouka's blog

ΒΛΕΠΩ ΟΤΙ χρειάζεται να συζητήσουμε σε περισσότερο βάθος και για το θέμα Α, ΤΗΝ ΠΥΚΝΩΣΗ – ΠΕΡΙΛΗΨΗ.
Είναι βέβαια γνωστό ότι η πύκνωση – περίληψη όπως τη ζητάμε , είναι ένα σχολικό κειμενικό είδος, πλαστό εν πολλοίς.
Οι αυθεντικές συνιστώσες του είναι απλές: κείμενο πληροφορητικό, η αξία του οποιου κρίνεται από την πυκνότητα , την ακρίβεια και την σαφήνεια με την οποία αποδίδει ένα άλλο κείμενο (συνολικά ή εν μέρει, εστιασμένα).
Όμως στις εξετάσεις και στο σχολείο δεν έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα (πληροφορεί χωρίς να ορίζει ποιον και γιατί) και αποτελεί πρόσχημα ελέγχου γλωσσικών δεξιοτήτων αναδιατύπωσης, άσχετης εν πολλοίς με την πυκνωτική της αξία.
Αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό φαίνεται και στις ενδεικτικές οδηγίες της ΚΕΕ : η παράφραση δεν είναι παρά μια άσκηση συνωνύμων. πχ η αντικατάσταση της λέξης «ηρεμια» με τη λέξη «γαλήνη» δεν έχει καμία πυκνωτική σκοπιμότητα και λειτουργία.
Πολλοί μαθητές λοιπόν δεν είναι ενήμεροι γι΄αυτήν την απαίτηση κι αυτό έχει μεγάλο βαθμολογικό τίμημα, τόσο μεγάλο που αποτελεί σημείο ιδιαίτερης αναφοράς στις συμπληρωματικές οδηγίες κάθε ΒΚ.
Πολλοί ακόμα , αν και κατανοούν το κείμενο κι επιλέγουν τις απαραίτητες πληροφορίες (το περιεχόμενο , ας πούμε) , δυσκολεύονται πάρα πολύ να βρουν συνώνυμες λέξεις (και όχι περιφράσεις) που να αντιστοιχούν στο αρχικό λεξιλόγιο. Όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό, νομίζω.
ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ όμως από όσα ΒΛΕΠΩ έχει να κάνει με τον δεύτερο δείκτη της ρουμπρίκας αξιολόγησης , δηλαδή ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ , η οποια κρίνει το 35% της βαθμολογίας του θέματος Α.
Τα επιμέρους κριτήρια της οργάνωσης επισήμως είναι: 1] η ποιότητα των τεχνικών πύκνωσης / παράφρασης που χρησιμοποιεί ο μαθητής και 2] η παρουσίαση των πληροφοριών με συνεκτικότητα και συνοχή.
Ως προς το δεύτερο, νοείται όχι η συνοχή και συνεκτικότητα του μαθητικού κειμένου αυτόνομα, αλλά η επιτυχής απόδοση της συλλογιστικής πορείας του αρχικού κειμένου με την επιτέλεση διαφόρων μετασχηματισμών.
Οι ενδεικτικές οδηγίες της ΚΕΕ κατά παράδοση δεν αναφέρονται στις λογικές σχέσεις που διέπουν το κείμενο αναφοράς. Είναι σαν να υποτιμούν αυτή την πλευρά της πύκνωσης η οποία είναι σημαντικότατη για την ποιότητά της.
Είδα φέτος ότι πολλοί (και καλοί) μαθητές στις περιλήψεις τους δεν απέδιδαν τις λογικές σχέσεις του κειμένου αναφοράς , αλλά εφεύρισκαν άλλες, κατά κανόνα άστοχες, σε σημείο που υποψιάζομαι ότι επηρεάστηκαν από μια αντίληψη που ταυτίζει την σύνθεση κειμένου με την τυχαία συγκόλληση των μπουλετς (με διάφορες τυχαίες διαρθρωτικές λέξεις ή με μετοχές απροσδιόριστης σημασίας και σύνταξης).
Ελάχιστοι βέβαια συνέλαβαν την αδήλωτη σχέση εξειδίκευσης (κειμενικό οργανωτικό σχήμα : γενικό προς ειδικό) ή διαίρεσης (πνευματικά, ψυχικά) που διέπει το αρχικό (ας πούμε) κείμενο.
Πάρα πολλοί μαθητές αρκέστηκαν να παραθέσουν προσθετικά τις πληροφορίες του αρχικού κειμένου σχετικά με τα οφέλη του ταξιδεύειν σε ατομικό επίπεδο , αδιαφορώντας για τις νοηματικές σχέσεις (πχ γιατί τα οφέλη αυτά δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό της αξίας του ταξιδιού ως ανεκτίμητης; γιατί τα οφέλη αυτά σχετίζονται με την ευδαιμονία; γιατί είναι σημαντικό το όφελος της φυγής από την πραγματικότητα; ποιο είναι το αποτέλεσμα της αλλαγής παραστάσεων; γιατί διευρύνονται οι ορίζοντες του ανθρώπου με το ταξίδι; κτο)
Θα αναρωτηθεί κανείς: ανήκει στα ζητούμενα η απόδοση αυτών των σχέσεων;
Η διατύπωση του θέματος Α την απαιτεί κατά τη γνώμη μου, διότι δεν περιορίζει το ζητούμενο στην συνοπτική αποδση των οφελών του ταξιδιού, αλλά προσθέτει: ό π ω ς παρουσιάζονται στο τάδε χωρίο.
Εχω την εντύπωση ότι αυτή η απαίτηση δεν βρίσκεται μέσα στους αρχικούς στόχους του ΠΣ του 2019, το οποιο μάλλον ζητούσε από τον μαθητή να ξέρει πώς να συλλέγει και να πυκνώνει τις πληροφορίες σε ένα πρώτο απλό επίπεδο (η επεξεργασία τους αφορά το Β κυρίως θέμα).
Φαίνεται όμως ότι στην εξεταστική λογική επικρατεί η παλιά λογική της περίληψης.
Εν πάση περιπτώσει, παρα πολλοί μαθητές δείχνουν ότι δεν έχουν συνειδητοποιήσει αυτόν τον στόχο.
Είναι βέβαιο δε ότι η ΚΕΕ με τις οδηγίες της δεν δίνει το σχετικό στίγμα και πρέπει να το κάνει.
Εκείνο όμως που πρέπει να κάνει οπωσδήποτε είναι να διευκρινίζει τον τρόπο βαθμολογησης ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ .
Κάθε φορά.
Αν δει κανείς τις συμπληρωματικές οδηγίες βαθμολόγησης των επιμέρους ΒΚ θα διαπιστώσει ότι εμφανίζονται ασυμβατότητες και ότι το μόνο – υπερβάλλω – στο οποιο συμφωνούν είναι ότι δεν βαθμολογείται η ΟΡΓΑΝΩΣΗ αλλά η δομή. Σαν να μην πέρασε μια μέρα από το 2019.
Αλλού δεν βαθμολογείται η ύπαρξη θεματικής πρότασης , αλλού βαθμολογείται.
Αλλού ορίζονται οι απαιτούμενες λογικές σχέσεις (πχ μία μονάδα για την αιτιολόγηση, μία για το αίτιο αποτέλεσμα κτο) αλλού .
Πάντως όλες οι μονάδες κατανέμονται στη δομή.
Σαν να μην βαθμολογούνται η επιλογή των πληροφοριών (ουσιώδεις, επουσιώδεις, σχετικές, μη σχετικές) , η παράφραση, οι τεχνικές πύκνωσης και οι σχετικοί λεξιλογικοί και συντακτικοί μετασχηματισμοί.
Επομένως, πρέπει να οριστούν με σαφήνεια οι απαιτήσεις του πρώτου θέματος (Θέμα Α) και να διευκρινιστεί η διαφορά της οργάνωσης από τη δομή , ως παραμέτρου αξιολόγησης του μαθητικού κειμένου.
Κι εμείς οι δάσκαλοι πρέπει να ξαναδώσουμε σημασία στην πύκνωση. Δεν είναι καθολου απλή διαδικασία , όπως πιστεύουν πολλοί μαθητές.
Κι αυτό φαίνεται ακόμη πιο πολύ όταν τα κείμενα αναφοράς είναι κανονικά κείμενα.