Φωνολογική Ενημερότητα
Η ελλιπής φωνολογική ενημερότητα ευθύνεται σε πολλές περιπτώσεις για τις δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Τι είναι όμως η φωνολογική ενημερότητα;
Σύμφωνα με τον Gombert (1992), πρόκειται για την ικανότητα των παιδιών να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται ενσυνείδητα τα φωνολογικά συστατικά των γλωσσικών μονάδων. Με πιο απλά λόγια, είναι η ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται ότι οι προτάσεις αποτελούνται από λέξεις, οι λέξεις από συλλαβές και οι συλλαβές από φωνήματα. Να μπορούν να αναλύουν τις λέξεις σε συλλαβές και να συνθέτουν αυτές σε λέξεις, να μπορούν να αναλύουν τις συλλαβές σε φωνήματα και να συνθέτουν αυτά σε συλλαβές. Ακόμη να μπορούν να αντιληφθούν την ομοιοκαταληξία (λεμόνι/ παγώνι), να μπορούν να χειριστούν συνειδητά τα φωνήματα για τη δημιουργία νέων λέξεων αλλάζοντας κάποιο φώνημα(πόδι/ ρόδι ), προσθέτοντας μία συλλαβή (χέρι/μαχαίρι) κτλ.
Η Φωνολογική ενημερότητα είναι επίκτητη δεξιότητα και αρχίζει να αναπτύσσεται από τα 3,5 χρόνια και μετά. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας και μάλιστα με τον πιο ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο! Πώς;
1. Σε κάθε ευκαιρία παροτρύνουμε το παιδί να χωρίζει τις λέξεις σε συλλαβές χτυπώντας παλαμάκια. Προσπαθούμε η φωνή μας να έχει ρυθμό και ξεκινάμε από απλές λέξεις: βά-ζο, κό-τα, μέ-λι, πό-δι κτλ. Στη συνέχεια τρισύλλαβες (λε-μό-νι, κα-πέ-λο, τι-μό-νι κτλ.) τετρασύλλαβες κ.ο.κ.
2.Αφού το παιδί έχει χωρίσει μία λέξη σε συλλαβές, ζητάμε να μας πει ποια ήταν η πρώτη, η δεύτερη ή η τρίτη συλλαβή.
3. Του ζητάμε να μας πει ποια λέξη αρχίζει από την ίδια συλλαβή με την πατάτα: το πακέτο ή το παιχνίδι;
4. Του ζητάμε να βρει λέξεις που αρχίζουν με την ίδια συλλαβή από μία λέξη που του δίνουμε. π.χ. μά-τι: μαχαίρι, μαξιλάρι κτλ. Αυτό μπορεί να γίνει και ένα ευχάριστο παιχνίδι με εικόνες που βρίσκουμε στο google images, τις εκτυπώνουμε και τις πλαστικοποιούμε. Ζητάμε δηλαδή από το παιδί να κατηγοριοποιήσει τις εικόνες ανάλογα με την πρώτη συλλαβή τους.
5. Δίνουμε στο παιδί λέξεις και του ζητάμε να μας πει ποια καινούρια λέξη προκύπτει αν προσθέσουμε τη συλλαβή που του λέμε. π.χ. χέρι-μαχαίρι, πόδι-χταπόδι κ.ά.
6. Δίνουμε στο παιδί λέξεις και του ζητάμε να βρει ποιες ομοιοκαταληκτούν. π.χ. λεμόνι-παρτέρι-τιμόνι.
7.Οι ίδιες δραστηριότητες γίνονται και σε επίπεδο φωνήματος. π.χ. ποιες λέξεις (ή εικόνες σε παιχνίδι) αρχίζουν από το ίδιο φώνημα («από την ίδια φωνούλα»), ποια λέξη προκύπτει αν αλλάξει το πρώτο φώνημα με αυτό που του δίνουμε (πόδι-ρόδι), αν προσθέσω ένα άλλο φώνημα (ρέμα-κρέμα
