Εκειά που κελαηδούνε τα πουλάκια τραγουδά ο Λουδοβίκος των Ανωγείων, εκεί αποφασίσαμε να περπατήσουμε στις αρχές Οκτώβρη. Ψηλά στον Ψηλορείτη, στο οροπέδιο της Νίδας. (φωτογραφίες)
Νωρίς το πρωί ξεκινήσαμε από την πλατεία μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο και ανηφορίσαμε προς το βουνό. Στην παρέα μας και ξεναγός μας είναι ο Μιχάλης Δρετάκης, μέλος του Συλλόγου Γονέων και ορνιθολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου καθώς και ο Αντώνης Δαριβιανάκης εκπροσωπώντας το ΔΣ του Συλλόγου.
Πρώτη στάση λίγο μετά τις Γωνιές, στο σημείο του υδροκρίτη, εκεί που χωρίζει γεωγραφικά το Ρέθυμνο από το Ηράκλειο. Βιαζόμαστε να συνεχίσουμε, να προλάβουμε λίγη από την πρωινή δροσιά και τα πουλιά που πετούν νωρίς.
Μόλις φάνηκε το οροπέδιο πεζοπορίσαμε ακολουθώντας χωματόδρομο. Απέναντι μας η πλαγία με τη Σπηλιάρα και πιο αριστερά η Μαύρη, κορφή επιβλητική πάνω από το βοριζανό πόρο. Κοκκινολαίμηδες και σπίνοι πετούσαν αριστερά δεξιά, ενώ αγριοπερίστερα έκαναν βόλτες λίγο πιο ψηλά. Στα πλάγια σφεντάμια άρχιζαν να κοκκινίζουν στις κορφές τους, σημειώνοντας χρωματικά την εποχή. Μέσα στο οροπέδιο χαμηλοί αγκαθωτοί θάμνοι, βερβερίδες, αστραγάλοι αλλά και νευρίδες, ενδημικοί της Κρήτης με κύρια παρουσία εντός του οροπεδίου της Νίδας, επιβίωναν από τα αδηφάγα δόντια των προβάτων και το ξηρό καλοκαίρι που δεν λέει να τελειώσει. Είναι αυτή η κλιματική αλλαγή; Το μπέρδεμα των εποχών;
Μια σειρά από χώνους, μεγάλες γούβες συγκέντρωσης και παροχέτευσης των νερών από τις βροχές και τα χιόνια προς το εσωτερικό των ασβεστολιθικών πετρωμάτων περιμένουν κι αυτοί το φθινόπωρο. Οι μαθητές δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο τελευταίος από όλους είναι αρκετά εντυπωσιακός καθώς το σχίσιμο στο βράχο υπονοεί την υπόγεια σπηλιά στην οποία οδηγείται το νερό.
Τα ερεθίσματα πολλά. Χλωρίδα, πανίδα, μορφολογία του βουνού και του οροπεδίου. Τα βουνά απέναντι, ο ουρανός ο μακρινός με τα όρνια που αρχίζουν να πετάνε και τα γεράκια πιο κοντά μας, τα πουλάκια στους γύρω θάμνους, τα φυτά, από τα πιο μικρά λουλουδάκια, τους κρόκους μέχρι τις όμορφες τρικοκιές και τα σφεντάμια. Οι μαθητές συζητούν με την παρέα τους αλλά ταυτόχρονα παρακολουθούν και το περιβάλλον γύρω τους. Πόσο πίσω, στις αρχές τις εκπαίδευσης μας πάει αυτός ο περίπατος.
Συνεχίζουμε μέχρι το σύδεντρο, ψάχνοντας για την πηγή. Νερό δε βρήκαμε, πηγή δε βρήκαμε, τον ίσκιο όμως τον βρήκαμε και κάτσαμε και ξαποστάσαμε στη δροσιά.
Η μέρα προχωρούσε, η θερμοκρασία ανέβηκε και μαζί με τη θερμοκρασία ανέβηκαν στον ουρανό περισσότερα όρνια. Εμείς τα παρατηρούσαμε με τα κιάλια μας και αλάξαμε πορεία προς τη Σπηλιάρα, το Ιδαίο Άντρο των Αρχαίων. Το μονοπάτι της ανάβασης μας οδηγεί στον όμορφα διαμορφωμένο χώρο της σπηλιάς. Πέτρινα στασίδια κάτω από τη μεγάλη κουδουμηλιά, έξω από τη σπηλιά, ορίζουν το φυσικό χώρο της επόμενης συνάντησης και ανασύνταξης της ομάδας. Ο Μιχάλης ακούραστος συνεχίζει να παρατηρεί και αμέσως μετά να εξηγεί σε όσους 
έχουν όρεξη να ακούσουν. «Αυτές είναι σταχτάρες, πετροχελίδονα, να και οι καρδερίνες, αυτό είναι κιρκινέζι, μη φωνάζετε γιατί κοιμούνται οι νυχτερίδες στη σπηλιά, από μακριά αυτό είναι λαγουδογέρακο, η γερακίνα που δεν είναι θηλυκό γεράκι αλλά είδος συγγενικό με τους αετούς, τρία όρνια νοτιοδυτικά, ναι τα αγριοπερίστερα φωλιάζουν και αυτά μέσα στη σπηλιά, η τρικοκιά είναι ο κράταιγος …».
Η θέση επιβλητική πάνω από το οροπέδιο και στεφάνι τα βουνά γύρω. Σκίνακας απέναντι, Αλικαδάμ, Γυριστή και Κουδούνι στο βάθος. Εικασίες για το πως έρχονταν οι αρχαίοι προσκυνητές από όλο τον τότε γνωστό κόσμο, να προσκυνήσουν τον νεαρό θεό. Και στη 
συνέχεια κατάβαση στο σπήλαιο. Παράξενο το ημίφως, παράξενη η κατάβαση σε αυτό τον διαφορετικό κόσμο. Αρκετοί αναρωτιούνται, γιατί πέφτουν τα πούπουλα από ψηλά, που ήταν ο βωμός, τι βρήκαν στις ανασκαφές, τι είναι εκεί πιο πίσω εκεί που δε φτάνει το φως.
Ευχαριστημένοι από τις ερωτήσεις πήραμε το δρόμο της επιστροφής.
Ευχαριστούμε το Σύλλογο Γονέων του Πειραματικού Γυμνασίου υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιήθηκε αυτή η εκδρομή, τον Αντώνη Δαριβιανάκη και τον τον Μιχάλη Δρετάκη για τη σταθερή στήριξή του.
Την εκδρομή συνόδευσαν οι καθηγητές Νίκος Σπανουδάκης και Νίκος Ψαρουδάκης από το Γυμνάσιο και Παναγιώτης Αμβροσιάδης από το Λύκειο.
Η εκδρομή οργανώθηκε στο πλαίσιο του ομίλου ορειβασίας ¨Μονοπάτια της Κρήτης» και της συμμετοχής μας στο δίκτυο OSOS, την Κυριακή 13 – 10 – 2019.
Νίκος Ψαρουδάκης
Υπεύθυνος του Ομίλου
Αρχάνες. Αυτήν την φορά είχαμε μαθητές και από τις τρεις τάξεις του σχολείου μας και αυτό ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Η ομάδα ξεκίνησε από το κέντρο του χωριού ακολουθώντας το δρόμο για τις Βασιλειές. Επιλέξαμε αυτήν την διαδρομή ώστε οι μαθητές να δούνε το βουνό από όλες τις πλευρές , δηλαδή την ανατολική, την βορινή και την δυτική. Αφού περπατήσαμε μια ώρα σε ασφαλτόδρομο έχοντας δεξιά μας το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης μαζί με τα ατέλειωτα αμπελοτόπια των Αρχανών και της Συλλάμου φθάσαμε στον ανεμόσπηλιο. Από εδώ άρχισε η ανάβασή μας για την κορυφή του Γιούχτα. Το μονοπάτι ήτανε βατό και η παρέα των παιδιών είχε όρεξη για περπάτημα και συζήτηση. Μετά από μικρά διαλείμματα φθάσαμε στο ιερό κορυφής και λίγο αργότερα στον Αφέντη Χριστό. Αφού ξεκουραστήκαμε αρκετά πήραμε το μονοπάτι της κατάβασης που μας έβγαλε στην πλατεία του χωριού Άνω Αρχάνες.
Aμβροσιάδης Παναγιώτης
