Κωσταριδάκη Καλλιόπη

3η Ενότητα

Το χρέος του Ιστορικού

Πατήσετε εδώ για τη μετάφραση

Δείτε εδώ το διαδραστικό σχολικό βιβλίο

Β. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

κοσμέω –ω = παρατάσσω το στρατό / διευθετώ , ετοιμάζω/ διοικώ, κυβερνώ, στολίζω/ στολίζω/ τιμώ/ μεταφορικά: προσδίδω αξία.

ο κοσμητής = αυτός που παρατάσσει στρατό/ ο νομοθέτης/ ο διακοσμητής/ αυτός που εποπτεύει τους εφήβους.

κοσμητός = περιποιημένος

κατακοσμώ = διευθετώ

επικοσμώ = προσθέτω στολίδια σε κάτι

αποκοσμώ = καθαρίζω και αποκαθιστώ την τάξη αφαιρώντας τα περιττά

η κόσμησις = τακτοποίηση / στόλισμα, διακόσμηση

το κόσμημα = στολίδι/ πολεμικά απόβλητα

κοσμητικός = ο κατάλληλος για στολισμό/ κοσμητικό επίθετο = το επίθετο που τονίζει την ιδιότητα του ουσιαστικού

κόσμιος = καλά οργανωμένος/ ευπρεπής

η κοσμιότης –ητα = ευπρέπεια, σεμνότητα

κοσμικός = αυτός που ανήκει στον κόσμο , στο σύμπαν/ για την εκκλησία : αυτός που ζει στην κοινωνία σε αντίθεση με τον μοναχό/ αυτός που αναφέρεται στην κοινωνία ή ανώτερη τάξη της κοινωνίας/ αυτός που συμμετέχει συχνά σε διασκεδάσεις

ο κοσμήτωρ-ορας = αρχηγός στρατού στα αρχαία ελληνικά/ επικεφαλής πανεπιστημιακής σχολής

διακοσμώ = τακτοποιώ/ διοργανώνω/ στολίζω

η κοσμογονία = η δημιουργία του κόσμου

η κοσμογραφία = η στοιχειώδης αστρονομία

ο κοσμοκράτωρ –ορας = ο εξουσιαστής του κόσμου

ο κοσμοπολίτης = ο πολίτης όλου του κόσμου, ο διεθνιστής/ αυτός που ζει κοσμοπολίτικη ζωή / αυτός που έχει ταξιδέψει σε πολλές χώρες

η ακοσμία = η ακαταστασία/ η ακράτεια/ η ασχήμια/ φιλοσοφική θεωρία σχετικά με την ανυπαρξία του κόσμου

ο υπόκοσμος = σύνολο ανθρώπων που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας

κοσμικότητα = η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή ή στη ζωή ανώτερης κοινωνικής τάξης / η συχνή συμμετοχή σε διασκεδάσεις

κοσμάκης = το σύνολο των λαϊκών τάξεων.

κοσμοθεωρία = η θεωρία σχετικά με τον κόσμο

κοσμογυρισμένος = αυτός που έχει ταξιδέψει σε πολλά μέρη

κοσμοπλημμύρα = κοσμοσυρροή

κοσμοσωτήριος = αυτός που σώζει τον κόσμο

κοσμοϊστορικός = αυτός που έχει ιστορική σημασία για όλο τον κόσμο

κοσμοναύτης = αυτός που ταξιδεύει στο διάστημα

κοσμοκαλόγερος = αυτός που ζει σαν καλόγερος στην κοινωνία

κοσμηματοπώλης = αυτός που πουλάει κοσμήματα

κοσμηματοθήκη = η θήκη για τα κοσμήματα

απόκοσμος = αυτός που ζει μακριά από την κοινωνία/ αυτός που φαίνεται να ανήκει σε άλλον κόσμο

μαθητόκοσμος = το σύνολο των μαθητών

φοιτητόκοσμος = το σύνολο των φοιτητών

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

Γ΄ Κλίση Ουσιαστικών

Ακατάληκτα διπλόθεμα  οδοντικόληκτα σε –ων (γεν-οντος) (ύλη Α΄ γυμνασίου)

Παρατηρήσεις

1. Η κλητική ενικούσχηματίζεται χωρίς κατάληξη

2. Σύμφωνα με τα ουσιαστικά αυτά κλίνεται το αρσενικό γένος των μετοχών ενεστώτα του ρ. εἰμί (ὤν, οὖσα, ὄν) και των βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής(λύων, λύουσα, λῦον), καθώς και το αρσενικό γένος της μετοχής μέλλοντα των βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής (λύσων, λύσουσα, λῦσον). Όμως οι μετοχές σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική (ὤν, λύων, λύσων). 

Κλίση Μετοχών

Μετοχή Ενεστώτα του εἰμί

Μετοχές Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής σε –ων, -ουσα, -ον

 β. Καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα σε –ας (γεν. –αντος)

Παρατηρήσεις

• Η κλητική ενικού στα βαρύτονα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι ακατάληκτη(γίγαν). Το -τ-αποβάλλεται, επειδή στην Αρχαία Ελληνική ληκτικά σύμφωνα είναι μόνο τα -ν, -ρ, -ς.

• Η κλητική ενικούστα οξύτονα (όσα τονίζονται στη λήγουσα_ ουσιαστικά αυτής της τάξης είναι όμοια με την ονομαστική (ἀνδριάς).

• Σύμφωνα με τα ουσιαστικά αυτά κλίνεται το αρσενικό γένος της μετοχής αορίστουτων βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής (λύσας). Όμως η μετοχή σχηματίζει την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική (λύσας).

Ημιφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης / Υγρόληκτα

Διαβάζετε πίνακες σχ. βιβλίου σελ. 26 και σελ. 27  ‘Συγκοπτόμενα ουσιαστικά’ 

Γ. ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Δείτε το στο slideshare.net

ΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Είναι άκλιτος (= δεν έχει πρόσωπα ή ενικό και πληθυντικό αριθμό) ρηματικός τύπος και όταν συνοδεύεται από άρθρο ισοδυναμεί με αφηρημένο ουσιαστικό.

Θυμόμαστε το σχηματισμό των απαρεμφάτων :

Ενεργητική Φωνή 

Μέση Φωνή

Έναρθρο απαρέμφατο : ονομάζεται όταν συνοδεύεται από άρθρο.

πχ. Τό λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν

Άναρθρο απαρέμφατο : ονομάζεται όταν ΔΕΝ συνοδεύεται από άρθρο.

Ειδικό απαρέμφατο λέγεται το απαρέμφατο που ισοδυναμεί με ειδική πρόταση, μεταφράζεται με το ότι και δέχεται άρνηση οὐ.

Τελικό απαρέμφατο λέγεται το απαρέμφατο που ισοδυναμεί με πρόταση επιθυμίας, μεταφράζεται με το να και δέχεται άρνηση μη.

Το απαρέμφατο χρησιμοποιείται ως υποκείμενο, αντικείμενο κ.ά. του ρήματος και συντάσσεται, δηλαδή παίρνει και το ίδιο υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο κ.τ.λ.

Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

   Το υποκείμενο του απαρεμφάτου το συναντάμε σε ονομαστική ή αιτιατική πτώση. Έτσι έχουμε δύο διαφορετικές συντάξεις:

   α) Ταυτοπροσωπία : το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο. Άρα το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι στην ονομαστική.

Υρ=Υαπ

π.χ. Βούλομαι πάλιν τους θεούς παρακαλέσαι  (υποκείμενο ρήματος  = ἐγώ , υποκείμενο απαρεμφάτου =

ἐγώ )

   β) Ετεροπροσωπία: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο. Στην περίπτωση αυτή το υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται στην αιτιατική.

Υρ≠Υαπ

π.χ. Ἐγώ νομίζω κοινόν ἐχθρόν ἁπάντων (= όλων) τῶν Ἑλλήνων εἶναι βασιλέα .

(Υποκείμενο ρήματος = ἐγώ , Υποκείμενο απαρεμφάτου = βασιλέα)

Η ΜΕΤΟΧΗ

Θυμόμαστε το σχηματισμό της (για την κλίση της μιλήσαμε νωρίτερα)

Είναι ένα ρηματικό επίθετο με τρία γένη και τρεις καταλήξεις (τριγενές και τρικατάληκτο).

Ενεργητική Φωνή

Μέση Φωνή

Η μετοχή συμφωνεί με το  υποκείμενό της σε γένος , αριθμό και πτώση. Η επιρρηματική μετοχή διακρίνεται σε συνημμένη και απόλυτη.Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΟΧΗΣ

α) Συνημμένη : το υποκείμενό της έχει και άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση.

π.χ. Ἔπεμψε (= έστειλε) Θεόπομπον εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελουντα τά γεγονότα.

(ἀπαγγελουντα = τελική μετοχή / Θεόπομπον = αντικείμενο ρήματος και υποκείμενο μετοχής ΑΡΑ η μετοχή είναι συνημμένη)

β) Απόλυτη: Το υποκείμενό της είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως υποκείμενο της μετοχής. Η απόλυτη μετοχή συνήθως τίθεται σε πτώση γενική ή αιτιατική.

π.χ. Κολαζόντων (= αν τιμωρήσετε) ὑμων τούς ἀδικοῦντας ἔσονται οἱ νόμοι καλοί καί δίκαιοι.( Υποκείμενο μετοχής = ὑμων)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Άσκηση σε ουσιαστικά και ρήματα

Να βρείτε το είδος της σύνδεσης μεταξύ των προτάσεων 

Να βρείτε τις λέξεις που συνδέουν τις προτάσεις 

Να βρείτε τις λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις 

Άσκηση στο σχηματισμό απαρεμφάτου Ενεργητικής Φωνής

Άσκηση στο σχηματισμό απαρεμφάτου Μέσης Φωνής

Άσκηση σε ταυτοπροσωπία και ετεροπροσωπία :    Στις παρακάτω προτάσεις να βρεις το υποκείμενο του απαρεμφάτου και να δικαιολογήσεις την πτώση του:

Ὤμοσαν (= ορκίστηκαν) οἱ Ἕλληνες καί ὁ Ἀριαιος σύμμαχοι ἔσεσθαι.

Οἱ Λακεδαιμόνιοι βούλονται διαμένειν ἐν τῷ χωρίω.

Ἐγώ φημί (= λέω) τούτους οὐ πονηρούς πολίτας εἶναι.

Σωκράτης ἔλεγεν οὐδενός διδάσκαλος εἶναι.

Μιλτιάδης ἐπεισεν Ἀθηναίους στρατευσαι.

Οἱ ὀπλιται οἴονται(= νομίζουν) τά ξύλινα τείχη σωτηρίαν εἶναι τη πόλει.

Πρόξενος ὁ Βοιωτός ἐβούλετο γενέσθαι (= να γίνει) ἱκανός τά μεγάλα πράττειν.

Σωκράτης ἐνόμιζε τούς θεούς τά πάντα γιγνώσκειν.

Να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως συνημμένες ή ως απόλυτες