Κωσταριδάκη Καλλιόπη

7η Ενότητα

Η λύση του Γόρδιου Δεσμού 

Ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός

«Όταν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την πραγματικότητα, οι επιθυμίες τους τους οδηγούν να πιστέψουν ό,τι τους είναι πιο ευχάριστο.»

ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/quotes/authors/118#ixzz3y52YNUdT

I.  Ο ΒΙΟΣ TOY ΑPPIANOY

Ο Αρριανός γεννήθηκε γύρω στο 95 μ.Χ. στη Νικομήδεια της Βιθυνίας. Σε νεαρή ηλικία επισκέφθηκε τη Νικόπολη της Ηπείρου, για να παρακολουθήσει μαθήματα του στωικού φιλοσόφου Επικτήτου, του οποίου τη διδασκαλία θαύμασε τόσο, ώστε να επιχειρήσει αργότερα να την αποδώσει αυτολεξεί (αὐτοῖς ὀνόμασιν ὠς οἷόν τε ἦν γραψάμενος).

Μετά τον θάνατο του Επικτήτου (120 μ.Χ.), επισκέφθηκε την Αθήνα και παρακολούθησε μαθήματα ρητορικής και φιλοσοφίας. Εκεί γνωρίστηκε με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος, εκτιμώντας τις αρετές του, τον προσκάλεσε στη Ρώμη, του παραχώρησε τα δικαιώματα του Ρωμαίου πολίτη και τον ονόμασε Φλάβιο, τον τίμησε δηλαδή με την προσωνυμία της αυτοκρατορικής οικογένειας στην οποία ανήκε.

Το 130 μ.Χ. αποστέλλεται στην Καππαδοκία ως διοικητής (legatus), αξίωμα που απονεμήθηκε σε Έλληνα για πρώτη φορά. Με την ιδιότητα αυτή παρέμεινε στην Καππαδοκία επτά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων διακρίθηκε όχι μόνο για τις ηγετικές του ικανότητες και την ανδρεία, που επέδειξε στις μάχες εναντίον του σκυθικού λαού των Αλανών, αλλά και για το έξοχο ερευνητικό του πνεύμα.

Αργότερα επανήλθε στην Αθήνα, όπου ανακηρύχθηκε Αθηναίος πολίτης, και το 145 μ.Χ. του απονεμήθηκε το αξίωμα του επώνυμου άρχοντα. Σε μεγάλη πια ηλικία επέστρεψε στην πατρίδα του Νικομήδεια, όπου πέθανε περίπου το 180 μ.Χ.

II.  ΕΡΓΑ TOΥ ΑPPIANOΥ

Το συγγραφικό έργο του Αρριανού είναι ογκώδες και με ποικίλο περιεχόμενο. Έχοντας ως πρότυπό του τον Ξενοφώντα, ασχολήθηκε και αυτός με διάφορους τομείς της πνευματικής δραστηριότητας και έγραψε πολλά συγγράμματα ιστορικά, φιλοσοφικά, γεωγραφικά και στρατιωτικά. Από τα συγγράμματα αυτά άλλα έχουν διασωθεί ακέραια και άλλα ή έχουν χαθεί εντελώς ή διασώζονται ελάχιστες περικοπές τους.

Ο μεγάλος θαυμασμός του Αρριανού για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, και ιδιαίτερα για τους αρχαίους ιστορικούς, εξαιτίας της ελληνικής του καταγωγής και παιδείας, υπήρξε η αιτία που τον οδήγησε στην απόφαση να εξιστορήσει την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, παρ’ ότι ο ίδιος ήταν Ρωμαίος πολίτης και είχε καταλάβει σημαντικά αξιώματα στη Ρώμη.

Ο Μέγας Αλέξανδρος

Γονείς του ήταν ο Φίλιππος και η Ολυμπιάδα από τον χαρακτήρα των οποίων διαμόρφωσε τη δική του προσωπικότητα, παίρνοντας από τον πατέρα τη στρατιωτική ικανότητα και την ορθολογική σκέψη και από τη μητέρα την έντονη ρομαντική διάθεση, την ορμητικότητα και την ισχυρή φαντασία.

Σε ηλικία μόλις 16 ετών ο Αλέξανδρος κατέστειλε μια επανάσταση στη Θράκη, εγκατέστησε στην περιοχή ανάμεικτους πληθυσμούς και ίδρυσε εκεί την πόλη Αλεξανδρούπολη. Δασκάλους του είχε πολλούς, ανάμεσά τους και τον Αριστοτέλη, στον οποίο οφείλει τον μεγάλο θαυμασμό του για τον Όμηρο και την ηρωική εποχή της Ελλάδας. Ο Αριστοτέλης μάλιστα διασκεύασε για χάρη του την Ἰλιάδα, για να την έχει στην εκστρατεία, κι αυτός την είχε πάντα μαζί του, και όταν κάποτε βρήκαν στα λάφυρα του Δαρείου ένα πολυτιμότατο κιβώτιο και τον ρώτησαν τι θα άξιζε να βάλουν μέσα, αυτός απάντησε ότι μόνο η Ἰλιάδα ήταν άξια να πάρει θέση εκεί.

Eugène Delacroix, Ο Αλέξανδρος δίνει εντολή να τοποθετήσουν σε χρυσό κιβώτιο τα έργα του Ομήρου, 1841-1846. Τοιχογραφία. Παρίσι, Ανάκτορα του Λουξεμβούργου.

Τον καιρό της δολοφονίας του πατέρα του (336 π.Χ.) ο Αλέξανδρος ήταν 20 ετών. Εξόντωσε αμέσως τους συνωμότες και συγκάλεσε συνέδριο των Ελλήνων στην Κόρινθο όπου όλοι, εκτός των Σπαρτιατών, ορκίστηκαν πίστη σ’ αυτόν και αποδέχτηκαν τους στόχους της εκστρατείας. Πριν όμως ξεκινήσει, θέλοντας να εξασφαλίσει τον σεβασμό φυλών παραδοσιακά εχθρικών προς τους Μακεδόνες, βάδισε εναντίον τους και πολύ σύντομα κατόρθωσε να τις υποτάξει. Ενώ όμως βρισκόταν ακόμα εκεί, διαδόθηκε ότι είχε πεθάνει, και τούτο οδήγησε τους Θηβαίους σε επανάσταση, με την υποστήριξη της Αθήνας. Την επανάσταση αυτή εξουδετέρωσε ο Αλέξανδρος με πολύ βίαιο τρόπο. Εισέβαλε στη Θήβα, υποδούλωσε τους κατοίκους της και έκαψε όλα τα σπίτια της πόλης, εκτός από το σπίτι του Πινδάρου και τους ναούς. Ήταν μια πράξη βίας για την οποία μετάνιωσε αργότερα πολλές φορές.

Ως χαρακτήρας, ο Αλέξανδρος διακρινόταν για πολλές αρετές· ακαταπόνητος, ψύχραιμος, ευαίσθητος, αποφασιστικός, τολμηρός και με μεγάλες στρατηγικές και οργανωτικές ικανότητες κατόρθωσε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να κυριαρχήσει στην Ασία, προκαλώντας τον θαυμασμό όχι μόνο των συμπολεμιστών του αλλά και των αντιπάλων του. Η μεγαλοψυχία και η ευγένεια με την οποία συμπεριφερόταν προς τους ηττημένους αρχηγούς των αντιπάλων και το περιβάλλον τους υπήρξε τέτοια, ώστε να εμπνεύσει τον Δαρείο να ευχηθεί να τον διαδεχθεί στην εξουσία μόνο ο Αλέξανδρος, αν η εξέλιξη του πολέμου δεν απέβαινε ευνοϊκή γι’ αυτόν (Πλουτ. Αλέξ. 30, 12-13).

Τις μεγάλες στρατιωτικές του ικανότητες απέδειξε και στην πολιορκητική τακτική κατά την πολιορκία της Τύρου. Εκεί χρησιμοποίησε πολυώροφους πολιορκητικούς πύργους, ύψους μέχρι και 50 μέτρων, με βλητικούς μηχανισμούς ικανούς να βάλλουν σε οποιοδήποτε σημείο των τειχών, αποβατικές γέφυρες, κριούς (τεράστια δοκάρια με μεταλλικές κεφαλές), για να γκρεμίζει το τείχος, και τον περίφημο στροφοκαταπέλτη, με τον οποίο μπορούσε να εκτοξεύει βέλη ή πέτρες βάρους μέχρι και 40 κιλών σε μεγάλη απόσταση.

Πολιορκητικοί Πύργοι

Διατήρησε τις τοπικές μορφές διακυβέρνησης, αποδέχθηκε για τον εαυτό του διάφορους τίτλους και επιδίωξε την ενότητα με τους μεικτούς γάμους, δίνοντας και ο ίδιος το παράδειγμα, όταν παντρεύτηκε αρχικά τη Ρωξάνη, κόρη τοπικού ηγεμόνα, και αργότερα την κόρη του Δαρείου Στάτειρα ή Βαρσίνη.

Έτσι, και με την προώθηση της ελληνικής γλώσσας, των ηθών και εθίμων του δικαίου και γενικότερα του ελληνικού πολιτισμού, έθεσε ο Αλέξανδρος τα θεμέλια του εξελληνισμού της Ασίας και τούτο πρέπει να θεωρείται το σημαντικότερο αποτέλεσμα της δράσης του. Πέθανε στις 13 Ιουνίου του 323 π.Χ., αφήνοντας πίσω του τη φήμη του πιο δοξασμένου κατακτητή, αφού ακόμα και σήμερα διατηρείται στη μνήμη πολλών λαών της Ασίας, που πιστεύουν με υπερηφάνεια ότι είναι απόγονοι των Μακεδόνων.

Charles Nicolas Cochin ο Νεότερος (1715-1790). Οι γάμοι του Αλέξανδρου και της Ρωξάνης. Χαλκογραφία με βάση σχέδιο του Ραφαήλ. Βοστώνη, Μουσείο Καλών Τεχνών

 Η λύση του Γόρδιου Δεσμού

(κείμενο σχολικού βιβλίου)

Πατήστε εδώ για τη μετάφραση

Απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης

1. Ο Αλέξανδρος ήθελε αρχικά να λύσει το Γόρδιο Δεσμό εξαιτίας ενός χρησμού που έλεγε πως όποιος θα έλυνε το Γόρδιο Δεσμό θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας. Ο ίδιος ήταν αρκετά φιλόδοξος και γι’ αυτό η λύση του Δεσμού αποτελούσε για τον ίδιο πρόκληση. Επιπλέον, με αυτό τον τρόπο οι στρατιώτες του θα διατηρούσαν την πίστη τους στο πρόσωπό του και οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν θα είχαν τίποτα αρνητικό να του προσάψουν.

2. Η λύση του Γόρδιου Δεσμού δεν ήταν καθόλου απλή υπόθεση! Οι δύο λωρίδες του κόμπου,  που είχε φτιαχτεί από σκληρό ξύλο, κρανιάς, με το πέρασμα των χρόνων είχαν ενωθεί μεταξύ τους και δεν φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος του. Για αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος δεν τον έλυσε αλλά τον έκοψε χτυπώντας τον με το ξίφος του. Μια άλλη εκδοχή λέει πως ο Αλέξανδρος αφαίρεσε το καρφί που τον συγκρατούσε.

3. Το ότι ο Αλέξανδρος πίστευε στα θεϊκά σημάδια και στους χρησμούς φαίνεται αρχικά από την προσπάθειά του να λύσει το Γόρδιο Δεσμό. Αποφάσισε να τον λύσει, και δεν τον προσπέρασε, εξαιτίας του χρησμού που έλεγε πως όποιος τον λύσει θα γίνει κυρίαρχος της Ασίας. Επίσης, επιβεβαιώνεται και από τις θυσίες που πρόσφερε ο Αλέξανδρος την επόμενη ημέρα στους θεούς για την βοήθεια που του προσέφεραν αλλά και από το γεγονός ότι θεώρησε τις βροντές και το φως στον ουρανό  θεϊκή επιβράβευση.

4. Η μάχη των Θερμοπυλών : Ο Λεωνίδας με 300 Σπαρτιάτες αντιμετώπισε χιλιάδες Πέρσες γνωρίζοντας ότι δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να νικήσει.

Η καταστροφή του στρατού του Δράμαλη : Ο Κολοκοτρώνης ανέλαβε την ευθύνη της διεξαγωγής της μάχης και κατάφερε να εξοντώσει τους εχθρούς.

Ο Ιούλιος Καίσαρας που διέσχισε τον ποταμό Ρουβικώνα για να κατακτήσει τη Ρώμη λέγοντας την ιστορική φράση “ο κύβος ερρίφθη”.

Ο Ναπολέοντας που φόρεσε μόνος του το στέμμα στο κεφάλι του χωρίς να περιμένει τον πάπα δείχνοντας την αποφασιστικότητά του.

Λεξιλογικός Πίνακας

ζευγνύω και ζεύγνυμι = ενώνω 

ο ζύγιος = αυτός που ανήκει στο ζυγό ή ταιριάζει σ’ αυτόν

διαζευγνύω = διαχωρίζω

το ζυγόδεσμο = ο δεσμός του ζυγού, το λουρί που έδενε το ζυγό με το τιμόνι

ζευγοτρόφος = αυτός που εκτρέφει ζευγάρι ζώων.

ο σύζυξ = ο σύζυγος, ο ενωμένος

ο άζυξ = αυτός που δεν αποτελεί ζευγάρι, ο άγαμος , ο μοναχικός

το ζεύγος = το ζευγάρι

το ζευγάριον  =  το ζευγαράκι (υποκοριστικό της λέξης ζεύγος)

ο ζευγίτης  =  ο ζευγαρωτός / ο ζευγάς = ο γεωργός, ο ζευγολάτης

ζευκτός = συνδεδεμένος

το ζυγόν  =  ο ζυγός, το εγκάρσιο (=πλάγιο) ξύλο στο αλέτρι ή στην άμαξα ,όπου ζεύονται τα βόδια ή τα άλογα / μεταφορικά : η δουλία

το ζύγωμα  =  η προσέγγιση , το πλησίασμα

η διάζευξη  =  διαχωρισμός, διάσπαση, διάλυση

σύζευξη  =  συνένωση, σύνδεση / γάμος , ζευγάρωμα

συζυγία  =  συζυγικός δεσμός/  ομάδα ρημάτων με ορισμένο σύστημα κλίσεως/φαινομενική συνάντηση δύο ή περισσότερων  πλανητών στο ίδιο τμήμα του ουρανού

ο ομόμυξ  =  ο ομόζυγος, αυτός που βρίσκεται κάτω από τον ίδιο ζυγό με κάποιον άλλο.

ζεύω =  βάζω ζώο στο ζυγό / μεταφορικά : υποχρεώνω σε κοπιαστική δουλειά

ζέψιμο  =  η πράξη και το αποτέλεσμα του ζεύω

ζευγαρώνω  =  γίνομαι ζευγάρι με άλλον / δημιουργώ ζευγάρι

ζευγαρωτός  =  αυτός που έχει γίνει ζευγάρι

ζυγαριά  =  όργανο για τη μέτρηση του βάρους των αντικειμένων 

ζύγισμα  =  η πράξη και το αποτέλεσμα του ζυγίζω

ζύγιση  =  η μέτρηση του βάρους με τη ζυγαριά

ζύγι  =  το βαρίδι της στάθμης (=νήμα με βαρίδι στο κάτω άκρο, αλφάδι οικοδόμων / επιφάνεια υγρών που ηρεμούν)

τα σταθμά (=μετάλλινα βάρη ζυγαριάς) της πλάστιγγας(=ζυγαριά για μεγάλα βάρη, δίσκος ζυγαριάς

/ μφ: άτομο ή ομάδα ατόμων που αποκτά υπεροχή)

ζυγωματικός =  ο σχετικός με το ζύγωμα / ο σχετικός με τα μήλα κάθε πλευράς του προσώπου.

ζυγοστάθμιση  =  η εξουδετέρωση των κραδασμών της μηχανής , του έλικα ή των τροχών

η ζεύγλη = το καμπύλο μέρος του ζυγού

 ο συζυγής = αυτός που είναι συνδεδεμένος με άλλον σε ενιαίο σύνολο

ζυγοποιώ = φτιάχνω ζυγούς

ζύγαστρο = κουτί , κιβώτιο

παραζεύγνυμι = ζεύω μαζί, ενώνω, παντρεύω

ζεύξη = σύνδεση, δέσιμο αλόγων

ζεύγμα = το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύνδεση

ζευκτός = αυτός που μπορεί να συνδεθεί

ζευκτήριος = κατάλληλος για ζεύξη

ζυγοστατώ = ζυγίζω

διαζύγιο  =  η διάλυση του γάμου με δικαστική απόφαση

διαζευκτήριο  =  επίσημο έγγραφο διαζυγίου

διαζευγμένος  =  αυτός που έχει πάρει διαζύγιο

συζυγικός  =  αυτός που έχει σχέση με τους συζύγους.

Παραγωγή Ουσιαστικών από Ρήματα (β΄μέρος)

Γ. Γραμματική

Ενεστώτας και Αόριστος

Η αύξηση

  Τα ρήματα στους ιστορικούς χρόνους (Παρατατικός, Αόριστος) παίρνουν στην αρχή του θέματος αύξηση.

Η αύξηση είναι δύο ειδών: –συλλαβική

                                                     – χρονική.

ΣΥΛΛΑΒΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ

Παίρνουν τα ρήματα που το θέμα τους αρχίζει από σύμφωνο. Ονομάζεται συλλαβική γιατί προσθέτουμε μία συλλαβή , το ε .

π.χ.

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ            ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ               ΑΟΡΙΣΤΟΣ

λύω                                  ἔλυον                                 ἔλυσα

παιδεύω                       ἐπαίδευον                        ἐπαίδευσα

Αν το ρήμα αρχίζει από ῥ  τότε εκτός από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το  ῥ . Έτσι ο Παρατατικός του ρήματος ῥίπτω θα γίνει ἔῥῥιπτον

ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ

Παίρνουν τα ρήματα που το θέμα τους αρχίζει από φωνήεν ή δίφθογγο.  Κατά τη χρονική αύξηση γίνονται οι ακόλουθες αλλαγές.

Αν το ρήμα αρχίζει   από                                            γίνεται

                                       α                                                   η

π.χ.                                ἀκούω                                          ἤκουον

                                       ε                                                    η

π.χ.                                ἐλπίζω                                         ἤλπιζον

                                       ο                                                    ω

π.χ.                                ὁρίζω                                           ὣριζον

                                       ι (βραχύ)                                     ι (μακρό)

π.χ.                                ἱκετεύω                                       ἱκέτευον

                                       υ (βραχύ)                                    υ (μακρό)

π.χ.                                ὑβρίζω                                         ὓβριζον

                                       αι                                                   ῃ

πχ.                                 αἰσθάνομαι                                ᾐσθανόμην

                                       ει                                                    ῃ

π.χ.                                εἰκάζω                                         ᾒκαζον

                                       αυ                                                 ηυ

π.χ.                                αὐξάνω                                       ηὒξανον

                                       ευ                                                  ηυ

π.χ.                                εὒχομαι                                       ηὐχόμην

                                       οι                                                  ω

π.χ.                                οἰκτίρω                                        ᾢκτιρον

ΠΡΟΣΟΧΗ!

ΤΑ ΣΥΝΘΕΤΑ ΡΗΜΑΤΑ (ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΙΑ Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΠΡΟΘΕΣΗ) ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ!

π.χ. εἰσφέρω

Τι πρέπει να κάνουμε:

1. Πρώτα θα χωρίσουμε το ρήμα στα συνθετικά του :εἰσφέρω   →  εἰς + φέρω:

2. Έπειτα θα μεταφέρουμε το ρήμα στο χρόνο που θέλουμε: φέρω →  ἔφερον

3. Τέλος θα ενώσουμε και πάλι τα συνθετικά : εἰς + ἔφερον →  εἰσέφερον.

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ : εἰσφέρω               ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: εἰσέφερον

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ

 Για να σχηματίσουμε τον Παρατατικό ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα:

α. Αύξηση / β. Θέμα Ενεστώτα/ γ. Καταλήξεις Παρατατικού :  -ον, -ες, -ε, -ομεν, -ετε, -ον

Παρατηρούμε ότι το α΄ ενικό πρόσωπο του Παρατατικού είναι όμοιο με το γ΄  πληθυντικό πρόσωπο.

Ο Παρατατικός του εἰμί 

ἦ και ἦν 
ἦσθα
ἦν
ἦμεν
ἦτε ή ἦστε
ἦσαν

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ

Για να σχηματίσουμε τον Αόριστο ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα:

α. Αύξηση / β. Θέμα Μέλλοντα / γ. Καταλήξεις Αορίστου: -α, -ας, -ε, -αμεν, -ατε, -αν

Οι ασκησούλες μας!!!

-Να συμπληρώσετε τον σωστό τύπου του Παρατατικού του εἰμί 

– Να κλίνετε τον Παρατατικό του γράφω 

– Να επιλέξετε τη σωστή αύξηση για το σχηματισμό των χρόνων 

– Να συμπληρώσετε τις σωστές καταλήξεις για να σχηματιστεί ο Αόριστος του γράφω. 

– Συμπλήρωσε ό,τι λείπει για το σχηματισμό του Αορίστου

– Επαναληπτική άσκηση σε Παρατατικό, Μέλλοντα και Αόριστο

– Αντικαταστάσεις σε Ενεστώτα, Παρατατικό, Μέλλοντα και Αόριστο.