Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι τίτλοι κατακλύζουν την ευρωπαϊκή αγορά βιβλίου, αλλά μόνο λίγοι απ’ αυτούς γίνονται μπεστ σέλερ. Πολλοί απ’ αυτούς εξαφανίζονται από τα ράφια των βιβλιοπωλείων, καθώς οι εκδότες δεν μπορούν να καλύπτουν το κόστος προώθησης και αποθήκευσής τους σε έντυπη μορφή αν οι πωλήσεις τους δεν είναι ικανοποιητικές. Μολονότι όλο και περισσότερα έργα διατίθενται και πάλι στο εμπόριο από τους εκδότες, χάρη στα ηλεκτρονικά βιβλία και στην εκτύπωση κατά παραγγελία, πολλοί τίτλοι παραμένουν ακόμη στις συλλογές και στα αρχεία των βιβλιοθηκών της Ευρώπης.
Η κατάσταση αυτή θ’ αλλάξει σύντομα. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, προήδρευσε σήμερα της υπογραφής Μνημονίου Συμφωνίας (ΜΣ) στο οποίο βιβλιοθήκες, εκδότες, συγγραφείς, και εταιρείες συλλογικής διαχείρισης συμφώνησαν επί ενός συνόλου βασικών αρχών που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες και σε ανάλογης φύσης πολιτιστικά ιδρύματα να ψηφιοποιήσουν και να διαθέσουν στο Διαδίκτυο βιβλία και εξειδικευμένα περιοδικά των συλλογών τους, τα οποία δεν κυκλοφορούν πλέον στο εμπόριο. Οι βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στο ΜΣ θα ενθαρρύνουν και θα αποτελέσουν τη βάση για τη σύναψη συμφωνιών εκούσιας αδειοδότησης, με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και αναγνωρίζοντας ότι η απόφαση για την ψηφιοποίηση και τη διάθεση ενός βιβλίου που δεν κυκλοφορεί πλέον στο εμπόριο πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως από τους κατόχους των δικαιωμάτων. Το ΜΣ αποτελεί ουσιαστικό μέρος των προσπαθειών των ενδιαφερομένων μερών και της Επιτροπής για την αντιμετώπιση των αναγκών μαζικής ψηφιοποίησης από τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά ιδρύματα.
Το ΜΣ είναι ένα ακόμη παράδειγμα πρωτοποριακού επιτεύγματος, αποτέλεσμα της εποικοδομητικής συνεργασίας όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Τα μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οργανισμών για τα Δικαιώματα Αναπαραγωγής (IFRRO) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εικαστικών Καλλιτεχνών διαθέτουν μεγάλη πείρα στη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων και είναι πρόθυμα να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση της πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης», κατέληξε η Magdalena Vinent, Πρόεδρος της IFRRO.
Ιστορικό
Το Μνημόνιο είναι το επιτυχές αποτέλεσμα οκτάμηνου διαλόγου μεταξύ των ενδιαφερομένων υπό την αιγίδα της Επιτροπής. Ευρωπαίοι συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοθήκες και οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης, που συνεργάζονταν από τον Νοέμβριο του 2010, συμφώνησαν σε μια λύση η οποία λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα των δημιουργών και του εκδοτικού κλάδου, αφενός, και των βιβλιοθηκών και των έργων ψηφιοποίησης μεγάλης κλίμακας, αφετέρου. Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης που εκπροσωπούν τους κατόχους δικαιωμάτων σε βιβλία και εξειδικευμένα περιοδικά θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην πρακτική εφαρμογή του ΜΣ, που θα διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τη διαπραγμάτευση και την απόκτηση των αδειών που χρειάζονται οι βιβλιοθήκες και τα ανάλογης φύσης πολιτιστικά ιδρύματα για να ψηφιοποιήσουν και να μεταφέρουν στο Διαδίκτυο σημαντικό μέρος των αρχείων τους (δηλαδή τα βιβλία και τα εξειδικευμένα περιοδικά των συλλογών τους τα οποία δεν κυκλοφορούν πλέον στο εμπόριο).
Οι βάσεις του ΜΣ για τα έργα που δεν κυκλοφορούν πλέον στο εμπόριο είχαν τεθεί στο ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη (βλ. σχετικό αρχείο) και στην πιο πρόσφατη ανακοίνωση με τίτλο «Η Ενιαία Αγορά για τα δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας» (βλ. πρότερη ανακοίνωση). Το ΜΣ εδράζεται στον γενικό στόχο της δημιουργίας ψηφιακών βιβλιοθηκών στην Ευρώπη και τη μεταφορά της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς στο Διαδίκτυο. Αυτή η μη νομοθετική πρωτοβουλία συμπληρώνει την προσφάτως εγκριθείσα νομοθετική πρόταση της Επιτροπής για τα ορφανά έργα (βλ. πρότερη ανακοίνωση). Και οι δύο πρωτοβουλίες είναι σημαντικές για την περαιτέρω ανάπτυξη των ευρωπαϊκών ψηφιακών βιβλιοθηκών και της πύλης Europeana (http://www.europeana.eu).
