Αρχείο κατηγορίας Σχολικά Ιστολόγια

The Role of Blogs in the Approach of School and Society Through the Promotion of Achievements in the Classroom: One Example (Eleni Ilia)

The Role of Blogs in the Approach of School and Society Through the Promotion of
Achievements in the Classroom: One Example (Eleni Ilia)
Journal of Modern Education Review,
ISSN 2155-7993, USA
March 2021, Volume 11, No. 3, pp. 370–374
Academic Star Publishing Company, 2021

Τα ιστολόγια του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου ως βήμα δημιουργικής γραφής για μαθητές (Εισήγηση σε διεθνές συνέδριο)

Τα ιστολόγια του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου  ως βήμα δημιουργικής γραφής για μαθητές

Ηλία Ελένη, Διδάκτορας Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ε.Κ.Π.Α.

Εισήγηση στο 6ο Διεθνές Συνέδριο ΙΑΚΕ – Ηράκλειο 10-12 Ιουλίου 2020​.
Θέμα Συνεδρίου: “Επικοινωνία, πληροφόρηση, ενημέρωση και εκπαίδευση
στην ύστερη νεωτερικότητα”.

Πρακτικά συνεδρίου, εκδ. Ι.Α.Κ.Ε. 2021 (επιμ. Πανταζής Σπ. κ. ά.), τ. Α΄, σελ. 459-466.

ISBN: 978-618-5506-02-5 (Α ΤΟΜΟΣ)
ISBN:978-618-5506-01-8 (SET)

Περίληψη

Η ενασχόληση των μαθητών με τη δημιουργική γραφή κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στην υποχρεωτική εκπαίδευση, προσφέρει  βιώματα δημιουργικότητας, που προκαλούν απόλαυση και ικανοποίηση και  οδηγούν στην παραγωγή κειμένων υψηλών προδιαγραφών. Ένα από τα προσφορότερα κίνητρα για την καθολική όσο και ποιοτική συμμετοχή των μαθητών στη συγκεκριμένη διαδικασία, είναι η ανάδειξη του συνόλου των παραγόμενων παιδικών κειμένων. Αυτή καθίσταται καθόλα εφικτή κυρίως μέσα από την αξιοποίηση των ιστολογίων  του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, η οποία συνιστά επιλογή οικολογική και ταυτόχρονα οικονομική. Στην εργασία γίνεται ενδεικτική αναφορά σε δύο περιπτώσεις ιστολογίων, στα οποία έχουν αναρτηθεί πλήθος μαθητικών κειμένων. Στο πρώτο ιστολόγιο, αυτό ενός δημοσίου νηπιαγωγείου της Αττικής, περιλαμβάνονται ομαδικές και ατομικές αφηγήσεις οι οποίες προέκυψαν σύμφωνα με την  αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης, που εφαρμόζεται στα κειμενοκεντρικά διδακτικά μοντέλα. Τα τέσσερα ομαδικά κείμενα που συνελέγησαν  δειγματοληπτικά για να παρατεθούν στην εργασία, παράχθηκαν με ερέθισμα παιδικές ζωγραφιές, μέσα από τη διαδικασία των ερωταποκρίσεων μεταξύ νηπίων και εκπαιδευτικού. Το σχετικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε από τον εκπαιδευτικό της τάξης, υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια ολόκληρου του σχολικού έτους. Το δεύτερο ιστολόγιο για το οποίο γίνεται λόγος, είναι αυτό μιας πολυπληθούς ομάδας του πανελλήνιου σχολικού δικτύου. Για την παρούσα εργασία επιλέγονται  από εκεί κείμενα μαθητών/μαθητριών διαφορετικών τάξεων δημοτικών σχολείων της Αττικής, της Κορινθίας και της Αργολίδας. Τα συγκεκριμένα παιδικά κείμενα γράφτηκαν σε μία έως τρεις συνεχόμενες διδακτικές ώρες,  στο πλαίσιο δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής που πραγματοποιήθηκαν κατά την επίσκεψη προσκεκλημένου συγγραφέα στα σχολεία. Τα δημοσιευμένα στα ιστολόγια παιδικά κείμενα αποδεικνύουν τη δημιουργικότητα, τον ενθουσιασμό και την απόλαυση των μαθητών που τα παρήγαγαν. Η χρησιμότητα των ιστολογίων ως βήματος δημιουργικής γραφής δεν περιορίζεται μόνο στους ίδιους τους μαθητές που δημοσιεύονται  τα κείμενά τους. Ολόκληρη η εκπαιδευτική κοινότητα και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον των μαθητών θα αισιοδοξεί και θα εμπνέεται από  τα επιτεύγματά τους στον τομέα της δημιουργικής γραφής.

 

Λέξεις κλειδιά: δημιουργική γραφή, ιστολόγια, μαθητές.

  1. Εισαγωγή

Όταν κάποιος εκφράζει με τρόπο ενεργητικό τις συναισθηματικές και πνευματικές δυνατότητές του, οδηγείται στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του, από την οποία προκύπτει η ευτυχία του (Φρομ, 1971). Η κατάκτηση της ευτυχίας, που συνδέεται κυρίως με τη σοφία, ορίζεται ως ο απώτατος σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης (Αριστοτέλης, χ.χ.). Στην περίπτωση των μαθητών, η εμπειρία της δημιουργικότητας εξασφαλίζει την απόλαυση, οπότε συντελεί στην ευτυχία τους κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.

Η λογοτεχνία συνιστά την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση όπου εκδηλώνεται η δημιουργικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης (Κωτόπουλος, 2012). Οι διδακτικές παρεμβάσεις παραγωγής από μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης πρωτότυπου αφηγηματικού λόγου υψηλών προδιαγραφών, που προτείνονται στην παρούσα εργασία, βασίζονται στις θεωρίες από το χώρο της αφηγηματολογίας και της κειμενογλωσσολογίας, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας, τα οποία παρουσιάζει η αναπτυξιακή ψυχολογία.  `

Προκειμένου οι μαθητές να συμμετέχουν καθολικά και πρόθυμα σε σχετικές δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, προτείνεται ως αποτελεσματικότερο κίνητρο η αξιοποίηση και ανάδειξη των μαθητικών κειμένων (Ηλία και Ματσαγγούρας, 2006). Εδώ παρουσιάζεται  η πρόταση να δημοσιεύονται στα ιστολόγια του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (Π.Σ.Δ.) τα παραγόμενα στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων κείμενα, ως ένας από τους προσφορότερους τρόπους ανάδειξής τους. Γίνεται αναφορά σε δύο ιστολόγια, όπου περιλαμβάνονται ομαδικά και ατομικά αφηγηματικά κείμενα που παρήγαγαν μαθητές και μαθήτριες που φοίτησαν κατά την τελευταία δεκαετία σε διαφορετικά τμήματα ελληνικών δημοσίων νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων.

Τα ιστολόγια του Π.Σ.Δ. προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες για ουσιαστική προσωπική έκφραση και επικοινωνία. Η συνειδητοποίηση από μέρους των μαθητών της αποτελεσματικότητας των συγκεκριμένων ιστολογίων ως βήματος δημιουργικής γραφής, ενισχύει τη διάθεσή τους να επιθυμούν και να επιδιώκουν τη συνεχή ενασχόλησή τους με σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Η ποιότητα των παιδικών κειμένων βελτιώνεται σταδιακά, ως συνέπεια της επαναλαμβανόμενης συμμετοχής των μαθητών σε δραστηριότητες δημιουργικής γραφής. Η εν λόγω εμπειρία συμβάλλει στον εθισμό τους στην απόλαυση που προσφέρει η δημιουργική γραφή και η δημιουργική έκφραση γενικότερα και καλλιεργεί τη διάθεσή τους να καταγράφουν και να δημοσιοποιούν το περιεχόμενο της δημιουργικής σκέψης τους.

  1. Εστιάζοντας στη δημιουργική γραφή μαθητών σε δύο ιστολόγια του Π.Σ.Δ.

Τα ιστολόγια που έχουν δημιουργηθεί στο Π. Σ. Δ. από σχολεία, εκπαιδευτικούς και μαθητές, για να προβάλλουν το εκπαιδευτικό έργο τους,   ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες ενώ έχουν συσταθεί από τα μέλη του δικτύου και εκατοντάδες ομάδες. Η  ένταξη σε ομάδες, προσφέρει στα μέλη τους τη δυνατότητα να ενημερώνουν και να ενημερώνονται ανελλιπώς για τις νέες αναρτήσεις και εκδηλώσεις τους.

Το πρώτο  από τα δύο ιστολόγια στα οποία εστιάζει η παρούσα εισήγηση,  φέρει το όνομα ekpaideutika programmata. literature and education-sch.gr.    Πρόκειται για ιστολόγιο δημοσίου νηπιαγωγείου της Αττικής, που δημιουργήθηκε το 2010, οπότε το συγκεκριμένο νηπιαγωγείο συμμετείχε σε πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό, στην κατηγορία των ιστολογίων. Έκτοτε το ιστολόγιο λειτουργεί συστηματικά ως βήμα δημιουργικής γραφής των μαθητών του νηπιαγωγείου. Στα δέκα χρόνια λειτουργίας του έχουν αναρτηθεί σε αυτό διακόσια τρία ατομικά και εκατόν είκοσι επτά ομαδικά κείμενα νηπίων. Τα συγκεκριμένα κείμενα παράχθηκαν στο πλαίσιο δεκαέξι διαφορετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.  Οι μαθητές  που τα κείμενά τους περιλαμβάνονται στο ιστολόγιο, αριθμητικά  ξεπερνούν τους διακόσιους.

Το δεύτερο από τα ιστολόγια, είναι αυτό  της ομάδας  Δημιουργικοί Eκπαιδευτικοί  (https://blogs.sch.gr/eisk), με αρκετές εκατοντάδες μέλη,  εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ποικίλων ειδικοτήτων.   Το  ιστολόγιο, που δημιουργήθηκε  το 2013,  συχνότατα φιλοξενεί μαθητικά κείμενα, που παράγονται στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων δημιουργικής γραφής σε διάφορα σχολεία.  Τα ατομικά μαθητικά κείμενα που έχουν αναρτηθεί σε αυτό είναι τριακόσια τριάντα έξι ενώ τα ομαδικά είναι εκατόν τριάντα τέσσερα.

 

Πίνακας 1: Μαθητικά κείμενα σε δύο ιστολόγια του Π.Σ.Δ.

 

Ιστολόγια Τάξεις Τμήματα Ατομικά κείμενα Ομαδικά κείμενα Σύνολο κειμένων
ekpaideutika programmata. literature and education-sch.gr Νηπιαγωγείο 10 203 127 330
blogs.sch.gr/eisk Νηπιαγωγείο, Β΄, Δ΄, ΣΤ΄ Δημοτικού 22 336 134 470

 

  1. Μεθοδολογία και διδακτικά βήματα

3.1. Εκπαιδευτικά προγράμματα δημιουργικής γραφής μακράς διάρκειας στο νηπιαγωγείο

Τα εφαρμοσμένα εκπαιδευτικά προγράμματα δημιουργικής γραφής του νηπιαγωγείου στου οποίου το ιστολόγιο αναφερόμαστε στην παρούσα εισήγηση, κινούνται στο σύνολό τους στο πλαίσιο των κειμενοκεντρικών μοντέλων διδασκαλίας της γραπτής έκφρασης. Τα μοντέλα αυτά διδάσκουν στους μαθητές τούς υπερπροτασιακούς κανόνες και τις δομές που διακρίνουν τα αφηγηματικά κείμενα του λόγου (Ματσαγγούρας, 2001). Έτσι, αποδεδειγμένα οι μαθητές  καθίστανται σταδιακά ικανότεροι στην παραγωγή αφηγηματικών κειμένων και στον τρόπο δόμησης της σκέψης  (Ματσαγγούρας και Κουλουμπαρίτση, 1999).

Βασικές προϋποθέσεις της διεξαγωγής των προγραμμάτων συνιστούν ο παιγνιώδης χαρακτήρας τους, ώστε να ανταποκρίνονται στην ανάγκη της παιδικής φύσης για παιχνίδι (Χουιζίνγκα, 1989), καθώς και η συλλογική αλληλεπίδραση (Γουγουλάκης, 2012) των νηπίων. Για την παραγωγή των αφηγηματικών κειμένων, τα νήπια απαντούν ατομικά ή ομαδικά (Huck, Hepler Hickman, 1979) σε διαδοχικές ερωτήσεις που ο εκπαιδευτικός ως προσεκτικός ακροατής απευθύνει (Pascucci και Rossi, 2002), σε σχέση με τις προηγούμενες αποκρίσεις που έχει λάβει, για τα δρώντα πρόσωπα, καθώς και για τον τόπο και το χρόνο δράσης τους. Οι ερωτήσεις του εκπαιδευτικού μειώνονται σταδιακά, καθώς οι απαντήσεις των νηπίων γίνονται πληρέστερες, σύμφωνα με τη διδακτική αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης (Ματσαγγούρας, 2001). Τα ομαδικά μαθητικά κείμενα χωρίζονται σε δύο επιμέρους κατηγορίες. Πρόκειται αφενός για αυτά που παράγονται από σταθερές ολιγομελείς υποομάδες, καθορισμένες με συγκεκριμένα κριτήρια, διαφορετικά για κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Αφετέρου πρόκειται για τα κείμενα στην παραγωγή των οποίων συμμετέχουν ελεύθερα όλοι οι μαθητές του τμήματος.

Οι ιστορίες που παράγονται από τα νήπια, καταγράφονται από τον εκπαιδευτικό, είτε με την αξιοποίηση της τεχνολογίας είτε με τον παραδοσιακό τρόπο γραφής, ως ενιαία κείμενα. Αμέσως μετά από την καταγραφή τού κάθε κειμένου ο εκπαιδευτικός το διαβάζει στα νήπια, ώστε εκείνα να διαπιστώσουν την ορθότητα της καταγραφής. Με τον τρόπο αυτό συνειδητοποιούν την ιδιότητα του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό και έτσι να διασώζει με ακρίβεια τη σκέψη τους. Τα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα ολοκληρώνονται με την ανάρτηση στο σχολικό ιστολόγιο του πλήρους κειμένου της σχολικής θεατρικής παράστασης, η οποία προκύπτει από το σύνολο των ιστοριών που παρήγαγαν τα νήπια, καθώς οι παραστάσεις κατά κανόνα συμβάλλουν στο άνοιγμα του σχολείου στην ευρύτερη κοινωνία (Γραμματάς, 2014).

Ειδικότερα στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα από το οποίο προέρχονται τα αφηγηματικά κείμενα που συνελέγησαν  δειγματοληπτικά και παρατίθενται στη συνέχεια, ως ερέθισμα αξιοποιούνται οι ζωγραφιές των ίδιων των νηπίων. Το θέμα της ζωγραφικής τους είναι ελεύθερο και τα νήπια γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι με βάση τις ζωγραφιές τους θα εκτυλιχθούν ομαδικές ιστορίες των συμμαθητών τους. Σε αυτές τις ιστορίες επιδιώκεται η πρωτοτυπία και ενθαρρύνεται το χιούμορ (Τζαφεροπούλου, 1995). Κάθε νήπιο επιλέγει μία από όλες τις ζωγραφιές που δημιούργησε σε διάστημα δυο-τριών συνεχόμενων εβδομάδων, και ακολούθως πραγματοποιείται κλήρωση ανάμεσα στις επιλεγμένες ζωγραφιές, για να  καθοριστεί η σειρά με την οποία θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή των ιστοριών. Ετοιμάζονται τόσοι λαχνοί με αριθμούς όσες και οι ζωγραφιές και κάθε νήπιο τραβά έναν αριθμό, που αναγράφεται πάνω στη ζωγραφιά του, καθορίζοντας τη σειρά με την οποία θα χρησιμοποιηθεί αυτή. Η διαδικασία της παραγωγής των ιστοριών πραγματοποιείται με ελεύθερη συμμετοχή του συνόλου των μαθητών του τμήματος. Η ανάρτηση στο ιστολόγιο του σχολείου των ομαδικών αφηγηματικών κειμένων, που συνοδεύονται από τις αντίστοιχες ζωγραφιές,  ακολουθεί άμεσα.

3.2. Εκπαιδευτικά προγράμματα δημιουργικής γραφής ημερήσιας διάρκειας στο Δημοτικό

Αρκετά από τα προγράμματα  στο πλαίσιο των οποίων έχουν δημιουργηθεί  τα παιδικά κείμενα που φιλοξενούνται στο ιστολόγιο της ομάδας Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί, έχουν υλοποιηθεί στη διάρκεια μίας έως τριών συνεχόμενων διδακτικών ωρών, κατά την επίσκεψη σε σχολικές τάξεις προσκεκλημένων συγγραφέων. Αφετηρία τέτοιων προγραμμάτων συνιστά συνηθέστερα κάποιο λογοτεχνικό έργο και βασικός στόχος τους η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, που επιχειρείται μέσα από παιγνιώδεις προσεγγίσεις (Ποσλανιέκ, 1992). Η ανάγνωση οποιουδήποτε λογοτεχνήματος, καθώς απαιτεί εντατικές αντιληπτικές διεργασίες, έχει ως αποτέλεσμα να αποκομίζουν οι αναγνώστες την εντύπωση ότι εμπλέκονται ά­μεσα στα αφηγηματικά δρώμενα (Iser, 1990), ότι ταυτίζονται με τους ήρωες (Booth, 1987). Ωστόσο, κάθε αναγνώστης ανταποκρίνεται στο λογοτεχνικό έργο  με ξεχωριστό, μοναδικό  τρόπο, (Τζιόβας, 1987), οπότε το έργο καθίσταται πολυδιάστατο, ανεξάντλητο ως προς τα νοήματα που εμπεριέχει (Alter, 1985).

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα δημιουργικής γραφής από το οποίο προέρχονται τα αναρτημένα στο συγκεκριμένο ιστολόγιο παιδικά κείμενα που παρατίθενται στα αποτελέσματα της παρούσας εισήγησης, ξεκίνησε με την ανάγνωση του όγδοου (VIII) κεφαλαίου του βιβλίου «Ο Μικρός Πρίγκιπας» (Exupery, 1968). Ακολουθούν αυτούσια δυο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το κεφάλαιο, που χρησιμοποιήθηκε ως ερέθισμα δημιουργικής γραφής για τους μαθητές:

  1. i) «Γρήγορα έκανα πιο καλή γνωριμία μ’ αυτό το λουλούδι. Πάνω στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα βρίσκονταν από πάντα λουλούδια πολύ απλά, στολισμένα με μια σειρά μόνο πέταλα, που δεν πιάναν καθόλου τόπο και δεν πείραζαν κανένα. Φανερώνονταν κάποιο πρωί μέσα στα χόρτα, κι ύστερα σβήνανε το βράδυ. Αλλά τούτο δω είχε φυτρώσει μια μέρα, από ένα σπόρο φερμένον ποιος ξέρει από πού…» (σ. 32-33)
  2. ii) «Έτσι, απ’ την αρχή, το λουλούδι τον είχε βασανίσει με την κάπως μυγιάγγιχτη ματαιοδοξία του. Μια μέρα, λόγου χάρη, … είπε στο Μικρό Πρίγκιπα:… – Το βράδυ να με βάλετε κάτω από γυάλα. Κάνει πολύ κρύο εδώ που ζείτε. Οι εγκαταστάσεις δε λειτουργούν καλά. Εγώ απ’ εκεί που έρχομαι… Αλλά δεν απόσωσε. Είχε φτάσει με τη μορφή σπόρου. Δεν μπορούσε να είχε γνωρίσει το παραμικρό από τους άλλους κόσμους» (σ. 34-35).

Θέμα των παιδικών κειμένων που παράχθηκαν αναφορικά με αυτά τα  αποσπάσματα, συνιστά ο κήπος από τον οποίο προήλθε ο σπόρος του τριαντάφυλλου, που άνθισε στον πλανήτη του μικρού πρίγκιπα.

  1. Αποτελέσματα

4.1. Αναρτημένα ομαδικά κείμενα νηπίων στο ιστολόγιο “ekpaideutika programmata

α) Ένα αγοράκι παίρνει το δρόμο που πηγαίνει στο ουράνιο τόξο. Θέλει να δει από κοντά τα χρώματά του και να τα μετρήσει, επειδή από μακριά φαίνονται θολά. Έτσι θα το ζωγραφίσει πιο ωραία. Μόλις το αγόρι φτάνει στο ουράνιο τόξο, μετράει τα χρώματα και τα βρίσκει εφτά. Σκαρφαλώνει πάνω στο ουράνιο τόξο και κάνει τσουλήθρα. Του βάζει κι ένα σκοινί, για να κάνει κούνια. Αφού παίζει για τέσσερις-πέντε ώρες, γυρίζει πίσω για να πει στους φίλους του και στην αδερφή του ότι το ουράνιο τόξο είναι πάντα εκεί και τους περιμένει. Έτσι την άλλη μέρα όταν τελειώνει το μασκέ πάρτι στο σχολείο, όλα τα παιδιά μαζί πάνε μασκαρεμένα να παίξουν με το ουράνιο τόξο. Κάνουν τσουλήθρα και κούνια, μονόζυγο και τραμπολίνο. Είναι τόσο όμορφα, που θα πηγαίνουν κάθε μέρα μετά τα μαθήματά τους κι έτσι το ουράνιο τόξο δεν θα είναι πια μόνο του.

β) Μια οικογένεια βρίσκει ένα χάρτη της πόλης, που δείχνει το δρόμο για κάποιο θησαυρό. Τον ακολουθούν και φτάνουν στο διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας. Ένας φίλος του μπαμπά νοικιάζει το διαμέρισμα, για να μπορέσουν να μπουν μέσα να ψάξουν για το θησαυρό. Ψάχνει όλη η οικογένεια και το αγόρι βρίσκει νομίσματα. Όμως είναι σοκολατένια και όχι πραγματικός θησαυρός. Τα παιδιά νιώθουν πολύ όμορφα που ο θησαυρός είναι σοκολατένιος, οι γονείς τους όμως όχι, που έκαναν τζάμπα κόπο για κάτι σοκολατάκια. Τρώνε σοκολατένια νομίσματα κάθε μέρα και σε δύο μήνες τα έχουν τελειώσει όλα. Από τη στιγμή που πήραν το χάρτη, τους παρακολουθεί ένας πειρατής. Είναι μασκαράς και όχι αληθινός. Αυτός έχει κρύψει στο διαμέρισμα τα σοκολατένια νομίσματα, αυτός έχει φτιάξει το χάρτη. Τα κάνει αυτά, γιατί του αρέσει να κοροϊδεύει τους ανθρώπους και να γελάει. Το έχει κάνει πολλές φορές και πάντα ξεγελάει τους άλλους.

γ) Το κοριτσάκι με την οικογένειά του φτάνουν σε ένα δάσος. Ο μπαμπάς το ήξερε αυτό το δάσος από τότε που ήταν στρατιώτης. Είχε ανακαλύψει εκεί μια σπηλιά. Δεν μπορούσε όμως τότε να την εξερευνήσει, επειδή ήταν εμπόδιο οι παγίδες και οι δράκοι της σπηλιάς. Ήταν τεράστιοι δράκοι, με φτερά και κοφτερά δόντια κι έβγαζαν φωτιές από το στόμα τους. Ο μπαμπάς πήρε την οικογένειά του και ήρθαν πάλι τώρα στο δάσος, επειδή πιστεύει ότι οι δράκοι δεν θα υπάρχουν πια. Περιμένει ότι θα έχουν πεθάνει, αφού θα τους καταράστηκε η μάγισσα που αυτή η σπηλιά είναι δική της. Όμως η μάγισσα δεν έχει καταραστεί τους δράκους. Τους έχει υπνωτίσει κι έτσι κάνουν ό, τι θέλει εκείνη. Όταν φτάνει στο δάσος η οικογένεια, οι δράκοι ευτυχώς κοιμούνται. Αλλά η μάγισσα είναι ξύπνια και μαγειρεύει ένα μαγικό φίλτρο για τα θύματά της. Όταν βλέπει την οικογένεια, ξυπνά αμέσως τους δράκους, σκουντώντας τους με τη μαγική σκούπα της. Η μάγισσα υπνωτίζει και την οικογένεια, για να κάνουν ό, τι θέλει αυτή. Να την σερβίρουν, να της κουβαλάνε νερό από τη λίμνη, να μαγειρεύουν για τους δράκους. Ο μπαμπάς μια νύχτα παρακολουθεί κρυφά τη μάγισσα, που κάνει τα μαγικά της. Έτσι, μετά παίρνει το μαγικό νερό της μάγισσας και ραντίζει και αυτήν και τους δράκους, για να υπακούν εκείνον. Ύστερα ο μπαμπάς βάζει τους δράκους και φορτώνουν στο αυτοκίνητο όλα τα πράγματα της οικογένειας και φεύγουν για το σπίτι τους.

δ) Είναι Χειμώνας και στον κήπο έχει πάγο. Κάνει πολύ κρύο αλλά το κοριτσάκι έχει φορέσει τα πατίνια του, για να κάνει πατινάζ. Όμως γλιστράει και πέφτει. Ο μπαμπάς που παρακολουθεί από το παράθυρο, πηγαίνει αμέσως το κοριτσάκι στο νοσοκομείο, για να το γιατρέψουν. Όταν μετά από μέρες το κοριτσάκι γυρίζει ξανά στο σχολείο, όλοι οι φίλοι του μαζεύονται γύρω του, γιατί έχουν να του πουν ένα μυστικό. Όταν έλειπε από το σχολείο, πήγε εκεί μια νεράιδα πετώντας. Όλα τα παιδιά την είδαν, η κυρία τους όμως δεν την έβλεπε. Η νεράιδα είπε στα παιδιά ότι το κοριτσάκι θα γίνει καλά και να μην ανησυχούν. Το κοριτσάκι είχε δει κι αυτό τη νεράιδα, γιατί εκείνη είχε περάσει πρώτα από το νοσοκομείο. Μόλις το κοριτσάκι την είδε, φώναξε στο μπαμπά του: «Μπαμπά κοίτα μια νεράιδα με φτερά!». Ο μπαμπάς όμως δεν έβλεπε τίποτα.  Η νεράιδα δεν του φανερώθηκε, έμεινε αόρατη. Εξήγησε στο κοριτσάκι ότι αν θα την έβλεπε κάποιος μεγάλος, θα το μάθαινε όλος ο κόσμος. Οι νεράιδες δεν θέλουν να ξέρουν οι μεγάλοι ότι υπάρχουν, επειδή κάποιοι άνθρωποι είναι κακοί και τους φοβούνται. Κι αν μια νεράιδα πάθει κακό, θα χάσουν όλες οι νεράιδες τις δυνάμεις τους κι η γη θα καταστραφεί. (Τα κείμενα παρήγαγαν μαθητές του κλασικού τμήματος του 1ου Νηπιαγωγείου Ασπροπύργου, κατά το σχολικό έτος 2014-2015. Αναρτήθηκαν στο σχολικό ιστολόγιο στις 27 Φεβρουαρίου 2015).

4.2. Αναρτημένα κείμενα μαθητών Δημοτικού στο ιστολόγιο της ομάδας «Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί»

Τα παρακάτω κείμενα αναρτήθηκαν στις 9 Μαΐου του 2014. Αναφέρονται σε ένα κήπο, στα φυτά που τον αποτελούν και στην επίδραση του κήπου σε διάφορα φανταστικά αφηγηματικά πρόσωπα. Είτε παρουσιάζουν τα πρόσωπα να χαίρονται την ομορφιά του κήπου είτε να τον καταστρέφουν και στη συνέχεια να καταστρέφονται και τα ίδια.

α) «Το κορίτσι με τα λουλούδια»: Κάποτε ήταν ένα κορίτσι που αγαπούσε τα λουλούδια. Κάθε πρωί έβγαινε στον κήπο του σπιτιού του και τα πότιζε. Όταν γυρνούσε από το σχολείο, τα πότιζε ξανά. Κάθε απόγευμα με τη μαμά του έπαιρναν καινούρια σποράκια λουλουδιών. Μια μέρα όμως όλα τα λουλούδια ξεράθηκαν ξαφνικά. Το κοριτσάκι μόλις τα είδε, φώναξε στη μαμά του: «Μαμά, τα λουλούδια μας ξεράθηκαν». Τότε η μαμά είπε να πάρουν άλλα λουλούδια. Έφτασαν στο μαγαζί με τα λουλούδια αλλά ήταν κλειστό. Το πρωί όταν ξύπνησε, είδε όλα τα λουλούδια ανθισμένα. «Ευτυχώς ήταν μόνο ένα όνειρο», σκέφτηκε. (Το κείμενο παρήγαγαν τέσσερεις  μαθήτριες της Β΄ τάξης δημοτικού σχολείου του Ναυπλίου).

β) Είμαι ένα σύκο. Στον κήπο που ζούσα, ήμουν πολύ ευτυχισμένο. Όπως έμενα ατέλειωτες ώρες κρεμασμένο στα κλαδιά της μητέρας μου της συκιάς, μπορούσα να κάνω κούνια. Ύστερα άρχισε όλη αυτή η τρέλα των κατοίκων του σπιτιού να καταστρέψουν τον κήπο, για να μεγαλώσουν το σπίτι. Έκοψαν τη μητέρα μου τη συκιά κι εγώ και όλα μου τα αδέρφια αρχίσαμε να σαπίζουμε και γρήγορα θα πεθάνουμε. Τι κρίμα! (Ατομικό κείμενο μαθητή της Στ΄ τάξης δημοτικού σχολείου της Κορίνθου).

γ) Ένας άνθρωπος που ήταν τραγουδιστής, κατάστρεψε τον κήπο του, για να φτιάξει μια πισίνα. Έτσι ζούσε μέσα στο γκρι. Δεν είχε πια ήλιο και ποτέ δεν ήταν άνοιξη αλλά μόνο φθινόπωρο και χειμώνας. Τα Χριστούγεννα δεν ερχόταν ο Αϊ-Βασίλης ούτε παιδιά να πουν τα κάλαντα. Στα pet shop δεν τον άφηναν να πάρει ούτε σκύλο ούτε γάτα, γιατί δεν είχε ήλιο ούτε χώρο για να παίζουν τα ζώα. Και το σημαντικότερο είναι ότι δεν είχε πια θαυμαστές και έτσι δεν τον καλούσαν να δίνει  συναυλίες. Άφησε γένια κι έγινε χοντρός. Κατάντησε εργένης χωρίς δουλειά, που έπαιζε βιντεοπαιχνίδια κι έβλεπε τηλεόραση, τρώγοντας πατατάκια και παραγγέλνοντας πίτσα με όλα τα φώτα σβησμένα και τις κουρτίνες κλειστές. (Ατομικό κείμενο μαθήτριας Δ΄ τάξης δημοτικού σχολείου της Νέας Μάκρης).

  1. Συζήτηση

Σε αντίθεση με τις έντυπες εκδόσεις, όπου ο οικονομικός παράγοντας επιβάλλει περιορισμούς στον αριθμό των σελίδων, στην περίπτωση των ιστολογίων δίνεται η δυνατότητα ανάρτησης του συνόλου των μαθητικών συμμετοχών. Άλλη μία σημαντική διαφοροποίηση από το έντυπο δημοσίευμα, συνιστά η δυνατότητα που παρέχεται μέσα από το ιστολόγιο, να συμπληρώνονται και να επικαιροποιούνται τα ήδη δημοσιευμένα κείμενα. Αυτό επιτρέπει τη διαρκή αλληλεπίδραση του συντάκτη με το κείμενο και τη συνειδητοποίηση της εξέλιξης της σκέψης του.

Η παρουσίαση των παραγόμενων παιδικών κειμένων προσφέρει την ευκαιρία στους δημιουργούς τους να ανατρέχουν στο ιστολόγιο οποιαδήποτε στιγμή στην κατοπινή τους ζωή, για να τα ξαναδιαβάσουν. Επίσης, όλοι οι μαθητές μπορούν τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, να αναζητούν στο ιστολόγιο τα κείμενα των φίλων τους. Αυτή η διαδικασία μάλιστα μπορεί να πραγματοποιείται και ομαδικά στη σχολική τάξη κατά τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, οι μαθητές να διαβάζουν  μαζί με τους συμμαθητές και τους δασκάλους τους στο Δημοτικό Σχολείο τα κείμενα, που δημιούργησαν ως νήπια.

Η εμπειρία της δημοσίευσης στα σχολικά ιστολόγια μαθητικών κειμένων, που παράχθηκαν στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, θα μπορούσε να οδηγήσει τους μαθητές στη χρησιμοποίηση των προσωπικών ιστολογίων τους για την ανάρτηση και άλλων δικών τους κειμένων δημιουργικής γραφής. Επίσης,  η επικοινωνία μεταξύ μαθητών στο πλαίσιο των ιστολογίων, θα γινόταν σημαντικά ουσιαστικότερη, αν λάμβανε τη μορφή ανατροφοδοτούμενων και αλληλοσυμπληρούμενων πρωτότυπων, ευφάνταστων ιστοριών, εμπνεόμενων από προσωπικές εμπειρίες, προσδοκίες και επιθυμίες ή κοινά λογοτεχνικά αναγνώσματα.

  1. Συμπεράσματα

Από την ποσότητα και την ποιότητα των αναρτημένων στα δύο ιστολόγια μαθητικών κειμένων, προκύπτουν συμπεράσματα για τη χρησιμότητα των ιστολογίων ως βήματος δημιουργικής γραφής, όχι μόνο για τους μαθητές που συμμετέχουν με αναρτημένα κείμενα αλλά και για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους.

Τόσο το ιστολόγιο της σχολικής μονάδας όσο και αυτό της ομάδας των  εκπαιδευτικών, προσφέρουν τη δυνατότητα της διάσωσης και ανάδειξης των παραγόμενων μαθητικών κειμένων, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων δημιουργικής γραφής.  Έτσι βιώνουν όλοι οι μαθητές τη χαρά και την  ικανοποίηση της διάδοσης των αποτελεσμάτων αυτής της δημιουργικής τους δραστηριότητας, εκτός της σχολικής αίθουσας, σε άτομα του οικογενειακού και του ευρύτερου περιβάλλοντός τους.

Μέσα από τη συνύπαρξη των διαφορετικών κειμένων στο ίδιο ιστολόγιο, προκύπτει αβίαστα η πρωτοτυπία τους, η ανεξάντλητη φαντασία των δημιουργών τους. Επίσης, η ιδιαιτερότητα κάθε ατομικής προσέγγισης, αναδεικνύει τη μοναδικότητα κάθε μαθητή, μέσα σε πλαίσιο αμοιβαίας αποδοχής και σεβασμού. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα της ανάρτησης των παιδικών κειμένων στα ιστολόγια, είναι η αμεσότητα. Οι μαθητές διαβάζουν τα κείμενα με οικογένεια και φίλους όταν η συλλογική δημιουργική εμπειρία της συμμετοχής τους στα σχετικά προγράμματα είναι πάρα πολύ πρόσφατη. Έτσι συνδέεται στην αντίληψή τους η απόλαυση της διαδικασίας της παραγωγής των κειμένων με τη δυνατότητα της διάδοσής τους μέσω της γραφής και της αξιοποίησης της τεχνολογίας.

Όλοι οι επισκέπτες των ιστολογίων διαπιστώνουν την καθολική ανταπόκριση και ταυτόχρονα την ισότητα των μαθητών στα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Οι μαθητές εκφράζονται μέσα από το συλλογικό αυτό βήμα, απευθυνόμενοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Στις  ιδιαιτερότητες της προσέγγισης του ενιαίου θέματος από κάθε διαφορετικό μαθητή, αναδεικνύεται η ταυτότητά του. Γονείς, κατοπινοί δάσκαλοι, άτομα από το οικογενειακό, το φιλικό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών αλλά και άγνωστοι άνθρωποι με ενδιαφέρον για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, γνωρίζουν μέσα από τα καταγεγραμμένα κείμενα πιο ουσιαστικά τη νεότερη γενιά, τις προσδοκίες και τις επιθυμίες της, οπότε και «επικοινωνούν» ουσιαστικότερα μαζί της.

Βιβλιογραφία (Βιβλιογραφικές αναφορές)

Ελληνόγλωσση

Alter, J. (1985). Προς τι η διδασκαλία της λογοτεχνίας; Η Διδασκαλία της Λογοτεχνίας  (Ι.Ν. Βασιλαράκης,  μτφρ.)  Αθήνα: Επικαιρότητα, 63-74.

Αριστοτέλης (χ.χ.). Ηθικά Νικομάχεια, Β΄ (Κ. Ζάμπας, μτφρ.) Αθήνα: Ευθεία.

Γουγουλάκης, Π. (2012). Κοινωνικές ικανότητες, κοινωνικό κεφάλαιο και εκπαίδευση. Επιστήμη και Κοινωνία,  29, 37-53.

Γραμματάς, Θ. (2014). Το θέατρο στην εκπαίδευση. Καλλιτεχνική έκφραση και παιδαγωγία. Αθήνα: Διάδραση.

Exupery, A. (1968). Ο Μικρός Πρίγκιπας (Σ. Τσίρκας, Μτφρ.).  Αθήνα: Ηριδανός.

Ηλία, Ε.  και Ματσαγγούρας Η. (2006). Από το παιχνίδι στο λόγο: Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη, Κ. Θηβαίος (Επιμ.), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 307-317.

Κωτόπουλος, Τ. (2012). Η «νομιμοποίηση» της δημιουργικής γραφής, ΚΕΙΜΕΝΑ, 15, http://keimena.ece.uth.gr

Ματσαγγούρας, Η. και Κουλουμπαρίτση, Α. (1999). Ένα Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Κριτικής Σκέψης: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Παραγωγή του Γραπτού Λόγου, Ψυχολογία, 6(3), 299-396.

Ματσαγγούρας, Η. (2001). Η Σχολική Τάξη, Β΄ Κειμενοκεντρική Προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα.

Pascucci, M. και Rossi, F. (2002). ΄Oχι μόνο γραφέας, Γέφυρες, 6, 16-23.

Ποσλανιέκ, Κ. (1992). Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα (Στ. Αθήνη, μτφρ.) Αθήνα: Καστανιώτης.

Τζαφεροπούλου, Μ. (1995).  Το χιούμορ στο σχολείο: Θεωρία και πράξη. Διαδρομές, 40,   318-322.

Τζιόβας, Δ. (1987). Μετά την αισθητική. Θεωρητικές δοκιμές κι ερμηνευτικές αναγνώσεις της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Γνώση.

Φρομ, Ε. (1971). Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία (Δ. Θεοδωρακάτος, μτφρ.) Αθήνα: Μπουκουμάνης.

Χουιζίνγκα, Γ. (1989). Ο άνθρωπος και το παιχνίδι (Σ. Ροζάκης – Γ. Λυκιαρδόπουλος, μτφρ.) Αθήνα: Γνώση.

Ξενόγλωσση

Booth, W.C. (1987). The Rhetoric of Fiction. Middlesex: Penguin Books.

Huck, C., Hepler, S. and Hickman, J. (1979). Children’s Literature in the Elementary School. Austin: Holt, Rinehart and Winston.

Iser, W. (1990). The Implied Reader. Patterns of Communication in Prose Fiction from Bunyan to Beckett. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

(Συνέδριο Ι.Α.Κ.Ε., Ηράκλειο 2020)

Ο ρόλος των ιστολογίων στην προσέγγιση σχολείου και κοινωνίας, μέσα από την ανάδειξη των επιτευγμάτων στις σχολικές τάξεις. Ένα παράδειγμα (Εισήγηση σε συνέδριο)

Ο ρόλος των ιστολογίων στην προσέγγιση σχολείου και κοινωνίας, μέσα από την ανάδειξη των επιτευγμάτων στις σχολικές τάξεις. Ένα παράδειγμα.

Ηλία Ελένη, Εκπαιδευτικός Π.Ε.60, Dr. Ε.Κ.Π.Α.

Στο http://users.sch.gr/synedrio/Praktika_Synedriou_05_Synedrio_Neos_Paidagogos_2018.pdf

(Τόμος πρακτικών του 5ου Συνεδρίου του Νέου Παιδαγωγού, 28 και 29 Απριλίου 2018, Ίδρυμα Ευγενίδου [Επιμελητής, Γούσιας Φώτιος], σελ. 3428-3433).

ISBN: 978-618-82301-4-9

Πρόλογος: Ένα μέρος της ζωής μου το πέρασα στο 1ο Νηπιαγωγείο Ασπροπύργου. Εκεί με τους μαθητές μου από το 2008 έως το 2017, πραγματοποιήσαμε πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα, που σχεδίασα για χάρη τους και στα οποία όλοι τους ανταποκρίθηκαν με τρόπο αξιοθαύμαστο. Τα προγράμματα αυτά και οι συμμετοχές των μαθητών μου παρουσιάζονται στο ιστολόγιο του νηπιαγωγείου. Σε αυτό το ιστολόγιο αναφέρεται η παρούσα εργασία μου, που περιλαμβάνεται στα πρακτικά του 5ου Συνεδρίου του νέου Παιδαγωγού, στις σελίδες 3428-3433) .

Περίληψη

Τα ιστολόγια που δημιουργούν οι σχολικές μονάδες, μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στο άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία. Στην περίπτωση του ιστολογίου στο οποίο επικεντρώνεται η παρούσα ανακοίνωση, παρουσιάζονται εφαρμοσμένα σε δημόσιο νηπιαγωγείο εκπαιδευτικά προγράμματα. Για το κάθε πρόγραμμα δημοσιεύονται αναλυτικά οι στόχοι του, η μεθόδευση που ακολουθήθηκε, τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την υλοποίησή του. Κυρίως όμως δημοσιεύονται τα αποτελέσματα των προγραμμάτων, που συνίστανται στην έκφραση της δημιουργικής σκέψης των νηπίων. Τα πρωτότυπα κείμενα και οι ζωγραφιές των νηπίων, που αναρτώνται στο ιστολόγιο, επιτρέπουν στα νήπια να βιώσουν το αίσθημα της ικανοποίησης για τη δημιουργικότητά τους, σε πλαίσιο καθολικής συνεργασίας και επικοινωνίας με τους συμμαθητές τους. Επίσης, με τη δημοσίευση της συμμετοχής των νηπίων, επιτρέπεται στο στενό και ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο να «επικοινωνήσει» μαζί τους και να μοιραστεί τη χαρά της δημιουργίας τους και την αισιοδοξία, που απορρέει από την ποιότητα της σκέψης τους.

Λέξεις-Κλειδιά: Ανοιχτό σχολείο, Ιστολόγια, Δημιουργική έκφρραση.

Εισαγωγή

Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, η μεταξύ τους δημιουργική αλληλεπίδραση είναι στόχος και επιδίωξη κάθε σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος. Ανοίγοντας την «πόρτα» της τάξης μας στον κοινωνικό μας περίγυρο, συμβάλλουμε στην επικοινωνία και την κατανόηση ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές και προσφέρουμε σε όλους αισιοδοξία και ελπίδα.

Οι «καλές πρακτικές» που αναπτύσσουμε στη σχολική τάξη, όπως συνηθίζουμε να τις αποκαλούμε, έχουν μεν τη θέση τους σε παιδαγωγικά συνέδρια και εκπαιδευτικά περιοδικά, σπάνια ωστόσο η αξία των αποτελεσμάτων τους γίνεται αντιληπτή από την ευρύτερη κοινωνία. Όταν οι εκπαιδευτικοί επιδιώκουμε ειδικότερα την ανάδειξη της παιδικής δημιουργικής σκέψης και έκφρασης, όπως αυτή εκδηλώνεται στο πλαίσιο των καινοτόμων, πρωτοποριακών εκπαιδευτικών πρακτικών που εφαρμόζουμε, συνήθως προβληματιζόμαστε ως προς τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για τη γνωστοποίηση και διάδοσή της. Κατά το πρόσφατο μόλις παρελθόν, οι δυνατότητες να κοινοποιηθούν στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο και ειδικότερα στην κάθε τοπική κοινωνία τα επιτεύγματα των μαθητών μας, ήταν πολύ περιορισμένες. Αναφέρω ενδεικτικά τη συνεργασία με τοπικά περιοδικά ή την έκδοση ειδικών εντύπων, που είχε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει μικρή μόνο μερίδα εκπαιδευτικών. Ωστόσο αυτού του είδους οι δραστηριότητες περιορίστηκαν δραματικά πια, εξαιτίας κυρίως των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν δήμοι, σύλλογοι, φορείς κ.λπ. τα τελευταία χρόνια.

Ευτυχώς όμως ταυτόχρονα, στο πλαίσιο του διαδικτύου δημιουργήθηκαν νέες, εξαιρετικά συμφέρουσες, οικονομικά και οικολογικά, ευκαιρίες ανάδειξης των επιτευγμάτων στις σχολικές τάξεις, τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιεί συστηματικά μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν τα ιστολόγια που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει κάθε σχολείο, κάθε εκπαιδευτικός και κάθε μαθητής στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (Π.Σ.Δ.), για να «προβάλλουν το εκπαιδευτικό τους έργο». Το ιστολόγιο τόσο μιας σχολικής μονάδας όσο και ενός φυσικού προσώπου, μέλους της εκπαιδευτικής κοινότητας, είναι αντιπροσωπευτικό του διαχειριστή του. Δίνει την ευκαιρία για δημοσίευση έργου, σκέψεων και προβληματισμών. Δίνει κατά συνέπεια την ευκαιρία επικοινωνίας όχι μόνο με την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και με το κοινωνικό σύνολο. Τα ιστολόγια που έχουν δημιουργηθεί στο Π. Σ. Δ. ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες ενώ έχουν συσταθεί από τα μέλη του δικτύου και αρκετές δεκάδες ομάδες. Επισημαίνουμε τη δυνατότητα και τη χρησιμότητα της ένταξης των σχολικών ιστολογίων σε ομάδες του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, ώστε τα μέλη τους να ενημερώνονται ανελλιπώς για τις νέες αναρτήσεις.

Παρουσίαση ενός σχολικού ιστολόγιου

Προκειμένου να καταδειχθεί πόσο χρήσιμα μπορεί να είναι τα σχολικά ιστολόγια, ειδικότερα στην κατεύθυνση της ανάδειξης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που σχεδιάζονται και υλοποιούνται και κυρίως του ρόλου των μαθητών σε αυτά, θα επικεντρωθούμε στην ιστορία και στο περιεχόμενο του ιστολογίου ενός δημόσιου νηπιαγωγείου. Το ιστολόγιο με τίτλο ekpaideutika programmata. literature and education–sch.gr site δημιουργήθηκε με αφορμή τη συμμετοχή του αντίστοιχου Νηπιαγωγείου στον πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό «100 χρόνια μετά…», της πλατφόρμας i-create της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης, το 2010. Η συμμετοχή των μαθητών του Νηπιαγωγείου επικεντρώθηκε στην ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη, Τα Ρω του Έρωτα. Οι εικόνες που σχηματίζονται στην αντίληψη των νηπίων στο άκουσμα των στίχων, είναι αποτέλεσμα της εικονοπλαστικής ιδιότητας του ποιητικού λόγου (Καλλέργης, 1995, σσ. 22, 35. Μπενέκος, 1981, σσ. 121-122). Το σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τον έμμετρο τίτλο «Τα Ελληνάκια ταξιδεύουν/το Μικρό Βοριά γυρεύουν/και η Μάγια το αστέρι/ένα γράμμα θα τους φέρει/με ιστορίες των παιδιών/από στίχους Τραγουδιών» περιλάμβανε αφηγήσεις των νηπίων, με ερέθισμα ζωγραφιές τους, που συνιστούσαν εικονογράφηση των ποιημάτων της συγκεκριμένης συλλογής. Στο ιστολόγιο περιλήφθηκαν ζωγραφιές για κάθε ποίημα και οι σχετικές αφηγήσεις όλων των μαθητών. Εκατοντάδες χρήστες του διαδικτύου επισκέφτηκαν το ιστολόγιο και το ψήφισαν στο διαγωνισμό, ανάμεσά τους και γονείς των νηπίων και άλλα άτομα του κοινωνικού τους περίγυρου.

Στη συνέχεια επιλέχθηκε το ιστολόγιο να μην αλλάξει χαρακτήρα και προσανατολισμό. Δεν χρησιμοποιείται για τίποτα άλλο παρά αποκλειστικά και μόνο για την παρουσίαση ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Πλέον ενημερώνεται δύο ή τρεις φορές το χρόνο με τα προγράμματα κάθε νέου σχολικού έτους. Στο ιστολόγιο παρουσιάζονται το σύνολο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν στο συγκεκριμένο Νηπιαγωγείο στη διάρκεια εννέα συνεχόμενων διδακτικών ετών, από το 2008-2009 έως και το 2016-2017. Επίσης παρουσιάζονται όλες οι συμμετοχές των νηπίων σε αυτά. Οι μαθητές που τα κείμενά τους περιλαμβάνονται στο ιστολόγιο, αριθμητικά ήδη ξεπερνούν τους διακόσιους. Στο ιστολόγιο παρουσιάζονται επίσης αναλυτικά οι στόχοι, η μεθόδευση και τα συμπεράσματα των διαφόρων προγραμμάτων. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε μερικά από τα προγράμματα που παρουσιάζονται στο συγκεκριμένο σχολικό ιστολόγιο.

Το πρόγραμμα «Αναγνώστες και Φίλοι» έχει ως βασικό στόχο την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας και βραβεύτηκε στο διαγωνισμό Αριστεία και Καινοτομία στην Εκπαίδευση, το 2013. Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος οι μαθητές έφεραν ο καθένας στην τάξη το αγαπημένο του βιβλίο και το παρουσίασαν στους συμμαθητές τους μέσα από μια πρωτότυπη αφηγηματική ιστορία. Τα βασικά σημεία του προγράμματος συνοψίζονται στα ακόλουθα: α) Η πρωτοβουλία της επιλογής των βιβλίων ανήκει αποκλειστικά στους μαθητές. β) Ο συμμαθητής γίνεται ο κύριος διαμεσολαβητής στην επαφή με το βιβλίο. γ) Το πιο αγαπημένο βιβλίο κάθε μαθητή συνιστά πηγή έμπνευσης, ερέθισμα δημιουργίας για όλους.

Το πρόγραμμα «Πορτρέτα: Η Πεντάμορφη και το Τέρας» βασίστηκε στο γνωστό, ομώνυμο, κλασικό έργο της Ζαν-Μαρί Λεπρένς ντε Μπομόν. Για
τις ανάγκες της διδασκαλίας χωρίστηκε σε δώδεκα κεφάλαια, στα οποία δόθηκαν επιμέρους τίτλοι. Τα νήπια χωρισμένα σε σταθερές υποομάδες, μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης κάθε κεφαλαίου, αφηγούνταν τη συνέχεια της υπόθεσης, εκφράζοντας είτε την πιθανή είτε την επιθυμητή σε αυτά εξέλιξή της. Προκειμένου οι μαθητές να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, θα έπρεπε να εκφέρουν τα μαγικά λόγια, που ήταν στίχοι δημοτικών τραγουδιών, οι οποίοι είχαν επιλεγεί σε σχέση με την αφηγηματική υπόθεση. Εκφέροντάς τα και αργότερα γράφοντάς τα, είχαν τη δυνατότητα να εισέλθουν στον κόσμο της ιστορίας και να επιλέξουν το ρόλο και τη δράση τους σε αυτόν.

Στο ιστολόγιο παρουσιάζεται επίσης το πρόγραμμα «Όταν οι Μικροί Πρίγκιπες μεγαλώσουν…», όπου τα νήπια με πρότυπό τους τον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ, διαχρονικό ήρωα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, συναντούν τον ενήλικο εαυτό τους. Καθώς πρόκειται για μία συνάντηση η οποία αναφέρεται στο μέλλον τους, καθοριστικός σε αυτήν είναι ο ρόλος της φαντασίας. Κάθε νήπιο-αφηγητής αυτής της συνάντησης, προβάλλει στην ιστορία του τις προσωπικές επιθυμίες του, ονειρεύεται την εξέλιξή του.

Στο πρόγραμμα «Τρελαντώνης Fan Club», με ερέθισμα τον κλασικό ήρωα της παιδικής λογοτεχνίας, ο οποίος συνιστά ακόμη και σήμερα ένα λαμπρό λογοτεχνικό πρότυπο, τα νήπια προχώρησαν σε ατομικές και ομαδικές αφηγήσεις, με θέμα καινούριες αταξίες του αγαπημένου τους ήρωα, που επινόησαν τα ίδια. Έτσι, ταυτιζόμενα μαζί του (Booth, 1987, σσ. 278-281, 378), εξέφρασαν την παιδική φύση τους, που την χαρακτηρίζει η διάθεση για σκανταλιές, η ροπή στην περιπέτεια κ. ο. κ.

Στο λογοτεχνικό έργο Αιολική Γη, του Ηλία Βενέζη στηρίχτηκαν τρία διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, που επίσης έχουν καταγραφεί στο ιστολόγιο. Το πρόγραμμα «Η Αιολική Γη πάει… Νηπιαγωγείο» προσφέρει την ευκαιρία στα νήπια να μοιραστούν τις εμπειρίες που βιώνει ο μικρός ήρωάς του στη φύση της μικρασιατικής υπαίθρου. Τα προγράμματα «2012 Κοκκινοσκουφίτσες» και «Ήταν η Γοργόνα, η αδερφή του Μεγαλέξαντρου» επικεντρώνονται σε εγκιβωτισμένες αφηγήσεις του μυθιστορήματος. Προσφέρουν στους μαθητές λογοτεχνικά πρότυπα απόκλισης από την κλασική αφηγηματική εκδοχή του παραμυθιού της Κοκκινοσκουφίτσας και του θρύλου για τη Γοργόνα αντίστοιχα, ενθαρρύνοντάς τους να εκφράσουν και αυτοί την αποκλίνουσα σκέψη τους (Guilford, 1956).

Γενικά χαρακτηριστικά και αποτίμηση του ρόλου του ιστολογίου

Η έμφαση στο ιστολόγιο δίνεται σαφώς στα κείμενα των νηπίων με επίκεντρο τα αντίστοιχα ερεθίσματα. Το ιστολόγιο προσφέρει τη δυνατότητα της καταγραφής και διάσωσης του συνόλου των αφηγηματικών κειμένων που παράγουν τα νήπια είτε ατομικά είτε ομαδικά (Huck κ. ά., 1979, σσ. 679-713. Μπαρντώ, 1990, σ. 27) . Τα πρωτότυπα παιδικά κείμενα έχουν στο σύνολό τους δημιουργηθεί με βάση την αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης, που χρησιμοποιείται στα κειμενοκεντρικά μοντέλα διδασκαλίας (Ματσαγγούρας, 2001: 180-182, 199-203). Αναλυτικότερα, προηγείται η διαδικασία των ερωταποκρίσεων, η οποία σταδιακά εξελίσσεται σε ενιαία αφήγηση. Στο βαθμό δηλαδή που οι απαντήσεις των νηπίων στις ερωτήσεις του δασκάλου γίνονται πληρέστερες και σαφέστερες, οι ερωτήσεις του δασκάλου διαρκώς περιορίζονται. Οι αφηγηματικές επιλογές των μαθητών κινούνται στους άξονες της δημιουργικής μίμησης κάποιου λογοτεχνικού προτύπου ή της τροποποίησης ή ακόμη και της ανατροπής του (Ματσαγγούρας, 2001: 215, 220-222).

Το ερέθισμα για τις παιδικές αφηγήσεις δίνεται άλλοτε από κάποιο λογοτεχνικό έργο (Iser 1990, σσ.44-45) και άλλοτε από κάποια παιδική ζωγραφιά, που και αυτή συνιστά εικονογράφηση και άρα αναγνωστική προσέγγιση ή σχολιασμό λογοτεχνικού έργου, ποιητικού ή πεζού. Οι ζωγραφιές και τα αφηγηματικά κείμενα που δημιουργούν τα νήπια, εναλλάσσονται διαρκώς στα προγράμματα, πότε το καθένα από αυτά συνιστά την αφετηρία και πότε το τέρμα των προγραμμάτων. Στο ιστολόγιο αντιπροσωπεύονται όλα τα νήπια και με κείμενα και με ζωγραφιές τους.

Η ανταπόκριση των μαθητών στο πλαίσιο κάθε εκπαιδευτικού προγράμματος καταγράφεται άμεσα από τον εκπαιδευτικό (Pascucci και Rossi, 2002, σσ. 16-23) ως ενιαίο αφηγηματικό κείμενο, με παραδοσιακούς ή σύγχρονους τρόπους (γραφή σε χαρτί, γραφή σε υπολογιστή, μαγνητοφώνηση, βιντεοσκόπηση κ.λπ.). Η καταγραφή γίνεται για ποικιλότροπη αξιοποίηση των παραγόμενων παιδικών κειμένων. Στην αξιοποίηση αυτή πρωταρχικό και αναντικατάστατο ρόλο έχει το ιστολόγιο. Με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων τα κείμενα αυτά αναρτώνται στο ιστολόγιο άμεσα και πλήρη, χωρίς τους περιορισμούς που επιβάλλονται για λόγους πρακτικούς στις έντυπες δημοσιεύσεις. Υπάρχουν ωστόσο και αρκετές άλλες μορφές αξιοποίησης των παιδικών δημιουργημάτων, τα οποία προκύπτουν ως αποτέλεσμα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Τέτοιες είναι η θεατρική απόδοση, η δημοσίευση σε ηλεκτρονικά περιοδικά κ.λπ. Τονίζουμε, δε, ότι η αξιοποίηση των παιδικών κειμένων είναι σημαντικό μέρος της όλης διαδικασίας, εφόσον θα λειτουργήσει για τους μαθητές ως επιπλέον κίνητρο δημιουργικής έκφρασής τους στα εν εξελίξει προγράμματα (Ηλία και Ματσαγγούρας, 2006, σσ. 312-313). Παιδικές επιθυμίες, προσδοκίες, εντυπώσεις, χαρακτηριστικά, με άλλα λόγια η ίδια η ταυτότητα των συμμετεχόντων νηπίων, αποτυπώνονται στα παραγόμενα στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων πρωτότυπα κείμενα.

Χάρη στο ιστολόγιο υπάρχει η δυνατότητα της αναλυτικής παρουσίασης κάθε προγράμματος. Ειδικότερα, δίνεται η ευχέρεια της παράθεσης των αποτελεσμάτων από τη συμμετοχή του συνόλου των μελών της σχολικής τάξης στο πρόγραμμα. Η παρουσίαση των παραγόμενων παιδικών κειμένων στη διάρκεια των προγραμμάτων προσφέρει την ευκαιρία στους δημιουργούς τους να ανατρέχουν στο ιστολόγιο οποιαδήποτε στιγμή στην κατοπινή τους ζωή, για να τα ξαναδιαβάσουν. Επίσης, όλοι οι μαθητές μπορούν τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, να αναζητούν στο ιστολόγιο τα κείμενα των φίλων τους. Αυτή η διαδικασία μάλιστα μπορεί να πραγματοποιείται και ομαδικά στη σχολική τάξη κατά τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, οι συμμαθητές να διαβάζουν ξανά τα κείμενα που δημιούργησαν ως νήπια, μαζί με τους δασκάλους τους στο Δημοτικό Σχολείο. Γονείς, κατοπινοί δάσκαλοι και άλλα άτομα από το οικογενειακό, το φιλικό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον οποιουδήποτε παιδιού, θα γνωρίσουν μέσα από τα καταγεγραμμένα κείμενα πιο ουσιαστικά τη νεότερη γενιά, που εκφράζει τις προσδοκίες και τις επιθυμίες της στο πλαίσιο των προγραμμάτων, οπότε και θα «επικοινωνήσουν» ουσιαστικότερα μαζί της,. Όλοι δε οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τους στόχους κάθε εκπαιδευτικού προγράμματος, για τα στάδιά του και τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες εκτυλίχθηκε. Κυρίως όμως έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν και να εκτιμήσουν την καθολική ανταπόκριση των μαθητών σε αυτό και τις ιδιαιτερότητες της προσέγγισής του από κάθε διαφορετικό μαθητή. Έτσι προκύπτει η μοναδικότητα, η ταυτότητα κάθε παιδιού σε πλαίσιο αμοιβαίας αποδοχής και σεβασμού. Επιπλέον, καθώς στο ιστολόγιο καταγράφονται συμπεράσματα από τη διεξαγωγή κάθε προγράμματος, σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί, ο επισκέπτης του ιστολογίου προβαίνει σε δικές του εκτιμήσεις και συλλογισμούς.

Επίσης, ο επισκέπτης του ιστολογίου, εφόσον το επιθυμεί, με ερέθισμα την παιδική δημιουργικότητα, όπως αυτή εκδηλώνεται στο πλαίσιο του κάθε προγράμματος, μοιράζεται τις εντυπώσεις του, τις καταγράφει στη σχετική στήλη του ιστολογίου, συμμετέχει σε διάλογο με τους πρωταγωνιστές του προγράμματος, «γκρεμίζοντας» τους τοίχους της σχολικής αίθουσας. Αυτή δε η αμφίδρομη διαδικασία μπορεί να εξελίσσεται διαρκώς, σε αντίθεση με τις δεσμεύσεις και τους περιορισμούς των έντυπων εκδόσεων.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Booth, W.C. (1987). The Rhetoric of Fiction. Middlesex: Penguin Books.

Guilford, J.P. (1956). The structure of intellect. Psycological Bulletin, Vol 53(4), 267-293.

Ηλία, Ε.Α. και Ματσαγγούρας Η. Γ. (2006). Από το παιχνίδι στο λόγο: Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη, Κ. Θηβαίος (Επιμ), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία, 307-317. Πρακτικά Συνεδρίου: Ελληνικά Γράμματα.

Huck, C., Hepler, S. και Hickman, J. (1979). Children’s Literature in the Elementary School: Holt Rinehart And Winston.

Iser, W. (1990). The Implied Reader. Patterns of Communication in Prose Fiction from Bunyan to Beckett. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

Καλλέργης, Η. Ε. (1995). Προσεγγίσεις στην Παιδική Λογοτεχνία. Αθήνα: Καστανιώτης.

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2001). Η Σχολική Τάξη, τ. Β΄ : Κειμενοκεντρική Προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα.

Μπαρντώ, Κ. (1990). Το μάθημα της Λογοτεχνίας, Το Δέντρο, τ. 56-57.

Μπενέκος, Α Π. (1981). Ζαχαρίας Παπαντωνίου: Ένας σταθμός στην Παιδική Λογοτεχνία. Αθήνα: Δίπτυχο.

Pascucci, M. και Rossi, F. (2002). ΄Oχι μόνο γραφέας, Γέφυρες, τ. 6.

Προφίλ/ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ/Εισηγήσεις σε Συνέδρια/Δημοσιεύσεις

Ελένη Α. Ηλία

Προφίλ/Βιογραφικό/Εισηγήσεις σε Συνέδρια/Δημοσιεύσεις  (Τίτλοι και περιεχόμενο)

Δρ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ΕΚΠΑ, Συγγραφέας

Διδακτική της Λογοτεχνίας, Εφαρμοσμένα Εκπαιδευτικά Προγράμματα. 

(Εδώ θα βρείτε εκφωνήσεις εισηγήσεων σε συνέδρια αλλά και λογοτεχνικών κειμένων μου: https://www.youtube.com/channel/UCJbAO915NnQwGwK551cnsEw/?fbclid=IwAR2WyNcUTU11jwffamFHrFu1OHidJfjWdsOn7YJy7vCY1EgvLipD8wwMhfk)

Διδάκτορας  Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α., 1996). Θέμα διδακτορικής διατριβής: «Η ανθρώπινη ύπαρξη και η αναγνωστική εμπλοκή στο έργο του Βενέζη, με βάση τις θεωρίες της ανταπόκρισης». Αναζητήστε το στο Εθνικό Αρχείο διδακτορικών διατριβών https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/10872?fbclid=IwAR1N_w7BylIbvZgAm6XCcWpdV5Ym_UWX3eRdPXbshQneURmyQ9G-p3EM1sQ  

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ 

 Βιβλία

α) Ατομικές συγγραφές 

  1. Ο Αναγνώστης και η Λογοτεχνική Δημιουργία του Ηλία Βενέζη, εκδ. Αστήρ, Αθήνα, 2000, ISBN:960 – 203 – 440 – 8.
  2. Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα, 2012, ISBN: 978 – 960 – 335 – 272 – 3. 
  3. Μια φορά κι έναν καιρό…, εκδ. Πνευματικό Κέντρο Ασπροπύργου, 2007, ISBN:  978 – 960 – 88684 – 4 – 1.
  4. Παιχνίδια με το Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ, εκδ. Πνευματικό Κέντρο Ασπροπύργου, 2006, ISBN: 960 – 88684 – 1 – 6 .
  5. Ταξίδια στον Ωκεανό της Φαντασίας με… μύθους και παραμύθια, εκδ. Πνευματικό Κέντρο Ασπροπύργου, 2005, ISBN:  960 – 88684 – 0 – 8.

β) Ομαδικές συγγραφές

  1. Η Παιδική Λογοτεχνία στην Εκπαίδευση (Εισαγωγή και Επιμέλεια), εκδ. Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βόλος, 2007, ISBN:978-960-87709-5-9.
  2. Από το παιχνίδι στο λόγο. Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες,  Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην ελληνική κοινωνία , εκδ. Ελληνικά γράμματα, ISBN: 960-442-241-3, σσ. 307-317. (Σε συνεργασία με τον Ηλία Γ. Ματσαγγούρα).
  3. Η ανταπόκριση των μικρών παιδιών σε λογοτεχνικά κείμενα στο πλαίσιο εκπαιδευτικών λογοτεχνικών δραστηριοτήτων»Περιπλανήσεις στην παιδική λογοτεχνία. Μελετήματα, επιμ. Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, εκδ. Ακρίτας, ISBN: 960-328-205-7.  σσ. 81 – 104.
  4. Η προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων, με βάση τις θεωρίες της «αισθητικής ανταπόκρισης», Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, επιμ. Β. Αποστολίδου-Ε. Χοντολίδου, εκδ. Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός, 1999, ISBN: 960-8041-01-5, σσ. 157 – 165.
  5. Β. Δ. Αναγνωστόλουλος: Ο “χρονογράφος” των Διαδρομών», “Ηδονών ήδιον έπαινος”. Θεωρήσεις της Παιδικής-Εφηβικής Λογοτεχνίας. Τιμητικός τόμος για τον Καθηγητή Β. Δ. Αναγνωστόπουλο, επιμ. Τασούλα Τσιλιμένη, Ελένη Κονταξή, Ευγενία Σηφάκη. Εκδόσεις Τζιόλα, 2018, ISBN: 978-960-418-822-2, σσ. 17-24.
  6. Το ’22 ως ιστορικό αφηγηματικό πλαίσιο σε ελληνικά παιδικά-νεανικά μυθιστορήματα της τελευταίας εικοσαετίας με διεθνή αναγνώριση,  Το σύγχρονο ελληνικό παιδικό-νεανικό μυθιστόρημα, επιμ. Τασούλα Τσιλιμένη, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες, ISBN: 960-398-132-X, σσ.  304 – 312.
  7. Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία σε πρόσφατα λογοτεχνικά έργα της Αγγελικής Βαρελλά και της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου,  Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά της σημερινής κοινωνίας. Σύγχρονα κοινωνικά θέματα στην ελληνική παιδική/νεανική λογοτεχνία, επιμ. Τασούλα Τσιλιμένη, εκδ. Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βόλος, 2009, ISBN: 978-960-6786-03-7, σσ.  149 – 157 .
  8. Μαθητές-δημιουργικοί αναγνώστες, στο πλαίσιο μιας απόπειρας διδασκαλίας της Λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, Η Λογοτεχνία σήμερα. Όψεις, Αναθεωρήσεις, Προοπτικές, εκδ. Ελληνικά γράμματα, επιμ. Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, 2002,  ISBN: 960-406-834-2,  σσ. 331-336.
  9. Παιδική λογοτεχνία και Διαδρομές, σύντροφοι αχώριστοι, Διαδρομές στην παιδική Λογοτεχνία, επιμ. Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Μαρία Κουρκουμέλη, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα, 2017, ISBN: 978-618-01-1945-9, σσ. 49-51.
  10. Το υφαντό της Πηνελόπης, επιμ. Β.Δ. Αναγνωστόπουλος, εκδόσεις του Εργαστηρίου Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βόλος, 2008, ISBN: 978-960-6786-01-3. Τίτλος άρθρου μου: «Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία σε πρόσφατα λογοτεχνικά έργα της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου», σσ. 97 – 102).
  11. ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΕΛΩΝΗΣ. 30 χρόνια στο χώρο της Λογοτεχνίας για παιδιά. Ο Εκπαιδευτικός, ο Λογοτέχνης, ο Άνθρωπος, εκδ. Νέος Αργοναύτης, ISBN: 978-960-89819. Τίτλος άρθρου μου: «Το ερωτικό στοιχείο στο έργο του Αντώνη Δελώνη», σσ.  91 – 98.
Ξενόγλωσσα άρθρα σε διεθνή περιοδικά:
Journal of Modern Education Review
ISSN 2155-7993
(by Academic Star Publishing Company),
New York, NY, USA.
Volume 10, Number 3, March 2020, σσ. 152-158
Τόμος 10, τχ. 3Proposals and Suggestions for the Positive Response of Toddlers to Liter
ature Teaching with Reference to Applied Educational Programs, σσ. 152-158
Τόμος 10, τχ. 921st Century Toddlers’ Dialogues with Traditional Toy Songs, σσ. 770-775
Τόμος 10, τχ. 10Road Takes, Road Leaves … “Refugee Roads” Training Program, σσ. 839-843
Τόμος 10, τχ. 11, The Development of Creative Thinking in the Context of Educational
Programs With Stimulus — Focus on Literary TextsNursery School Applications,
σσ. 1065-1071
 http://academicstar.us/issueshow.asp?daid=3408
Journal of Modern Education Review, 
τόμος 11 (του 2021), του διεθνούς εκπαιδευτικού περιοδικού
ISSN 2155-7993
(by Academic Star Publishing Company)
New York, NY, USA.
Τόμος 11, τχ. 3, The Role of Blogs in the Approach of School and Society Through the
Promotion of Achievements in the Classroom: One Example (Eleni Ilia)
 pp. 370–374.
http://www.academicstar.us/UploadFile/Picture/2021-10/20211018152327331.pdf

 

Άρθρα δημοσιευμένα σε επιστημονικά περιοδικά (με βάση τον Εθνικό Συλλογικό Κατάλογο Επιστημονικών Περιοδικών, από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, θεσμικά αρμόδιο κατά το ν. 1404/1983 και το Π.Δ. 226/1989).

διάβασε τα έντεκα από τα δεκαεφτά άρθρα μου που έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό
Διαδρομές, στα εξής ψηφιοποιημένα τεύχη: 40, 44, 48, 54, 60 (έως το 2000),
καθώς και στα τεύχη 94, 95, 98, 101, 102, 110 (από το 2009 κι έπειτα).
  1. Δάσκαλοι σε υπερρεαλιστικά παιχνίδια, Εκπαιδευτική Ρότα, τ. 5, Μάρτιος 1999, σσ. 6-11.
  2. Διαβάζοντας Ελύτη. Παιδικές ιστορίες για «Τα Ρω του Έρωτα», Διαδρομές, τχ. 102, Καλοκαίρι 2011, σσ. 20-32.
  3. Η Ανάγνωση – Διδασκαλία της Λογοτεχνίας ως παιχνίδι Φαντασίας και Έκφραση της Προσωπικότητας, Διαδρομές, τχ. 15, Φθινόπωρο 2004, σσ. 167-178.
  4. Η διαχρονική διάσταση των ιστορικών προσώπων στο «ΝΟΥΜΕΡΟ 31328» και στη «ΓΑΛΗΝΗ» του Ηλία Βενέζη, ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, τ. ΛΔ΄, 1992, σσ. 178-185.
  5. Η δημιουργική αφήγηση-γραφή με ερέθισμα λογοτεχνικά κείμενα. Μια εξελικτική προσέγγιση, Διαδρομές, τχ. 82, Καλοκαίρι 2006, σσ. 20-25.
  6. Η λογοτεχνική πορεία της Ρίτας Μπούμη-Παπά, Συριανά γράμματα, τχ. 43, Ιούλιος 1998, σσ. 126-146.
  7. Η Μαγική Φλογέρα της Ρίτας Μπούμη-Παπά, Διαδρομές, τχ. 48, Χειμώνας 1997, σσ. 261-266.
  8. H «Ολυμπιακή παιδεία» στο δημοτικό σχολείο, Διαδρομές, τχ. 14, Καλοκαίρι 2004, σσ. 87-100.
  9. Η Πεντάμορφη και το τέρας των νηπίων. Όταν οι αναγνώστες γίνονται «συνδημιουργοί» των παραμυθιών, Διαδρομές, τχ. 95, Φθινόπωρο 2009, σσ. 18 – 32 και τχ. 101, Άνοιξη 2011, σσ.  24 – 34.
  10. Η πολυδιάστατη σχέση έρωτα-φύσης στα έργα του Μυριβήλη «Η Παναγιά η Γοργόνα» και «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», Τετράμηνα, τχ. 62-64, Φθινόπωρο 2000, σσ. 4782 – 4788.
  11. Η υποδηλωτική φύση της ποίησης στις «Σάτιρες» του Καρυωτάκη, Τετράμηνα, τχ. 51-52, Άνοιξη 1994, σσ. 3805-3810.
  12. Θαλασσινά διηγήματα, Διαδρομές, τχ. 54, Καλοκαίρι 1999, σσ. 85-90.
  13. Καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας, Διαδρομές, τχ. 110, Καλοκαίρι 2013, σσ. 19-38.
  14. Λογοτεχνία και Παιδεία, Διαδρομές, Καλοκαίρι 2010, τχ. 98, σσ. 6-12.
  15. Μαγικές Εικόνες. Μια εφαρμοσμένη πρόταση για τη διδασκαλία της ποίησης σε μικρά παιδιά, Εκπαιδευτική Κοινότητα, τχ. 61, Φεβρουάριος-Απρίλιος 2002, σσ. 21-23.
  16. Μαθητές και δάσκαλοι από τη λογοτεχνική ανάγνωση στη δημιουργική αναδιήγηση, Διαδρομές, τχ. 85, Άνοιξη 2007, σσ. 20-26.
  17. Με τα γυαλιά της φαντασίας και το μαγικό εισιτήριο. Παιδικές λογοτεχνικές αναγνώσεις, Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού, τχ. 15, Μάιος-Ιούνιος 2002, σσ. 191-193 και τχ. 16, Ιούλος-Αύγουστος 2002, σσ. 45-47.
  18. Μια «οικολογική» προσέγγιση στο έργο του ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ, Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, τ. 12, Αθήνα 1997, σσ. 84-95.
  19. Μια πρόσφατη προσέγγιση σε παιδικά ποιήματα του 19ου αιώνα, Εκπαιδευτική Ρότα, τχ. 4, Νοέμβριος 1998, σσ. 27-31.
  20. Μύθοι και παραμύθια από τον «ωκεανό της φαντασίας», Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τχ. 41, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2004, σσ. 28-32.
  21. Νεότητα και ειρωνεία στην ποίηση του Καβάφη, Τετράμηνα, τχ. 59-61, Χειμώνας ’97-98, σσ. 4510-4520.
  22. Οι διαστάσεις του κόσμου στον παιδικό λόγο, Διαδρομές, τχ. 44, Χειμώνας 1996, σσ.  260- 262.
  23. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι στο έργο του Ηλία Βενέζη, Νέα Εστία, έτος ΟΑ΄, τ. 141, τχ. 1677, 15 Μαΐου 1997, σσ. 771-775.
  24. Οι ήρωες του Καζαντζάκη και ο φυσικός κόσμος, Πνευματικά Χανιά, τχ. 28-29, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1997, σσ. 10-15.
  25. Οι θεωρίες της Ανταπόκρισης και οι «Μεγάλες Λύπες» του Τέλλου Άγρα, Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, τ. 10, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1995, σσ. 58-60.
  26. Ο Καρυωτάκης ως αφηγηματικό πρόσωπο στην Αστροφεγγιά του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, Πνευματικά Χανιά, τχ. 24-25, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1996, σσ. 16-26.
  27. “Ο Μηνάς ο Ρέμπελος” του Κωστή Μπαστιά, Συριανά γράμματα, τχ. 39, Ιούλιος 1997, σσ. 131-137.
  28. Όταν τα παιδιά παίζουν με τις λέξεις, Διαδρομές, τχ. 40, Χειμώνας 1995, σσ.  313 – 317.
  29. Παιδί και εικονογραφημένο λογοτεχνικό βιβλίο στη σχολική τάξη. Η περίπτωση των έργων του Μαξ Βέλθουις, Διαδρομές, τχ. 94, Καλοκαίρι 2009, σσ. 8-16.   
  30. Παίζοντας με τους  «άταχτους» στίχους. Η συμβολή  ενός εφαρμοσμένου  προγράμματος  δημοτικής  ποίησης στη γλωσσική  ανάπτυξη,  Διαδρομές, τχ. 91, 2008, σσ. 28-52.
  31. Παρέα με τους Ήρωες των Βιβλίων: Λογοτεχνικές προσεγγίσεις στο Νηπιαγωγείο, Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τχ. 27, Μάιος-Ιούνιος 2002, σσ. 20-22.Ψηφιοποιημένο στον παρακάτω σύνδεσμο: https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PN1519/%CE%9A%CE%95%CE%99%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%91%20%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A6%CE%9F%CE%A1%CE%91%CE%A3%205%3A%20%CE%94%CE%99%CE%91%CE%A6%CE%9F%CE%A1%CE%91/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AD%CE%B1%20%CE%BC%CE%B5%20%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82%20%CE%89%CF%81%CF%89%CE%B5%CF%82%20%CF%84%CF%89%CE%BD%20%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CF%89%CE%BD.pdf?fbclid=IwAR0aNNZ1262WAbAmtOKVsAgDpnjJl5tn4KBbmHdsi22J31gM8rXxkGDGP7s
  32. Τα επαναστατικά κινήματα κατά της Τουρκοκρατίας και οι πρωταγωνιστές τους σε κείμενα της Παιδικής Λογοτεχνίας, Τετράμηνα, τχ. 70-72, 2003-2004, σσ. 5569-5591.
  33. Τα λογοτεχνικά αφηγήματα του Δ. Βικέλα ως διαχρονικά αναγνώσματα, Διαδρομές, τχ. 60, Χειμώνας 2000, σσ. 261-266.
  34. Τα πενήντα χρόνια της Γυναίκειας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, Διαδρομές, τχ. 20, Χειμώνας 2005, σσ. 328-334.
  35. Τρία παιδικά βιβλία της τελευταίας δεκαετίας με ήρωες ζώα, Σύγχρονο Νηπιαγωγείοτχ. 15, Μάιος – Ιούνιος 2000, σσ. 18 -20.
  36. Ο ρόλος του σύγχρονου δασκάλου στην εξοικείωση των παιδιών με τα λογοτεχνικά κείμενα, Τετράμηνα, τχ. 66-69, Φθινόπωρο 2002, σσ. 5221-5230.
Στα εξής Δελτία Εκπαιδευτικής Αρθρογραφίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου έχουν
περιληφθεί τα ακόλουθα άρθρα μου:
-Δελτίο 32-33, σελ. 16, Ενότητα 4.1 Προσχολική Αγωγή, Τίτλος άρθρου μου
“Παίζοντας με τους άταχτους στίχους. Η συμβολή ενός προγράμματος Δημοτικής ποίησης στη
γλωσσική ανάπτυξη”, περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, τχ. 91, 2008, σσ. 28-52.
-Δελτίο 30,  σελ. 44, Ενότητα 6.2 Ανθρωπιστικές επιστήμες, Τίτλος άρθρου
μου  “Μαθητές και δάσκαλοι από τη λογοτεχνική ανάγνωση στη δημιουργική αναδιήγηση”,
τχ. 85,  2007, σσ. 20-26.
-Δελτίο 27-28, σελ. 58, Ενότητα 6.1 Γλώσσα, Τίτλος άρθρου μου “Η
δημιουργική αφήγση/γραφή με ερέθισμα λογοτεχνικά κείμενα. Μια εξελικτική προσέγγιση”,
περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, τχ. 82, 2006, σσ. 20-25.
-Δελτίο 24-25,  σελ. 31, Ενότητα 4.2 Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, Τίτλος άρθρου
μου: “Η Ολυμπιακή Παιδεία στο Δημοτικό Σχολείο” τχ. 14, 2004, 87-100.
-Δελτίο 21-22, σελ. 26, Ενότητα Προσχολική Αγωγή, Τίτλος άρθρου μου:
“Παρέα με τους ήρωες των βιβλίων. λογοτεχνικές προσεγγίσεις στο νηπιαγωγείο”, περιοδικό
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ, τχ. 27, 2002, 20-22.
Μέρος της βιβλιογραφίας μου στη Νεοελληνική Λογοτεχνία στο Universität Hamburg –
Institut  für Griechische und Lateinische Philologie – Biblio-Uellner
και

 

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

https://studio.youtube.com/channel/UCJbAO915NnQwGwK551cnsEw/videos/upload?filter=%5B%5D&sort=%7B%22columnType%22%3A%22date%22%2C%22sortOrder%22%3A%22DESCENDING%22%7D (Εδώ η εκφώνηση εισηγήσεων σε συνέδρια)

1.Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ, που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών, τον Ιούλιο του 2004. Περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του συνεδρίου “Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην ελληνική κοινωνία” , εκδ. Ελληνικά γράμματα, ISBN: 960-442-241-3, σελ. 307-317, Τίτλος: Από το παιχνίδι στο λόγο. Παραγωγή κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες

2. Εισήγηση στο Πανελλήνιο συνέδριο με διεθνή συμμετοχή, του ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ: “Η Λογοτεχνία σήμερα. Όψεις, Αναθεωρήσεις, Προοπτικές”, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 29 Νοεμβρίου-1 Δεκεμβρίου 2002.
Περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του, εκδ. Ελληνικά γράμματα, σελ. 331-336. ISBN: 960-406-834-2, Τίτλος: Μαθητές-δημιουργικοί αναγνώστες, στο πλαίσιο μιας απόπειρας διδασκαλίας της Λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

  1. Εισήγηση στο 3ο διεθνές συνέδριο Δημιουργικής Γραφής, που πραγματοποιήθηκε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Κέρκυρα), 6-8 Οκτωβρίου 2017.  ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΑΝΟΥ (ΕΠΙΜ.)
    ISBN: 978-618-81047-9-2
    ΕΚΔ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
    «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ»
    ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ,σελ. 265-270.Τίτλος: Τα “θεμέλια” της δημιουργικής γραφής.

 

  1. Εισήγηση στο 5ο Διεθνές Συνέδριο Γραμματισμού ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΣ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΩΝΑ. Η πρόκληση για την εκπαίδευση, 13/14 Νοεμβρίου 2009, Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών. Πρακτικά συνεδρίου (επιμ. Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη), ISBN : 978-960-86845-1-5. Τίτλος: ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙO
  2. Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο «Η Θέση του Νίκου Καζαντζάκη στην Εκπαίδευση, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό». (Εκδοχές πρόσληψης στη Διδασκαλία και στην Έρευνα), που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης 19, 20, 21 και 22 Οκτωβρίου 2017.
    Το διεθνές συνέδριο διοργανώθηκε για τα 60 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, (Δ.Ε.Φ.Ν.Κ.), σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, το Δήμο Ηρακλείου, το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, τις Εκδόσεις Καζαντζάκη, το «Εργαστήριο για τη μελέτη της Λογοτεχνίας στην Εκπαίδευση» του Παιδαγωγικού Τμήματος της Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και την Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κρήτης.
    Πρακτικά δεν έχουν εκδοθεί, έχει ωστόσο ανακοινωθεί από την οργανωτική επιτροπή ότι θα εκδοθούν σε e-book, εφόσον υπάρξει χρηματοδότηση.                                         Τίτλος: «Σώπα, δάσκαλε, φώναξε, σώπα, δάσκαλε, ν’ ακούσουμε το πουλί!» : Η αναγνωστική ανταπόκριση νηπίων στη φράση-κλειδί της αφηγηματογραφίας του Καζαντζάκη.

 

  1. Εισήγηση στο τέταρτο (4) διεθνές επιστημονικό συνέδριο του Ι.Α.Κ.Ε. (Ηράκλειο 27-29 Απριλίου 2018), δημοσιευμένη στον Α΄ τόμο των πρακτικών: Δημοκρατία, δικαιώματα και ανισότητες στην εποχή της κρίσης. Προκλήσεις στο χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης (επιμ. Πανταζής Σπ. Χ. κ. ά.),
    ISBN: 978-618-83501-9-9,  
    σσ. 219-226.    Τίτλος: Βιώνοντας την ισοτιμία στη σχολική τάξη, μέσα από τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
  1. Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Γλώσσας και Γραμματισμού “Αναδυόμενος γραμματισμός. Έρευνα και εφαρμογές”, που πραγματοποιήθηκε 19-20 Οκτωβρίου 2007 στο Ρέθυμνο, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου,  https://9b9ec758578b3ee0d46b-305404f9eb35eaf4130aa2d106c6a91c.ssl.cf3.rackcdn.com/638/events/106/files//p1d47j89us62qalt1u5oh4d5s25.pdf?fbclid=IwAR1O4t7F-ze_cH-8il_85pABzvaPqJsvbheGheG9__H4ugIcg09JK6wzpWE (αρ. 18) Τίτλος: ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ “ΑΤΑΧΤΟΥΣ” ΣΤΙΧΟΥΣ. Η συμβολή ενός εφαρμοσμένου προγράμματος Δημοτικής ποίησης στη γλωσσική ανάπτυξη 
  2. Εισήγηση στο 3ο συνέδριο του Ι.Α.Κ.Ε., με διεθνή συμμετοχή (Ηράκλειο, Μάιος, 2017). Περιλαμβάνεται στο Β΄ τόμο των Πρακτικών (σ.88), http://iake.weebly.com/praktika2017.html , ISBN: 978-618-83501-1-3, Τίτλος: Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

 

  1. Εισήγηση στο 3ο Διεθνές Συνέδριο για την προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, στη Λάρισα, 13-15 Οκτωβρίου 2017. Περιλαμβάνεται στον Α΄ τόμο των Πρακτικών, ISBN: 978-618-82197-6-2, στις σελίδες: 697-702, Τίτλος: Δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει… Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους “δρόμους της προσφυγιάς”.

 

  1. Εισήγηση στο 4ο συνέδριο του Νέου Παιδαγωγού, στην Αθήνα, 1 και 2 Απριλίου 2017. Περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του 4ου Συνεδρίου: «Νέος Παιδαγωγός», ISBN: 978-618-82301-2-5, στο Ε ́ ΜΕΡΟΣ, σελ. 3433. Τίτλος: Κάπου θα συναντηθούμε… στο ίδιο σύμπαν ζούμε! Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
    Δικτυακή διεύθυνση ανάρτησης τόμου (link): http://users.sch.gr/synedrio/Praktika_Synedriou_04_Synedrio_Neos_Paidagogos_2017.pdf
  2. Εισήγηση στο 2ο συνέδριο με διεθνή συμμετοχή, για την προώθηση της Εκπαιδευτικής καινοτομίας, Λάρισα 21-23 Οκτωβρίου 2016.
    Η εισήγηση περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του συνεδρίου, που βρίσκονται αναρτημένα στο https://drive.google.com/drive/folders/0B4G1roJgkqZ0WmRoSktUbDk4c2c
    τόμος 3ος, σελ. 524, ISSN: 2529-1580, Τίτλος: ΟΤΑΝ ΟΙ “ΜΙΚΡΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΕΣ” ΜΕΓΑΛΩΣΟΥΝ…

 

  1. Εισήγηση στο συνέδριο «Εκπαίδευση στον εικοστό πρώτο αιώνα: Θεωρία και πράξη. Αναζητώντας το ελκυστικό και αποτελεσματικό σχολείο», 19-21 Μαΐου 2017. Περιλαμβάνεται στον α΄ τόμο των πρακτικών (σελ. 443-451), http://www.ekedisy.gr/praktika-2ou-paneliniou-synedriou, Έτος έκδοσης: 2017, ISBN: 978-618-83517-0-7, Τίτλος: Προϋποθέσεις, προτάσεις για τη θετική ανταπόκριση των νηπίων στη διδασκαλία της λογοτεχνίας

 

  1.  Εισήγηση στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Κρήτης “ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ” (Ηράκλειο, 20-22 Απριλίου 2018)
    Τόμος Α΄ Πρακτικών Συνεδρίου ISBN: 978-618-83694-3-6 και
    ISBN SET: 978-618-83694-2-9
    σελ. 256-262. Τίτλος: (Όταν τα νήπια προβληματίζονται για το θάνατο, στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος με τη συμβολή της λογοτεχνίας).  Όταν τα νήπια προβληματίζονται για το θάνατο…

 

  1. Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο “Εικόνα και παιδί”, του τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το 2002,  https://www.auth.gr/news/conferences/8765?fbclid=IwAR0P0cWKQJru8dG4TSHxPuwuBMq8R7Ym3i2OAOcvGPsbo7VdqhfqnGkPRcs Τίτλος: Παιδί και εικονογραφημένο λογοτεχνικό βιβλίο στη σχολική τάξη- Η περίπτωση των έργων του Μαξ Βέλθουις.

 

  1. Εισήγηση στο 5ο Συνέδριο του Νέου Παιδαγωγού, 28 και 29 Απριλίου 2018, Ίδρυμα Ευγενίδου.
    Στο http://users.sch.gr/synedrio/Praktika_Synedriou_05_Synedrio_Neos_Paidagogos_2018.pdf
    ISBN: 978-618-82301-4-9, σελ. 3428-3433, Τίτλος: Ο ρόλος των ιστολογίων στην προσέγγιση σχολείου και κοινωνίας

16.Εισήγηση στο Συνέδριο “Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας την καινοτομία, την τέχνη, τη δημιουργικότητα”, που πραγματοποιήθηκε στις 20-22 Απριλίου 2018, στη Σχολή Μωραϊτη. Τίτλος: «Όταν το λογοτεχνικό πρότυπο ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα…»  https://www.dropbox.com/…/3%CE%BF%20%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%A…
τομ. Α’ Πρακτικών, επιμ. Γιώτα Παπαδημητρίου, Χριστόφορος Κωσταρής, Αθήνα, 2018, σελ. 529-534, ISBN Α΄ τόμου: 978-618-83517-5-2 και ISBN SET: 978-618-83517-4-5.

17.Εισήγηση στο συνέδριο «Ο κόσμος της Παιδικής Λογοτεχνίας», ΚΕΠΒ, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 14-17 Οκτωβρίου, 1999, τίτλος: «Επαναπροσδιορίζοντας τη φύση της παιδικής λογοτεχνίας».

  1. Εισήγηση στο συνέδριο «Το ελληνικό παιδικό-νεανικό μυθιστόρημα από το 1980 έως σήμερα», Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, 9-11 Μαΐου 2003. Τα πρακτικά έχουν εκδοθεί από Σύγχρονοι Ορίζοντες, επιμ. Τασούλα Τσιλιμένη, ISBN 960-398-132-X. Τίτλος: Το ’22 ως ιστορικό αφηγηματικό πλαίσιο σε ελληνικά παιδικά-νεανικά μυθιστορήματα της τελευταίας εικοσαετίας με διεθνή αναγνώριση, σελ. 304-312.

 

  1. Εισήγηση στη διημερίδα «Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά της σημερινής κοινωνίας. Σύγχρονα κοινωνικά θέματα στην ελληνική παιδική/νεανική λογοτεχνία, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, το Μάιο του 2007.  Τα πρακτικά έχουν εκδοθεί από το Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, επιμ. Τασούλα Τσιλιμένη, Βόλος 2009.     Τίτλος: «Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία σε πρόσφατα λογοτεχνικά έργα της Αγγελικής Βαρελλά και της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου», σελ. 149-157.

 

  1. Εισήγηση στο διήμερο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Μαρασλείου Διδασκαλίου, στις 4-5 Δεκεμβρίου του 2015, με θέμα “30 χρόνια Διαδρομές στην παιδική και νεανική λογοτεχνία. Ιστορία, έρευνα και μέλλον του παιδικού βιβλίου”. Περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του συνεδρίου (εκδόσεις Ψυχογιός), Τίτλος: 30 χρόνια Διαδρομές: ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΑΧΩΡΙΣΤΟΙ!.

 

22. Εισήγηση στην ημερίδα με θέμα “Ανάγνωση και Γραπτή Έκφραση στην Προσχολική και Πρώτη Σχολική ηλικία”, της Ελληνικής Εταιρείας Γλώσσας και Γραμματισμού, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 11 Μαρτίου 2006. Τίτλος εισήγησης: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ-ΓΡΑΦΗ ΜΕ ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (Μια εξελικτική προσέγγιση).doc (59.5k)  . Έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 82, Καλοκαίρι 2006, σελ. 20-25.

23. Εισήγηση στο συνέδριο “Ηλίας Βενέζης. Ένας αιώνας μετά τη γέννησή του”, που πραγματοποιήθηκε στη Στοά του Βιβλίου, δημοσιευμένη στον τόμο “Ημερίδες για τους Ηλία Βενέζη, Άγγελο Τερζάκη, Στράτη Μυριβήλη”, επιμ. Γιολάντα Πατεράκη, εκδ. Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών, Αθήνα, 2009, σσ. 12-17. Τίτλος: Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ

24. Εισήγηση στο συνέδριο Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1997. Τα πρακτικά έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός, επιμ. Β. Αποστολίδου-Ε. Χοντολίδου,1999,  ISBN 960-8041-01-5. Τίτλος εισήγησης: Η προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων, με βάση τις θεωρίες της “αισθητικής ανταπόκρισης”, σσ.  157 – 165.

25. Συνεντεύξεις με ήρωες της νεοελληνικής πεζογραφίας στο Νηπιαγωγείο. Εισήγηση που αναφέρεται σε εκπαιδευτική έρευνα. 4ο Διεθνές συνέδριο της Επιστημονικής Ένωσης για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (Ε.Ε.Π.Ε.Κ.), Λάρισα, 12-14 Οκτωβρίου 2018. Πρακτικά συνεδρίου: https://drive.google.com/open?id=1g0DOpzqz4vadC8w3eM8m-eM5P8nfi84y  τόμος Β΄- Πλήρη άρθρα, ISSN (ηλεκτρονικών τόμων): 2529-15-80, ISBN SET: 978-618-84206-0-1, ISBN τόμου Β: 978-618-84206-2-5, Λάρισα, 2019, σσ. 1015-1021.

26.Διάλογοι νηπίων του 21ου αιώνα με παραδοσιακά

Εισήγηση στο 6ο Συνέδριο του Νέου Παιδαγωγού, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019      (εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6
(Σελ. 93-100)

27. Ο ρόλος της λογοτεχνίας στη διεπιστημονική προσέγγιση της γνώσης στη σχολική τάξη. Προτάσεις και παραδείγματα. Εισήγηση στο 5ο διεθνές επιστημονικό συνέδριο του ΙΑΚΕ, που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο, 5-7 Απριλίου 2019. Περιλαμβάνεται στον Α΄ τόμο των Πρακτικών του Συνεδρίου, Η διεπιστημονικότητα ως γνωστική, εκπαιδευτική και κοινωνική πρόκληση. https://iake.weebly.com/praktika2019.html, επιμ. Πανταζής Σπ. Χ. κ. ά., ISBN: 978-618-84507-2-1,
σσ. 541-548.

28. Η μετάδοση ιδεών και αξιών με την αξιοποίηση της λογοτεχνίας στο σχολείο. Ενδεικτικές περιπτώσεις με νήπια. Εισήγηση στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα. Σχολείο και πολιτισμός» (Υπό την αιγίδα του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας). Συνδιοργάνωση: Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του ΕΚΕΔΙΣΥ, Κολλέγιο Αθηνών, Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδας.
Τόμος Β΄Πρακτικών Συνεδρίου, επιμ. Γιώτα Παπαδημητρίου, Χριστόφορος Κωσταρής, ISBN (τόμου Β΄): 978-618-5458-02-7 και ISBN SET: 978-618-5458-00-3, Αθήνα 2019, σσ. 15-21.

29. Παραμύθια για ζωγραφιές. Δημιουργικές αφηγήσεις από νήπια.                                          Εισήγηση στο 5o Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα, 11- 13 Οκτωβρίου 2019
Δημοσιευμένη στα Πρακτικά εργασιών του Συνεδρίου https://drive.google.com/drive/folders/1FJgXC1X0L_N1v9QGOIUKX3HM1vbJSGCY ,   τ. Α΄, σελ. 288-294.
ISSN : 2529-1580
SET : 978-618-84206-5-6
ISBN τόμου Α΄: 978-618-84206-9-4

30. Ευαισθητοποιώντας τα νήπια για τους πρόσφυγες, με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Σ’ ένα
πλανήτη ζούμε»
Στα Πρακτικά του συνεδρίου ΝΕΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ (Αθήνα 19 Σεπτεμβρίου 2020), επιμ. Φ.
Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-6-3, σελ. 1012-1018.

31. «Σώπα, δάσκαλε, φώναξε, σώπα, δάσκαλε, ν’  ακούσουμε το πουλί!»:   Η αναγνωστική  ανταπόκριση  νηπίων στη  φράση-κλειδί της  αφηγηματογραφίας  του Καζαντζάκη. 

Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο “Η Θέση του Νίκου Καζαντζάκη στην Εκπαίδευση, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Εκδοχές πρόσληψης στη Διδασκαλία και στην Έρευνα” (Ηράκλειο, 19, 20, 21 και 22 Οκτωβρίου 2017). Πεπραγμένα Συνεδρίου (σε μορφή e-book), ISBN: 978-960-99690-2-4, εκδόσεις: Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, επιμ. έκδοσης: Σοφία Κανάκη, έτος έκδοσης: 2019, σσ. 204-209. Αναζητήστε τον τόμο των Πρακτικών στο:  https://www.kazantzaki.gr/gr/publications

32. Η επιλογή του «happy end» στη δημιουργική γραφή των νηπίων

6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εκπαίδευση και Πολιτισμός στον 21ο αιώνα (23-25 Απριλίου 2021)

https://ekedisy.gr/praktika-6oy-panellinioy-synedrioy-ekpaideysi-kai-politismos-ston-21o-aiona/

Πρακτικά Συνεδρίου, Τόμος Β΄

Επιμέλεια: Ευαγγελία Κανταρτζή

ISBN: 978-618-5458-34-8

ISBN SET: 978-618-5458-32-4

Αθήνα 2021, σσ. 102-109.

 

33.  Ο Αϊ-Βασίλης στη δημιουργική γραφή νηπίων του 21ου αιώνα
Ηλία Ελένη, δρ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Ε.Κ.Π.Α.
«Τα πρακτικά του 8ου Συνεδρίου: «ΝΕΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ». Αθήνα, 7 Μαΐου 2022
Επιμέλεια τόμου: Α. Μαστρογιάννης
σσ. 530-537.
I.S.B.N.: 978 – 618 – 82301-7-0

34.  ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΛΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΗΣ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
Πρακτικά 8ο Συνέδριο ΙΑΚΕ
Κοινωνία, Εκπαίδευση και Πολιτική: Σχέσεις και ανασχέσεις
τόμος Β ΄           ISBN  978-618-5506-12-4
επιμ. Πανταζής Σπ. κ. ά.
σ.σ. 380-387.
https://iake.weebly.com/uploads/1/5/0/4/15045854/%CE%A0%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84
%CE%B9%CE%BA%CE%AC_b_w_%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%952022_%CE%A4%CF%8C%CE%
BC%CE%BF%CF%82_%CE%92_finalreduced.pdf

35. Η δημιουργική γραφή μαθητών και εκπαιδευτικών κατά τη διδασκαλία της ποίησης

7ο Πανελλήνιο Συνέδριο
Εκπαίδευση και Πολιτισμός στον 21ο αιώνα
Πρακτικά Συνεδρίου
Τόμος Β΄
ISBN: 978-618-5458-53-9
ISBN SET: 978-618-5458-51-5
Αθήνα 2022
σελ. 87-95

Διδακτικές/ ερευνητικές κ. ά. δραστηριότητες (επαγγελματικές και εθελοντικές) 

– Διδασκαλία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για 36 διδακτικά εξάμηνα (από το 1997) σε επιδοτούμενα από την Ε.Ε. προγράμματα για εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης: 32 διδακτικά εξάμηνα στο  Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, 3 διδακτικά εξάμηνα  στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Πατρών  και 1 διδακτικό εξάμηνο στο Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Αιγαίου.

-Διδασκαλία στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, σε δημόσια νηπιαγωγεία της Δ. Αττικής, για 17 έτη (2000-2017).

Μέλος της συντακτικής επιτροπής και της τριμελούς ομάδας των υπευθύνων για την  ύλη του περιοδικού ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ , που αναφέρεται στην Παιδική Λογοτεχνία και στη διδακτική της (2004-2018).

– Τακτική συνεργάτιδα του πολιτιστικού περιοδικού Ο Δημοφών (τχ. 34-87) και του περιοδικού ποικίλης ύλης Λαμπηδόνα (τχ. 4-42). Κείμενά μου έχουν επίσης δημοσιευτεί στις περιοδικές εκδόσεις Νουμάς (τχ.102),  Αργοναύτης (τχ. 2, 4), Πειραϊκά Γράμματα (τχ. 34), στο Δελτίο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου του 2006 (σσ. 43-80), στους ετήσιους Απολογισμούς και στα Λογοτεχνικά Ημερολόγια της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς κ.ο.κ.

–  Συμμετοχή στην ομάδα καταλογογράφησης στο
Ερευνητικό Πρόγραμμα ΕΠΕΤ-2 του Π.Τ.Δ.Ε., ΕΚΠΑ
Μελέτη, Διδασκαλία και Ανάδειξη της Ελληνικής Παιδικής Λογοτεχνίας (1985-1995)
(c) Αθήνα, 1995-1998. Δες εδώ: http://www.raptis-telis.com/…/files/biblio/index.html

–  Συμμετοχή στις κριτικές επιτροπές των λογοτεχνικών διαγωνισμών  της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς,   του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, μαθητικών διαγωνισμών της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης κ.λπ.  (Βλ. ενδεικτικά  https://ses.library.usyd.edu.au/bitstream/handle/2123/2764/02whole.pdf;jsessionid=EC1A8A8209C35098A91DCFB4293961E5?sequence=2

στο Παράρτημα  διατριβής για  MASTER OF PHILOSOPHY, του τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ, με τίτλο ΤΟ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΦΗΒΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ 1985 – 2004 , στις σελίδες 219, 220, Τα βραβευμένα εφηβικά έργα από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά και σ. 229, Βραβεία του «Κύκλου» σε βιβλία που είχαν είδη εκδοθεί).

–  Εισηγήτρια σε εκπαιδευτικές ημερίδες που διοργανώθηκαν από Γραφεία Σχολικών Συμβούλων Δημοτικής και Προσχολικής Εκπαίδευσης,  τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά κ. ά.

–  Διδασκαλία στην Εισαγωγική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στο 3ο Π.Ε.Κ. Αθήνας. (2004, 2007, 2008).

-Διαλέξεις σε δήμους, συλλόγους εκπαιδευτικών  και λογοτεχνικά σωματεία.

–   Συμμετοχή με τους μαθητές μου στο διαγωνισμό «Παπαδιαμάντης, Ελύτης, Τσίρκας, Γκάτσος, 100 χρόνια μετά…», της πλατφόρμας της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης  i-create, στην κατηγορία «Ιστολόγια» το 2010.

–   Συμμετοχή στο πλαίσιο του θεσμού Αριστεία και ανάδειξη καλών πρακτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κατά το έτος 2013, με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα φιλαναγνωσίας «Αναγνώστες και Φίλοι», που περιλαμβάνεται στο Αποθετήριο καλών πρακτικών του  2013.

 

Διαδικτυακή δραστηριότητα

-Διατηρώ από το 2013 στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (Π.Σ.Δ.) το προσωπικό ιστολόγιο  iliaeleni’s blog , όπου βρίσκεται συγκεντρωμένη η εργογραφία μου, με τα εξώφυλλα, τα ISBN και τους αριθμούς των σελίδων των άρθρων μου. Βλ. α) Εργογραφία (Βιβλία-΄Αρθρα), β)Προφίλ-βιογραφικό-εισηγήσεις σε συνέδρια, γ) Αλφαβητική καταχώρηση τίτλων εργασιών κ.λπ.

-Έχω δημιουργήσει και διαχειρίζομαι από το 2013, επίσης στο Πανελλήνιο  Σχολικό  Δίκτυο, την ομάδα Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί, η οποία συγκαταλέγεται στις δημοφιλέστερες του Π.Σ.Δ., όπου συνάδερφοι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αναρτούν το εκπαιδευτικό έργο τους.  Στο Ιστολόγιο και στα Αρχεία της  ομάδας  μπορεί να αναζητηθεί μεγάλο μέρος του περιεχομένου των δημοσιευμένων άρθρων μου και εισηγήσεών μου σε συνέδρια.

Έχω δημιουργήσει την ομάδα Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, όπου παρουσιάζεται το ομότιτλο βιβλίο μου.

-Έχω δημιουργήσει και διαχειριστεί από το 2010 έως το 2017 το ιστολόγιο του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου ekpaideutika programmata. literature and education , όπου παρουσιάζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιάστηκαν  και υλοποιήθηκαν  στη διάρκεια της θητείας μου σε Νηπιαγωγείο  της Αττικής, με έμφαση στην καταγραφή της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης των μαθητών.

-Διατηρώ στο Facebook τις Σελίδες:

1) Εκπαιδευτικά Προγράμματα από την Ελένη Ηλία           @iliaeleni.kids                                         2) Νεοέλληνες Λογοτέχνες. Αναγνώσεις από την Ελένη Α. Ηλία      @iliaeleni.anagnoseis        3) Ελένη. Α. Ηλία – Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα: Ο Λόγος στους Αναγνώστες    @eleni.a.ilia        4) ΕΛΕΝΗ ΗΛΙΑ. Ο ομαδικός άθλος μας  @ATHLOS. ILIAELENI                                                          5) Ελένη α. Ηλία – Εργογραφία    ergografiaILIA

Διακρίσεις:

Βραβείο Κ. Π. Δεμερτζή στον ΄Ελληνα Δάσκαλο 2007, από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Βλ. σχετικά το σύνδεσμο http://www.greekibby.gr/products6.php?lang=1&wh=1&the1id=1&open1=1&theid=39&thepid=&lang=1

Βραβείο δοκιμίου 2000 από την Ελληνική Εταιρεία Χριστιανικών Γραμμάτων, για το βιβλίο «Ο αναγνώστης και η λογοτεχνική δημιουργία του Ηλία Βενέζη».

Βραβείο Αριστείας και Καινοτομίας για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα  Αναγνώστες και Φίλοι,  στο πλαίσιο του θεσμού Αριστεία και ανάδειξη καλών πρακτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση,  για το έτος 2013.

  Διάκριση στον Πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό με θέμα «100 χρόνια μετά…  (Παπαδιαμάντης, Ελύτης, Τσίρκας, Γκάτσος)»,  της πλατφόρμας  i-create της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ :

Η Ανάγνωση – Διδασκαλία της Λογοτεχνίας ως παιχνίδι Φαντασίας και Έκφραση της Προσωπικότητας.doc(89.5k)  Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 15, Φθινόπωρο 2004, σελ. 167-178.
Καταγράφει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας μου σε δασκάλους, νηπιαγωγούς και μαθητές, στο γνωστικό αντικείμενο της διδακτικής της λογοτεχνίας.

Μαθητές και δάσκαλοι από τη λογοτεχνική ανάγνωση στη δημιουργική αναδιήγηση.doc (65.5k)  Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 85, Άνοιξη 2007, σελ. 20-26.
Περιλαμβάνει κείμενα δασκάλων, νηπιαγωγών και μαθητών, που έγραψαν αναφορικά με διάφορα ποιήματα ή πεζογραφήματα, στο πλαίσιο διδασκαλίας μου σε εργαστήρια δημιουργικής γραφής.

‘Εναν μύθο θα σας πω… Μύθοι και παραμύθια που ακόμη εμπνέουν (43.8k)  Εφαρμοσμένο εκπαιδευτικό, εμψυχωτικό πρόγραμμα και παράθεση των αποτελεσμάτων του. Τα παιδιά διασκευάζουν τα πλέον γνωστά παγκοσμίως παραμύθια και μύθους. Αυτοτελής έκδοση (με πλούσια εικονογράφηση). Τίτλος του βιβλίου: Ταξίδια στον ωκεανό της φαντασίας με… μύθους και παραμύθια, εκδότης: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ασπροπύργου
ISBN:  960 – 88684 – 0 – 8

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ… Ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα Δημοτικά Τραγούδια. (51.8k)  Τα αφηγηματικά κείμενα που δημιούργησαν νήπια με ερέθισμα στίχους δημοτικών τραγουδιών, στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος με τον τίτλο “Οι άταχτοι στίοχοι”, περιλαμβάνονται σε ένα παραμύθι με μορφή θεατρικού έργου. Αυτοτελής έκδοση, με πλούσια εικονογράφηση.
ISBN:  978 – 960 – 88684 – 4 – 1
Εκδότης: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ασπροπύργου, 2007.

Ο ποιητής Ε Λ Υ Τ Η Σ ζει; .doc (53k)  Το άρθρο, με τον τίτλο: Διαβάζοντας Ελύτη. Παιδικές ιστορίες για “Τα ρω του Έρωτα”, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 102, Καλοκαίρι 2011, σελ. 20-32. Παρουσιάζει εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με το οποίο συμμετείχαμε με τους μαθητές μου στον πανελλήνιο διαγωνισμό”100 χρόνια μετά…”, της πλατφόρμας i-create της εκπαιδευτικής τηλεόρασης, όπου και διακριθήκαμε. Τα δημιουργήματα των νηπίων στο πλαίσιο του διαγωνισμού, παρουσιάζονται στο ιστολόγιο της ομάδας Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί https://blogs.sch.gr/groups/eisk
Τίτλος της δημοσίευσης: “Τα Ελληνάκια ταξιδεύουν/το Μικρό Βοριά γυρεύουν.

Σταθμοί και Πρόσωπα στο ταξίδι του Μικρού Πρίγκιπα (του Εξυπερύ) (25.4k)  Με τη χρήση εμψυχωτικών, παιγνιωδών δραστηριοτήτων, μαθητές νηπιαγωγείου επιλέγουν ρόλους και αναδιηγούνται την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα. Στο αρχείο παρατίθενεται τα σχετικά παιδικά κείμενα. Αποσπάσματα από το βιβλίο Παιχνίδια με τον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ, από την Ελένη Α. Ηλία, εκδ. Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ασπροπύργου.
ISBN: 960 – 88684 – 1 – 6

H “ΟΛΥΜΠΙΑΚH ΠΑΙΔΕΙΑ” ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ.doc (84k)  Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 14, Καλοκαίρι 2004, σελ. 87-100, στο πλαίσιο αφιερώματος, λόγω της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, το 2004.

ΤΕΣΣΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ – ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ (37.6k)  Στο παρόν άρθρο επιλέγουμε να παρουσιάσουμε τέσσερα από τα δημοφιλέστερα και πολύ αξιόλογα βιβλία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που συνηθίζουμε να τα χαρακτηρίζουμε παιδικά, όχι τόσο κρίνοντάς τα με βάση την ξεκάθαρη πρόθεση των δημιουργών τους να τα απευθύνουν στο παιδικό αναγνωστικό κοινό όσο με βάση το αποτέλεσμα, τη διαχρονική δηλαδή θετική ανταπόκριση των παιδιών-αναγνωστών σε αυτά. Πρόκειται για τα έργα: 1. «Το θαυμαστό ταξίδι» της ΣΕΛΜΑ ΛΑΓΚΕΡΛΕΦ, 2. Μαίρη Πόππινς της R.L. TRAVERS, 3. Ο Μικρός Πρίγκιπας του ΕΞΥΠΕΡΥ και 4. «Ο πλανήτης των χριστουγεννιάτικων δέντρων» του ΤΖΙΑΝΝΙ ΡΟΝΤΑΡΙ. Άρθρα αναδημοσιευμένα από το περιοδικό Λαμπηδόνα, στη στήλη Επιλογές από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη.

ΟΙ ΜΑΓΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ, ΤΑ ΓΥΑΛΙΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ , Ο ΩΚΕΑΝΟΣ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ : ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ (Σολωμού, Τανταλίδη, Βιζυηνού, Παλαμά, Αθάνα Παπαντωνίου, Λαπαθιώτη, Ρίτσου, Μπούμη-Παπά, Καρθαίου) (57.3k)  Στο άρθρο παρουσιάζεται η ανταπόκριση νηπίων σε ποιήματα που διδάχθηκαν, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών, εμψυχωτικών προγραμμάτων. Πρόκειται για συρραφή αποσπασμάτων από δημοσιευμένα άρθρα μου σε διάφορα τεύχη των περιοδικών Διαδρομές και Λαμπηδόνα, καθώς και στα περιοδικά Εκπαιδευτική Κοινότητα (τχ. 61, Φεβρουάριος-Απρίλιος 2002, σσ. 21-23) και Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού (τχ. 15, Μάιος-Ιούνιος 2002, σσ. 191-193 και τχ. 16, Ιούλος-Αύγουστος 2002, σσ. 45-47).

Οι Έλληνες και οι Τούρκοι στο έργο του Ηλία Βενέζη (30.1k)  Το άρθρο αναφέρεται στα αισθήματα και τις συμπεριφορές μεταξύ των αφηγηματικών ηρώων του Βενέζη, ελληνικής και τουρκικής καταγωγής, σε ιστορικές περιόδους όπου οι σχέσεις των δύο κρατών είναι εχθρικές. Εδώ αναδημοσιεύεται από το περιοδικό Νέα Εστία, έτος ΟΑ΄, τόμος 141, τεύχος 1677, 15 Μαϊου 1997, σσ. 771-775.

Μια “οικολογική” προσέγγιση στο έργο του ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ (49.4k)  Στο άρθρο εντοπίζονται και αναδεικνύονται τα οικολογικά στοιχεία των πεζογραφημάτων του Ηλία Βενέζη και μελετώνται οι αφηγηματικές λειτουργίες των οικολογικών αναφορών του. Δημοσιευμένο στο περιοδικό Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, τ. 12, Αθήνα 1997, σελ. 84-95.

Η διαχρονική διάσταση των ιστορικών προσώπων στο “ΝΟΥΜΕΡΟ 31328” και στη “ΓΑΛΗΝΗ” του Ηλία Βενέζη(39.6k)  Το άρθρο μου αυτό αναδημοσιεύεται από το ιστορικό φιλολογικό περιοδικό ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, τ. ΛΔ΄, 1992.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΤΙΣ ΥΠΑΡΞΙΑΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ.doc (42.5k)  Το πλήρες άρθρο, με τον τίτλο “Οι ήρωες του Καζαντζάκη και ο φυσικός κόσμος”, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Πνευματικά Χανιά, τχ. 28-29, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1997, σελ. 10-15.

ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΟΥ 19ου αι. ΠΟΥ «ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ» ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΠΑΙΔΙΑ (53.5k)   Στο άρθρο υποστηρίζεται ότι ορισμένα από τα παλαιότερα ποιήματα της Ελληνικής Παιδικής Λογοτεχνίας, που τα σημερινά παιδιά και νέοι δεν τα γνωρίζουν, όπως “Ο Γάτος” του Ηλία Τανταλίδη, “Ο Φουντούκος” του Αλέξανδρου Πάλλη, “Ο Προκομμένος” και “Ο Τενεκές” του Δημητρίου Καμπούρογλου θα ήταν σκόπιμο να διαβάζονται ακόμη, γιατί είναι μεγάλης αξίας, διαχρονικά έργα. Έχει δημοσιευτεί με τον τίτλο “Μια πρόσφατη προσέγγιση σε παιδικά ποιήματα του 19ου αιώνα”, στο περιοδικό Εκπαιδευτική Ρότα, τχ. 4, Νοέμβριος 1998, σελ. 27-31.

ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Δ. ΒΙΚΕΛΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ; (49.5k)  Ο Βικέλας, από τους πρωτοπόρους της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, μπορεί να “συνομιλήσει” με το σύγχρονο αναγνώστη; Αντέχει το έργο του στο χρόνο; Κατορθώνει ακόμη να γοητεύει, να συναρπάζει; Αυτό είναι το ερώτημα-ΠΡΟΚΛΗΣΗ που τίθεται στο παρόν άρθρο. Το άρθρο, με τον τίτλο “Τα λογοτεχνικά αφηγήματα του Δ. Βικέλα ως διαχρονικά αναγνώσματα” έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 60, Χειμώνας 2000, σελ. 261-266.

Ας ηχήσει ξανά η “Μαγική Φλογέρα” (84.5k)  Η βραβευμένη ποιητική συλλογή της ΡΙΤΑΣ ΜΠΟΥΜΗ-ΠΑΠΑ για παιδιά προσεγίζεται σε αυτό το άρθρο. Επίσης παρουσιάζεται ολόκληρη η λογοτεχνική πορεία της δημιουργού και επισημαίνονται τα τρία βασικότερα χαρακτηριστικά της. Το αρχείο περιλαμβάνει εκτενή αποσπάσματα από το περιεχόμενο των άρθρων μου “Η λογοτεχνική πορεία της Ρίτας Μπούμη-Παπά”, που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Συριανά γράμματα, τχ. 43, Ιούλιος 1998, σελ. 126-146 και “Η Μαγική Φλογέρα της Ρίτας Μπούμη-Παπά, που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 48, Χειμώνας 1997, σελ. 261-266.

Συγκίνηση και ευαισθησία στο διήγημα του Τέλλου Άγρα “Οι Μεγάλες Λύπες” (38k)  Το άρθρο, με τον τίτλο: Οι θεωρίες της Ανταπόκρισης και οι “Μεγάλες Λύπες” του Τέλλου Άγρα, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, τ. 10, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1995, σελ. 58-60. Συνιστά αναγνωστική προσέγγιση του πλέον αγαπημένου μου διηγήματος. Το διήγημα “Οι μεγάλες λύπες” το είχα διδαχθεί στην Γ΄ Δημοτικού (περιλαμβανόταν στο παλαιότερο Σχολικό Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων, Μέρος Β΄) και το έχω διδάξει άπειρες φορές σε συναδέρφους εκπαιδευτικούς, στο πρόγραμμα  “Ακαδημαϊκή και Επαγγελματική Αναβάθμιση Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης”.

Οι ειρωνικές υποδηλώσεις στις “Σάτιρες” του Καρυωτάκη (53.5k)  Το παρόν άρθρο, με τον τίτλο: Η υποδηλωτική φύση της ποίησης στις “Σάτιρες” του Καρυωτάκη, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Τετράμηνα, τχ. 51-52, Άνοιξη 1994, σελ. 3805-3810. Συνιστά αναγνωστική προσέγγιση ποιημάτων από τη συλλογή Σάτιρες.

Ο ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ως αφηγηματικό πρόσωπο στην Αστροφεγγιά του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου (56.5k)  Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Πνευματικά Χανιά, τχ. 24-25, σελ. 16-26.  σε αυτόνσυνδέονται η ποίηση του Καρυωτάκη με την εποχή που έζησε, όπως αυτή αποδίδεται από το Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο στο μυθιστόρημά του “Αστροφεγγιά”.

Θαλασσογραφίες (Διηγήματα).doc (32.5k)  Το συγκεκριμένο αρχείο συνιστά διασκευή του άρθρου μου “Θαλασσινά διηγήματα”, που είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 54, Καλοκαίρι 1999, σελ. 85-90.

ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ, “Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΟΡΓΟΝΑ” ΚΑΙ “Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΜΑΤΙΑ”: Ο ρόλος του φυσικού περιβάλλοντος στον ερωτισμό των ηρώων και στην απόδοση των ερωτικών σκηνών. (51.5k)  Στο άρθρο επιχειρείται να αναδειχθεί η πολυδιάστατη αφηγηματική εμπλοκή του φυσικού κόσμου στην ερωτική διάθεση και δραστηριότητα των ηρώων στα μυθιστορήματα Η Παναγιά η Γοργόνα και Η Δασκάλα με τα χρυσά μάτια. Το άρθρο αναδημοσιεύεται (με διαφορετικό τίτλο) από το περιοδικό Τετράμηνα, τχ. 62-64, Φθινόπωρο 2000, σελ. 4782-4788.

Κοιτάζοντας τη φύση με τα “μάτια” του Φώτη Κόντογλου.doc (38.5k)  Το άρθρο, με τον τίτλο “Ο αρθρογράφος Κόντογλου και η φύση”, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Λαμπηδόνα, τχ. 39, 2005, σελ. 20-25, όπου συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ (75k)  Κείμενα των Έλλης Αλεξίου, Πηνελόπης Δέλτα, Μάρως Δούκα και Άλκης Ζέη προσεγγίζονται με στόχο να προκύψει η ποικιλία των αφηγηματικών αρετών τους, καθώς και τα κοινά στοιχεία τους. Συμπεριλαμβάνονται αποσπάσματα από τρία άρθρα μου, δημοσιευμένα στο περιοδικό Λαμπηδόνα, στα εξής τεύχη: α) 28, 2003, σελ. 25-29, β) 35, 2004, σελ. 26-29, γ) 40, 2006, σελ. 20-25.

Μια Αναγνωστική Προσέγγιση της “Μεγάλης Χίμαιρας” .doc (44.5k)  Το άρθρο για το πασίγνωστο μυθιστόρημα του Καραγάτση, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Αργοναύτης, τ. 2, σελ. 91-94.

Η ΛΥΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Γ. ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ.doc (44.5k)  Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Αργοναύτης, τ. 4, σελ. 230-233.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (46.7k)  Στο αρχείο αυτό παρουσιάζονται λογοτεχνικά έργα σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων, που αναφέρονται στο μακεδονικό χώρο σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Διάλεξη στη μνήμη της Πηνελόπης Μαξίμου, που δημοσιεύτηκε στο Δελτίο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου του 2006, σελ. 43 -80. (Διασκευή)

ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΕΖΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (92k)   Το άρθρο αυτό, με τον τίτλο “Τα επαναστατικά κινήματα κατά της Τουρκοκρατίας και οι πρωταγωνιστές τους σε κείμενα της Παιδικής Λογοτεχνίας”, έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Τετράμηνα, τχ. 70-72, 2003-2004, σελ. 5569-5591. Στο άρθρο περιλαμβάνονται δώδεκα λογοτεχνικά πεζογραφήματα με θέμα την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τους αγωνιστές κατά της Τουρκοκρατίας. Τα συγκεκριμένα έργα είναι όλα βραβευμένα στους διαγωνισμούς της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, που ξεκίνησαν το 1958 και συνεχίζονται έως σήμερα.

ΤΑ ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ.doc (57.5k)  Το ιστορικό σωματείο της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, γνωστό κυρίως για τους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς του, παρουσιάζεται σε αυτό το άρθρο μου, που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 20, Χειμώνας 2005, σελ. 328-334.

Η Έλλη Αλεξίου και η Αγγελική Βαρελλά μας ¨συστήνουν¨ τους ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ και ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ(34.9k)  Στο άρθρο παρουσιάζονται το βιβλίο της Έλλης Αλεξίου, με τίτλο “Για να γίνει μεγάλος”, που συνιστά βιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς και το βιβλίο της Αγγελικής Βαρελλά, με τίτλο “Διονύσιος Σολωμός”, που αναφέρεται στη ζωή και το έργο του ποιητή. Πρόκειται για αποσπάσματα από τα άρθρα μου “Έλλη Αλεξίου. Μια παιδαγωγική και λογοτεχνική φυσιογνωμία”, δημοσιευμένο στο περιοδικό Λαμπηδόνα, τχ. 40, σελ. 20-25 και
“Παρουσίαση του βιβλίου Διονύσιος Σολωμός της Αγγελικής Βαρελλά”, περιοδικό Λαμπηδόνα, τχ. 19, σελ. 23-26.

Μια ιστορία με πειρατές: “Ο Μηνάς ο Ρέμπελος” του Κωστή Μπαστιά (28.9k) Στο άρθρο προσεγγίζεται ένα περιπετειώδες, “ξεχασμένο” νεοελληνικό μυθιστόρημα, με ήρωες “πειρατές”. Γιατί οι περιπέτειες πάντα συναρπάζουν και γοητεύουν. Δημοσιευμένο στο περιοδικό Συριανά γράμματα, τχ. 39, Ιούλιος 1997, σελ. 131-137.