Ελένη Α. Ηλία

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρουσιάστηκε με τη μορφή εισήγησης στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο, με Διεθνή Συμμετοχή, για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, που έγινε στη Λάρισα 21-23 Οκτωβρίου 2016. Περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του συνεδρίου, που βρίσκονται αναρτημένα στο https://drive.google.com/drive/folders/0B4G1roJgkqZ0WmRoSktUbDk4c2c,
τόμος 3^ος, σελ. 524.

ISSN:  2529-1580

Εισαγωγή
Η ανάγκη συνειδητοποίησης της δημιουργικότητάς μας κατά την αναγνωστική διαδικασία, σε συνδυασμό με την τεράστια παιδαγωγική δύναμη της λογοτεχνίας, υπαγορεύουν το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επικεντρώνονται σε λογοτεχνικά κείμενα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα που αναπτύσσουμε στη συνέχεια, όπως υποψιάζεται προφανώς κάποιος από τον τίτλο του, αναφέρεται στον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ σαν λογοτεχνικό πρότυπο και παγκόσμιο σύμβολο της παιδικής αθωότητας. Σε μια κοινωνία που τα παιδιά από πολύ μικρά μιμούνται συμπεριφορές που δεν προσιδιάζουν στην παιδική φύση τους, η εξύμνηση της παιδικότητας από τον Εξυπερύ μέσα από το έργο του «Ο Μικρός Πρίγκιπας» συνιστά την ύψιστη δικαίωση της παιδικής μας ηλικίας. Επιδιώκοντας συνεπώς μέσα από τις εκπαιδευτικές μας δραστηριότητες την αναζήτηση και τη διαφύλαξη του παιδικού εαυτού μας όπως προτείνει ο Εξυπερύ, θεωρούμε ότι συμβάλλουμε στην καλλιέργεια στους μαθητές μας της επιθυμίας για έναν κόσμο δικαιότερο και ότι τους δείχνουμε τον ασφαλέστερο δρόμο που οδηγεί στην προσωπική ευτυχία.

Στόχοι
-Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη, καθώς τα νήπια κάνουν τα πρώτα βήματα στην αυτογνωσία, προβληματιζόμενα σε σχέση με τον ενήλικο εαυτό τους και εκφράζοντας στους συμμαθητές τους επιθυμίες και εμπειρίες αναφορικά με το μέλλον τους.
-Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης μέσα από την επεξεργασία εμπειριών και εντυπώσεων και τη λεκτική και εικαστική απόδοση χαρακτηριστικών και καταστάσεων που αναφέρονται στο μέλλον.
-Γλωσσική ανάπτυξη μέσα από την ανάγνωση των λογοτεχνικών κειμένων και τη δημιουργία από τα νήπια πρωτότυπων αφηγηματικών ιστοριών με βασικό ήρωα τον ενήλικο εαυτό τους και αναφορές στα ενήλικα πρόσωπα των συμμαθητών τους.
-Αισθητική ανάπτυξη μέσα από την επαφή των νηπίων με τη λογοτεχνία και την εικαστική απόδοση (ζωγραφική) του ενήλικου εαυτού τους.
– Καλλιέργεια της ικανότητας των μαθητών να ακούν, καθώς παρακολουθούν την αφήγηση του συμμαθητή τους, ώστε να ζωγραφίσουν τον ενήλικο εαυτό του, όπως ο ίδιος τον φαντάζεται και τον περιγράφει.
-Βελτίωση της επικοινωνίας και επαφής μεταξύ των νηπίων, εφόσον ανταλλάσσουν σκέψεις και εντυπώσεις αναφορικά με τον ενήλικο εαυτό τους, καθώς και αυτούς των συμμαθητών τους και τις ζωγραφίζουν.
-Εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, όπου συνυπάρχουν η δημιουργικότητα του συγγραφέα και του αναγνώστη.
-Συνειδητοποίηση της δημιουργικής διάστασης της ανθρώπινης φύσης μέσα από τη συμμετοχή σε δραστηριότητες όπου κυρίαρχος αναδεικνύεται ο ρόλος της φαντασίας.

Μεθόδευση
Μέσα από την ανάγνωση αποσπασμάτων από το βιβλίο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», (Συγγρ. Ελένη Α. Ηλία, Εικον. Λήδα Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός), και συγκεκριμένα από τα κεφάλαια Το δώρο του δειλινού (σελ. 15-16) , Η Αποκάλυψη (σελ. 45-46) και Επίλογος(σελ. 52), στα οποία η αφηγήτρια συναντά το Κοριτσάκι, κατά το πρότυπο της συνάντησης του Μικρού Πρίγκιπα του Εξυπερύ με τον πιλότο, προκύπτει αβίαστα ότι το πρόσωπο του Μικρού Πρίγκιπα συνιστά τον παιδικό εαυτό του πιλότου, που ο ίδιος τον «ανακαλύπτει» ξανά όταν βρίσκεται μόνος στην έρημο. Αφού η ανάγνωση ολοκληρωθεί, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα μαθητές καλούνται σε μία συνάντηση με τον ενήλικο εαυτό τους. Εκείνο που εκ των πραγμάτων αλλάζει στην περίπτωση των νηπίων, είναι η οπτική. Στις ιστορίες των μαθητών μας δηλαδή δεν πρόκειται για μία συνάντηση όπου ανακαλείται το παρελθόν. Πρόκειται για συνάντηση η οποία αναφέρεται στο μέλλον τους, οπότε καθοριστικός σε αυτήν θα είναι ο ρόλος της φαντασίας. Το νήπιο-αφηγητής αυτής της συνάντησης θα προβάλλει στην ιστορία του τις προσωπικές επιθυμίες του, θα ονειρευτεί την εξέλιξή του. Καθώς μάλιστα η συγκεκριμένη εικόνα θα είναι καταγεγραμμένη στο πλαίσιο του προγράμματος, ο αφηγητής της θα μπορεί να ανατρέχει σε αυτήν οποιαδήποτε στιγμή στην κατοπινή του ζωή. Εκτός από την παρουσίαση του μελλοντικού ενήλικου εαυτού τους τα νήπια θα καθορίσουν επίσης την ακριβή στιγμή, τον τόπο, τις συνθήκες και την αιτία της συνάντησης αυτής, αντίστοιχα με τα πρότυπα λογοτεχνικά έργα. Η διαδικασία ξεκινά με αφήγηση ατομική, αφού κάθε νήπιο θα αναφερθεί στη μελλοντική εικόνα του εαυτού του. Στη συνέχεια όλα τα νήπια ζωγραφίζουν εμπνεόμενα από την σχετική προηγηθείσα αφήγηση του συμμαθητή τους. Τέλος όλα τα νήπια συγκεντρώνονται, ώστε να παρουσιάσουν τις ζωγραφιές τους στον ίδιο το συμμαθητή-αφηγητή στον οποίο αυτές αναφέρονται.

Καθώς στο πλαίσιο του προγράμματος τα νήπια εκφράζουν τις επιθυμίες, τις προσδοκίες, τις διαθέσεις τους αναφορικά με τον ενήλικο εαυτό τους, τα αποτελέσματα του προγράμματος θα μπορούσε επίσης θαυμάσια να αξιοποιηθούν σε έρευνες της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας κ. ό. κ. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να προκύψουν συμπεράσματα, για το κατά πόσο το επάγγελμα και ο τρόπος ζωής την γονέων επιδρούν στην εικόνα που κάθε νήπιο σχηματίζει για τον ενήλικο εαυτό του ή γενικότερα, για το κατά πόσο η εικόνα αυτή σχηματίζεται με την επίδραση κάποιου κοινωνικού ή λογοτεχνικού προτύπου.

Επισημάνσεις:

1. Όταν ξεκινούσαμε τις αφηγήσεις, ρωτήσαμε ποιο από τα νήπια θα επιθυμούσε να αφηγηθεί πρώτο τη συνάντηση με τον ενήλικο εαυτό του, θεωρώντας ότι η αρχή ίσως να φαινόταν δύσκολη σε κάποιους από τους μαθητές μας. Μας εξέπληξε το γεγονός ότι όλα τα νήπια εκδήλωσαν την επιθυμία να αφηγηθούν εκείνα κατά την πρώτη ημέρα του προγράμματος, οπότε ο παράγοντας τύχη καθόρισε τελικά την επιλογή. Προτιμήσαμε να μην ολοκληρώσουμε εκ των προτέρων τη σειρά των αφηγητών αλλά σε κάθε επόμενη συνάντηση να επαναλαμβάνουμε το ερώτημα και την αντίστοιχη διαδικασία επιλογής, ώστε να παρακολουθούμε τις τυχόν διακυμάνσεις στη διάθεση και την επιθυμία των νηπίων να συμμετέχουν. Οι αφηγήσεις των νηπίων που ακολουθούν, παρατίθενται με βάση τη σειρά που πραγματοποιήθηκαν.
2. Κατά την παράθεση των αφηγήσεων όλων των νηπίων, χρησιμοποιούμε σε κάποια σημεία έντονα γράμματα, προκειμένου να αναδείξουμε τα χαρακτηριστικότερα κατά την άποψή μας αποσπάσματα, τα οποία αναφέρονται στη συνάντηση και τη σχέση του ενήλικου με τον παιδικό εαυτό τους.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα κείμενα των μαθητών  κλασικού τμήματος δημοσίου Νηπιαγωγείου, σχ. έτους 2015-2016

1. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΚΛΟΝΤΙΑΝ

Κοιμάμαι και μεγαλώνω. Τώρα που είμαι πια μεγάλος, δουλεύω μαζί με το μπαμπά μου στην ίδια δουλειά. Μαζεύουμε ελιές. Έχω παντρευτεί κι έχω έναν γιο. Μια κρύα μέρα έρχεται σε μένα ο μικρός μου εαυτός και μου λέει να τον πάρω μαζί μου στις ελιές. Εγώ ανεβασμένος στη σκάλα μαζεύω ελιές και τον μικρό Κλοντιάν τον πηγαίνει για ψώνια ο μπαμπάς μου με το αυτοκίνητό του. Του αγοράζει ένα ποδηλατάκι. Το βράδυ ο μικρός Κλοντιάν μου ζητά να του ζωγραφίσω. Εγώ του ζωγραφίζω ελέφαντες κι εκείνος τους ταϊζει σποράκια.

2. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ

Έχω τα μαλλιά μου βαμμένα σκούρα καφέ, φοράω ένα κίτρινο φόρεμα και γόβες με τακούνια κι έχω βγει μαζί με τον άντρα μου για φαγητό. Τα τρία παιδιά μας τα κρατάει η μητέρα μου. Μετά το φαγητό οδηγώ το αυτοκίνητό μου μέχρι τη θάλασσα. Ο άντρας μου, που τον λένε Παναγιώτη, πηγαίνει να πιει καφέ. Εγώ, φορώντας τη γούνα μου, για να μην κρυώνω, περπατάω κάτω από το φεγγάρι, μπροστά στη θάλασσα. Βλέπω μέσα στο νερό ένα κοριτσάκι και αμέσως του φωνάζω: «Πώς σε λένε;» Έρχεται γρήγορα κοντά μου και μού απαντάει «Δήμητρα». Έτσι καταλαβαίνω πως είναι ο παιδικός μου εαυτός. Μένει κοντά μας από τότε και παίζει με τα παιδιά μου κρυφτό, κυνηγητό και αστυνόμους. Όταν οι άλλοι κοιμούνται, καθόμαστε μαζί στον καναπέ και σκεφτόμαστε τη συνάντησή μας στη θάλασσα. Εγώ του μαθαίνω να ζωγραφίζει χιονάνθρωπους, τούρτες, ανθρωπάκια και κάστρα κι εκείνος μου μαθαίνει κόλπα, να περπατάω με τα χέρια, να κάνω κωλοτούμπες και με τα δυο μου χέρια να σχηματίζω μια καρδιά.

3. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ

Είναι βράδυ και δουλεύω. Είμαι τραγουδίστρια. Στους ανθρώπους αρέσει το τραγούδι μου. Το καταλαβαίνω, επειδή χορεύουν. Εκεί στο χώρο που τραγουδάω, βλέπω ξαφνικά μπροστά μου τον παιδικό εαυτό μου. Τον αναγνωρίζω αμέσως, γιατί τον θυμάμαι καλά. Έχει έρθει εκεί, επειδή του αρέσουν οι φιόγκοι μου. Αγοράζω φιόγκους από τη φίλη μου την Αγγελική. Τους φτιάχνει στη δουλειά της. Την τελευταία φορά αγόρασα αυτόν τον πολύ όμορφο μπλε φιόγκο που φοράω και τώρα, που έχει έρθει εδώ η μικρή Κατερίνα.

Της χαρίζω ένα φιόγκο μου ροζ. Θέλω πολύ να την βλέπω αλλά δεν ξέρω αν θα την ξαναδώ. Τώρα μένω σε άλλο σπίτι, μόνη μου. Ίσως όμως αν πάω κάποια μέρα επίσκεψη στο σπίτι που μεγάλωσα, να την βρω εκεί να με περιμένει. Ακόμη κι αν δεν βρισκόμαστε όμως, ξέρω πως είναι ευτυχισμένη, αφού πάντα αυτό που ήθελε, ήταν να γίνει τραγουδίστρια. Το όνειρό της τώρα είναι πραγματικότητα.

4. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΕΝΣΤΕΛ

Φοράω τη μπλε φόρμα μου κι έχω πάει για ψάρεμα. Έχω εννέα καλάμια για να ψαρεύω. Τα ψάρια που πιάνω, τα πουλάω στο παζάρι. Κρατάω όμως μερικά, για να τα τρώμε μαζί με τη γυναίκα μου. Το κοριτσάκι μας είναι πολύ μωρό ακόμη και πίνει μόνο γάλα. Όταν μεγαλώσει λίγο, η γυναίκα μου θα της φτιάχνει ψαρόσουπες. Τώρα τα ψάρια τα ψήνουμε στο φούρνο.

Έτσι όπως είμαι εδώ στη θάλασσα, έχω κλείσει τα μάτια μου και βλέπω μπροστά μου για πρώτη φορά το μικρό Ένστελ. Με ρωτάει τι θα φτιάξει η μαμά σήμερα να φάμε κι εγώ του δίνω ψάρια, για να του φτιάξει ψαρόσουπα. Ζητάω από τον μικρό ‘Ενστελ να έρχεται όποτε ψαρεύω να με βρίσκει στην παραλία, για να του δίνω ψάρια. Τώρα που μεγάλωσα και είμαι πολύ ευτυχισμένος, επειδή έχω το δικό μου αμάξι, θέλω πολύ να βλέπω τον παιδικό εαυτό μου. Με το αμάξι μου που είναι μπλε, το αγαπημένο μου χρώμα, πηγαίνουμε με τη γυναίκα μου και το μωράκι βόλτες και για ψώνια στα μαγαζιά.

5. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ (Β.)

Βλέπω τον εαυτό μου μεγάλο, να είναι εδώ στο σχολείο. Έρχομαι σχολείο, επειδή είμαι δάσκαλος. Οι μαθητές μου στο νηπιαγωγείο με αγαπάνε πολύ. Έχω οικογένεια με δυο παιδιά . Το αυτοκίνητό μου είναι μαύρο και το χόμπι μου είναι να παίζω στο κομπιούτερ παιχνίδια. Τα Καλοκαίρια πηγαίνουμε πάντα διακοπές με την οικογένειά μου στον κόλπο της Χηνίτσας, γιατί εκεί με περιμένει ο παιδικός εαυτός μου. Για πρώτη φορά τον είχα συναντήσει σ’ αυτήν την παραλία που κολυμπάω από μικρός, ένα πρωί να κάνει μπάνιο με το σωσίβιο. Πήγα κοντά του και τον ρώτησα αν θέλει να παίξουμε. Παίξαμε κρυφτό. Εγώ τα φύλαξα κι αυτός κρύφτηκε κάτω από μία ξαπλώστρα. Όταν γνώρισα στα παιδιά μου τον παιδικό εαυτό μου, εκείνα μου είπαν: «μπαμπά σε αγαπάμε πολύ». Με την οικογένειά μου μένω στο ίδιο σπίτι στον Ασπρόπυργο, που έμενα όταν ήμουν παιδάκι. Όμως ποτέ δεν έχω συναντήσει εκεί το μικρό Δημήτρη. Τον συναντάω μόνο στον κόλπο της Χηνίτσας.

6. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΝΙΚΙΑΝΝΑΣ

Φοράω ροζ φόρεμα με μαύρο καλσόν και πέδιλα με τακούνια. Πίνουμε καφέ έξω με τη φίλη μου την Αγγελική, που γνωριζόμαστε από το σχολείο. Τώρα δουλεύουμε μαζί, στο ίδιο γραφείο. Όποτε δεν είμαστε στη δουλειά, βρισκόμαστε για να πάμε βόλτα. Εγώ δεν έχω παντρευτεί ενώ εκείνη έχει. Ο άντρας της δεν ήρθε μαζί μας, έχει πάει στο γήπεδο, για να δει ποδόσφαιρο. Κάτω από το φόρεμά μου, φοράω το μαγιό μου, ροζ κι αυτό, γιατί είναι το αγαπημένο μου χρώμα. Μετά τον καφέ κατεβαίνουμε στην παραλία, βάζουμε αντιηλιακό και ξαπλώνουμε στις ξαπλώστρες. Αργότερα, μπαίνουμε στη θάλασσα κι έχουμε μαζί μας μια μπάλα. Εκεί που παίζουμε, περνάει δίπλα μας ένα κοριτσάκι. Τη ρωτάω πώς τη λένε και μου απαντάει ότι είναι η μικρή Νικιάννα. Καταλαβαίνω πως είναι ο παιδικός μου εαυτός και την κρατάμε κοντά μας στο παιχνίδι. Σε λίγο η Νικιάννα μου λέει ότι πεινάει και πηγαίνουμε αμέσως στο εστιατόριο. Παραγγέλνουμε το ίδιο φαγητό γιατί είναι το αγαπημένο μας και μου λέει ότι θέλει να έρθει να με δει στη δουλειά μου. Την παίρνω μαζί μου στο σπίτι που μένω μόνη μου. Μου ζητάει να πάμε να δούμε και τη μαμά μου, που μένει σε άλλο σπίτι. Της χαρίζω τα παλιά της παιχνίδια και της αγοράζω πολλά καινούρια παιχνίδια και ρούχα. Θα της φτιάξω ξεχωριστό δωμάτιο ροζ και θα της αγοράσω και γραφείο, για να ζωγραφίζει και να παίζει εκεί, επειδή θέλω να της αρέσει και να μείνει κοντά μου για πάντα.

7. Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ (Δ.)

Με το ποδήλατό μου πηγαίνω στο σπίτι του φίλου μου, για να πιούμε καφέ και να συζητήσουμε. Του μιλάω για το κόκκινο αυτοκίνητό μου, που έχει πάθει μεγάλη βλάβη σε τροχαίο με νταλίκα. Έτσι σκέφτομαι να αγοράσω καινούριο, μεγαλύτερο αγωνιστικό αυτοκίνητο. Η δουλειά μου είναι να τρέχω σε αγώνες. Ούτε φοβάμαι ούτε ζαλίζομαι κι έχω κερδίσει δύο μετάλλια. Ζητάω από το φίλο μου να με πάει αύριο με το δικό του αυτοκίνητο για να δω τους γονείς μου, που ζουν σε άλλο μέρος. Όταν φτάνουμε στο σπίτι που μεγάλωσα, οι γονείς μου έχουν πάει επίσκεψη σ’ ένα γείτονα. Όμως απέξω από το σπίτι βρίσκω τον παιδικό εαυτό μου. Μου ζητά να μείνω κοντά του, επειδή αυτός δεν γίνεται να με ακολουθήσει. Βαριέται να ταξιδεύει κι ούτε θέλει να φύγει από τα παιχνίδια του. Όμως εγώ θέλω να έρθει κοντά μου. Αν είναι πάντα δίπλα μου στους αγώνες, θα είμαι πιο χαρούμενος και θα πατάω τέρμα το γκάζι. Έτσι θα παίρνω όλα τα βραβεία και τα μετάλλια.

8. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ

Φοράω τη φόρμα μου, γιατί είμαι στο γυμναστήριο και κάνω βαράκια. Γυμνάζομαι, επειδή θέλω να είμαι δυνατός, για να παίζω ποδόσφαιρο. Παίζω, γιατί μου αρέσει, όχι για χρήματα. Για χρήματα, πηγαίνω στην τράπεζα. Έχω ένα μικρό γιο και φίλους, που παίζω μαζί τους μπάλα τρεις φορές την εβδομάδα. Από τις ομάδες θαυμάζω τη Ρεάλ και στην Ελλάδα, τον Ολυμπιακό. Μια μέρα, στον αγώνα με τους φίλους μου στο γήπεδο, συναντήθηκα με τον παιδικό εαυτό μου. Ήρθε κοντά μου και μου είπε να παίξει κι αυτός μπάλα. Έπαιζε καλή μπάλα αλλά όχι σαν εμένα, που τώρα έχω μεγαλώσει. Από τότε έρχεται συνέχεια και με βρίσκει στο γήπεδο, γιατί του αρέσει που παίζω μπάλα.

9. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ (Π.)

Βλέπω τον εαυτό μου μεγάλο στο σπίτι μου. Με τη γυναίκα μου έχουμε πάρα πολλά παιδιά, εννέα. Όταν γυρίζω στο σπίτι μου από τα Διυλιστήρια που δουλεύω, γράφω μηνύματα στον υπολογιστή μου και τα στέλνω στον αδερφό μου, που ζει στο χωριό. Στέλνω μηνύματα και στους φίλους μου, για να κανονίσουμε πότε θα τους κάνουμε επίσκεψη. Τα απογεύματα πηγαίνουμε τα παιδιά μας στον παιδότοπο και με τη γυναίκα μου πίνουμε καφέ. Μια μέρα στη δουλειά μου, εκεί που έβαζα πετρέλαιο και βενζίνη, ήρθε και με συνάντησε ο παιδικός εαυτός μου. Του είπα «γεια, τι κάνεις;» Αυτός δεν απάντησε αλλά ρώτησε εμένα «Τι κάνεις εκεί;» Του απάντησα ότι κάνω δουλειά και τότε το μυαλό μου με βοήθησε να τον γνωρίσω. Ήταν ο Άγγελος-Δημητράκης, που ήθελε να δει αν τον θυμόμουνα. Από τότε νιώθω πιο καλά, επειδή με αγαπάει και τον αγαπάω. Γι’ αυτό ζούμε μαζί και μαζί θα πεθάνουμε.

10. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ

Έχω ένα μωρό, αγοράκι, που το κρατάει ο παππούς του, γιατί με τη γυναίκα μου δουλεύουμε μαζί στα κοντέινερ. Ένα βράδυ έρχεται στη δουλειά ένα παιδάκι και με κοιτάζει συνέχεια. Μόνο εμένα. Το κοιτάζω κι εγώ και καταλαβαίνω ότι είναι ο παιδικός εαυτός μου, που τον είχα αφήσει στο νησί που πηγαίνω για διακοπές, για να είναι ασφαλής. Τον ρώτησα γιατί ήρθε και έμαθα ότι είχε ανησυχήσει, αφού αυτό το Καλοκαίρι δεν πήγαμε στο νησί. Ήταν άρρωστο το μωρό. Έτσι, ο μικρός Γιώργος μπήκε σε μια βάρκα με μηχανή που την είχε αφήσει κάποιος κύριος, και ήρθε εδώ να με βρει. Του λέω πως το επόμενο Καλοκαίρι θα ξαναπάω στο νησί κι έτσι αυτός πρέπει να γυρίσει τώρα πίσω, για να είναι και πάλι ασφαλής, να μην τον ενοχλεί κανένας και να με περιμένει εκεί. Πήγε στην παραλία, πήρε τη βάρκα από την άμμο που την είχε αφήσει, και έφυγε. Σ’ όλη μου τη ζωή θα είναι εκεί στο νησί να με περιμένει. Κι όποτε πηγαίνω, θα μου λέει χαρούμενος: «Καλώς ήρθες Γιώργο».

11. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΙΣΙΔΩΡΑΣ

Είμαι στην παραλία με τη φίλη μου. Κάνουμε ηλιοθεραπεία και συζητάμε για τη δουλειά μας. Είμαστε γιατροί, παθολόγοι. Μία κυρία είναι βαριά άρρωστη αλλά και οι δύο πιστεύουμε ότι μπορεί να γίνει καλά. Το βράδυ που έχουμε βάρδια, θα την ξαναδούμε. Όπως φεύγουμε από την παραλία, για να ετοιμαστούμε για τη δουλειά, συναντάμε τον παιδικό εαυτό μου. Έχει έρθει για να με δει, επειδή τρόμαξε από κάποιους στο παιδικό πάρτι που είχε πάει. Δεν είχαμε συναντηθεί εδώ και πάρα πολύ καιρό, γιατί ο παιδικός εαυτός μου βρισκόταν πάντα στο σπίτι που μεγάλωσα ενώ εγώ τώρα μένω σε άλλη πόλη. Εκεί δουλεύουμε μαζί με τον άντρα μου και ζούμε με τα τρία παιδάκια μας. Από αυτήν τη στιγμή θα κρατήσω τη μικρή Ισιδώρα για πάντα κοντά μου στο καινούριο μας σπίτι. Θα περνάμε και οι δύο καλύτερα, γιατί μου προσφέρει αγάπη και με κάνει ευτυχισμένη.

12. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Κάνω διακοπές με τον άντρα μου και τα δύο μωρά μας σε ένα ξενοδοχείο στην παραλία. Έχουμε έρθει εδώ με το καράβι. Σήμερα δεν έχω κατέβει στη θάλασσα. Με το πράσινο και ροζ μαγιό μου κάνω μπάνιο στην πισίνα, επειδή έχει πολλή ζέστη. Ξαφνικά βλέπω να κολυμπάει στη θάλασσα τον παιδικό εαυτό μου. Τον γνώρισα από μακριά από το κόκκινο μαγιό. Τον χαιρέτησα και ήρθε κοντά μου. Με ρώτησε πώς με λένε και απάντησα «Αγάπη». Τότε μού λέει: «Και μένα με λένε Αγάπη». Ανεβάζω τη μικρή Αγάπη στο δωμάτιο. Έχει σκοτεινιάσει και ξαπλώνουμε μαζί στο κρεβάτι μου. Το πρωί ξυπνάω πρώτη και την χαϊδεύω, για να ξυπνήσει. Πηγαίνουμε να κολυμπήσουμε μαζί στην πισίνα, γιατί δεν θέλει να κολυμπάει πια μόνη της. Όταν τελειώνουν οι διακοπές μας, την παίρνω μαζί μου. Έρχεται κάθε μέρα στο μαγαζί μου με ρούχα και παπούτσια. Είμαστε μαζί πάντα. Κοιτάζουμε τα σύννεφα και λέμε ποιον βλέπουμε στο σχήμα τους. Κάθε φορά βλέπουμε τα ίδια και αυτό είναι θησαυρός!

13. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

Βλέπω τον εαυτό μου μεγάλο, σε ένα παιδικό πολυκατάστημα. Είναι Καλοκαίρι και φοράω ροζ φόρεμα με πολύ κοντά μανίκια. Ψωνίζω για τα τρία παιδάκια μου. Στο κατάστημα δουλεύω κι εγώ, πουλάω κολόνιες. Μού αρέσει πολύ να μυρίζω τις κολόνιες. Φοράω κολόνια όλη την ημέρα, αυτήν με άρωμα φράουλας, που είναι η αγαπημένη μου. Στα παιδιά μου αυτό που αρέσει πιο πολύ σε μένα, είναι η μυρωδιά μου. Ο άντρας μου έχει κομμωτήριο και πηγαίνω εκεί για να περιποιείται τα μακριά ξανθά μαλλιά μου. Στο κομμωτήριο έρχεται μια μέρα ο παιδικός εαυτός μου. Φοράει το κίτρινο φόρεμα που ήταν το αγαπημένο μου όταν ήμουν μικρή. Είχε έρθει εκεί, για να φτιάξει τα μαλλάκια της, που χαλάνε όταν κοιμάται. Όταν με είδε, μού είπε πόσο ωραία είναι τα μαλλιά μου κι ότι θέλει να είναι και τα δικά της έτσι χτενισμένα. Ο άντρας μου τη χτένισε στο κομμωτήριό του και ύστερα εγώ την πήρα μαζί μου στη δουλειά, γιατί της αρέσει να μυρίζει τις κολόνιες. Από τότε βλέπω συνέχεια τον παιδικό εαυτό μου με το τηλεσκόπιό μου. Το Καλοκαίρι κάνει μπάνιο στη θάλασσα και το Χειμώνα μένει στο σπίτι που είναι μπροστά στη θάλασσα. Κάπου-κάπου έρχεται και με βρίσκει εκεί που πουλάω τις κολόνιες.

14. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ

Είμαι στο σπίτι μου στο βουνό και πίνω καφέ. Έχω αγοράσει αυτό το σπίτι, γιατί έχει ωραία θέα. Τώρα βλέπω χιόνια και ανθρώπους που παίζουν με το χιόνι. Ο άντρας μου είναι στο μαγαζί του στην πόλη, φτιάχνει τζάμια. Μερικές φορές κατεβαίνω και τον βοηθάω. Έχουμε τέσσερα μικρά παιδάκια, που δεν πηγαίνουν ακόμη σχολείο. Είναι μέσα στο δωμάτιό τους και παίζουν. Όπως πίνω τον καφέ μου, βλέπω έξω ένα μικρό κοριτσάκι. Φοράει κόκκινο φουστάνι και μια στέκα με λουλουδάκια. Περπατάει στο χιόνι και έρχεται σε μένα. Είναι ο παιδικός εαυτός μου. Τον γνωρίζω αμέσως, γιατί ήθελα πολύ να τον συναντήσω. Ανοίγω την πόρτα και μαθαίνω ότι ήρθε κοντά μου, επειδή τρόμαξε από τους λύκους. Το φουστάνι της έχει παλιώσει. Τόσα χρόνια φοράει το ίδιο. Τής αγοράζω πάρα πολλά ρούχα, φουστάνια, μπλούζες, παντελόνια και σορτσάκια τρύπια για το Καλοκαίρι. Διαλέγει να φορέσει τη ροζ μπλούζα με το γαλάζιο παντελόνι. Θα μείνει για πάντα κοντά μου, για να την προσέχω.

15. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ (Λ.)

Είμαι μεγάλος αλλά ζω ακόμη με τους γονείς μου. Το σπίτι μου είναι μπροστά στη θάλασσα. Κάνω δύο δουλειές. Έχω ένα εστιατόριο δίπλα στο σπίτι. Εγώ μαγειρεύω λεμονάτο, μανέστρα και σούπα και εγώ σερβίρω. Η δουλειά στο εστιατόριο μού αρέσει πιο πολύ αλλά μού αρέσει και να βάφω σπίτια. Τα χρώματα που βάφω είναι το μπλε, το κόκκινο, το πορτοκαλί, το πράσινο και το κίτρινο.

Μια μέρα εκεί που ψαρεύω, για να φάνε οι πελάτες μου τα ψάρια που θα πιάσω, βλέπω τον παιδικό εαυτό μου. Φτιάχνει κάστρα στην άμμο. Του λέω «εσύ δεν είσαι ο μικρός μου εαυτός;» και μου απαντάει «ναι». Είχε μπει πολλή άμμος στο παπουτσάκι του και ήθελε να τον βοηθήσω να την βγάλει. Πήρα το παπούτσι και το χτύπησα έτσι πολλές φορές με το χέρι μου πάνω από τη θάλασσα. Η άμμος έπεσε στο νερό. Ύστερα του φόρεσα το καθαρισμένο παπούτσι. Από τότε με ακολουθεί παντού. Όπου πηγαίνω να βάψω, έρχεται μαζί μου και με βοηθάει. Και στο εστιατόριο με βοηθάει, για να μαγειρεύω καλά. Και όταν πηγαίνω στην τράπεζα, πάλι με ακολουθεί. Όταν ξαπλώνω στο κρεβάτι μου, αυτός ξαπλώνει πάντα μαζί μου.

16. Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ

Είμαι στην παραλία με τη φίλη μου. Παίζουμε με μία μεγάλη μπάλα μέσα στη θάλασσα. Τότε έρχεται δίπλα μου ο παιδικός εαυτός μου. Φοράει το ίδιο ροζ μαγιό με το δικό μου και μου ζητάει να παίξουμε μπάλα. Του δίνω μια μικρή μπάλα, για να παίξει με τα παιδιά μου. Έχω τρία μικρά παιδάκια. Αυτή η παραλία είναι δίπλα στο σπίτι μας. Με τον άντρα μου έχουμε ένα super market εδώ. Όταν ο ένας είναι στο μαγαζί μας, ο άλλος μένει με τα παιδιά. Μόλις η φίλη μου φεύγει, παίρνω τον παιδικό εαυτό μου στο σπίτι μαζί με τα παιδιά. Μαγειρεύω σούπα με λαχανικά, για να φάνε μόλις ξυπνήσουν. Θα κρατήσω κοντά μου τον παιδικό εαυτό μου, για να τον φροντίζω, γιατί μέχρι να συναντηθούμε ζούσε μόνος του σε ένα σπίτι μέσα στη θάλασσα, στο βυθό και δεν τον φρόντιζε κανένας. Φορούσε μόνο μαγιό. Εγώ θα του φοράω ζεστά ρούχα, γιατί έχει κρυώσει μέσα στο νερό.

17.  Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

Βλέπω πως είμαι μεγάλος. Φοράω μπλε ζακέτα και κίτρινο παντελόνι. Βρίσκομαι σε ένα μπαρ μπροστά στη θάλασσα, γιατί είναι Καλοκαίρι. Χορεύω με μια φίλη μου, που τη λένε Δανάη. Έχουμε έρθει εδώ για διακοπές με το δικό μου αυτοκίνητο, που είναι μπλε. Τα μεσημέρια κολυμπάμε στην παραλία.

Στη Δανάη αρέσει πολύ να φτιάχνω μακαρόνια με κόκκινη σάλτσα. Η δουλειά μου είναι μάγειρας σε καράβι. Σήμερα το βράδυ όταν φεύγουμε από το μπαρ, γυρίζουμε στο ξενοδοχείο μας για να κοιμηθούμε, η Δανάη στο δωμάτιό της και εγώ στο δικό μου. Όταν μπαίνω μέσα, βρίσκω τον παιδικό εαυτό μου να με περιμένει. Θέλει να μου πει το μυστικό του. Μένει στο βουνό, μαζί με τα ελάφια και την αρκούδα. Θέλει όμως να έχει περισσότερα ζώα, μαϊμούδες και κοάλα. Τον πηγαίνω στο ζωολογικό κήπο που υπάρχουν πάρα πολλά είδη ζώων. Θα ζήσει για πάντα εκεί πολύ ευτυχισμένος και δεν θα χρειαστεί να έρθει ξανά σε μένα.

18. O «ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ» ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ
Είμαι στο σπίτι μου, στο ίδιο που έμενα παιδί. Είναι βράδυ του Χειμώνα. Φοράω την πιτζάμα μου και βλέπω στην τηλεόραση ταινίες. Είμαι γιατρός και η γυναίκα μου δασκάλα. Αλλά δεν είναι δίπλα μου, κάνει μέσα δουλειές. Τα δύο αγοράκια μας παίζουν με τα αυτοκινητάκια τους.

Σκέφτομαι το Καλοκαίρι, που κάναμε διακοπές στο Λουτράκι. Είχαμε πάει με την οικογένειά μου για μπάνιο. Όπως καθόμουν στην ξαπλώστρα, είδα κάποιο παιδάκι να παίζει σαν εμένα που ήμουν μικρός. Πήγα κοντά του και το ρώτησα αν είναι ο παιδικός εαυτός μου.

Ενθουσιάστηκε όταν με είδε, επειδή είχε την περιέργεια να δει πώς είμαι μεγάλος. Ήθελα κι εγώ να τον συναντήσω. Κολυμπήσαμε μαζί. Από τότε δεν τυχαίνει συχνά να συναντιόμαστε στις παραλίες, αφού και σε μένα και σ’ εκείνον αρέσει να κολυμπάμε σε διαφορετικές παραλίες, όχι πάντα στην ίδια.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ για το περιεχόμενο των αφηγήσεων

Τα νήπια δεν επηρεάζονται από τις προηγηθείσες αφηγήσεις συμμαθητών τους. Ωστόσο επιλέγουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό την παραλία ως τόπο συνάντησης με τον παιδικό εαυτό τους, πιθανόν κατά το λογοτεχνικό πρότυπο. Είναι δε αξιοσημείωτη η αβίαστη προσαρμογή αυτής της συνάντησης στο εκάστοτε πλαίσιο της αφήγησης.
Ως προς την αιτία της συνάντησης των νηπίων κατά την ενηλικίωσή τους με τον παιδικό εαυτό τους, υπάρχει στις αφηγήσεις τους μεγάλη ποικιλία. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο παιδικός εαυτός προσέρχεται στον ενήλικο, για να καλύψει κάποια δική του ανάγκη, για να αναζητήσει προστασία ή βοήθεια. Σε μερικές άλλες η συνάντηση γίνεται τυχαία, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ωστόσο την απολαμβάνουν εξίσου και ο μικρός και ο μεγάλος εαυτός. Τέλος, σε ορισμένες αφηγήσεις αυτό που φέρνει τον παιδικό εαυτό κοντά στον ενήλικο, είναι το ενδιαφέρον ή ο θαυμασμός του πρώτου για τα επιτεύγματα του τελευταίου.
Τα νήπια στο σύνολό τους προτιμούν να δίνουν στους φανταστικούς συζύγους τους τα πραγματικά ονόματα των γονιών τους. Ειδικότερα δε ως προς την οικογενειακή κατάσταση είτε των ίδιων είτε των συμμαθητών τους, επιλέγουν να αποδίδουν στις φανταστικές κατοπινές τους οικογένειες, στοιχεία της δικής τους οικογένειας και μάλιστα διατηρούν τις ιδιαιτερότητες που ισχύουν κατά τη στιγμή της αφήγησης. Για παράδειγμα, νήπιο του οποίου η μητέρα έχει γεννήσει κοριτσάκι πριν λίγες εβδομάδες, επιλέγει, παρουσιάζοντας στην αφήγησή του τη δική του μελλοντική οικογένεια, να έχει πρόσφατα αποκτήσει μια κορούλα. Επίσης, άλλο νήπιο, του οποίου η μητέρα εγκυμονεί το τρίτο παιδί της, ζωγραφίζει στη φανταστική μελλοντική οικογένεια της συμμαθήτριάς του, το ένα από τα τρία παιδιά μέσα στην κοιλιά της κ.ο.κ.
Αναφορικά δε με το επάγγελμα, η συσχέτιση ανάμεσα στο φανταστικό που επιλέγεται από τα νήπια για τον ενήλικο εαυτό τους με τα πραγματικά των γονιών τους, είναι επίσης σημαντική ωστόσο όχι του ίδιου μεγέθους με την οικογενειακή κατάσταση.
Οι «εκπλήξεις», οι περιπτώσεις δηλαδή κατά τις οποίες η γενικότερη εικόνα των νηπίων για τον μελλοντικό ενήλικο εαυτό τους δεν συνδέεται καθόλου με τα τωρινά χαρακτηριστικά τους ή με αυτά του υπάρχοντος οικογενειακού τους πλαισίου, εμφανίζονται σπάνια.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ για τη διεξαγωγή του προγράμματος

Το ενδιαφέρον για το πρόγραμμα διατηρήθηκε αδιάπτωτο σε όλη τη διάρκειά του. Η ανυπομονησία των νηπίων να έρθει η σειρά τους, ήταν τέτοια που μέχρι τη μέρα που αφηγήθηκε το προτελευταίο νήπιο, καταφεύγαμε στον παράγοντα τύχη, προκειμένου να αναδειχθεί ο αφηγητής.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι το ότι όλα τα νήπια-ακροατές παρακολουθούσαν με τεράστιο ενδιαφέρον τις αφηγήσεις των συμμαθητών τους, γεγονός που αποδεικνύεται από την πλήρη συσχέτιση ανάμεσα στις ζωγραφιές και τις αντίστοιχες αφηγήσεις.
Στην ελεύθερη απασχόληση, που συνιστά μέρος του ημερήσιου προγράμματος, αλλά και στα κενά ανάμεσα στις προγραμματισμένες δραστηριότητες, οι ερωταποκρίσεις μεταξύ των νηπίων, οι οποίες αναφέρονταν στο θέμα του προγράμματος, αναδείχθηκε σε μία από τις προσφιλέστερες δραστηριότητες. Το νήπιο μάλιστα το οποίο ρωτούσε το συμμαθητή του για τον ενήλικο και τον παιδικό εαυτό του, υποδυόταν ότι κατέγραφε τις απαντήσεις, μιμούμενο την καταγραφή από τη δασκάλα. Οι δε ερωτήσεις ήταν πλήρως σχετικές με τις απαντήσεις που είχαν προηγηθεί. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι τα νήπια παίζοντας με τους συμμαθητές τους, απαντώντας, χρησιμοποιούσαν εναλλακτικές εκδοχές, τις οποίες συνόδευαν συχνά και με σχετικά σχόλια, όπως «θα πω τώρα αυτό, που δεν θα το πω στην ιστορία μου».

Βιβλιογραφία

Εξυπερύ Α., Ο Μικρός Πρίγκιπας, μτφρ. Στρατή Τσίρκα, εκδ. Ηριδανός

Ηλία Ε. Α., Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, εκδ. Ηριδανός, 2012.

Ηλία Ε. Α., Παιχνίδια με τον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ, εκδ. Πνευματικό Κέντρο Ασπροπύργου, 2007.