Κυριακή της Ορθοδοξίας

Η Πρώτη Κυριακή των νηστειών της Μεγάλης Σαρακοστής, ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Αυτήν την ημέρα γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεμνών εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 843 μ.Χ. Παλιότερα οι ιστορικοί θεωρούσαν ως πιθανή ημερομηνία αναστύλωσης των εικόνων το 842 μ.Χ. αλλά οι νέες επιστημονικές μελέτες θέλουν το 843 μ.Χ. να είναι η σωστή ημερομηνία.

Η εικονομαχία ξεκίνησε το 726 μ.Χ. και τελείωσε το 843 μ.Χ. Η απόδοση τιμής προς τις ιερές εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων έβρισκαν αντίθετους τους εικονομάχους, οι οποίοι το θεωρούσαν μορφή ειδωλολατρίας και αποκαλούσαν όσους προσκυνούσαν τις εικόνες εικονολάτρες. Οι εικονομάχοι ονομάζονται επίσης και εικονοκλάστες επειδή κατέστρεφαν τις εικόνες.

Μεγάλη Σαρακοστή

Η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά από την Καθαρή Δευτέρα και τελειώνει το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου.

Τον καιρό που δεν υπήρχαν ημερολόγια, οι άνθρωποι είχαν βρει έναν άλλο τρόπο για να μετρούν τις 49 μέρες πριν από το Πάσχα, που διαρκούσε η Μεγάλη Σαρακοστή. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα σαν καλόγρια αλλά με επτά πόδια. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, το Σάββατο, έκοβαν και από ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο, το έβαζαν σ’ ένα ξερό σύκο ή καρύδι κι όποιος το έβρισκε του ‘φερνε γούρι. Επίσης η Κυρά Σαρακοστή αναπαρίσταται με τα χέρια σταυρωμένα (λόγω ότι η Σαρακοστή είναι περίοδος προσευχής) και χωρίς στόμα (λόγω της νηστείας).

Η Σαρακοστή είναι μια μεγάλη περίοδος νηστεία της Χριστιανικής Εκκλησίας. Μας προετοιμάζει να δεχτούμε με καθαρή καρδιά τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού.
Οι άνθρωποι νηστεύουν όχι μόνο από τα κρεατικά αλλά και τα γαλακτερά και τα αυγά. Τρώμε ρύζι, όσπρια, χόρτα κτλ. Παλιότερα οι άνθρωποι σταματούσαν να τρώνε κρέας, γιατί στο τέλος του χειμώνα τα αρνάκια ήταν ακόμη μικρά και έπρεπε να τους δώσουν την ευκαιρία να μεγαλώσουν. Ακόμη, για λόγους θρησκευτικούς, έπρεπε να στερηθούν κάποια πράγματα που τους ευχαριστούσαν ιδιαίτερα, για να μπορούν να φάνε το κρέας με περισσότερη ευχαρίστηση το Πάσχα. Αυτή τη στέρηση τη λέμε εγκράτεια.

Όσο για τα γαλακτερά, σταματούσαν οι άνθρωποι να τρώνε και από αυτά, γιατί αφού τα αρνάκια ήταν ακόμη μικρά, έπρεπε να πιο αυτά το γάλα από τη μάνα τους. Κι όσο γάλα περίσσευε έπρεπε να το κάνουν τυρί, γιατί σε λίγο τα πρόβατα δε θα είχαν πια γάλα.

Τέλος, δεν έτρωγαν ούτε αυγά. Αυτό γιατί αν έτρωγαν τα λίγα αυγά που γεννούσαν οι κότες, δεν θα είχαν αρκετά για να τα βάψουν τη Μεγάλη Πέμπτη και να τα έχουν για τσούγκρισμα την ημέρα του Πάσχα.

Καθαρή Δευτέρα

Την Καθαρή Δευτέρα οι άνθρωποι ξεχύνονται στην ύπαιθρο, πετάνε χαρταετούς, τρώνε νηστίσιμα – όπως τα θαλασσινά, τις ελιές, τον ταραμά, το χαλβά – και φυσικά λαγάνα.

Η λαγάνα είναι ένα ψωμί, το οποίο έχει φτιαχτεί βιαστικά από τις νοικοκυρές για να το πάρουν μαζί τους στην εξοχή. Είναι πλατύ, γιατί δεν έχουν χρησιμοποιήσει ούτε προζύμι ούτε μαγιά, κι έτσι δεν μπόρεσε να φουσκώσει.

Τη λέμε Καθαρή Δευτέρα, γιατί σε πιο παλιές εποχές τη μέρα αυτή οι νοικοκυρές καθάριζαν τα μαγειρικά τους σκεύη από τα λίπη. Λόγω της νηστείας δεν θα ξαναμαγείρευαν κρέας μέχρι την Κυριακή του Πάσχα.

Ακόμη λέμε ότι αυτή τη μέρα γιορτάζουμε τα Κούλουμα. Κατά μια εξήγηση Κούλουμα σημαίνει αφθονία από σαρακοστιανούς μεζέδες.