Με αφορμή το ποίημα  Στο παιδί μου, τι θα θέλαμε να ρωτήσουμε τον Μανόλη Αναγνωστάκη αν ήταν καλεσμένος μας για ένα podcast;

• Τι πιστεύετε για την αξία της αλήθειας;
• Από ποια παραμύθια εμπνευστήκατε για να γράψετε το ποίημα;
• Μήπως πίσω από το παιδί που αναφέρετε κρύβεται κάποιος άλλος ή ένα σύνολο ανθρώπων στο οποίο απευθύνεστε;
• Θεωρείτε πως μόνο οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να αγωνίζονται για την αλήθεια;
• Τι κριτικές έχετε να κάνετε για την ψευδή πληροφόρηση που δέχεται ο κόσμος από τις κυβερνήσεις τότε και τώρα;
• Πιστεύετε πως ο λαός της εποχής σας μπόρεσε να κατανοήσει εντελώς το νόημα του ποιήματος, ακόμα και κρυμμένο πίσω από την ιδιοφυή αλληγορία που περιέχει;

Τι φτιάξαμε για την παγκόσμια μέρα ποίησης; Γιατί μένουμε ως αργά το μεσημέρι; Τι σχεδιάζουμε πυρετωδώς;

Δεν θα αποκαλύψουμε το περιεχόμενο για να έρθετε στη Βιβλιοθήκη μας να το ανακαλύψετε. Θα σας πούμε μόνο πως μέσα στα μικρά χειροποίητα βιβλιαράκια μας, βάλαμε πολλή αγάπη και φαντασία. Τα εξώφυλλα συνδέονται με το περιεχόμενο, άρα μπορεί ήδη να υποψιάζεστε τι περιέχουν. Τη μαγεία όμως θα τη βρείτε μόνο όταν τα ανοίξετε και τα διαβάσετε.

Σας περιμένουμε την Πέμπτη στις 12.00 στη Βιβλιοθήκη μας.

Οι μαθήτριες της ομάδας σχολικής βιβλιοθήκης

Κοιτάζω τα παπουτσάκια στη βιτρίνα. Δεν θέλω να τα αγοράσω. Δεν γίνεται. Γιατί αυτή η βιτρίνα δεν είναι κάποιου μαγαζιού. Βρίσκεται μέσα σε ένα μουσείο, σε αυτό της Αρχαίας Αγοράς που πήγαμε με το σχολείο. Κλείνω τα μάτια και σκέφτομαι ένα μικρό παιδάκι να τρέχει την οδό Παναθηναίων, να τριγυρίζει στην Αγορά, να αγκαλιάζει τη μητέρα του. Πόσο χρονών να ήτανε; Και μετά λέω όχι, όχι. Αν είναι τα παπουτσάκια ενός παιδιού τότε αυτό πέθανε μικρό.

Αλλάζω λοιπόν την ιστορία.  Θέλω να σκέφτομαι πως αυτά δεν βρέθηκαν σε τάφο, αλλά ήταν από τότε σε μία βιτρίνα και περίμεναν. Αγορά δεν λέγεται το μέρος; Τα παπουτσάκια είναι από πηλό και μάλλον αποτελούσαν το σχέδιο για τις παραγγελίες. Τα ετοίμαζε ο παπουτσής και τα πήγαινε έτοιμα στο σπίτι.  Η μόδα πέρασε όμως και τα παπουτσάκια αυτά δεν ήταν ελκυστικά. Τα πέταξε στην άκρη και αυτά θάφτηκαν.  τα βρήκαν αιώνες μετά στις ανασκαφές. Και να που τώρα γράφουμε μια ιστορία για αυτά. Πού να ήξεραν τι τύχη τα περίμενε!

Ε. Ρούσσου, Α3

Η Γιούλη Χρονοπούλου είναι π. Σύμβουλος και Συντονίστρια Φιλολόγων της Δ’ Αθήνας, έχει δεσμούς με την περιοχή μας και μας τίμησε με την άμεση ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας να παρουσιάσει το βιβλίο  της Σχολικής Βιβλιοθήκης μας, “Ψηλά, στην Άνω Πόλη”. Την ευχαριστούμε θερμά για τη συμβολή της στην επιτυχία της εκδήλωσης.

Ακολουθεί ολόκληρη η κριτική της την οποία παραχώρησε στη σχολική εφημερίδα μας.

Με μεγάλη χαρά αποδέχτηκα την τιμητική πρόσκληση του 1^ου Γυμνασίου Λαυρίου και της διευθύντριάς του και φίλης, Ελευθερίας Παπαμανώλη, για την παρουσίαση αυτού του ξεχωριστού βιβλίου, όχι μόνο επειδή συνδέομαι καταγωγικά με το Λαύριο, λόγω της Λαυριώτισσας μαμάς μου, αλλά και επειδή πρόκειται για ένα -τολμώ να πω- πολύτιμο βιβλίο και μια καθόλα συγκινητική προσπάθεια.

Ήταν μια θαυμαστή πρωτοβουλία της εκλεκτής συναδέλφου Ηρώς Μαρκουλή, που είχε την έμπνευση να μετατρέψει τη θέαση και βίωση μιας εικαστικής έκθεσης στην Κυπαρισσία, με θέμα το κυπαρίσσι, το καλοκαίρι που μας πέρασε, σε μια κατεξοχήν καρποφόρα διαδικασία με την αξιοζήλευτη ομάδα της βιβλιοθήκης του σχολείου – πραγματικά άξια τα παιδιά. Και θέλω να τονίσω πόσο σημαντική είναι η δραστηριοποίηση μιας ομάδας γύρω από τη βιβλιοθήκη, η ενασχόλησή της με τη λογοτεχνία, με τη δημιουργική γραφή, με την εικαστική έκφραση και με ένα σωρό άλλα, που δημιουργούν ισχυρή παρακαταθήκη για τα παιδιά που συμμετέχουν, αλλά εντέλει και για το σχολείο συνολικά. Η Ηρώ Μαρκουλή κατάφερε σε εντυπωσιακά σύντομο χρόνο -εκμεταλλευόμενη ακόμα και τις ρωγμές και αδυναμίες του ίδιου του συστήματος, εν προκειμένω τα κενά εκπαιδευτικών, που άφηναν κενές ώρες και στο πρόγραμμα, κάνοντας δηλαδή την αδυναμία δύναμη, πάντα με τη σθεναρή και αναγκαία υποστήριξη της Διεύθυνσης- να ενεργοποιήσει, να εμπνεύσει, να ενθαρρύνει τα παιδιά, ώστε να παραγάγουν ένα θαυμαστό, ελκυστικό και πλούσιο αποτέλεσμα, ένα ζηλευτό βιβλίο.

Μιλώντας και με την εμπειρία της εκπαιδευτικού, αλλά κυρίως της Συμβούλου φιλολόγων για 10 χρόνια (σε άλλη περιοχή) και έχοντας μια παρόμοια εμπειρία με το Εσπερινό ΓΕΛ Καλλιθέας, όπου κάναμε μια αντίστοιχη προσπάθεια και εκδώσαμε ένα βιβλίο διηγημάτων μαθητών και εκπαιδευτικών (ιδιαίτερη η σημασία της συμπόρευσης των δύο πλευρών και η κοινή δοκιμασία) με θέμα το νυχτερινό σχολείο, μια εμπειρία που έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη μέσα μας, μπορώ να διαβεβαιώσω για το ισχυρό αποτύπωμα που αφήνει στα παιδιά, αλλά και στους εκπαιδευτικούς, η συμμετοχή τους σε τέτοιες δραστηριότητες, για το πόσο σπουδαία είναι η παιδαγωγική, ουσιαστικά παιδευτική, επίδραση στη σκέψη, στην επικοινωνία, στην ευαισθησία, στη συνεργατικότητα, στη δημιουργικότητα, στη θέαση του κόσμου.

Στο βιβλίο αυτό, του οποίου μάλιστα η διακίνηση υπάγεται σε έναν συγκινητικό και πολύ αξιοπρόσεκτο σκοπό, μια απόφαση που αξίζει αναμφισβήτητα συγχαρητήρια σε όλους, και που επιπλέον είναι και ένα κατεξοχήν καλαίσθητο και φροντισμένο βιβλίο, χάρη και στον εκδοτικό οίκο που το ανέλαβε (το εξώφυλλο μάλιστα κοσμεί έργο του σπουδαίου εικαστικού Χρήστου Μποκόρου), περιλαμβάνονται 8 πεζά κείμενα και ένα ποίημα, εκπαιδευτικών και μαθητριών και 18 εικαστικά έργα νυν ή πρώην μαθητριών (εδώ αναφέρομαι στην ταλαντούχα Ειρήνη Σαγιάκου και στη σημαντική συμβολή της). Η καταλυτική κυριαρχία των κοριτσιών (ίσως θα έπρεπε να προβλέπεται μια υποχρεωτική ποσόστωση για τα αγόρια) σώζεται από τη συμμετοχή του υποδιευθυντή. Συμπληρώνοντας την περιγραφή του βιβλίου, αναφέρω ότι εισαγωγικά φιλοξενούνται ένα απαραίτητο επεξηγηματικό σημείωμα της Ηρώς Μαρκουλή και «Το Κυπαρίσσι» – στίχοι του Παρασκευά Καρασούλου, που μας υποδέχεται στον κόσμο του κυπαρισσιού.

Το κυπαρίσσι, λοιπόν, που είναι το θέμα του βιβλίου, έχει τιμηθεί από ποιητές και ζωγράφους, από το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή τέχνη. Το ψηλό του ανάστημα, το ευθυτενές κορμί του, η αειθαλής φυλλωσιά του, ο ίσκιος των κλώνων του, οι όμορφοι καρποί του, η μακραίωνη ζωή του έκαναν ώστε να συμβολοποιηθεί πολλαπλώς και ποικιλοτρόπως, άλλοτε δηλώνοντας το πένθος και άλλοτε τη χαρά ή τη λυγερόκορμη κορμοστασιά, συνδυάζοντας έτσι παράδοξα την ομορφιά και τη θλίψη, τον θάνατο και την αθανασία, αλλά και τη μνήμη, αφού, καθώς λέγεται, όπως αντιστέκεται στον άνεμο, αντιπαλεύει και τη λήθη. Δίκαια, συνεπώς, μπορεί να εμπνεύσει ποικίλες ιστορίες και να μεταφέρει πλήθος από μηνύματα. Στην προκειμένη περίπτωση, εκτός από την επαφή με τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική, τα παιδιά, αλλά και οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί έρχονται σε επαφή και με το οικολογικό μήνυμα που μοιραία κομίζει, στρέφοντας την προσοχή μας στη φύση. Η συνομιλία των παιδιών με το κυπαρίσσι πυροδοτεί τη φαντασία, το μετατρέπει σε σύμβολο, σε σημείο αναφοράς, σε ιερό τόπο, το συνδέει με τους ανθρώπους, παράγει έναν γοητευτικό διάλογο με το δέντρο και τη φύση, γονιμοποιεί μυστηριακές επαφές, μεταμορφώνει, δημιουργεί έναν νέο κόσμο. Το κυπαρίσσι εμπνέει, ντύνεται λέξεις, γίνεται ιστορίες, γίνεται ποίημα, γίνεται τόπος συνάντησης των ανθρώπων, των γενεών, των ονείρων, των μυστικών, των αναμνήσεων, γίνεται χρόνος, γίνεται άχρονο στοιχείο, γίνεται φύλακας, στήριγμα, υπόσχεση, γίνεται μάθημα και στοχασμός, γίνεται ενεστώτας και μέλλοντας, γίνεται παρατατικός και αόριστος, κι ακόμα κι αν οι ιστορίες είναι τραγικές κι αν συνομιλούν με το πένθος ή περιλαμβάνουν τον θάνατο, το κυπαρίσσι μ’ έναν τρόπο μένει δεμένο με τη ζωή, με την ελπίδα.

Αλλά, ας δούμε τα διηγήματα ξεχωριστά:

Ηρώ Μαρκουλή: «Ψηλά στην Άνω Πόλη»: Με μότο έναν στίχο του Οδυσσέα Ελύτη («Όλα τα κυπαρίσσια δείχνουνε μεσάνυχτα/ όλα τα δάχτυλα σιωπή»), η Ηρώ Μαρκουλή τιμά την πόλη της Κυπαρισσίας και την έκθεση που την ενέπνευσε με ένα διήγημα που βλέπει τον κόσμο (την πόλη και την ίδια την έκθεση) από την πλευρά του κυπαρισσιού, ενός λεβεντόκορμου, αλλά και συναισθηματικού και στοχαζόμενου κυπαρισσιού, που προσδοκά και απογοητεύεται, χαίρεται και λυπάται, αγωνιά και ανακουφίζεται, πεισμώνει και απορεί, ξεδιπλώνει τις σκέψεις του και απλώνει το βλέμμα του, προβληματίζεται για τους ανθρώπους και τις πυρκαγιές, αισιοδοξεί ωστόσο και αγωνίζεται, νιώθοντας θεματοφύλακας ενός κόσμου που πρέπει να κρατηθεί, πρέπει να διαφυλαχθεί.

Η εικονογράφηση της Ειρήνης Σαγιάκου, με εξαίσια εικαστικά έργα, είναι υποδειγματική, καθώς υπομνηματίζει εξαιρετικά το κείμενο και αποδίδει με πιστότητα το πνεύμα του.

Ήρα Μητσάκη (κείμενο, εικονογράφηση): «Το κορίτσι με το κυπαρίσσι»: σ’ αυτό το στοχαστικό και μ’ έναν τρόπο φιλοσοφικό και βαθιά ανθρώπινο κείμενο η μικρή συγγραφέας αναφέρεται στην ιδιαίτερη σχέση ενός μικρού κοριτσιού με ένα πανύψηλο δέντρο, το κυπαρίσσι της, που τη βοηθά να βλέπει όχι μόνο μακριά αλλά και βαθιά, όχι μόνο τον χώρο αλλά και τον χρόνο, όχι μόνο τα ορατά αλλά και τα αόρατα και να διατηρεί την αγάπη για τον άνθρωπο και τη φύση. Πολύ όμορφη και η συνοδευτική ζωγραφιά από την ίδιαν.

Συλλογικό (6 κορίτσια: Βασιλική Βαμβακούση, Φωτεινή Γλαντζή, Βασιλική Λουκά, Αναστασία Σεμεντερίδη, Ναταλία Τσαγκάρη, Ίρις Χούρσογλου): «Της μνήμης» (εικονογράφηση: Ειρήνη Σαγιάκου): Στο διήγημα των κοριτσιών το κυπαρίσσι συνδέεται με τη μνήμη, με θαμμένα μυστικά, γίνεται σύμβολο σταθερότητας και οικειότητας. Στην τραγική, αλλά με θετική προοπτική, ιστορία, που εκτυλίσσεται σ’ ένα χωριό της Αρκαδίας, το κυπαρίσσι, που κατάφερε να επιζήσει από μια καταστροφική πυρκαγιά, αποκτά συμβολική δύναμη και πρακτική αξία διαφυλάσσοντας πολύτιμες σκέψεις και συναισθήματα, γίνεται στήριγμα και αποκούμπι.

Ρία Παπαμανώλη: «Ο Κυπ κι ο κόκκινος ουρανός» (εικονογράφηση: Βικτώρια Μάμαλη): Ένα ουσιαστικά οικολογικό παραμύθι με ήρωα τον Κυπ (ένα κυπαρίσσι) που του άρεσε να χαζεύει τα πεφταστέρια και να παίζει με τις μέλισσες και που του έμελλε να ζήσει μια ακραία και σαρωτική περιπέτεια υπό τη σκέπη ενός απειλητικά κόκκινου ουρανού, με ένα τρυφερό ωστόσο μήνυμα.

Συλλογικό (3 κορίτσια: Ιωάννα Σταθοπούλου, Σπυριδούλα Παναγοπούλου, Μιχαέλα Συρίγου κείμενο, εικονογράφηση): «Ο μύθος που άλλαξε τη ζωή του κοριτσιού»: Η σχέση ενός κοριτσιού με τον παππού του, που τροφοδοτήθηκε μέσα από ιστορίες, όπως αυτή για τον αρχαίο Κυπάρισσο (τον αγαπημένο του Απόλλωνα, που έδωσε το όνομά του στο κυπαρίσσι, όταν ο θεός τον μεταμόρφωσε σε δέντρο μετά από δική του παράκληση, καθώς δεν άντεξε τον εξαιτίας του χαμό του αγαπημένου του ελαφιού και που έτσι έμεινε μεν αθάνατος αλλά αιώνια δακρύζων με καρπούς τα κρυσταλλωμένα δάκρυα), και η διαδρομή της πετυχημένης ζωής της κοπέλας, αφιερωμένης στις αναμνήσεις από τον παππού και στη δημιουργική μετουσίωσή τους σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που σχετίζονταν με τη φύση, καθώς οι ιστορίες του παππού και του Κυπάρισσου την ακολουθούσαν διά βίου.

Συλλογικό (3 κορίτσια: Βίκυ Τσιμπουράκη, Κωνσταντίνα-Εμμανουέλα Τσακουμάκη, Σοφία Μυτάρα κείμενο, εικονογράφηση): «Το κυπαρίσσι μας κι εσύ»: Ιστορία, αρχικά ερωτική και κατόπιν οικογενειακή, στην πρωτότυπη μορφή του ημερολογίου, που απλώνεται σε βάθος 18 χρόνων, παρακολουθεί τη γέννηση ενός κοριτσιού, για την οποία φυτεύεται συμβολικά ένα κυπαρίσσι στον κήπο, με το οποίο δένεται ιδιαίτερα η μικρή. Η συνέχεια περιέχει τραγικότητα, αν και κινείται ανάμεσα στην ελπίδα και την απογοήτευση, με το κυπαρίσσι να παραμένει στο κέντρο της εξιστόρησης αντανακλώντας, με έναν κάπως μεταφυσικό τρόπο την πορεία των πραγμάτων.

Βικτώρια και Ηλιάνα Μάμαλη (κείμενο, εικονογράφηση): «Η μαγεία του χρόνου»: Ένα παραμύθι για ένα κορίτσι με όνειρα και ένα κυπαρίσσι με φαινομενικά μαγικές δυνάμεις, μια διδακτική ιστορία που κινείται ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, που ισορροπεί ανάμεσα στην περιπέτεια και την ηρεμία, την επιδίωξη του καινούργιου και την απολαβή του γνωστού, τη φιλοδοξία για τα μεγάλα και άγνωστα και την καθησυχαστική ευγνωμοσύνη για τα μικρά και καθημερινά.

Βασίλης Χατζηιωάννου: «Το δέντρο με τα τάματα» (εικονογράφηση: Ειρήνη Σαγιάκου): ένα ποιητικό πεζό κείμενο για έναν άνθρωπο που φύτεψε ένα κυπαρίσσι για να θυμάται τη μάνα του. Το παρακολουθούσε να μεγαλώνει και να σκεπάζει τα μυστικά του και τη μακραίωνη σοφία του, γερά δεμένη με την ιστορία της Λαυρεωτικής γης, αλλά και της οικογενειακής ιστορίας. Ένα κείμενο με ένα ισχυρό μήνυμα αγάπης συνδεμένο με το κυπαρίσσι, με μια σχεδόν υπερκόσμια εμπειρία, αλλά και με το Λαύριο, το μόνο του βιβλίου που αναφέρεται σ’ αυτό.

Ηρώ Μαρκουλή: «Τα πουλιά», ποίημα: ένα υπέροχο ποίημα, το κυπαρίσσι σε συνομιλία με τα πουλιά, παίρνει στοιχεία τους, πετά με τον τρόπο του, ονειρεύεται, μπαίνει σε μυστικά και σε παραμύθια, αλλά παραμένει πάντα αγέρωχο σταθερά ριζωμένο ψηλά στην είσοδο του Κάστρου.

Κι έτσι το βιβλίο ολοκληρώνεται με έναν κύκλο, επιστρέφει στο Κάστρο της Κυπαρισσίας, από όπου ξεκίνησε, με οδηγό πάλι και δικαίως την Ηρώ Μαρκουλή.

Θα έλεγα συνολικά ότι πρόκειται για ένα ποιοτικό βιβλίο τόσο για τα εμπνευσμένα του κείμενα και την εξαιρετική ιδέα που τα διέπει και βέβαια για τη δημιουργική δραστηριοποίηση των παιδιών όσο και για την ξεχωριστή του εικονογράφηση και τις θαυμάσιες εικαστικές παρεμβάσεις, που συγκροτούν κι αυτές ένα ενδιαφέρον αφήγημα.

Μια πρωτοβουλία, λοιπόν, σαν ψηλόκορμο κυπαρίσσι, μια ιδέα σαν τα φτερωτά πουλιά που κρύβει στις φυλλωσιές του, μια δράση που εύχομαι να ριζώσει, να απλώσει κλαδιά, να καρποφορήσει και να θρέψει στον πλούσιο ίσκιο της κι άλλες παρόμοιες εμπνεύσεις κι άλλα τέτοια εγχειρήματα, για να μπορούν τα παιδιά να κοιτούν πάντα προς τον ουρανό, να τον αναζητούν και να ορθώνονται με όνειρα και περηφάνια σαν κυπαρίσσια.

Γιούλη Χρονοπούλου