ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ: Ο εφιάλτης των Αθηναίων
Αλκιβιάδης
Στην πολιτική σκηνή της Αθήνας κυριαρχεί ένας άνθρωπος με πολλές ικανότητες αλλά και υπέρμετρες φιλοδοξίες: ο Αλκιβιάδης. Ο σκοπός του: η υπόταξη των Συρακουσών και κατόπιν η εδραίωση της Αθήνας στην Μεγάλη Ελλάδα. Ο Αλκιβιάδης πείθει την Εκκλησία του Δήμου να οργανώσει μία εκστρατεία στην Σικελία με πρόφαση την βοήθεια στη πόλη της Έγεστας, φίλης της Αθήνας, εναντίον του Σελινούντα. Ο Νικίας έχει αντιρρήσεις, αλλά η εκκλησία του Δήμου ορίζει τρεις στρατηγούς επικεφαλής της εκστρατείας:
- τον Αλκιβιάδη
- τον Νικία και
- τον Λάμαχο
Η ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ (415 – 143 π.Χ.)
Μετά την συγκέντρωση μεγάλου αριθμού πλοίων (132 τριήρεις) και στρατού (περίπου 11.400 άνδρες) οι Αθηναίοι εκστράτευσαν στην Σικελία. Και ενώ οι Αθηναίοι πλέουν προς Σικελία, στην Αθήνα ξεσπά πολιτική κρίση: Ο Αλκιβιάδης κατηγορείται για ασέβεια, επειδή την παραμονή του απόπλου του στόλου, ο ίδιος και οι φίλοι του κατέστρεψαν στη πόλη ερμαϊκές στήλες. H Εκκλησία του Δήμου ανακαλεί τον Αλκιβιάδη στην Αθήνα για να δικαστεί. Ο Αλκιβιάδης φοβούμενος την θανατική καταδίκη προδίδει την Αθήνα και αυτομολεί στη Σπάρτη. Εκεί δίνει συμβουλές στους Σπαρτιάτες να στείλουν ισχυρό στρατό στη Σικελία για να βοηθήσουν τον Σελινούντα και την πόλη – σύμμαχό τους Συρακούσες εναντίον των Αθηναίων.
Σικελική εκστρατεία
Επιπλέον ο προδότης Αλκιβιάδης συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες να οχυρώσουν την Δεκέλεια στην Αττική, για να μπορούν από εκεί να ελέγχουν απόλυτα την περιοχή. Οι Σπαρτιάτες στέλνουν τον Γύλιππο με ισχυρές δυνάμεις στη Σικελία για να ενισχύσουν τους Συρακούσιους. Η κατάσταση για τους Αθηναίους δεν είναι καλή: Ο Νικίας δεν πιστεύει στην εκστρατεία και ο Λάμαχος σκοτώθηκε σε μάχη.
Στη Σικελία οι Αθηναίοι θα γνωρίσουν την ολοκληρωτική καταστροφή. Μετά από δύο χρόνια επιχειρήσεων, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, «οὐδὲν [έστι] ὅ,τι οὐκ ἀπώλετο», δηλαδή δεν έμεινε τίποτε που να μη χαθεί. Ελάχιστοι Αθηναίοι επέζησαν. Οι περισσότεροι αιχμάλωτοι Αθηναίοι κατέληξαν στα λατομεία των Συρακουσών, όπου δούλευαν μέχρι το θάνατό τους.
Τα λατομεία των Συρακουσών
Οι Σπαρτιάτες οχυρώνουν τη Δεκέλεια, ελέγχουν απόλυτα την Αττική και η Αθήνα χάνει τον έλεγχο της υπαίθρου. Ο Αλκιβιάδης από τη Σπάρτη καταφεύγει στην αυλή του Πέρση βασιλιά. Εκεί συμβουλεύει τους Πέρσες να συντηρήσουν τον πόλεμο μεταξύ της Σπάρτης και της Αθήνας. Και οι Πέρσες με τον χρυσό τους αναμειγνύονται στις ελληνικές υποθέσεις. Με περσικά χρήματα οι Σπαρτιάτες ναυπηγούν ισχυρό στόλο και διεκδικούν από τους Αθηναίους το Αιγαίο.
Η θέση της Δεκέλειας στην Αττική
Οι Αθηναίοι στην απελπισία τους, ανακαλούν στην πόλη τον Αλκιβιάδη και του αναθέτουν την αρχηγία της πόλης γιατί ήλπιζαν σε τελική νίκη στη θάλασσα και πίστευαν πως δεν υπήρχε ικανότερος ηγέτης. Ο Αλκιβιάδης προσπαθεί με τον αθηναϊκό στόλο να κυριαρχήσει πάλι στο Αιγαίο και στην Ιωνία. Η Σπάρτη αναθέτει την ηγεσία του στρατού της στον ικανό στρατηγό Λύσανδρο, ο οποίος έχει ως βάση του την Έφεσο. Ο Αλκιβιάδης εγκαταλείπει τον στόλο πηγαίνοντας στην Φώκαια, και ο Λύσανδρος νικά τους Αθηναίους σε ναυμαχία στο Νότιο κοντά στη Σάμο το 407 π.Χ. Αυτό θα σήμαινε και το πολιτικό τέλος του Αλκιβιάδη, ο οποίος δεν γύρισε ποτέ στην Αθήνα.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Λίγο αργότερα οι Αθηναίοι θα νικήσουν στην ναυμαχία στις Αργινούσες (406 π.Χ.) με αρχηγό τον Κόνωνα. Όμως το 405 π.Χ. ο Λύσανδρος θα αιχμαλωτίσει όλο τον αθηναϊκό στόλο στους Αιγός Ποταμούς στον Ελλήσποντο, με αποτέλεσμα να αποκλείσει την Αθήνα από την θάλασσα. Οι Αθηναίοι νικημένοι ζητούν ειρήνη το 404 π.Χ.
Αργινούσες νήσοι
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Οι Σπαρτιάτες συγκαλούν συνέδριο με τους συμμάχους τους, όπου οι Κορίνθιοι και άλλοι ζητούν να κατεδαφιστεί η Αθήνα και οι κάτοικοι να πουληθούν ως δούλοι. Η Σπάρτη αντιθέτως διαφωνεί, αναγνωρίζοντας την προσφορά της Αθήνας στους Περσικούς Πολέμους. Έτσι συμφωνήθηκε ειρήνη με τους εξής όρους:
❶ Οι Αθηναίοι να παραδώσουν όλο τους το στόλο εκτός από 12 πλοία
❷ Να κατεδαφιστούν τα Μακρά Τείχη και τα Τείχη του Πειραιά
❸ Να επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι
❹ Οι Αθηναίοι να έχουν τους ίδιους φίλους και εχθρούς με τους Σπαρτιάτες
Η ΣΠΑΡΤΗ ΝΙΚΗΤΡΙΑ
Μετά από σχεδόν 30 χρόνια πολέμου η Σπάρτη αναδεικνύεται νικήτρια. Όμως τα δεινά του πολέμου ήταν πολλά:
❶ πολλές πόλεις έχουν καταστραφεί
❷ οι νεκροί είναι χιλιάδες
❸ η ύπαιθρος έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους
❹ οι ηθικές αξίες έχουν καταρρεύσει
❺ οι κοινωνικές δομές έχουν ανατραπεί
❻ η θρησκευτική πίστη αμφισβητείται
❼ ο ψυχικός κόσμος των ανθρώπων έχει διαβρωθεί
❽ η χειρότερη συνέπεια: η εμφύλια σύγκρουση επέτρεψε στους Πέρσες να γίνουν ρυθμιστές των ελληνικών θεμάτων
Κείμενα, συγγραφή, ιστορική έρευνα, εικόνες: Γαρίτατζης Χαράλαμπος (ΠΕ07) Φιλολογική επιμέλεια: Μαρία Αβερκιάδου (ΠΕ02)
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό και χάρτες και τις πηγές των εικόνων μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
