ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΕΣ
Η απόλυτη επικράτηση της Αθήνας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο με την επιβολή της στους συμμάχους της, έκανε την Αθήνα να νοιώθει αρκετά δυνατή, ώστε να επεκταθεί και προς τη Δύση. Αυτό την έφερε σε σύγκρουση με την Κόρινθο, σύμμαχο της Σπάρτης, που βλέπει να απειλούνται τα οικονομικά της συμφέροντα.
Η αντιπαράθεση είχε τις ρίζες της στους ανταγωνισμούς μεταξύ των δύο πόλεων αλλά και:
- στη φυλετική διαφορά Αθηναίων (Ίωνες) και Σπαρτιατών (Δωριείς)
- στα διαφορετικά πολιτεύματα: δημοκρατική Αθήνα και η ολιγαρχική Σπάρτη, άρα δύο διαφορετικές κοσμοθεωρίες και νοοτροπίες
- στις ηγεμονικές τάσεις της Αθήνας
ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ
Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο συγκρούστηκαν δύο μεγάλες συμμαχίες της εποχής:
- η Αθηναϊκή με επικεφαλής την Αθήνα
- η Πελοποννησιακή με επικεφαλής την Σπάρτη
Τα αντίπαλα στρατόπεδα
ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ
Ο Θουκυδίδης αναφέρει ως πρώτη αφορμή για την έναρξη του πολέμου την ανάμειξη των Αθηναίων στη διαμάχη μεταξύ της Κορίνθου και της αποικίας της, της Κέρκυρας για την Επίδαμνο, το σημερινό Δυρράχιο. Ως αντίποινο η Κόρινθος ωθεί την παλιά της αποικία Ποτίδαια σε αποστασία από την Αθηναϊκή Συμμαχία το 432 π.Χ. Οι Αθήνα κατέστειλε την αποστασία της Ποτίδαιας με βίαιο τρόπο, εκδιώκοντας τους κατοίκους και εγκαθιστώντας στη πόλη 1.000 Αθηναίους. Παράλληλα ο Περικλής απαγόρευσε στα πλοία των Μεγαρέων, συμμάχων της Σπάρτης, να εμπορεύονται στα λιμάνια της Αθηναϊκής Συμμαχίας (κατά Μεγαρέων ψήφισμα).
Η Ποτίδαια σήμερα
Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Έτσι είχε παραβιαστεί η τριακονταετής ειρήνη (οι τριακοντούτεις σπονδαί). Στη Σπάρτη συγκλήθηκε συνέδριο, όπου οι Κορίνθιοι και οι Μεγαρείς υποστήριξαν ότι η μόνη λύση ήταν ο πόλεμος. Τους υποστήριξε η φιλοπολεμική μερίδα των Σπαρτιατών και οι πολεμικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 431 π.Χ.
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, όπως ονομάστηκε, χωρίζεται σε τρεις περιόδους:
- Αρχιδάμειος Πόλεμος (431 – 421 π.Χ.)
- Σικελική Εκστρατεία (415 – 413 π.Χ.)
- Δεκελεικός Πόλεμος (413 – 404 π.Χ.)
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ήταν εξοντωτικός για όλες τις ελληνικές πόλεις, ιδιαίτερα όμως για αυτές, που έγιναν πεδίο σύγκρουσης, όπως οι Πλαταιές, η Μυτιλήνη και η Μήλος.
Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Ο πόλεμος αυτός πήρε το όνομά του από τον βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο και ξεκινά με την επίθεση των Θηβαίων στην πόλη των Πλαταιών, μία παραδοσιακή φίλη των Αθηνών. Παράλληλα ο πελοποννησιακός στρατός εισβάλλει στην Αττική και καταστρέφει την ύπαιθρο. Έτσι οι κάτοικοι της Αττικής αναγκάζονται να κλειστούν στα τείχη της Αθήνας.
Ο ΛΟΙΜΟΣ
Το 430 π.Χ. ξεσπά μία μολυσματική ασθένεια στην Αθήνα, ο λεγόμενος «λοιμός των Αθηνών», θύμα της οποίας πέφτει και ο Περικλής. Τα θύματα του λοιμού είναι πολλά και οι άνθρωποι θάβονται σε ομαδικούς τάφους. Οι Αθηναίοι χάνουν το ηθικό τους, άξιος ηγέτης δεν υπάρχει στην πόλη και έτσι επικρατούν οι δημαγωγοί.
ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ
Οι Αθηναίοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές των Σπαρτιατών στην Αττική και πιέζουν τους συμμάχους τους οικονομικά. Αυτό οδηγεί σε εξεγέρσεις εναντίον των Αθηναίων. Σε αυτές πρωτοστατεί το νησί της Λέσβου και η πόλη της Μυτιλήνης, (428 π.Χ.) όμως η Αθήνα καταπνίγει βίαια την επανάσταση.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Το 425 π.Χ. οι Αθηναίοι αιχμαλωτίζουν στο νησάκι της Σφακτηρίας στη Μεσσηνία πολλούς Σπαρτιάτες. Η Σπάρτη ζητά ειρήνη για να ελευθερώσει τους αιχμαλώτους, αλλά η Αθήνα αρνείται. Τότε ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας βαδίζει με στρατό στη Μακεδονία και καταλαμβάνει την Αμφίπολη. Η Αθήνα αντιδρά και στέλνει τον στόλο της στην Αμφίπολη με τον στρατηγό Κλέωνα επικεφαλής. Στη μάχη που ακολουθεί (422 π.Χ.) στην πεδιάδα της Αμφίπολης σκοτώνονται και οι δύο στρατηγοί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Υπογράφεται ειρήνη για 50 χρόνια από Σπάρτη και Αθήνα με πρωταγωνιστή τον Νικία, αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος της Αθήνας.
Αμφίπολη – Οι εκβολές του Στρυμόνα ποταμού
